27/02/2023
CÂU CHUYỆN HƯỞNG THỪA KẾ
Hôm nay thời tiết ngoài trời có 22 độ C mà ông Nam thấy trong người cứ nóng rừng rực, cũng chỉ tại mấy anh em nhà ông, cùng chung giống nòi mà đối xử với nhau cứ như người ngoài xã hội. Vừa nghĩ đến đây ông Nam đã thấy ông Việt là em trai kế với ông đi từ đầu đường vào, vừa đi vừa nói:
- Tình hình thế nào rồi anh? Cô Vui và cô Bắc có đồng ý không?
Chả là ông Vinh và bà Hạnh sinh được 4 người con, 2 trai 2 gái thì ông Vinh đi bộ đội tham gia chiến đấu ở chiến trường Quảng Trị rồi hy sinh, mãi không thấy trở về. Bà Hạnh ở nhà tảo tần nuôi 4 người con khôn lớn, tuy không tham gia công tác xã hội nhưng cả 4 người con đều ngoan ngoãn, chịu thương chịu khó làm ăn.
Cách đây 5 năm bà Hạnh mất đi không để lại di chúc, chắc bà nghĩ tài sản để lại chỉ là mấy gian nhà gỗ, mấy mảnh đất, mà quê bà đất thiếu gì mà phải tranh nhau. Nhưng mọi việc lại không đơn giản như bà nghĩ.
Ngồi xuống bộ bàn ghế kê giữa nhà đã lên màu thời gian, ông Việt thấy anh trai ngồi trầm ngâm, bèn hỏi:
- Không được hả anh?
Ngẩng khuôn mặt rầu rĩ nhìn em, ông Nam buồn bã:
- Hai cô ấy không nghe chia di sản của bố mẹ để lại như thế. Ngày xưa đất cát chả có giá trị gì, giờ có đường xá chạy qua thì ganh nhau từng centimet…
Ông Việt sốt ruột cắt ngang:
- Hôm trước họp gia đình em đã nói rồi: các cô ấy là phận gái, đi lấy chồng rồi là hết. Anh em mình còn trách nhiệm thờ cúng tổ tông.
Nhấp ngụm nước trà, ông Việt đứng lên nói dứt khoát:
- Chỗ đất bố mẹ để lại anh em mình chia đôi, anh là anh hai ở đây để thờ cúng tổ tiên, để xem 2 cô kia làm gì được.
Vừa bước chân ra đường thì ông Nam gặp bà Vui và bà Bắc chân thấp chân cao bước vào, tay cầm tập giấy, mặt hừng hực khí thế bất chấp cái lạnh tê tái ngoài trời. Nhìn thấy anh trai đi ra, bà Bắc kéo tuột ông Việt quay lại, vừa kéo vừa nói:
- Anh vào đây, em cho anh xem cái này, rồi quyết định ai đúng ai sai cũng chưa muộn.
Kéo cái ghế ngồi gần cửa cho sáng, vừa giở tập giấy bà Bắc vừa nói:
- May có đứa cháu bên chồng em học Luật ở Sài Gòn nó bảo mới biết đấy, không thì 2 anh truất quyền thừa kế của bọn em là trái luật đấy.
Bà Bắc chỉnh lại tư thế ngồi cho ngay ngắn rồi dõng dạc đọc to mấy dòng chữ trên tờ giấy trắng: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
Cầm cốc nước làm một hơi cạn sạch, bà Bắc bắt đầu nói:
- Đấy, họ quy định rất rõ nhé, em với chị Vui không phải là con đẻ của bố mẹ là gì? Vậy lý do gì mà hai anh không cho chúng em hưởng thừa kế của bố mẹ?
Ngồi nghe nãy giờ ông Nam và ông Việt đã rõ nội dung, nhưng vẫn cố vớt vát:
- Các cô đi lấy chồng thì làm ma nhà chồng, có phải chịu trách nhiệm gì với cái gia đình này nữa đâu, tôi là anh lớn trong nhà, trách nhiệm cao cả và nặng nề. Các cô tranh giành với chúng tôi, sau này có việc lớn cô đi mà lo cho cả họ hàng nhé.
