Archaeology News Network Srilanka

20/06/2023

එක්නැලිගොඩලාගේ මොල්ලිගොඩලාගේ පිල නොගත් අපේ කාලයේ කැප්පෙටිපොල 🙏

17/06/2023

ඇදුරුතුමනි ඔබගේ ඉදිරි කටයුතු සර්වප්‍රකාරයෙන්ම සාර්ථක වේවා ..💐

23/01/2023

Vandalisation of Periyauttikulama ancient monastic site, Vavuniya. By Ama H Vanniarachchy

Ceylon Today FOCUS: 🔎 Archaeology Watch 🔎
වවුනියාව උතුර, පෙරිය උට්ටිකුලම පුරාවිද්‍යා භූමියේ විනාශය. වාර්තා වන දිනය 18.01.202

මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය වව්නියාව දිස්ත්‍රික්කයේ වව්නියාව උතුර ප්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයේ වෙඩිවට්ටකල්ලු ග්‍රාම සේවා වසමේ පෙරිය උට්ටිකුලම් නම් ස්ථානයේ වන රක්ෂිත ප්‍රදේශයක පිහිටා ඇත.
වව්නියාව නගරයේ සිට බෝගස්වැව දක්වා කි.මී. 30 ක් පමණ පැමිණ කැලෑ බෝගස්වැව මාර්ගයේ කි.මී. 4ක් පමණ ගමන් ගත් විට හමුවන වෙල්යාය කෙලවරින් රක්ෂිතයට මී. 500ක් පමණ ගමන් ගත්විට මෙම ස්ථානයට ළඟා විය හැකිය.
මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය මීට පෙර පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් වාර්තාගත කර නොතිබූ ස්ථානයකි.

සපුමල්ගස්කඩ පබ්බතාරාම පරිශ්‍රය ඇතුලු මේ අවට පවතින පුරාවිද්‍යා ස්ථාන බොහොමයක් මෙන්ම මෙම ස්ථානයද පබ්බතාරාම සම්ප්‍රධායේ ඉදිකිරීමකි. වව්නියාව-ඒරුපොතාන, සෙට්ටිකුලම, නෙඩුන්කර්නි, පුලියන්කුලම ආදී ප්‍රදේශවලින් ප්‍රාග් ඓතිහාසික මානව ක්‍රියාකාරකම් සිදුවූ ස්ථාන හමුවේ.

එමෙන්ම මාමාඩුව වැනි මූල ඓතිහාසික යුගයට අයත් සුසාන භූමි, ක්‍රි. පූර්ව යුගවලට අයත් පූර්ව බ්‍රාහ්මී ලෙන් ලිපි සහිත ඒරුපොතාන,
වෙඩික්කින්නරිමලේ, කොන්ග්‍රායන්කුලම් වැනි ලෙන් ආරාම සංකීර්ණ සහිත ස්ථානද හමුවේ. ප්‍රථිමා, සෙල්ලිපි සහ ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම් වාස්තුවිද්‍යා රූපාකාරය අනුව මෙම ප්‍රදේශයේ පවතින ආරාම සංකීර්ණ අතුරින් වැඩි ප්‍රමාණයක් ක්‍රි.ව. 8-10 සියවස් අතර කාලයට අයත් බෞද්ධ ආරාමික ලක්ෂණ සහිත ඉදිකිරීම් වේ.

සපුමල්ගස්කඩ ආරාම පරිශ්‍රයට කි.මී. 2ක් පමණ නැගෙනහිර දෙසින් පිහිටි මෙම විනාශකර දමන ලද පුරාවිද්‍යා ස්ථානයද එම යුගවලටම අයත් බව හමුවන පුරාවිද්‍යාත්මක අවශේෂ මගින් තහවුරු කර ගත හැකි වේ.

මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය විනාශකරමින් සිදුව ඇති නිධන්වස්තු සෙවීමක් පිළිබඳ යුධ හමුදා බුද්ධි අංශ නිලධාරීන් මඟින් 2023.01.18 දින තොරතුරු ලැබුණු අතර ඔවුන් එම ස්ථානයේ ලබාගත් ඡායාරූපද අප වෙත එවා තිබුණි. පසු දින 2023.01.19 දින වව්නියාව ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලයේ නිලධාරීන් එම ස්ථානයේ හානි වාරතාගත කිරීම සඳහා එම ස්ථානයට ගමන් ගත් අතර ඒ සමඟ සපුමල්ගස්කඩ විහාරාධදිපති පූජ්‍ය ගල්ගමුවේ සන්තබෝධි හිමි, බෝගස්වැව පොලිස් ස්ථානාධිපති ඇතුලු පොලිස් නිලධාරි පිරිසක්ද පැමිණියේය.

මෙම ස්ථානයේ පුරාවිද්‍යාත්මක භූමි දර්ශණයට සහ පුරාවිද්‍යාත්මක සන්දර්භයට දැඩි හානි පමුණුවමින් පස් ස්ථර ව්‍යාකූල කරමින් සිදුකර ඇති අනවසර කැණීමක් සිදුකර තිබේ. එහිදී හමුදා බුද්ධි අංශ විසින් එවා තිබූ ඡායාරූපවල සටහන්ව තිබූ බෝධිසත්ව ප්‍රථිමාවද අතුරුදන් වී ඇති ආකාරය දැකගත හැකි විය. මෙ පැය 24ක් වැනි ඉතා ආසන්න කාලයක් තුළ සිදුවූවක් බව නිගමනය කළ හැකිය.

