https://twitter.com/AngKaigorotan

Ang Pahayagang Kaigorotan, Purok 12 Lime Kiln Irisan, Baguio City (2024)

15/10/2024

𝐌𝐠𝐚 𝐁𝐚𝐲𝐚𝐧𝐢 𝐧𝐠 𝐊𝐚𝐫𝐬𝐢: 𝐈𝐬𝐚𝐧𝐠 𝐏𝐚𝐠𝐤𝐢𝐥𝐚𝐥𝐚
Ni: Reya Siojo

Ang paaralan ay hindi lamang isang gusali; ito ay isang tahanan kung saan nag-uumapaw ang kaalaman at pagmamahal. Sa anim na taong tayo’y nasa Pisay bilang mga iskolar ng bayan, nariyan ang iba’t ibang mga g**o at kawani upang magsilbing ating mga pangalawang magulang. Mahirap man ay taos-puso nilang ginagampanan ang isa sa mga pinakamahalagang trabaho sa mundo – ang pagbibigay ng habang-buhay na karunungan sa mga kabataan na siyang pag-asa ng bayan. Bukod sa kanilang matiyagang pagtuturo, sila rin ay nagbibigay sa atin ng gabay at liwanag tungo sa landas na nararapat nating tahakin. Kaya sa espesyal na araw na ito, halina’t ating kilalanin pang mabuti ang mga g**o at kawani mula sa iba’t ibang yunit!

𝐌𝐚𝐭𝐡𝐞𝐦𝐚𝐭𝐢𝐜𝐬 𝐔𝐧𝐢𝐭
“𝘧𝘶𝘯𝘤𝘵𝘪𝘰𝘯𝘴, 𝘭𝘪𝘮𝘪𝘵𝘴, 𝘴𝘪𝘯𝘦, 𝘤𝘰𝘴𝘪𝘯𝘦, 𝘵𝘢𝘯𝘨𝘦𝘯𝘵?!”

Hays, hindi maikakaila na isa ang Math sa mga kinaiinisang asignatura ng mga mag-aaral. Noong elementarya pa lamang tayo ay puro numero lamang ang itinuturo sa mga paksang pang-matematika, ngunit nang tayo’y tumuntong sa paaralang sekondarya, nadagdagan na ito ng iba’t ibang letra mula sa alpabeto! Katulad na lamang ng X na palagi nating hinahanap.

Nakakapagod mang hanapin si X palagi, nariyan naman ang ating mga g**o mula sa Mathematics Unit upang ipaliwanag sa atin ang Y. Ginagawa nila ang lahat upang gawing simple ang isang komplikadong konsepto.

Kaya para sa lahat ng g**o ng Mathematics Unit, we

23/09/2024

[𝐍𝐆𝐀𝐘𝐎𝐍𝐆 𝐀𝐑𝐀𝐖]

𝑷𝒂𝒈𝒃𝒂𝒍𝒊𝒌 𝒔𝒂 𝒏𝒂𝒌𝒂𝒓𝒂𝒂𝒏: 𝑴𝒂𝒓𝒕𝒊𝒂𝒍 𝑳𝒂𝒘 𝒂𝒕 𝒂𝒏𝒈 𝒌𝒊𝒏𝒂𝒃𝒖𝒌𝒂𝒔𝒂𝒏

"𝐴𝑛𝑔 ℎ𝑖𝑛𝑑𝑖 𝑚𝑎𝑟𝑢𝑛𝑜𝑛𝑔 𝑙𝑢𝑚𝑖𝑛𝑔𝑜𝑛 𝑠𝑎 𝑝𝑖𝑛𝑎𝑛𝑔𝑔𝑎𝑙𝑖𝑛𝑔𝑎𝑛, ℎ𝑖𝑛𝑑𝑖 𝑚𝑎𝑘𝑎𝑘𝑎𝑟𝑎𝑡𝑖𝑛𝑔 𝑠𝑎 𝑝𝑎𝑟𝑜𝑟𝑜𝑜𝑛𝑎𝑛"
-𝐽𝑜𝑠𝑒 𝑃. 𝑅𝑖𝑧𝑎𝑙

Ngayong araw ginugunita ang ika-52 na anibersaryo ng pag-anunsyo ng Martial Law ng dating diktator na si Ferdinand Marcos Sr. Sa ilalim ng madilim na panahon ng kasaysayan ng ating bansa, maraming mga naganap na paglabag sa karapatang pantao, kung saan marami ang arbitraryong ikinulong, pinahirapan, at pinatay.

𝑨𝒏𝒐 𝒂𝒏𝒈 𝑴𝒂𝒓𝒕𝒊𝒂𝒍 𝑳𝒂𝒘?

Noong Setyembre 21, 1972, pinirmahan ni Marcos Sr. ang Proklamasyon Blg. 1081 na naghuhudyat sa 14 na taong diktatura sa mga kapuluan ng Pilipinas. Ayon sa kanya, ito ay isang "huling depensa" laban sa tumataas na pagkakagulo sa bansa. Subalit, hindi na ito ginamit na panlaban sa kaguluhan, kundi ginamit na ang Batas Militar para sa pansariling kasakiman ng kapangyarihan.

