Forum Poetyki / Forum of Poetics

Strona główna
Polska
Poznan
Forum Poetyki / Forum of Poetics

FORUM POETYKI łączy opracowania naukowe o różnorakim charakterze, takie jak: artykuły teoretycz

02/12/2021

🌿 Literary texts which address and engage with the subject of nature, documenting the experience of nature and questioning the boundary between the human and the more-than-human, seem to touch upon poetics not only as far as the so-called “eco-poetics” is concerned, but also in general. Cognitively challenging and constantly (re)examined by poetics, “nature” writing reveals the complex dynamic network of relations between the natural and the “technical” dimensions of poetics. Poetics develops in the midst of the interactions between the human and the more-than-human, and the two constantly exchange agencies. Only at certain times in its history could it appear to be the domain of reason, and these approaches were repeatedly undermined, showing dependencies, analogies, and unnoticed genealogies leading to natural sources. Probably if this term were not used for other purposes, we would talk about poetics as biotechnology.

------
More ➡️ http://fp.amu.edu.pl/forum-of-poetics-spring-2021/
------

The complex relation between the natural and the technical can be observed today in their many historical forms. Marcin Leszczyński shows how ancient and modern astronomical theories inspired Adam Mickiewicz’s and Juliusz Słowacki’s Romantic poetry. Joanna Soćko writes about the connections between human immanence and the opposing transcendence which ultimately culminate in “dirty” transcendence, the literary images of which she examines, demonstrating that they remain in constant productive contact. Recapitulating the theoretical findings of ecocriticism, Patryk Szaj shows how literature and literary studies engage with environmental “hyperobjects” (Timothy Morton’s term), insofar as poetry cannot be separated from the decisive, impactful, influence of nature. And since we are constantly reminded of and come back to the stories of nature taking its terrible, if unconscious, revenge on humanity, researchers also turn to images of the terrifying, untamed and defiantly more-than-human nature (Agnieszka Budnik’s article on Henry David Thoreau and Stanisław Witkiewicz, Bartosz Kowalczyk’s essay on Lovecraft). Anna Gawarecka also engages with this question in her text, writing about a Czech novel about an aquarius who decides to become a terrorist, which shows the theme of nature-as-a-threat in a new light. Respectively, film is also able to show nature which imposes its laws on people in a very creative manner – Marek Kaźmierczak writes about the adaption of Tadeusz Dołęga-Mostowicz’s novel Znachor [The Quack], analysing the powerful image of the significant dependence of the human on the more-than-human.

Two translations of Croatian ecocritical texts are of special importance in this issue of Forum of Poetics. Goran Đurđevic and Suzana Marjanić comment on parallel (but not necessarily convergent) research fields. Drawing on different corpora of texts and different traditions of cultural relations with nature, Đurđevic and Marjanić reveal different natures of poetics, but together they respond to the “acceleration” of disturbing ecocritical reflection.

Polish criticism also engages in a dialogue with the problems raised by Đurđevic and Marjanić. Piotr Bogalecki meticulously reconstructs the beginnings of Krystyna Miłobędzka’s poetry, with particular focus on the poetically discovered intersections between the human and the more-than-human. Katarzyna Niesporek writes about Tadeusz Śliwiak’s poetry and his image of nature wounded by people. Klaudia Jakubowicz, on the other hand, writes about the images of waste in the works of the Nobel Prize winner Olga Tokarczuk, who runs a personal campaign against plastic. Marek Hendrykowski, in turn, looks at the issues at hand from a completely different perspective, describing his personal, and very emotional reaction, to Joanna Rajkowska’s art installation Rhizopolis. Reviews of two monographs devoted to the works of Andrzej Stasiuk (Paweł Dziel) and the multidisciplinary works by Witkacy (Aleksandra Kosicka-Pajewska) only seemingly concern other matters, since Stasiuk is one of the most consistent contemporary Polish nature writers, and the problem of the “shadow” in Witkacy’s works immediately evokes the boundary between the human and the more-than-human.

It is sometimes said that nature has claimed its own. In this issue of Forum of Poetics, nature claimed its own in poetics.