පිළිමගෙය මධ්‍යයේ මීටර් 3ක් පමණ විශ්කම්භයෙන් යුතු මීටර් 3ක් පමණ ගැඹුරින් යුතු වළක් හාරා එහි තිබූ යන්ත්‍රගල් ආදිය ගොඩගෙන කඩා ඇති ආකාරය දැකගත හැකිවිය. මෙම ස්ථානයේ සිරස සහ අත් කැඩී ගිය පාද ප්‍රදේශයෙන් දෙකට කඩා දමා තිබූ බුද්ධ ප්‍රථාමාවක්, පිළිම පාදම්, සිරිපතුල්ගල්, පැරණි උ`ඵ, මැටි බඳුන් කොටස් හමුවේ. මෙම නිධන් සෙවීමේ ක්‍රියාකාරකම් මීට පෙර විවිධ කාලවල සිදුව ඇති බවටද සාධක හමු විය. අසල පිහිටි ස්තූප ගොඩැල්ලද මීට බොහෝ කාලයකට ඉහත හාරා ඇති ආකාරය නිරීක්ෂණය කළ හැකි විය.

වව්නියාව ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලය මඟින් සිදුව ඇති පුරාවස්තු විනාශය සහ විතැන් කිරීම ආදී කාරණාවන්ට අදාල වැරදිකරුවන් අත්අඩංගුවට ගෙන පුරාවස්තු ආඥා පනත යටතේ දඩුවම් ලබා දීමට අවශ්‍ය කටයුතු සිදුකරණ ලෙස බෝගස්වැව පොලිස් ස්ථානයේ පැමිණිල්ලක් ගොණු කරන ලදී.

මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථාන වනගතව අනාරක්ෂිතව පිහිටා තිබීම මෙන්ම පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සතුව මෙවැනි ස්ථානවල ආරක්ෂාවක්ෂාවක් සැපයීමට තරම් ප්‍රමාණවත් මුරකරුවන් සහ නඩත්තු කටයුතු සිදුකිරීමට ප්‍රමාණවත් සේවකයන් නොමැති වීම ප්‍රධාන ගැටලුවකි. නමුත් දෙපාර්තමේන්තුවේ ඇතැම් ප්‍රාදේශිය කාර්යාල සතුව සේවක නිලධාරි අතිරික්ත පවතින නමුත් ඔවුන් මෙවැනි ප්‍රදේශවලට යොමු කිරීමට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තු බලධාරීන් අසමත් වීම කණගාටුවට කරුණකි.
සම්පූර්ණ සිදු වීම කියවන්න -
https://ceylontoday.lk/2023/01/23/vandalisation-of-periya-uttikulam-ancient-monastic-site-vavuniya/

16/08/2022

වව්නියාව - තෝනිගල ශිලාලේඛණය මහජන ප්‍රදර්ශණයට විවෘත කරන ලදී

වවුනියාව දිස්ත්‍රික්කයේ වවුනියාව දකුණ ප්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාසයේ මහමයිලන්කුලම 212F ග්‍රාමසේවා වසමේ කුඩාකච්චකොඩිය ගම්මානයේ පිහිටා ඇති මෙම පර්වත ලිපිය සහිත පුරාවිද්‍යා ස්ථානය වව්නියාව සහ අනුරාධපුර දිස්ත්‍රික් මායිම ආසන්නයෙන් පිහිටා ඇත. මෙම ස්ථානයට වව්නියාව නගරයේ සිට හොරොව්පොතාන දක්වා මාර්ගයේ කි.මී. 9.6ක් ගමන් කර වම්පසින් ඇති අතුරු මාර්ගයේ මීටර් 350ක් ගමන් කිරීමෙන් ළඟාවිය හැකිය.

මෙම ස්ථානයේ පවතින පුරාවිද්‍යා ස්මාරක අක්කර 15ක පමණ භූමි ප්‍රමාණයක විහිදී ඇත. මෙම ගල් තලාවේ සෙල්ලිපි තුනක සාධක වේ. ඊට අමතරව වෘත්තාකාර පුරාවිද්‍යා ව්‍යුහ 2ක්, කණු පාදම් සහිත ස්ථානයක් සහ පොකුණු දෙකක් අවට දැකගත හැකිය. ප්‍රාග් ඓතිහාසික ශිලා මෙවලම් සාධකද ගල් තලාවේ තැනින් තැන විසිර පවතී. මෙම සෙල්ලිපිය මහසෙන් රජුගේ පුත් ශ්‍රී මේඝවර්ණාභය රජු (ක්‍රි.ව. 303-331) විසින් කරවා ඇත. එහි ආරාම පාලනය, ආගමික චාරිත්‍ර, ධාන්‍ය තැම්පත් කළ වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයක පොළී ක්‍රම සහ මුදල් ක්‍රම පිළිබඳ වැදගත් තොරතුරු රාශියක් අන්තර්ගත වේ. එහි සඳහන් ‘යහිස පවත’ විහාරය වර්තමාන මඩුකන්ද විහාරය බව ඇතැම් විද්වතුන්ගේ පිළිගැනීමයි. මනිආර්කුලම් නම් වැවක් අසළ පිහිටි මෙම පුරාවිද්‍යා ස්ථානය පිලිබඳ ජේ.පී ලෙවිස් විසින් වාර්තා කර ඇත (වාර්ෂික වාර්තා, 1892: පි.6-8).