𝑷𝒂𝒏𝒈-𝒂𝒂𝒃𝒖𝒔𝒐 𝒏𝒈 𝑲𝒂𝒓𝒂𝒑𝒂𝒕𝒂𝒏𝒈 𝑷𝒂𝒏𝒕𝒂𝒐

Opisyal na kinilala ng Pilipinas ang 11,103 na mga taong nakaranas ng torture at pang-aabuso noong panahon ng Martial Law. Sa pagitan ng 1972 at 1986, pinatay at nawala ang 2,326 na tao. Subalit, ayon sa ulat ng Amnesty International, maaaring mas mataas pa ang bilang ng mga biktima ng Martial Law. Ayon sa kanila, hindi bababa sa 50,000 na mga tao ang inaresto at ikinulong na kabilang na ang mga nagtatrabaho sa simbahan, aktibista, abogado, at mga mamamahayag.

𝑨𝒕𝒊𝒏𝒈 𝑷𝒂𝒕𝒖𝒕𝒖𝒏𝒈𝒖𝒉𝒂𝒏

Sa ating pag-alala sa mga naganap noong Martial Law, kailangan natin panagutan ang mga may sala sa libo-libong mga biktima ng madilim na panahon ng ating kasaysayan. Sa ating pagtungo sa ating kinabukasan, huwag natin kalimutan ang aral mula sa ating nakaraan nakaraan, ang ating pinanggalingan.

18/09/2024

[𝗘𝗗𝗜𝗧𝗢𝗥𝗬𝗔𝗟]

𝐋𝐚𝐠𝐢’𝐭 𝐋𝐚𝐠𝐢 𝐩𝐚𝐫𝐚 𝐬𝐚 𝐁𝐚𝐲𝐚𝐧

Nananatiling VIP membership club ang pagpasok sa mga unibersidad sa Pilipinas dahil karamiha’y mayayaman ang nabibigyan ng mga pribilehiyo na makatanggap ng de-kalidad na edukasyon.

Naglabas ng datos ang Unibersidad ng Pilipinas (UP) ukol sa bilang ng mga nakapasa sa 2024 UP College Admissions Test (UPCAT), isang mahalagang pagsusulit upang mapili ang mga estudyanteng nais makapasok sa naturang unibersidad. Ayon sa ulat, 44% ng mga nakapasa ay mula sa mga pribadong paaralan, 27% mula sa mga science high schools, at 29% lamang ang galing sa mga pampublikong paaralan. Lumalabas din na 5,500 mula sa 10,000 na nakapasa sa 2024 UPCAT ay mula sa Metro Manila.

Sinasalamin ng mga datos ang mga nakatagong mga suliranin na bumabalot sa kasalukuyang sistema ng edukasyon at ang pagkiling ng mga akademikong institusyon sa mga mayayaman.

𝑴𝒂𝒉𝒊𝒓𝒂𝒑 𝑴𝒂𝒈𝒊𝒏𝒈 𝑴𝒂𝒉𝒊𝒓𝒂𝒑

Nangunguna ang UP bilang “top-performing university” sa 2025 Quacquarelli Symonds (QS) World University Rankings bilang ika-336 sa higit na 1,500 na unibersidad sa buong mundo. Dahil sa katayuang ito ng UP at ang pagiging libre ng pagpasok ng kahit sino, maraming Pilipino ang naghahangad na matanggap sa prestihiyosong unibersidad na magbubukas ng maraming oportunidad para sa kanila.

Upang masala ang napakaraming Pilipinong gustong mag-aral sa UP, nagkaroon ng UPCAT bilang “equalizer” ng mga naghahangad na matanggap sa unibersidad. Subalit, sa halip na maging daan ito ng pantay na oportunidad para sa lahat ng mga estudyanteng Pilipino, lalo nitong pinalalala ang malaking agwat ng mga mayayaman at mahihirap.

Sa pananaliksik na isinagawa nina Daway-Ducanes et al. (2022) na pinamagatang “On the ‘income advantage' in course choices and admissions: Evidence from the University of the Philippines,” natuklasan na nagkaroon ng ‘income advantage’ sa pagpasok sa UP at sa pagtanggap sa unang kurso na kanilang pinili. Ipinakita rin ng resulta ng pananaliksik na mas nakikinabang sa bagong free tuition policy ang mga estudyante mula sa mayayamang pamilya. Kasalungat ito sa pagbansag sa UP bilang “people’s university” dahil sa huli, mga mayayaman ang karamihang nakapapasok.

Ipinakikita ng datos ang mga pribilehiyong natatamasa ng mga nakaririwasang mag-aaral kompara sa mga ordinaryong mag-aaral. Una, sila ang nakararanas ng magandang kalidad ng edukasyon kung ihahambing sa edukasyong natatanggap ng mga nasa pampublikong paaralan. Ikalawa, sila ang may pera upang pumasok sa mga review centers na hindi kayang bayaran ng ordinaryong mag-aaral kaya mas nahahasa sila at mas handang kumuha ng UPCAT. Panghuli, mas nakapagtutuon sila ng oras para sa UPCAT kaysa sa mga Pilipinong kailangang pagsabayin ang maraming responsibilidad sa paaralan, pamilya, at sa trabaho.

Dahil dito, nailalantad ng UPCAT ang paglala ng agwat sa pagitan ng mayayaman at mga nasa laylayan. Hindi na ito nagsilbing pagsusuri ng kakayahan, ngunit ito’y naging isang paghahambing ng kayamanan at impluwensiya.

𝑩𝒖𝒘𝒊𝒔 𝒑𝒂𝒓𝒂 𝒔𝒂 𝒎𝒈𝒂 𝑩𝒖𝒓𝒈𝒊𝒔

Dahil sa kasalukuyang sistema ng pagtanggap ng mga iskolar ng bayan, tila mayayaman ang mas nakatatanggap ng de-kalidad na edukasyon. Dito rin lumalabas ang mga termino tulad ng “burgis” (o “bourgeoisie” sa Ingles) na naglalarawan sa mga may-kayang estudyante ng UP. Kayang-kaya naman ng mga mayayamang mag-aaral na mag-aral sa mga pribadong unibersidad na may kaparehong kalidad ng edukasyon tulad ng Ateneo de Manila at De La Salle University, pero pinili pa rin nila na pumasok sa UP.