🍃 Tomasz Mizerkiewicz 🍃

02/12/2021

🌿 Teksty literackie mierzące się z tematyką przyrodniczą, zapisujące doświadczanie natury, podające w wątpliwość granicę między porządkiem ludzkim i pozaludzkim zdają się dotykać spraw, które zajmują poetykę nie tylko na wycinku nazywanym „ekopoetyką”, ale obejmują całość jej obszaru. Kłopotliwe poznawczo i stale na nowo opisywane przez poetykę rodzaje pisarstwa „przyrodniczego” ujawniają bowiem złożone zagadnienie, jakim jest stale zmieniająca się sieć relacji między naturalnym i „technicznym” wymiarem poetyki. Poetyka rozwija się pośród różnych na nowo dostrzeganych splątań ludzkiego i pozaludzkiego, które wymieniają się sprawczościami. Jedynie w określonych wycinkach swej historii mogła wydawać się domeną ustaleń rozumu, co rusz przy tym podminowywano owe ujęcia, pokazując zależności, analogie, niedostrzeżone genealogie wiodące ku naturalnym źródłom. Zapewne gdyby ten termin nie był już użyty dla innych celów zaczęlibyśmy mówić o poetyce jako biotechnologii.

-------
Całe wydanie dostępne tutaj ➡️ http://fp.amu.edu.pl/forum-poetyki-wiosna-2021/
-------

Sploty naturalnego i technicznego obserwować dają się dzisiaj w ich mnogości form historycznych. Marcin Leszczyński pokazuje, jak starożytne i nowożytne wizje astronomiczne dawały pewne możliwości twórcze romantycznej poezji Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego. Joanna Soćko współzależność ludzkiej immanencji i przeciwnej jej transcendencji doprowadza do stadium „zabrudzonej” transcendencji, której literackie obrazy śledzi i pokazuje stałą wymianę pomiędzy nimi. Patryk Szaj rekapitulując ustalenia teoretyczne ekokrytyki pokazuje, jak bardzo każda działalność literacka i poetologiczna przeniknięta jest aktywnością środowiskowych „hiperobiektów” (termin Timothy’ego Mortona), które nie pozwalają ani na chwilę odłączyć sztuki poetyckiej od decydującego, potencjalnie udarowego, wpływu natury. Powracająca dziś myśl o przyrodzie zdolnej do strasznej bezwiednej zemsty na ludzkości powoduje, że uwagę badaczek i badaczy przykuwają obrazy natury napawającej grozą, nieoswojonej i wyzywająco pozaludzkiej (artykuł Agnieszki Budnik o Henrym Davidzie Thoreau i Stanisławie Witkiewiczu, szkic Bartosza Kowalczyka o Lovecrafcie). Dopełnia ten wątek Anna Gawarecka interpretacją czeskiej powieści o wodniku decydującym się na działalność terrorystyczną, przez co wątek zagrożenia ze strony natury zyskuje zaskakujący aspekt. Zupełnie wyjątkowe narzędzia dla zademonstrowania owej narzucającej swoje prawa natury w dziele literackim posiada film, Marek Kaźmierczak na przykładzie adaptacji powieści Znachor Tadeusza Dołęgi-Mostowicza zanalizował silny wyrazowo obraz znaczącej zależności porządku ludzkiego od rzeczywistości pozaludzkiej.

Specjalne znaczenie posiadają w tym numerze „Forum Poetyki” dwa przekłady z ekokrytycznych badań literackich w Chorwacji. Artykuły Gorana Đurđevicia oraz Suzany Marjanić pozwalają na uświadomienie, jak ciekawie równoległe (niekoniecznie od razu zbieżne) bywają poszukiwania badawcze w tej dziedzinie. W oparciu w odmienne korpusy tekstów, inne tradycje kulturowych relacji z przyrodą ujawniają się odmienne natury poetyki, ale razem odpowiadają one na to samo „przyspieszenie” niepokojącej refleksji ekokrytycznej.

Wystarczy zestawić z tekstami kroatystycznymi kilka studiów przypadków z obszaru polskiej literatury. Piotr Bogalecki drobiazgowo rekonstruuje narodziny poezji Krystyny Miłobędzkiej z odkrywanych poetycko nowych splotów ludzkiego i obokludzkiego. Katarzyna Niesporek przybliża poezję Tadeusza Śliwiaka towarzyszącą poranionej przez ludzi naturze. Klaudia Jakubowicz natomiast łączy różne obrazy śmieci w prozie noblistki Olgi Tokarczuk, która na własny użytek prowadzi kampanię przeciw plastikowi. Z zupełnie innej perspektywy ogląda omawiane kwestie Marek Hendrykowski proponujący relację z głęboko przeżytej niezwykłej wystawy, czyli korzeniowej instalacji Joanny Rajkowskiej Rhizopolis. Omówienia monografii twórczości Andrzeja Stasiuka (Paweł Dziel) oraz opracowania wielodziedzinowej twórczości Witkacego (Aleksandra Kosicka-Pajewska) jedynie z pozoru dotyczą spraw odmiennych, skoro Stasiuk to jeden z najbardziej konsekwentnych współczesnych polskich pisarzy natury, a problem „cienia” u Witkacego od razu przywołuje granicę ludzkiego i pozaludzkiego.