1894දී එච්.සී.පී. බෙල් විසින් මුලින් මෙම ලිපිය වාර්තාගත කර ඇත. මෙම ලේඛනය නිසි ලෙස අර්ථ දැක්වීම සඳහා විවිධ විද්වතුන් උත්සාහ කර ඇත, ලිපිය ලිවීම ආරම්භ කිරීමට පෙර පාෂාණය මතුපිට සුමට කර නැති අතර, මෙහි ප්‍රතිඵලයක් වශයෙන්, කැටයම්කරු විසින් ලිවීමට නුසුදුසු පාෂාණ කොටස් මගහැර ඇත. එබැවින්, සෙල්ලිපිය විසින් අත්පත් කරගත් ප්‍රදේශය අක්‍රමවත් මානයන්ගෙන් යුක්ත වන අතර රේඛා ඒකාකාර දිගකින් යුක්ත නොවන බව සෙනරත් පරනවිතාන මහතා තොරතුරු දක්වා ඇත. මෙහි පළමු පේලි 12 හොද සංරක්ෂණ තත්ත්වයක පැවති බවත් අවසන් පේලි 5 තරමක් හායනය වී ඇති බවත් වාර්තා කර ඇත. මෙම ස්ථානයේ පවතින ප්‍රදාන සෙල්ලිපියට අමතරව පවතින අනෙක් ලිපි දෙකින් එකක සිරි මේඝවර්ණ රජුගේ නම පමණක් සඳහන්ව ඇත (Paranavithana1989, 175).

මෙම ලිපි යුධ සමයේදී ආරක්ෂාව සඳහා වැලි සහ පස් යොදා වසා තිබූ අතර ප්‍රදේශයේ භික්ෂූන් වහන්සේලා හා විද්වතුන්ගේ දැඩි ඉල්ලීම මත පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව විසින් නැවත මහජන ප්‍රදර්ශනයට විවෘත කිරීමට කටයුතු කරන ලදී. මේ දිනවල පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අභිලේඛණ හා නාණකවිද්‍යා අංශයේ නිලධාරීන් මෙම ලිපිවල නැවත ස්පර්ශ පිටපත් ලබාගැනීමේ කටයුතු සිදුකරමින් සිටී. එහිදී ශ්‍රී මේඝවර්ණ රජුගේ සෙල්ලිපියට අමතරව මහල්ලකනාග රජුගේ (ක්‍රි.ව. 134-140) පුත්‍රයකු වන කණිට්ඨතිස්ස රජු (ක්‍රි.ව. 164-192) විසින් යහිසපවත විහාරයට කරන ලද වැව් පූජාවක් පිළිබඳ සඳහන් සෙල්ලිපියක්ද සොයාගෙන ඇත. මේ වන විට අභිලේඛණ හා නාණක විද්‍යා අංශය මඟින් එම ලිපිය පිළිබඳ ඉදිරි පර්යේෂණ කටයුතු සිදුකරමින් පවතී.

පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්තුමන්ගේ උපදෙස් මත මෙම කාර්යය සාර්ථක කරගැනීමට අභිලේඛණ හා නාණක විද්‍යා අංශයේ අධ්‍යක්ෂතුමන් අතුලු නිලධාරීන්, ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලයේ සහකාර අධ්‍යක්ෂතුමන්, එම කාර්යාලයේ නිලධාරීන් සහ සේවක පිරිස් ඉමහත් පරිශ්‍රමයක් දැරූ අතර, වව්නියාව සිවිල් ආරක්ෂක බලකා නිලධාරීන් ඉමහත් සහයෝගයක් ලබා දෙන ලදි. මෙම ස්ථානයේ ඉදිරියේදී සංචාරක ප්‍රවර්ධන වැඩසටහනක් ක්‍රියාත්මක කිරීමටද යෝජනා කර ඇත.

ප්‍රධාන සෙල්ලිපියේ පෙළ සහ අන්තර්ගතය

පරිවර්තනය
පෙළ 1-2
ආයුබෝවන් ! මහා රජ මහාසේන පුත් සිරිමේඝවර්න අභය මහ රජු විසින් ජත්‍ර එසවීමෙන් පසු තුන්වන වර්ෂ කාලයෙහි.
පෙළ 2-6
කඩුබල ගම්මානයේ පදිංචි අමාත්‍ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයෙකු වූ ‘ශිවයාගේ’ පුත් නගරයේ උතුරු කාර්තුවේ ‘කලහුමන’ වෙළඳ සංසදයේ ‘දෙවයා’ විසින් ‘හකදා’ දෙකක් (කරත්ත බර) සහ වී ‘අමනා’ දහයක්, උඳු සහ මුං ‘අමනස්’ දහයක් තැන්පත් කරන ලදී. ‘යහිසපවත’ නව විහාරයේ ‘අරියවංශ’ උත්සවය පැවැත්වීම සඳහා ලබා දෙන ලදී.
පෙළ 6-10
ඉහත කී ‘හකදස් ’ දෙකෙන් සහ ‘අමනස්’ දහයෙන් වී ප්‍රධාන අස්වැන්නේ පොලිය (පිටදඩ හස), ද්විතියික අස්වැන්නේ පොලිය සහ අතරමැදි අස්වැන්නේ පොලිය වී අමනස් විසිපහකි. ඉහත කී උඳු ‘අමනස්’ හයෙන් පොළිය ‘අමනස්’ එකක් සහ උඳු පෙකදස් දෙකකි, ඉහත කී ‘අමනස්’ දහයෙන් පොළිය ‘අමනස්’ දෙකක් සහ මුං ‘පෙකදස්’ දෙකකි.
පෙළ 10-14
ඉහත සඳහන් තැන්පතුවෙන් ලැබෙන පොලී මුදලින් ‘හකදස්’ දෙකහමාරක් පිසින ලද බත්, අතරකජ, වෑංජන, මී පැණි, රසකැවිලි, තල ආදිය සඳහා වියදම් කළ යුතුය. ලුණු, හරිත ඖෂධ පැළෑටි සහ කහ ආරාමයේ දානශාලාවේ දී දිය යුතුය.
පෙළ 14-17
‘යහිසපවත’ නව ආරාමයට ප්‍රදානය කරන ලද අතර එමඟින් එළඹෙන සෑම වර්ෂා කාලයකම නිකිණි මාසයේ පුර පක්ෂයේ දොළොස්වන දින අරියවංශ දේශනාව සිදුකරන මහා භික්ෂු ප්‍රජාවගේ ප්‍රයෝජනය සඳහා වෙන් කර ගත හැකිය.
(Paranavithana 1989, 177-179).