Thấy anh em tranh luận, biết sẽ chẳng đi đến đâu, bà Vui nhẹ nhàng lên tiếng:
- Các anh ạ, việc này mà làm lớn chuyện ra chỉ làm trò cười cho thiên hạ, bố mẹ dưới suối vàng cũng chả yên tâm. Anh em ruột thịt vì chút tài sản mà tương tàn. E thiết nghĩ thế này các anh xem có hợp lý không ạ?
Ngừng lời một lát không thấy ai nói gì, bà Vui tiếp tục:
- Thôi thì em với cái Bắc là phận gái, về mặt pháp luật chúng em bình đẳng như hai anh, nhưng góc độ gia đình, đã đi lấy chồng phải lo lắng cho nhà chồng nên cũng không quán xuyến được việc nhà mình, mọi việc lớn nhỏ đều cậy nhờ hai anh. Thế nên về di sản bố mẹ để lại theo em nên chia làm 5 phần, mỗi anh em một phần bằng nhau, phần còn lại để hương khói ông bà, tổ tiên…
Bà Vui chưa kịp dứt lời thì ông Nam đã đứng phắt lên:
- Tôi là tôi không đồng ý, ở đâu cái kiểu đàn bà, con gái ngồi lên đầu người khác thế? Cô có giỏi ra xã hội mà phân xử. Nhà này không có chỗ cho đàn bà, con gái bàn chuyện đại sự, cô hiểu chửa?
Bà Bắc cũng đứng lên phản đối:
- Em cũng không đồng ý chia 5, phải chia làm 4, trong đó 1 phần là của em. Bây giờ đường to đi qua, đất nhà mình giá trị như đất mặt phố, hai anh định giữ lại để ăn tất à. Còn lâu em mới nghe nhé.
Thấy tình hình có vẻ căng thẳng, bà Bắc liền đứng lên về, trước khi ra cửa bà quay lại nói:
- Họp gia đình đến 3, 4 lần rồi mà không quyết định được việc này, em nghĩ nên để pháp luật giải quyết, anh em khỏi mất lòng, hàng xóm không cười chê mà quan trọng nhất là bình đẳng giữa các anh em trong nhà. Bố lại là Liệt sỹ, anh em mình nên cư xử với nhau thế nào để hàng xóm còn tôn trọng. Xưa nay họ vẫn lấy nhà mình làm gương để dạy dỗ con cái, giờ không nhẽ…
Không để bà Bắc nói hết câu, ông Nam đã quát ầm lên:
- Cô không phải thách, tôi sẽ làm đến nơi đến chốn cho cô xem
Các em ông Nam đã về hết, trả lại cho ngôi nhà vẻ tĩnh lặng vốn có của một miền sơn cước. Ông Chiến bước từng bước nặng nhọc vào buồng nghỉ, ông thấy mệt mỏi kinh khủng cứ như vừa đi gánh hàng tấn lúa về nhà. Cuộc sống an lành trước đây bỗng chốc bị đảo lộn, những câu nói tình cảm yêu thương không còn, thay vào đó là những hằn học, trách móc, xỉa xói nhau.
Càng nghĩ đầu óc ông càng rối tung lên, kiểu gì cũng phải có cách giải quyết chứ, chắc phải nhờ pháp luật can thiệp thôi và phải làm càng sớm càng tốt nếu không có hậu quả gì xảy ra ông biết ăn nói thế nào với bố mẹ ông.
Dậy ăn vội bát cơm, lấy các giấy tờ cần thiết, ông chuẩn bị quần áo ấm đi lên Tòa án nhân dân huyện để hỏi cụ thể về việc chia di sản của bố mẹ ông để lại. Ngồi đối diện với vị Thẩm phán tóc hoa râm, ông Nam chậm rãi trình bày chi tiết về nguồn gốc tài sản của gia đình mà khi chết bố mẹ ông không để lại di chúc, cũng như nguyện vọng của ông là để lại khối tài sản đó cho ông và em trai ông quản lý còn lo hương hỏa cho ông bà.