Powiada się niekiedy w pewnych sytuacjach, że natura upomniała się o swoje prawa. W tym numerze naszego pisma natura upomniała się o swoje prawa w poetyce.

🍃Tomasz Mizerkiewicz🍃

26/07/2021

📽 Almost a hundred years ago, Karol Irzykowski, a literary critic and writer, published a pioneering book on the aesthetics of film entitled Dziesiąta Muza [The Tenth Muse]. Irzykowski argued that “cinema makes the interaction between man and matter visible.” It may be an interesting topic for contemporary literary studies, where the materiality of text, the materiality of poetics and/or certain poetical concepts, and the situation in which text points to materiality is currently under discussion. The interactions between literature and film allow literature to reflect on its complex ontology defined by the alternating materialization and dematerialization of the literary. Cinematic techniques, cinematic shots and compositional experiments point to the, sometimes elusive, materiality of literature. It is thanks to film that materiality becomes, as Irzykowski would say, visible and, at times, finds itself at the heart of literature.
------
More ➡️ http://fp.amu.edu.pl/forum-of-poetics-winter-2021/
------
The contributors to this issue of Forum of Poeticsprove that Irzykowski’s observations could not be more apt. For from the very beginning of film, that is already in the era of silent films, literature captured its materiality and the human-material existential parameters of the modern subject thanks to its close relations to film. That is why we should carefully consider the moment of this first contact between literature and film, which later, it seems, could have been naturalized and ceased to be perceived as dependent on cinema. Indeed, it permanently and strongly defined the ontology of the modern literary work. In the case of poetry, the relations between both were, as the contributors to this issue of Forum of Poetics emphasize, mutual. Wojciech Otto prepared a systematic overview of these relations, identifying the places for possible mechanisms of materialization and dematerialization of the literary as influenced by film. Joanna Orska, in turn, demonstrates that a similar process took place in the early theoretical texts and manifestos of Polish avant-garde constructivist poets (Awangarda Krakowska [Krakow Avant-Garde]). An important context for her remarks is provided by Pavle Levi, who analyzed the poetics of the “written film” of the Serbian artistic avant-garde in the interwar period (a translation of an excerpt from his book is included in this issue of Forum of Poetics). The same applies to prose. Aleksander Wójtowicz analyzes a pre-war cinematic novel by Jan Brzękowski which imitates the script of a silent film and thus engages in an innovative play with the materiality of text. Małgorzata Hendrykowska examines a forgotten article by Stefania Zahorska from the 1930s in which Zahorska comments on how film may enrich literary means of expression, making literature “analytical and sensual.”

The consequences of making the materiality of literature visible through film may be traced further. Polish poets of the New Wave (i.e., the generation of 1968), as Kamila Czaja writes, consciously refer to cinema, discovering the cinematic aspects of poetry. The most modern manifestations of these complex relationships are analyzed by Rafał Koschany, for whom the constant presence of film in contemporary poetry has nothing to do with ekphrasis. Koschany argues that it points to everyday life, to the practice of “talking about movies,” where the filmic, the literary and the material constantly intertwine in new and innovative ways. When it comes to prose, Andrzej Kuśniewicz in his novel Lekcja martwego języka[Lesson of a Dead Language] (1977), analyzed by Antoni Zając, constructs the ontology of the sign-cipher-hologram. Kuśniewicz employed cinematic means of expression to process the subtle presence of the past. In turn, William Gibson’s Neuromancer (1984), a cyberpunk futurological vision strongly inspired by film analyzed by Piotr Prusinowski, may be a manifestation of fear of the progressive dematerialization of life. For Marcin Jauksz, The Piano (1993), based on the clichés found in a Victorian novel, is an auratic adaptation, insofar as film and literature recreate the aura of the 19th century, i.e., the fleeting material aspect of the past, since the film evokes the flickering materiality of literature and film. Respectively, Dorota Kulczycka analyzes the adaptation of the bestselling crime novel by Marco Vichi, demonstrating how cinematic means of expression have become part and parcel of the poetics of the contemporary detective novel and how carefully one must read such a novel in order to capture its cinematic and material aspects.