සටහන
අනුරාධ විජයවර්ධන බණ්ඩාර

30/03/2022

23/03/2022

The Postgraduate Institute of Archaeology (PGIAR)

The Postgraduate Institute of Archaeology (PGIAR) was established on the 1st January 1986, by order dated 18th December 1985, under section 24A of the Universities Act No. 16 of 1978 by the University Grants Commission. The PGIAR is a Postgraduate Institute of the University of Kelaniya. It is the prime institution for postgraduate studies and research in archaeology and subjects related to archaeology in the country.

The PGIAR is housed at 407 Bauddhaloka Mawatha, Colombo 7 in a historic building originally used as a Government Residence for public officers. Currently it has four units of buildings including the historic building. A new three-storey building was built in 2009 with sufficient space for teaching and faculty offices. Administration and most of the laboratory work are carried out in two single storey temporary buildings.

Source - http://pgiar.kln.ac.lk/

22/03/2022

Sri Lanka Council of Archaeologists
Annual General Meeting 2022

09/07/2021

පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්ගේ නියෝගයන්ට පිටින් සිදුවන අභයගිරි⁣ය ලෝක උරුම පුද බිමේ අනවසර ඉදිකිරීම් නැවැත්විය යුතු නොවේද?

08/07/2021

#131 වන ජාතික පුරාවිද්‍යා දිනය නිමිත්තෙන් වව්නියාව, මන්නාරම, මුලතිව් දිස්ත්‍රික්කවලට අදාලව මෙම ප්‍රදේශවල වැදගත් පුරාවිද්‍යා ස්ථාන පිළිබඳ විස්තර ඇතුලත්කරමින් අත් පත්‍රිකා මුද්‍රණය කරන ලදී.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල්තුමා⁣ගේ අනුදැනුම මත වව්නියාව මන්නාරම මුලතිව් ප්‍රාදේශිය සහකාර අධ්‍යක්ෂතුමාගේ සහ ප්‍රවර්ධන අධ්‍යක්ෂතුමාගේ මෙහෙයවීමෙන් සිංහල දෙමළ භාෂා ද්විත්වයෙන් ප්‍රදේශයේ සිවිල් වැසියන්, රාජ්‍ය නිලධාරීන්, ආරක්ෂක අංශ නිලධාරීන්, පාසල් සහ විශ්වවිද්‍යාල ශිෂ්‍යයන් දැනුවත් කිරීමේ අරමුණින් මෙතෙක් කල් අඩුපාඩුවක්ව පැවති මෙම අත් පත්‍රිකා මුද්‍රණය කිරීමට පියවර ගන්නා ලදී..

08/07/2021

අරලියගහ මන්දිරයේදී 2021.07.07දින පැවති 131වන ජාතික පුරාවිද්‍යා සමුළුව.

අතිගරු ජනාධිපති ගෝටාභය රාජපක්ෂ මැතිදුන්, ගරු අග්‍රාමාත්‍ය මහින්ද රාජපක්ෂ මැතිදුන්, ජාතක උරුම ප්‍රාසාංග කලා හා ග්‍රාමීය කලා ශිල්පී ප්‍රවර්ධන රාජ්‍ය අමාත්‍ය ගරු විදුර වික්‍රමනායක මැතිතුමන්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පැවැත්විණි.

07/07/2021

131st National Archaeology Day

06/07/2021

භාෂාවේ උල්පත සොයා ආදි මානවයන් සමඟ සංචාරයක් . මහාචාර්ය ගාමිණී අධිකාරී

# FaHienCave Adikari Adikari

01/07/2021

මුහුදු සේද මාවත සමඟ අතීත ශ්‍රී ලංකාව සම්බන්ධ වූ පැරණි මාතොට වරාය නගරය
-------------------------------------------------------------------------------------------------

ශ්‍රී ලංකාවේ පුරාවිද්‍යාත්මක වශයෙන් අතිශය සංවේදී ස්ථානයක් ලෙස මන්නාරම මාතොට වරාය නගරය හැඳින්විය හැකිය. මන්නාරම නගරයේ සිට ඒ 32 යාපනය දක්වා වන මාර්ගයේ කි.මී. 10 ක් ගමන් ගත් විට වරාය නගර පරිශ්‍රයට ළඟා විය හැකිය. වර්තමානයේ මෙම භූමියේ තිරුකේතීශ්වරම් කෝවිල පිහිටා ඇත. වර්ග කි.මී. 1 1/2 ක භූමි ප්‍රදේශයක පැරණි වරාය නගරයේ අවශේෂ විසිරී පවතී. කි.මී. 1ක් පමණ දිගින් යුතු දිය අඟල හා ඒ අවට දේශිය හා විදේශිය භාජන කැබළි, වළං හා පබළු භූමිය මතුපිට සුලභව දක්නට ලැබෙන අතර විවිධ අවස්ථාවලදී සිදුවූ පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම් මඟින් භූ අභ්‍යන්තරයේ වූ පුරාවිද්‍යාත්මක ව්‍යුහ රාශියක්ද හමුව ඇත.