Maraming mababasa sa social media na kung tatanggalin daw ang mga mayayaman sa UP, hindi garantisado na makapapasok ang mga nasa laylayan. Sa wika ng isang content creator “kaya ba nilang makapasok?” Sinasalamin ng pag-iisip na ito na inaalipusta nila ang mga nasa laylayan pero hindi kayang tabunan ng sentimyentong ito ang katotohanan na maraming mahihirap ang pinagkakaitan ng mga pribilehiyong natatamasa ng mayayaman, kahit gaano pa kalaki ang kanilang potensyal.

Tinutustusan ng buwis ng taumbayan ang UP at dapat ibinibigay ang de-kalidad na edukasyon para sa lahat, lalo na ang mga nasa laylayan. Kung karamihan ng mga nakikinabang ay mga mayayaman, tinatalo nito ang layunin ng unibersidad na maging “people’s university.”

𝑲𝒂𝒌𝒂𝒑𝒖𝒔𝒂𝒏 𝒂𝒕 𝑲𝒂𝒑𝒂𝒍𝒑𝒂𝒌𝒂𝒏

Hindi maitatanggi na may kakulangan sa sistema ng edukasyon sa Pilipinas dahil maraming mahihirap ang napagkakaitan ng oportunidad na mapalago ang kanilang mga potensiyal. Kung babalikan ang mga datos, ipinapakita nito ang hindi makatarungang distribusyon ng mga mag-aaral sa mga pampubliko at pribadong eskwelahan at mga mag-aaral mula sa mga rehiyon ng Pilipinas.

Ayon sa Philippine Institute of Developmental Studies, dalawa sa maraming hamon na kinakaharap ng ating edukasyon ay kahirapan at kakulangan sa mga kagamitan at imprastraktura. Hindi mawawala ang kahirapan subalit ang kakapusan ng kagamitan sa karamihan ng parte ng bansa ang siyang nakahahadlang sa mga mag-aaral na makamit ang tunay na potensyal. Kapansin-pansin sa mga paaralan, lalo na sa mga probinsya, ang kakulangan sa mga libro, kagamitan, at teknolohiya na kinakailangan para sa epektibong pag-aaral. Isa itong pangunahing dahilan kaya nahuhuli ang mga mag-aaral sa mga pampublikong paaralan na makipagsabayan sa mga nasa pribadong paaralan.

Kung nahuhuli ang mga mahihirap sa batayang edukasyon, mas lumalala ang agwat na ito pagtuntong nila sa kolehiyo. Mas napapaboran ang mga mapera at nawawalan ng saysay ang laban sa pagtamasa ng isang edukasyong inklusibo para sa lahat ng mga Pilipino.

𝑲𝒊𝒏𝒂𝒃𝒖𝒌𝒂𝒔𝒂𝒏 𝒏𝒈 𝑲𝒂𝒓𝒖𝒏𝒖𝒏𝒈𝒂𝒏

Sa isang bansang itinuturing ang edukasyon bilang sandata laban sa kahirapan, tila mas ibinibigay ang de-kalidad na edukasyon sa mga mayayaman. Kung kaya sa ating patuloy na pagsulong, huwag sanang pagkaitan ng pagkakataon ang mga mag-aaral sa laylayan at mga lalawigan na magkamit ng makabansang karunungan. Kailangan natin ng pagbabago sa sistema ng edukasyon na kontra-mahihirap upang makamit natin ang tunay na inklusibong edukasyon.

Sa ating laban para sa inklusibong karunungan para sa lahat, kailangan nating tandaan ang dahilan kung bakit itinayo ang UP, ang libre at de-kalidad na edukasyon para sa lahat at hindi lamang para sa mga mayayaman. Kailangang laging balikan ang motto na isinasabuhay ng isang iskolar ng bayan - “𝑳𝒂𝒈𝒊’𝒕 𝒍𝒂𝒈𝒊 𝒑𝒂𝒓𝒂 𝒔𝒂 𝒃𝒂𝒚𝒂𝒏.”

13/09/2024

[𝙉𝙂𝘼𝙔𝙊𝙉𝙂 𝘼𝙍𝘼𝙒]

𝐒𝐚 𝐈𝐬𝐢𝐧𝐮𝐥𝐚𝐭 𝐧𝐠 𝐒𝐢𝐩𝐚𝐭

Idineklara ng Malacañang bilang isang special non-working holiday ang Setyembre 13 sa rehiyon ng Cordillera Administrative Region (CAR) para sa selebrasyon ng ika-36 na taon ng peace talk sa pagitan ng pamahalaan at mga rebeldeng grupo ng CAR. Subalit, sa paglipas ng panahon, nawawala na sa mga kaigorotan ang kahalagahan ng araw na ito. Kaya ngayon, tunghayan at balikan natin ang kasaysayan ng CAR, sa mga isinulat ng Sipat.

𝑨𝒏𝒐 𝒂𝒏𝒈 𝑺𝒊𝒑𝒂𝒕?

Ang SIPAT ay isang peace talk na naganap sa pagitan ng administrasyon ni dating Corazon "Cory" Aquino at ang rebeldeng grupo na Cordillera People’s Liberation Army (CPLA). Naganap ito noong tinanggap ni Fr. Conrado Balweg, ang lider ng CPLA, ang tawag para sa kapayapaan ni Cory Aquino sa pamamagitan ng pagpirma ng isang ceasefire agreement sa Mount Data Hotel noong Setyembre 13, 1986.