In addition, we also publish two authorial essays. Hubert Klimko-Dobrzaniecki explains how he “creatively adapted” his short story into a movie, developing an important autobiographical trope for the second time and experiencing the materiality of his own prose differently through film. Marek Hendrykowski, who is to publish a historical novel devoted to the history of Poznań and Wielkopolska, re-arranges the relationship between history and the novel in order to access the materiality of the past anew.

Agnieszka Waligóra’s article as if provides a conclusion for this issue of Forum of Poetics. Waligóra analyzes Jacques Rivette’s experimental film with the help of Gilles Deleuze’s philosophy, demonstrating how the kinetic nature of film can influence every intellectual work in the field of poetics, theory and methodology, insofar as concepts, including poetical concepts, have the dynamics of substances and matter set in motion. The characters of the ancient drama, whom Rivette materializes on screen, aim to accomplish or discover something and thus determine the trajectory of analysis, or as Deleuze puts it, the “logic of meaning,” which will follow the energies and materialities of the concepts acting in the film and literary text.

🎬 🎥 🎞

26/07/2021

📽 Przed niespełna stu laty Karol Irzykowski, krytyk literacki i pisarz, opublikował pionierską książkę z zakresu estetyki filmu Dziesiąta Muza. Jej główna teza brzmiała: „Kino jest widzialnością obcowania człowieka z materią.” Może to być twierdzenie interesujące dla dzisiejszych badań literackich, gdzie stawiany jest obecnie problem wskazywania na materialność przez utwór literacki, pojawiają się rozważania dotyczące materialności samego dzieła lub nawet pojęć poetyki. Wspólny obszar literacko-filmowy pozwala literaturze prowadzić innowacyjną refleksję nad jej złożoną ontologią określaną przez przemienną materializację i dematerializację tego, co literackie. Filmowe chwyty, kinowe odkrycia wizualne oraz inwencje kompozycyjne osłaniają – zwykle ulotną – literacką materialność. To dzięki filmowi staje się ona, jak by powiedział Irzykowski, widzialna, a nawet bywa główną stawką pisarskich przedsięwzięć.
-------
Całe wydanie dostępne tutaj ➡️ http://fp.amu.edu.pl/forum-poetyki-zima-2021/
-------
Autorki i autorzy artykułów tego numeru „Forum Poetyki” przekonują, że uwagi polskiego krytyka nie pojawiły się w przypadkowym czasie. Od samego początku kina bowiem, czyli już w erze kina niemego, literatura uchwytywała swoją materialność oraz ludzko-materialne parametry egzystencji nowoczesnego podmiotu dzięki intensywnym związkom z filmem. Dlatego należy poddać szczególnie uważnej refleksji ów moment inicjalnego styku literacko-filmowego, który potem, jak się zdaje, mógł doznać naturalizacji i przestał być odczuwany jako zależny od kina, gdyż w sposób rozstrzygający i na stałe określił ontologię nowoczesnego utworu literackiego. W przypadku poezji relacje obydwu sztuk były, jak podkreślają autorki i autorzy, obustronne. Wojciech Otto przygotował systematyczne omówienie owych relacji, dzięki czemu wyznaczył główne obszary możliwych materializacji i dematerializacji tego, co literackie, dzięki filmowi. Joanna Orska dopowiada, że uświadomienia podobne miały miejsce we wczesnych tekstach teoretycznych i manifestach programowych polskiej poezji awangardowej spod znaku konstruktywizmu (Awangarda Krakowska). Ważnym kontekstem dla jej uwag są z pewnością badania Pavle Leviego, który analizował poetykę „pisanego filmu” serbskiej awangardy artystycznej okresu międzywojennego (publikujemy przekład fragmentu jego książki). Nie inaczej działo się w obszarze prozy. Aleksander Wójtowicz przypomniał przedwojenną powieść filmową Jana Brzękowskiego, która naśladując scenariusz filmu niemego prowadziła odkrywczą grę z materialnością tekstu. Małgorzata Hendrykowska komentuje zapomniany artykuł Stefani Zahorskiej z lat 30. na temat wzbogacenia literackich środków wyrazu dzięki filmowi, który spowodował, że literatura stała się „analityczna i zmysłowa”.