මාතොට වරාය නගරයේ පුරාවිද්‍යාත්මක කැණීම් කටයුතු බෝකේ (1887), ඒ. එම් හෝකාර්ට් (1925-1928), ආර්. එච්. ද සිල්වා (1940), එස්. සන්මුගන් (1950), ආචාර්ය සිඩ්නි එම් කප්ලාන් (1957), ආචාර්ය කොඩ්රින්ටන්, පී. එල්. ප්‍රේමතිලක (1965), එස්. යූ. දැරණියගල (1980) යන විද්වතුන් විසින් විවිධ කාල වකවාණුවලදී සිදු කර තිබේ. 2018 - 2020 වර්ෂවල කැලණිය විශ්වවිද්‍යාලය, පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව සහ චීනයේ සී-චුආන් විශ්වවිද්‍යාලය ඒකාබද්ධව චීන ශ්‍රී ලංකා සහයෝගිතා පුරාවිද්‍යා පර්යේෂණ ව්‍යාපෘතිය යටතේද ගවේෂණ සහ කැණීම් ව්‍යාපෘතියක් සිදුකරන ලදී.
විවිධ අවස්ථාවන්වල සිදුවූ මෙම කැණීම්වලින් දේශිය විදේශිය කාසි, ඇත් දත්වලින් නිර්මිත භාණ්ඩ, මුතු, මැණික්, තඹ, ලෝකඩ, වීදුරු, චීන මැටි බඳුන් කැබලි, කාර්නීලියන් පබළු ආදී පුරාවිද්‍යාත්මක අවශේෂ සහ වරාය නගරයට අයත් පුරාවිද්‍යාත්මක ව්‍යුහ හමුව තිබේ. අනුරාධපුර රාජධානිය පැවති සමයේ අගනගරයට වඩාත් සමීප ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රධාන වරායක් ලෙස මාතොට (මාන්තායි) හැදින්විය හැකිය.

පැරණි සිංහල සාහිත්‍ය ග්‍රන්ථවල මහවොටු, මහපුටු, මාවටුතොට, මහපටන ලෙස හැඳින්වෙන්නේ ද මෙම මාතොට ප්‍රදේශයයි. මෙම වරාය නගරය ක්‍රි. පූ. 2වන සියවසේ සිට ක්‍රි. ව. 13 වන සියවස දක්වා සක්‍රිය වරායක් ලෙස පැවතී ඇත. වංශකතා සාධක අනුව මෙම ප්‍රදේශයේ ඉතිහාසය කකුසඳ බුදුන්ගේ අවධිය දක්වාම දිව යයි. විජය රජුට අග බිසව ලෙස ඉන්දියාවෙන් පැමිණි කුමරියගේ ගොඩ බැසීමත්, ක්‍රි. පූ. 161 දී භල්ලුක යෝධයා සැටදහසක් සේනාව රැගෙන ඒමත්, පළමුවන පරාක්‍රමබාහුගේ සේනාවක් පාණ්ඩ්‍ය දේශය ආක්‍රමණයට පිටත් වීමත් ආදී සිදුවීම් බොහොමයක් මහාවංශයට අනුව සිදුව ඇත්තේ මෙම මාතොට වරාය කේන්ද්‍ර කරගෙනය. ටොලමිගේ ලංකා සිතියමේ ‘මෝදුත්තු’ ලෙස නම් කර ඇත්තේ මාතොට බව විචාරක මතයයි. හතරවන මිහිදු රජුගේ බදුලු ටැම් ලිපියේද, නිශ්ශංකමල්ල රජුගේ ප්‍රීතිදාන මණ්ඩප ලිපියේද මාතොට ගැන සඳහන් තොරතුරු වේ. මාතොටින් හමු වූ ද්‍රවිඩ සෙල්ලිපියක මාතොට මාන්තෝට්ටම් හෙවත් රාජපුරම් ලෙස හඳුන්වා තිබේ. මෙම ස්ථානයෙන් සොයාගත් බුදධ ප්‍රතිමා ශීර්ෂයක් කොළඹ ජාතික කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශනයට තබා ඇත. වරාය භූමියේ තිබී සොයා ගත් 4වන කාශ්‍යප (ක්‍රි.ව. 914-923) රජ සමයට අයත් ටැම් ලිපියක් මේ වන විට වවුනියාව කෞතුකාගාරයේ ප්‍රදර්ශණයට තබා ඇත. මේ අනුව පෙරදිග මුහුදු සේද මාවතේ පිහිටි ප්‍රසිද්ධ වරායක් ලෙසත්, අනුරාධපුර රාජධානියේ මුල් සමයේ සිට ක්‍රි.ව.15 වන සියවස දක්වා ක්‍රියාත්මකව පැවති ප්‍රධාන වරායක්, වෙළඳ මධ්‍යස්ථානයක් ලෙසත් මාතොට වරාය හැඳින්විය හැකිය.