Sa tradisyon ng Cordillera, ang "sipat" ay ang palitan ng mga regalo na binubuo ng mga mahahalagang kagamitan sa mga lider ng dalawang tribong naglalaban bago dumako sa proseso ng pagkakasundo. Naghandog si Aquino ng isang bibliya, rifle, at rosaryo para kay Belweg habang nagbigay si Belweg ng isang sibat, kalasag, bolo, at palakol para sa dating Pangulo.

𝑲𝒂𝒉𝒂𝒍𝒂𝒈𝒂𝒉𝒂𝒏 𝒏𝒈 𝑺𝒊𝒑𝒂𝒕

Hindi alam ng karamihan na ang SIPAT ang nag udyok sa pagkasilang ng Cordillera Administrative Region (CAR). Sa pamamagitan ng kasunduan na ito, nilagdaan ang Executive Order 220 noong Hulyo 15, 1987 na naging daan sa pagbuo ng CAR.

Nagbigay-daan din ang kasunduang ito para sa pagtatanggol para sa kapayapaan sa mga komunidad at sa rehiyon ng CAR. Sinasalamin ng Sipat ang pangako ng isang nagkakaisang CAR - isang pangako ng katahimikan at pagdadamayan ng iba't ibang mga parte ng kaigorotan.

𝑯𝒖𝒅𝒚𝒂𝒕 𝒏𝒈 𝑺𝒊𝒑𝒂𝒕

Sa ating pag unlad bilang isang rehiyon, huwag natin kalimutan ang ating pinagmulan, sa isang kasunduan ng kapayapaan at kaisahan. Palagi natin itatak sa ating puso't isipan ang tunay na kahalagahan ng araw na ito. Bilang mga Cordilleran, sinulat ng Sipat ang ating kasaysayan habang sinusulat na ngayon ang ating kasalukuyan. Subalit, nasa ating kamay na ang pluma kung saan patungo ang ating rehiyon, ang pagsulat ng ating kinabukasan.

✒: Janno Travis Lartec
🎨: Terry Austin Tandoc

31/08/2024

𝐁𝐚𝐠𝐮𝐢𝐨 𝐂𝐢𝐭𝐲 𝐂𝐡𝐚𝐫𝐭𝐞𝐫 𝐃𝐚𝐲, 𝐢𝐩𝐚𝐠𝐝𝐢𝐫𝐢𝐰𝐚𝐧𝐠
𝑾𝒂𝒍𝒂𝒏𝒈 𝒑𝒂𝒔𝒐𝒌 𝒔𝒂 𝑳𝒖𝒏𝒆𝒔, 𝒊𝒏𝒂𝒂𝒔𝒂𝒉𝒂𝒏
Ni: Janno Travis Lartec

Sinimulan ng Lungsod ng Baguio ang pagdaraos ng selebrasyon para sa Baguio City Charter Day sa pamamagitan ng opening program at Baguio Day Parade na magaganap ngayong araw, Setyembre 1.

Sa pagdiriwang ng Baguio City Charter Day, magkakaroon ng iba’t ibang mga aktibidad sa buong buwan ng Setyembre tulad ng Baguio City Foundation Day Marathon at Eco-Waste & Sustainability Fair.

Inaasahang magbibigay ng isang State of the City Address si Mayor Benjamin Magalong ngayong araw sa opening program sa Baguio Convention and Cultural Center.

Maaalalang idineklara ng Philippine Commission na ikalawang chartered city ng bansa ang Lungsod ng Baguio noong Setyembre 1, 1909 at itinatak bilang Baguio Charter Day ang bawat unang araw ng Setyembre ng taon sa pamamagitan ng Republic Act 6710.

𝐖𝐚𝐥𝐚𝐧𝐠 𝐏𝐚𝐬𝐨𝐤

Ipinahayag ng Malacañang na isang special non-working day bukas, Setyembre 2, sa Lungsod ng Baguio para sa selebrasyon ng ika-115 na Charter anniversary ng siyudad.

Sa bisa ng Proklamasyon Blg. 641 na nilagdaan ni Executive Secretary Lucas Bersamin noong Hulyo 29, binibigyan ng oportunidad ang mga mamamayan ng lungsod upang makilahok sa pagdiriwang ng Charter anniversary ng Baguio.

Hiniling ng Office of the City Mayor ng Baguio sa Office of the President na ideklara na isang special non-working holiday ang Setyembre 2 sa kadahilanang isang Linggo ang Setyembre 1.

Maaaring makita ang iba’t ibang mga aktibidad para sa Baguio City Charter Day sa “Baguio City Public Information Office” page o sa pamamagitan ng link na ito: https://www.facebook.com/share/p/4YYzo6uMudLpJzVq/

🎨: Janno Travis Lartec

30/08/2024

𝐊𝐚𝐡𝐚𝐥𝐚𝐠𝐚𝐡𝐚𝐧 𝐧𝐠 𝐓𝐮𝐧𝐚𝐲 𝐧𝐚 𝐊𝐚𝐥𝐚𝐲𝐚𝐚𝐧
𝑰𝒔𝒂𝒏𝒈 𝒓𝒆𝒑𝒍𝒆𝒌𝒔𝒚𝒐𝒏 𝒑𝒂𝒓𝒂 𝒔𝒂 𝑩𝒖𝒘𝒂𝒏 𝒏𝒈 𝑾𝒊𝒌𝒂

Sa ating pagdiriwang ng Buwan ng Wika na may temang "Filipino: Wikang Mapagpalaya", isa itong matinding pananalamin sa kalagayan ng ating lipunan. Mula sa Batanes hanggang sa Tawi-Tawi, tila hindi na natin nararanasan ang konsepto ng tunay na pagkalaya.