Konsekwencje owego inicjalnego uczynienia przez film materialności literatury widzialną śledzić można w dalszym rozwoju twórczości słownej oraz w jej obecnych poszukiwaniach artystycznych. W poezji pokolenia Nowej Fali w Polsce (czyli pokolenia ’68), jak pisze Kamila Czaja, znajdujemy bardzo świadome odwołania do kina i odkrywanie kinowego parametru liryki. Najbardziej współczesne przejawy tych złożonych relacji analizuje Rafał Koschany, dla którego stała obecność składników filmowych w dzisiejszej poezji nie wynika z upodobania do sztuki ekfrazy, lecz stanowi przejaw nowoczesnej praktyki życia codziennego, jaką jest „opowiadanie filmów”, gdzie filmowe, literackie i materialne nieustannie na nowo oraz odkrywczo się rekonfigurują. Dla prozy znamienne były dzieła w rodzaju powieści Andrzeja Kuśniewicza Lekcja martwego języka (1977), w której Antoni Zając odsłania ontologię znaku-szyfru-hologramu, gdyż za pomocą kinowych środków wyrazu pisarz mierzył się z dyskretną obecnością czegoś minionego. Nieco inaczej było w Neuromancerze (1984) Williama Gibsona analizowanym przez Piotra Prusinowskiego, cyberpunkowa wizja futurologiczna silnie inspirowana obrazami filmowymi może być przejawem lęku przed postępującą dematerializacją zbyt wielu obszarów życia. Dla Marcina Jauksza oparta na kliszach powieści wiktoriańskiej fabuła filmu Fortepian (1993) stanowi adaptację auratyczną, jej celem było wykorzystanie możliwości filmu i literatury dla odtworzenia aury XIX wieku, czyli ulotnie materialnego aspektu minionego świata, dlatego film stanowi ewokację migotliwej materialności literatury i filmu. Z kolei Dorota Kulczycka w oparciu o analizę adaptacji filmowej znanego kryminału Marco Vichiego pokazuje, jak dalece filmowe środki wyrazu stały się elementem poetyki współczesnej powieści detektywistycznej i jak uważnie trzeba taką powieść czytać, aby uchwycić jej kinowo-materialne aspekty.

Dodajemy do zestawu artykułów dwa autokomentarze pisarskie. Hubert Klimko-Dobrzaniecki wyjaśnia, w jaki sposób praktykował „twórczą ekranizację” własnego opowiadania, opracowując po raz drugi podjęty temat autobiograficzny i poprzez film inaczej odczuwając materialność pisanej przez siebie literatury. Marek Hendrykowski, anonsując bliską publikację własnej powieści historycznej z dziejów Poznania i Wielkopolski, na nowo układa relacje między historią a powieścią, aby znaleźć nowy dostęp do materii przeszłości.

Zapewne szczególnie fortunnym zwieńczeniem wielu wątków podejmowanych w tym numerze „Forum Poetyki” byłby artykuł Agnieszki Waligóry. Objaśniając osobliwe dzieło filmowe Jacques’a Rivette’a w kategoriach filozoficznych Gilles’a Deleuze’a zauważa, iż kinetyczna wartość dzieła filmowego powoduje, że związana z nim praca intelektualna z zakresu poetyki, teorii i metodologii nadaje pojęciom, także pojęciom poetyki, dynamikę substancji i materii wprawionych w ruch. Zmaterializowane na ekranie przez Rivette’a postaci antycznego dramatu zmierzają ku pewnym celom lub odkryciom i wyznaczają równocześnie trajektorię analizy, „logikę sensu” wedle Deleuze’a, która podąży za energiami i materiami działających w dziele filmowo-literackim pojęć.

🎬 🎥 🎞

Adres

Fredry 10
Poznan
61-701

Strona Internetowa

http://fp.amu.edu.pl/

Ostrzeżenia

Bądź na bieżąco i daj nam wysłać e-mail, gdy Forum Poetyki / Forum of Poetics umieści wiadomości i promocje. Twój adres e-mail nie zostanie wykorzystany do żadnego innego celu i możesz zrezygnować z subskrypcji w dowolnym momencie.