වර්තමාන ක්‍රිස්තියානි පල්ලිය පිහිටා ඇති ස්ථානයේ පැරණි දාගැබක නටබුන් තිබූ බව සිතියම් මූලාශ්‍රවලින් අනාවරණය වේ. 1973.09.07 දින ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජයේ විශේෂ ගැසට් පත්‍ර අංක 9-157 මඟින් මෙම සමස්ථ භූමි ප්‍රදේශයම පුරාවිද්‍යා පරිශ්‍රයක් ලෙස නම් කර ඇත. මේ වන විට මෙම පුරාවිද්‍යා පරිශ්‍රයේ ආරක්ෂාව සහ නඩත්තු කටයුතු පුරාවිද්‍යා අධ්‍යක්ෂ ජනරාල් මහාචාර්ය අනුර මනතුංග මහතාගේ අධීක්ෂණයෙන් සහ වව්නියාව ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලයේ සහකාර අධ්‍යක්ෂ ඇතුලු නිලධාරීන් විසින් මහත් පරිශ්‍රමයක් දරමින් සිදුකරමින් සිටී.

සටහන
Archaeology News Network . Sri lanka

ඡායාරූප මූලාශ්‍රය - MANTAI CITY BY THE SEA ග්‍රන්ථය

01/07/2021

Archaeo Fortnight Programe from today....

21/06/2021

It is reported that former Indian Prime minister Jawaharlal Nehru, found solace and strength whilst looking at a photograph of the Samadhi Buddha statue and meditated on it when he was imprisoned by the British in the 1940s.
Known as a masterpiece this ancient monolith is also known to be one of the earliest buddha statues in Sri Lanka.
Therefore, this week, Ceylon Today Heritage paid a visit to this masterpiece to witness the charm of the monolith that captivated the hearts of many, locally and globally.

By Ama. H. Vanniarachchy

27/05/2021

Eropothana Archaeology Site

28/04/2021

💛💗💛

11/04/2021

මුලතිව්, වව්නියා දිස්ත්‍රික්කවල අලුතින් සොයාගත් සෙල්ලිපි පිටපත් කිරීමේ කටයුතු

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අභිලේඛණ හා නානක විද්‍යා අංශය සහ වව්නියාව ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලය ඒකාබද්ධව පසුගිය දිනවල වව්නියාව, මුලතිව් දිස්ත්‍රික්කවල ගවේෂණ මගින් සොයාගත් සෙල්ලිපි කිහිපයක් පිටපත් කිරීමේ කටයුතු ආරම්භ කරන ලදී.

එම ලිපි පහත පරිදි වේ.
1. මුලතිව් තුනුක්කායි ප්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයේ කරුන්පුලියන්හි පෞද්ගලික ඉඩමක පිහිටි අත්තානි කණුවක කොටසක්.
2. වව්නියාව, නෙඩුන්කර්නි, ශිවානගර්හි පිහිටි පර්වත ලිපිය.
3. වව්නියාව, මන්නකුලම්හි පිහිටි අත්තානි කණුවක්
4. මුලතිව්, කුරුන්දිහි හමුවූ ශිලා ලිපියක්.

මෙම ලිපි පිහිටි ස්ථාන බොහොමයක් ⁣බෞද්ධ ආරාමික නටබුන් ඇති ස්ථාන වේ. ඇතැම් ස්ථානවල හින්දු කෝවිල් ඉදිකර ඇති අතර එම කටයුතු හේතුවෙන් පුරාවිද්‍යා නටබුන්වලට වන හානි අවම කිරීමට පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුව කටයුතු කර තිබේ.
මෙම ලිපි මගින් විහාරස්ථානවලට සිදුකරන ලද දීමනා පිලිබඳව සඳහන් බව පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ අභිලේඛණ හා නානක විද්‍යා අංශයේ නිලධාරීන් පවසන ලදී. මෙම කටයුත්ත සඳහා උතුරු පලාත් සංඝනායක, කුරුන්දි රජමහ විහාරයේ විහාරාධිපති, ගල්ගමුවේ සන්තබෝධි හිමි විසින් සහ නෙඩුන්කර්නි යුධහමුදා කඳවුරේ නිලධාරීන් විසින් අවශ්‍ය යටතල පහසුකම් සලසා දෙන ලදී.

සටහන
Archaeology News Network . Sri lanka

09/03/2021

AGM of the SLCA

09/03/2021

Archeology News Network congratulates Prof. Gamini Ranasinghe on his appointment as the new Director General of the Central Cultural Fund.

We would also like to thank the former Director General of the Central Cultural Fund, Prof. Gamini Adhikari, for his service to the betterment of the Central Cultural Fund.