Sa ating paglago bilang isang nasyon, nawawala sa atin ang pagpapahalaga sa tunay na kalayaang ipinaglaban ng ating mga bayani't ninuno. Sa pagmamasid natin sa ating bansa, maraming mga isyu ang makikita. Mula sa isyu sa ating mga karagatan hanggang sa isyu ng misimpormasyon na nakalalason sa mga mamamayan, nagkawatak muli ang isang bansang nagkaisa upang makamit ang inaasam na kasarinlan noong mga panahon ng pananakop. Dahil sa ating paghahati, lumilitaw ang mga salot na muling kinulong tayo sa isang situwasyon ng matinding pang-aabuso.

Ang ating tema ay hindi lamang pinagsamang mga salita; ngunit, isang matinding paalala sa ating mga Pilipino upang magsama-sama upang wasakin ang mga kadenang nakapulupot sa mga neek ng masa, inaapi, at hindi naririnig. Hindi lang wikang nakapagbubuklod ang Filipino, ngunit isa rin itong wikang nakapagpapalaya. Sa hamon ng makabagong panahon, kailangan natin magsama-sama upang sa huli, muli tayong makalalaya.

✒🎨: Janno Travis Lartec

30/08/2024

𝐌𝐚𝐥𝐢𝐠𝐚𝐲𝐚𝐧𝐠 𝐁𝐮𝐰𝐚𝐧 𝐧𝐠 𝐖𝐢𝐤𝐚!

Ngayong Agosto, halina't sama-sama nating ipagdiwang ang Buwan ng Wika na may temang "Filipino: Wikang Mapagpalaya". Ating bigyan ng halaga ang ating sariling wika at patuloy natin itong gamitin nang tama upang makatulong sa pagbabahagi ng impormasyon at pag-unlad ng ating bansa.

✒️: Angela Soriano
🎨: Janno Lartec

22/07/2024

𝐁𝐚𝐠𝐮𝐢𝐨 𝐌𝐢𝐝𝐥𝐚𝐧𝐝 𝐂𝐨𝐮𝐫𝐢𝐞𝐫, 𝐧𝐚𝐠𝐬𝐚𝐫𝐚 𝐧𝐚
𝟳 𝒅𝒆𝒌𝒂𝒅𝒂𝒏𝒈 𝒌𝒂𝒔𝒂𝒚𝒔𝒂𝒚𝒂𝒏, 𝒃𝒂𝒍𝒊𝒌𝒂𝒏
Ni: Janno Travis Lartec

Tuluyang itinigil na ng Baguio Midland Courier ang kanilang operasyon pagkatapos ng 77 na taong paghahatid ng napapanahong balita para sa mga mamamayan ng Lungsod ng Baguio at karatig-probinsiya ngayong araw.

Inanunsiyo ito sa pamamagitan ng isang Facebook post, kung saan nagpahayag ang pahayagan ng panghihinayang sa epekto ng kanilang pagsasara sa kanilang mga mambabasa, newsboys, taga suporta, contributors, at advertisers.

Inilabas ng Midland ang kanilang huling isyu ng kanilang dyaryo kahapon, Hulyo 21, habang nagpapasalamat ang pahayagan sa ilalim ng Hamada Printers & Publishers’ Corporation sa pagiging bahagi sa kanila sa nakaraang 77 na taon.

𝑯𝒖𝒎𝒃𝒍𝒆 𝑩𝒆𝒈𝒊𝒏𝒏𝒊𝒏𝒈𝒔

Nagsisilbi ang Midland bilang pinakamatagal na English community newspaper sa Hilagang Luzon pagkatapos ng pitong dekadang paninilbihan sa mga taga-Baguio; subalit, nagsimula ang pahayagan bilang isang munting publikasyon.

Nagsimula ang kwento ng Midland noong itinatag ito ni Sinai Hamada, isang dating people’s lawyer, kasama ang kanyang mga kapatid at hating-kapatid na sina Oseo Hamada at Cecile Okubo.

Nakapagtapos si Sinai sa Unibersidad ng Pilipinas (UP) sa kursong journalism at law at nagsilbing punong patnugot ng Philippine Collegian, ang opisyal na pahayagang pangkampus ng UP Diliman.

Inilabas nila ang kanilang pinakaunang isyu noong Abril 28, 1947 na isang apat na pahinang dyaryo na may 200 na kopyang inilimbag para sa sirkulasyon, kung saan tinalakay karamihan ng mga artikulo ang pagbabangon ng Baguio pagkatapos ng World War II.

7 𝒅𝒆𝒌𝒂𝒅𝒂𝒏𝒈 𝒑𝒂𝒎𝒂𝒏𝒂

Nagpatuloy na naglathala ang Midland ng mga dyaryo hanggang Hulyo 21, kung saan nakita ang paglago ng pahayagan na mula sa apat na pahina sa unang isyu, rumami ito hanggang umabot sa 100 na pahina ang ilang isyu ng publikasyon.

Lumalawak din ang sinasakupan ng Midland sa paghahatid ng balita, kung saan nakaabot sa 7,500 na kopya ng kanilang dyaryo ang ipinamahagi sa Lungsod ng Baguio at sa buong Cordillera Administrative Region (CAR) .

Inilunsad din ng Midland ang kanilang website noong 2007 maabot ang mas maraming mga tao at kasalukuyang sila ang nananatiling may pinakamataas na sirkulasyon sa mga regional na dyaryo sa CAR.

Sa paglipas ng mga taon, humakot ang Midland ng mga iba’t ibang parangal at pagkilala tulad ng limang Best Edited Weekly Newspaper awards, pitong Best Editorial Page awards, at Best in Science and Environment Reporting awards mula sa National Association of Newspapers.

Nakisapi din ang Midland sa mga organisasyon tulad ng Philippine Press Institute (PPI) Hall of Fame noong 2017.

𝘽𝙖𝙠𝙞𝙩 𝙣𝙖𝙜𝙨𝙖𝙧𝙖?

Ayon sa isang Facebook post ng Midland na nilagdaan ng Publisher at Chief Operations Officer na si Antoinette Hamada, hindi ligtas ang kanilang publikasyon sa problemang kinakaharap ng mga pahayagan sa buong mundo.

Mapapansin ang pattern ng pagsasara ng mga pahayagan hindi lang sa Pilipinas, kundi pati na rin sa mga malalaking bansa tulad ng US na nakapagtala ng 2,900 na pahayagan ang huminto mula noong 2005 hanggang 2023.

Sa isang artikulo na inilabas ng Forbes, patuloy na bumababa ang readership at ad revenue ng mga dyaryo dahil sa paglipat nila sa ibang mga anyo ng medya tulad ng digital.

Dumami rin ang mga pahayagan na nagsara dahil sa pandemya dulot ng COVID-19 dahil sa mga lockdowns, kung saan inulat ng PPI na hindi bababa sa 11 na pahayagan ang pansamantalang huminto sa paglilimbag ng dyaryo at lumipat sa digital na pormat.

Sa kasalukuyan, mananatiling bukas ang website ng Midland habang patuloy ang paghahanap ng paraan sa pagpapanatili ng kanilang mga archive para sa mga susunod na henerasyon.

🎨: Janno Travis Lartec

11/06/2024

𝐏𝐀𝐃𝐀𝐘𝐎𝐍, 𝐊𝐀𝐑𝐒𝐈𝐘𝐀𝐍𝐀!

Malugod na binabati ng Ang Kaigorotan ang mga mamamahayag ng Batch Karsiyana!

Natunghayan ng publikasyon ang inyong paglaki at pag-unlad upang maging iskolar ng bayan na pagmamalasakit ang nasa puso at mga mamamahayag na katotohanan lamang ang laging isisiwalat. Sa loob ng mga taong nanatili kayo rito sa PSHS-CARC, nasilayan namin kung paano kayo tumindig para sa katotohanan at nagsumikap para sa kahusayan. Nawa’y ipagpatuloy ninyo ang pagpapalaganap ng kritikal na pag-iisip at serbisyo para sa bayan sa inyong mga puso’t isipan.

Isang malaking karangalan para sa publikasyon ang panonood kung paano ninyo iniladlad ang inyong mga pakpak upang tumaas sa himpapawid. Sa paglipad ninyo mula sa PSHS-CARC upang tahakin ang anumang landas na inyong susundan, palagi ninyong isapuso ang mga aral at ala-ala na dala ninyo mula sa paaralan upang hindi kayo magiba sa anumang hamon na ibabato sa inyo ng tadhana.

Pinapasalamatan ng publikasyon ang inyong dedikasyon at pagsusumikap para sa kritikal na pamamahayag mula sa siyentipikong pagsusuri. Nagpapasalamat din kami sa inyong ibinahaging kaalaman, aral, at patnubay na aming dadalhin sa aming pagtanda. Bitbit din namin ang mga ala-alang ating nilikha na tatatak sa aming isipan habang buhay. Nawa’y patuloy kayo na maging nagniningning na ehemplo ng paninilbihan para sa ating bayan na may dignidad, integridad, at katapatan.

Muli, binabati namin kayo sa inyong pagtatapos at nagpapasalamat kami sa lahat ng mga ala-ala.

Hanggang sa muli, mga iskolar ng bayan.

Lagi’t lagi para sa bayan.

𝑨𝒏𝒈 𝑲𝒂𝒊𝒈𝒐𝒓𝒐𝒕𝒂𝒏

09/06/2024

𝑪𝑨𝑹𝑪𝒆𝒍𝒆𝒄𝒕, 𝒑𝒊𝒏𝒂𝒏𝒈𝒂𝒔𝒊𝒘𝒂𝒂𝒏 𝒔𝒂 𝑲𝒂𝒓𝒔𝒊
𝑲𝒂𝒏𝒅𝒊𝒅𝒂𝒕𝒐 𝒑𝒂𝒓𝒂 𝒔𝒂 𝑺𝑪, 𝒊𝒑𝒊𝒏𝒂𝒌𝒊𝒍𝒂𝒍𝒂
ni: Angela Soriano

LUNGSOD NG BAGUIO - Nagbitiw ng iba't ibang plataporma ang mga iskolar na tumatakbo para sa iba't ibang posisyon sa Student Council (SC) mula sa mga partidong “Esprisko”, “Kaagapay”, at “Pantropisko” sa naganap na CARCelect: Miting de Avance noong nakaraang Biyernes, Hunyo 7.

Tinalakay sa diskusyon ang iba't ibang mga plano ng mga kandidato ukol sa mga isyung makikita sa kampus tulad ng kakulangan o hindi mabisang pagpapalaganap ng mga impormasyon at hindi pagkakaroon ng maayos na komunikasyon sa pagitan ng mga mag-aaral at g**o o mga opisyal sa paaralan, hindi maayos na paghihiwalay ng mga basura, cross-dressing, at Public Display of Affection (PDA).