01/03/2021

The Story of the Yupa stone;
Siva Linga or a Buddhist architectural feature?
In conversation with archaeologist Professor TG Kulatunga

https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://ceylontoday.lk/news/yupa-in-a-buddhist-stupa&ved=2ahUKEwiD1qeokY_vAhW7wYsBHYZeCfgQFjAAegQIARAC&usg=AOvVaw1A7fg3dzFVPXMibyOIuBN3&cshid=1614603136556
by ama H. Vanniarachchy

26/02/2021

පබ්බත විහාර පිළිබඳ නව අර්ථකතනයක්

Speaker - Senior Prof. Anura Manatunga
Date & time - 04th March 2021 @ 10 .00 am onwards

Invitation for the scheduled Zoom meeting.
Topic: පබ්බත විහාර පිළිබඳ නව අර්ථකතනයක්.
Join Zoom Meeting
https://us02web.zoom.us/j/89337915419?pwd=dFV3QlkyQ0RuKzROSGc5RjZ5Mk5kZz09
Meeting ID: 893 3791 5419
Passcode: ArchHour

26/02/2021

කබොක් ගලින් නිර්මිත මුලතිව් කුරුන්දි ස්තූපය

මහාවංශයේ සඳහන් ආකාරයට ඛල්ලාඨනාග රජු ක්‍රි.ව 100-103 දී කුරුඥපාසක නම් මෙම විහාරස්ථානය ගොඩනැගු බවත්, පළමුවන අග්බෝ රජු ක්‍රි .ව. 571-604දී කුරුන්දක විහාරය පිළිසකර කරවා කුරුන්දවාපි නම් වැවක්ද, පොල් උයනක්ද කරවා පූජා කළ බවත්, පළමුවන විජයබාහු රජු (ක්‍රි.ව. 1055-1110) ද කුරුන්දි විහාරයට විවිධ අනුග්‍රහ දැක්වූ බවත්, දෙවන පැරකුම්බා රජු විසින් (ක්‍රි .ව. 1236-1270) මෙහි පැවති කාලිංග මාඝගේ බල කඳවුරක් විනාශ කළ බවත් මහාවංශයේ සඳහන් වේ.

වාස්තුවිද්‍යා ඉදිකිරීම්වල විහිදීම අධ්‍යයනය කිරීමෙන් මෙම ආරාම පරිශ්‍රය පබ්බතාරාම සමප්‍රධායට අයත් බව පෙනේ. ස්තූපය, ප්‍රාකාර බැමි, සහ ගොඩනැගිලි ඇතුලු එම සියලු ඉදිකිරීම්වල ඉදිකිරීම් අමුද්‍රව්‍යක් ලෙස යොදාගෙන ඇත්තේ ප්‍රදේශයේ බහුලව දැකගත හැකි කබොක් ගලින තැනූ ගඩොල් වීම විශේෂයි.

දිවයිනේ ඓතිහාසික ස්ථානවලින් අතලොස්සක පමනක් මෙම කබොක් ගලින් කළ ඉදිකිරීම් දැකගත හැකිය.
එ අතර පිටකෝට්ටේ වෙහෙරකන්ද නටබුන් විශේෂයි, එහි කබොක් ගලින් ඉදිකරන ලද විශාල ස්තූපයක්, මෙම ස්තූප පේසාවන් තුනක් සහිතව ඉදි කර ඇති අතර උතුරින් හා බටහිරෙන් වේදිකාවට ප්‍රවේශවීම සඳහා කබොක් ගලින් තැනූ පියගැට පෙළ දෙකක් වේ. එමෙන්ම, අලකේෂ්වර සෙනෙවියා විසින් කෝට්ටේ නගරයේ ආරක්ෂාව සඳහා ඉදිකරන ලද කොටුබැම්ම එකල පෘතුගීසි, ලන්දේසි සහ බ්‍රිතාන්‍ය යුගවලදී හැඳල පාලම, කොළඹ කොටුව, පිටකොටුව සහ අලුත්කඩේ ආදී තැන්වල රජයේ, හමුදාවේ සහ පෞද්ගලික ගොඩනැගිලි ඉදිකිරීම සඳහා කොටුබැම්මේ කබොක් ගල් ගෙන යන ලදී. දැනට ඇතුල්කෝට්ටේ කොටුබැම්ම පාරේ තැනින් තැන පැරණි කොටුබැම්මේ බටහිර කොටසේ නටබුන් ශේෂව තිබෙනු දක්නට ලැබේ.

පුරාවිද්‍යා දෙපාර්තමේන්තුවේ කැණීම් අංශය මඟින් කැණීම් කටයුතු සිදුවන මෙම කුරුන්දි ස්තූපය, ක්‍රි. ව. 1-3 සියවස් අතර කාලයේ වාස්තු විද්‍යාත්මක ලක්ෂණ දැකගත හැකිය. විවිධ ප්‍රමාණයේ කබොක් ගල්, බොරදම් ගල් මෙම ඉදිකිරීමට යොදාගෙන ඇති ආකාරය දැකගත හැකිය. ඊට අමතරව. ස්තූපය වටා හොදින් ආරක්ෂා වූ ශිලාමය මලුවක් දැකගත හැකිය. එම මලුවේ නැගෙනහිර දෙසින් ආසනයක් සහ ස්තූපයේ යූප ගලේ කොටසක් හමුව ඇත. ආසනය තබා ඇති වේදිකා⁣ව හා ස්තූපය අතර තරමක් හොදින් ආරක්ෂා වූ හුනු බදාම සථරයක් දැකිය හැකිය.