Inilatag ng mga partido ang ilan sa mga nais gawin ng kanilang kandidato kung sakaling sila ay manalo tulad ng pag-launch ng CARC Archives mula sa Pantropisko, ARC three-step review process ng mga audit reports, Iskonnect at Inclusive and Independent Community Ensuring Development (IICED) mula sa Esprisko, at pagpapabuti ng seguridad ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng pag-aayos ng mga pinto at kandado ng restrooms mula sa partidong Kaagapay, at ang higit pang pagpapabuti ng mga programa noong nakaraang taon katulad ng Iskology.

Nagbigay rin ang mga kandidato ng kani-kanilang opinyon tungkol sa iba't ibang problema tulad ng kakulangan sa resources para sa mental health, paggamit ng Artificial Intelligence, pag-implementa ng s*x education, pagtugon sa racial discrimination at academic dishonesty, at pagpapalaganap ng kaalaman tungkol sa genocide sa aktibidad na “Agree or Disagree”.

Ayon sa mga mag-aaral, naging kapaki-pakinabang at nakapagbigay-daan ang programa upang mas lalong makilala ang mga tumatakbong kandidato at higit pang makita ang kanilang kagustuhan na magsilbi sa paaralan.

Isinagawa rin ang halalan at pagbilang ng mga boto para sa mga susunod na uupo sa SC para sa Academic Year 2024-2025 pagkatapos ng programa noong hapon ng Biyernes.

Inaasahang ipapakilala ang mga bagong halal na mga opisyal ng SC sa simula ng susunod na akademikong taon.

🎨: Angela Soriano

27/02/2024

𝐏𝐒𝐇𝐒-𝐂𝐀𝐑𝐂, 𝐧𝐚𝐠𝐭𝐚𝐠𝐮𝐦𝐩𝐚𝐲 𝐬𝐚 𝐃𝐒𝐏𝐂
ni: Janno Travis Lartec

LUNGSOD NG BAGUIO - Iniuwi ng mga mamamahayag pangkampus sa Filipino ng Philippine Science High School - CAR Campus (PSHS-CARC) ang panalo sa Filipino Online Desktop Publishing at iba pang mga pang-indibidwal na kategorya sa ginanap na 2024 Baguio City Division Schools Press Conference (DSPC) noong Pebrero 17-18.

Nakapasok din ang pahayagang pangkampus sa Pahinang Editoryal (Unang Gantimpala), Pahinang Balita (Ikalawang Gantimpala), at Pag-aanyo at Pagdidisenyo (Ikalawang Gantimpala) ng School Paper Contest sa magaganap na CAR Regional Schools Press Conference (RSPC).

Narito ang listahan ng mga nagwagi noong DSPC:

Online Publishing:
🥇(Unang Gantimpala) - Solborn Balawas, Mikaela Denise Lantano, Janno Travis Lartec, Roxen Lucea, at Eliz Emmanuelle Santiago
Tagapagsanay: Isaac Ali Tapar

Pagsulat ng Editoryal:
🥇(Unang Gantimpala) - Peter Andrei Resurreccion
Tagapagsanay: Wylyn Lance O. Todyog

Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita:
🥇(Unang Gantimpala) - Keziah Celene Sacayanan
Tagapagsanay: Penelyn M. Banawa

Pagkuha ng Larawan
🥉(Ikatlong Gantimpala) - Marilou Joyce Ganado
Tagapagsanay: Wylyn Lance O. Todyog

Pagsulat ng Lathalain
🏅 (Ikaapat na Gantimpala) - Svetlana Ronquillo
Tagapagsanay: Penelyn M. Banawa

Lumahok ang sumusunod na mga iskolar sa DSPC:

Collaborative Publishing:
✏️Althea Lorein Valenzuela, Gabriel Andrei Rico, Angela Annie Soriano, Quiana Anjoelli Tamayo, at Terry Austin Tandoc
Tagapagsanay: Isaac Ali Tapar

Pagsulat ng Balita:
✏️Arzeerah Jolie S. Longay
Tagapagsanay: Andre Paolo Galong

Pagsulat ng Balitang Isports
✏️Jordin Margaux Tayag
Tagapagsanay: Andre Paolo Galong

Paglikha ng Kartung Editoryal
✏️Zyann Rubi Omadlao
Tagapagsanay: Wylyn Lance O. Todyog

Pagsulat ng Kolum:
✏️Trish Allysa Jean Abueme
Tagapagsanay: Wylyn Lance O. Todyog

Pagsulat ng Agham:
✏️Reya Nikole Maryella Siojo
Tagapagsanay: Penelyn M. Banawa

Malugod na pagbati para sa mga mamamahayag ng PSHS-CARC.

🎨: Janno Travis Lartec

25/02/2024

𝐍𝐄𝐕𝐄𝐑 𝐀𝐆𝐀𝐈𝐍, 𝐍𝐄𝐕𝐄𝐑 𝐅𝐎𝐑𝐆𝐄𝐓

Sa araw na ito, ibinagsak ng sambayanang Pilipino ang diktaturyang Marcos, kung saan, lumayas ang buong pamilya ni dating Pangulong Ferdinand Marcos Sr. patungong Hawaii.

Nagsisilbi itong isang paalala sa kapangyarihan ng mga mamayanan laban sa isang mapang-abusong pamahalaan.