මෙම ස්මාරකයේ කැණීම් කටයුතු පුරාවිද්‍යා ⁣දෙපාර්තමේන්තුවේ කැණීම් හා නානකවිද්‍යා අංශයේ සහකාර අධ්‍යක්ෂ සමින්ද පෝරඹගේ මහතාගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පර්යේෂණ නිලධාරී සම්පත් ගුරුසිංහ මයා, පර්යේෂණ නිලධාරී පාලිත අත්තනායක, සංවර්ධන නිලධාරී වී. මනිමාරන්, සංවර්ධන නිලධාරී කේ. කෝකිලබවන් යන නිලධාරීන් අතින් සිදුවේ. මෙම කටයුත්තේ අධීක්ෂණ කටයුතු වව්නියාව මන්නාරම මුලතිව් පුරාවිද්‍යා සහකාර අධ්‍යක්ෂ සහ මුලතිව් කලාප භාර පුරාවිද්‍යා නිලධාරී යටතේ සිදුවේ.

සටහන
අනුරාධ බණ්ඩාර
ප්‍රාදේශිය පුරාවිද්‍යා කාර්යාලය - වව්නියාව

23/02/2021

වන සංහාරයේ ඇස නොගැටෙන තැන් - 1

ස්ථානය - මුලතිව් දිස්ත්‍රික්කයේ තුනුක්කායි ප්‍රාදේශිය ලේකම් කොට්ඨාශයේ අයියාන්කුලම් ග්‍රාම සේවා වසමේ වන සංරක්ෂණ කලාපය
තුනුක්කායි කොකාවිල් මාර්ගයේ තුනුක්කායි සිට 7 km ගමන් ගත්විට මාර්ගය වම් පස රක්ෂිතය තුල පහත සිතියමේ දක්වා ඇති ආකාරයට නව මාර්ගයක් ඉදි කිරීමට රක්ෂිතය හෙලි පොහලි කර ඇත. (ජායාරූප අමුණා ඇත) මෙම මාර්ගය ආසන්නයෙන් පුරාවිද්‍යා ස්මාරකයක නටබුන්ද පවතී, ඒවා හාරා විනාශ කර ඇත. මුලින් පාර තනා පසුව ඉඩම් අත්පත්කරගැ⁣නීමේ න්‍යාය ක්‍රියාත්මක කිරීමට යෝජිත ප්‍රදේශයක් බව පෙනේ. කුඹුරුවලට ළඟා වීමට කෙටි මාර්ගයක් තැනීම අරමුණු වී ඇති බවද හැඟේ.

වන සංරක්ෂණ දෙපාර්තමේන්තුව, වන ජීවී දෙපාර්තමේන්තුව, මාර්ග සංවර්ධන අධිකාරිය, මධ්‍යම පරිසර අධිකාරිය, දිවයිනේ පරිසරවේදීන්ගේ අවධානයට මෙම සටහන තබමු. මෙම කාර්ය ආයතනවල නිසි අවසරයකින් තොරව නිර්දේශ රහිතව සිදුවන්නක්. අපේ ඇස් වසා මෙවන් කටයුතු උතුරේ තවත් බොහෝ තැන්වල සිදුවේ. වන සංරක්ෂණ නිලධාරීන් ක්ෂේත්‍රයට නොගොස් ගූගල් සිතියම් අධ්‍යයනයෙන් කැලෑ වනසන තැන් සෙවීමට සිටියහොත්, නොබෝ කලකින් අප මවු බිමේ වන ප්‍රතිශතය සීඝ්‍රයෙන් අඩුවනු ඇත.

තවත් මෙවන් තොරතුරු අනාවරණය කිරීමට බලාපොරොත්තු වෙමු.
Archaeology News Network

21/02/2021

DOWN ANCIENT TRAILS: ONLINE ARCHAEOLOGY FORUM - INDIA
For register 👇
http://www.sharmaheritage.com/down-ancient-trails-archaeology-forum-

20/02/2021

Reconstruction work of the historic Sapumalgaskada Pabbatarama Rajamaha Viharaya in the Wanni Forest, which has been in decline for a long time, has commenced under the supervision of the Archaeological Department.
-------
It is headed by Rajamaha Viharadhipathi Ven. Galgamuwa Thero.
-------
This historic site where the Sacred Tooth Relic once resided, Archaeological excavations have confirmed that it was built around the 1st century.
-------
The Venerable Galgamuwe Santhabodhi Thero has taken steps to build a sanctum sanctorum for the Maha Sangha in order to preserve that historical heritage and pass it on to future generations.
-------
Accordingly, it has been proposed to construct an alms hall there and he expects the contribution of local and foreign philanthropists.
-------
You can get all the information you need about by contacting the Commander of the Army, Ven. Santhabodhi Thero.

18/02/2021

ඉන්දියාවේ බිහාර් ප්‍රාන්තයේ ලල් පහාරි හි පිහිටි 11 වන හෝ 12 වන සියවසට අයත් අතිශය වැදගත් බෞද්ධ ආරාම පරිශ්‍රයක නටබුන් සොයා ගන්නා ලදී. කලාපයේ වෙනත් ආරාම ඇති අතර, නිවැසියන්ට තම ආගම නිස්කලංකව පිළිපැදිය හැකි දුර බැහැර කඳු මුදුනක ඉදිකර ඇති එකම ගොඩනැගිල්ල මෙයයි. එහි නායකයා කාන්තාවක් වූ නිසා ද එය අසාමාන්‍ය දෙයක් විය. වෙනත් දන්නා ආරාම මෙන් නොව, ලල් පහාරිහි කුටිවලට දොරවල් තිබී ඇත. එයින් අදහස් කරන්නේ ආරාමය තුළ සියලුම කාන්තා හෝ මිශ්‍ර-ස්ත්‍රී-පුරුෂ ජනගහනයක් සිටි බවයි.