09/12/2023

𝐓𝐡𝐞 𝐂𝐨𝐫𝐝𝐢𝐥𝐥𝐞𝐫𝐚𝐧 𝐒𝐜𝐡𝐨𝐥𝐚𝐫, 𝐦𝐮𝐥𝐢𝐧𝐠 𝐢𝐧𝐢𝐥𝐮𝐧𝐬𝐚𝐝 𝐬𝐚 𝐅𝐚𝐜𝐞𝐛𝐨𝐨𝐤 𝐚𝐭 𝐧𝐚𝐠𝐛𝐮𝐤𝐚𝐬 𝐬𝐚 𝐈𝐧𝐬𝐭𝐚𝐠𝐫𝐚𝐦

LUNGSOD NG BAGUIO - Gumawa muli ng bagong account ang "The Cordilleran Scholar", ang opisyal na pahayagang Ingles ng Philippine Science High School - Cordillera Administrative Region Campus (PSHS-CARC), sa Facebook at sa Instagram.

Sundan ang "The Cordilleran Scholar" sa sumusunod na mga account:
Facebook: The Cordilleran Scholar - TCS
Instagram:
X:

🎨✒: Janno Travis Lartec

29/11/2023

[𝘼𝙉𝙐𝙉𝙎𝙄𝙔𝙊]

𝐏𝐚𝐬𝐨𝐤 𝐬𝐚 𝐁𝐚𝐠𝐮𝐢𝐨, 𝐇𝐚𝐥𝐟 𝐃𝐚𝐲 𝐬𝐚 𝐃𝐢𝐬𝐲𝐞𝐦𝐛𝐫𝐞 𝟏

LUNGSOD NG BAGUIO - Sususpindihin ang klase sa mga paaralan ng Baguio sa lahat ng antas mula 12:00 ng hapon sa Biyernes, Disyembre 1.

Layunin nitong magbigay-oras sa paghahanda sa nalalapit na 2023 Lantern Parade at Christmas Tree Lighting na gaganapin sa Session Road.

Maaring makita ang opisyal na pahayag ng Lungsod ng Baguio sa link na ito:
https://www.facebook.com/100044399560402/posts/908725337284110/

24/11/2023

𝐌𝐄𝐌𝐄 | Intrams Crushiecakes

Balikan natin 😲 ang mga alaala ng intramurals 2023 🏆🤙. Yung tipong hindi lang niya nilaro ang bola ⛹️‍♂️, kundi pati na rin ang puso mo 😻❤️‍🩹!

🎨✒️: Terry Austin Tandoc

21/11/2023

𝐍𝐂𝐄 𝐢𝐛𝐢𝐧𝐚𝐥𝐢𝐤, 𝐠𝐢𝐧𝐚𝐧𝐚𝐩 𝐬𝐚 𝐂𝐀𝐑
nina: Janno Travis Lartec, Angela Annie Soriano

LUNGSOD NG BAGUIO - Pinangasiwaan ng Philippine Science High School - Cordillera Administrative Region Campus (PSHS-CARC) ang National Competitive Examination (NCE) noong Nobyembre 18, 2023 matapos ang tatlong taong pagpapatigil.

Pinangunahan ng PSHS-CARC ang pitong testing center na kasama ang lima mula sa Cordillera na kinabibilangan ng Baguio, Benguet, Mountain Province, Kalinga, at Ifugao, at dalawa mula sa Ilocos Region na saklaw ang Pangasinan at La Union.

Ayon sa datos ng PSHS-CARC, ito ang mga NCE turn-out mula sa iba’t ibang mga testing centers sa ilalim ng PSHS-CARC: Mt. Province - 164/259 (63.32%), Kalinga - 230/359 (64%), Ifugao - 101/214 (47.19%), Baguio- 400/476 (84%), Benguet - 49/82 (59.75%), Pangasinan- 308/542 (56.82%), at La Union- 123/346 (35.54%).

“Wala pang masasabing data kung dumami ang kumuha ng NCE kasi masyado pang maaga para masabi, pero kung pagbabatayan ang bilang ng mga aplikasyon, maraming aplikante ang CAR na umabot ng halos 1,400 pero mukhang hindi lahat ay aktwal na kumuha ng NCE,” ani ni Gng. Lorilee Demeterio, ang Supervising Examiner ng NCE sa Cordillera.

Nagkaroon ng kaunting pagbabago sa NCE ngayong taon kung ikukumpara sa pagpapatupad bago ang pandemya, ang kakulangan ng test permits na naglalaman ng numero ng mga examinee, silid kung saan nila kukunin ang pagsusulit, at ang bilang ng kanilang upuan.

Ayon sa obserbasyon ng mga Chief Examiner at mga proctor sa iba’t ibang testing center, mahalaga ang test permits sa pagpapadali ng pagpasok ng mga nagsusulit dahil mababawasan ang pagkalito sa silid, at sa pagpapatunay kung kwalipikadong kumuha ng NCE ang mga mag-aaral.

Upang paghandaan ang NCE sa CAR, ginagawa muna ng Office of the Executive Director (OED) - Admissions Office ang listahan ng mga posibleng testing center bago magpadala ng sulat upang humiling na makigamit ng pasilidad para sa pagsusulit at binabalikan ng mga regional campuses ang mga eskwelahan upang mag follow-up sa paggamit ng gusali.

Naging sistematiko ang implementasyon ng NCE sa PSHS-CARC at sa ibang testing centers; ngunit, ang pagsulpot ng mga estudyante na wala sa listahan at ang pagdami ng mga bisita ang naging pangunahing problema sa mga testing centers sa Cordillera.