Kiên nhẫn ngồi nghe ông Nam trình bày, sau khi nghe hết câu chuyện vị Thẩm phán già mới nhẹ nhàng giảng giải:
- Gia đình ông là gia đình chính sách, Đảng và nhân dân mang ơn cụ nhà đã vì hòa bình, độc lập của đất nước mà hy sinh xương máu, chúng ta là thế hệ con cháu phải giữ gìn và phát huy bản sắc của dân tộc, việc đó được thể hiện từ sự đoàn kết trong gia đình, vì gia đình là tế bào của xã hội, gia đình có tốt thì xã hội mới phát triển.
Dừng lời một lát, ông nói tiếp:
- Trường hợp chia di sản thừa kế của gia đình bác, Bộ luật Dân sự đã quy định rất cụ thể thế nào là thừa kế theo pháp luật (vì ông bà không để lại di chúc); những trường hợp được thừa kế theo pháp luật, ai là người được thừa kế theo pháp luật, đồng thời quy định cả việc thanh toán và phân chia di sản…
Với tay lấy quyển sách trên bàn, ông đọc to:
Những người được thừa kế theo pháp luật quy định tại điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”
Thấy vị Thẩm phán vừa đọc xong, ông Nam thắc mắc ngay:
- Nhà tôi có hai cô em gái đã đi lấy chồng thì 2 cô ấy có được hưởng di sản như 2 anh trai không ạ?
Vị Thẩm phán mỉm cười, nhẹ nhàng nói:
- Con trai hay con gái, con đẻ hay con nuôi đều có quyền và nghĩa vụ ngang nhau trong các quan hệ về thừa kế, hôn nhân gia đình…trừ trường hợp pháp luật có quy định cụ thể khác. Bác mà còn có quan niệm đối xử phân biệt con trai, con gái là vi phạm pháp luật đấy.
Nghe thấy vậy ông Nam vội thanh minh:
- Ấy chết, không dám, là tôi chỉ hỏi cho rõ thôi ạ, chứ con nào, cháu nào tôi cũng quý như nhau.
Thu lại đống tài liệu trên bàn, vị Thẩm pháp kết luận:
- Để giải quyết vấn đề chia di sản của gia đình bác, có hai cách: Một là 4 anh em thống nhất thỏa thuận chia cụ thể mỗi người bao nhiêu, khi thống nhất được rồi thì lập biên bản thỏa thuận của những người có quyền thừa kế sau đó đến công chứng tại tổ chức hành nghề công chứng. Hai là làm đơn khởi kiện ra tòa yêu cầu phân chia di sản thừa kế. Anh cứ về suy nghĩ, bàn bạc thật kỹ với anh em trong nhà và anh cũng biết rồi đấy, luật quy định đối với thừa kế theo pháp luật thì những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Vì vậy anh không thể truất quyền thừa kế của 2 cô em gái được, như vậy là trái pháp luật đấy.
Chào vị Thẩm phán ra về, trong đầu ông Nam cứ văng vẳng mấy câu sau cùng vị Thẩm phán nói, có lẽ nào ông và ông Việt đã sai? Đường quang ông không đi lại đâm quàng vào bụi rậm? Khi còn sống, mẹ ông từng dạy: dù nghèo nhưng phải có tự trọng không được để tham, sân, si làm mờ lối. Vậy mà vì đâu ông đối xử với hai cô em gái không khác người dưng nước lã, tranh giành, đấu đá nhau như thế còn ra cái thể thống gì.
Mãi nghĩ thế mà ông đã về đến nhà, trời mờ tối, bà vợ sốt ruột chờ ông từ đầu ngõ, trời giá buốt thế này mà không biết ông đi đâu. Dắt cái xe vào nhà ông thả mình xuống ghế thở phào nhẹ nhõm, như thể vừa trút được tảng đá lớn đè nặng lên trái tim ông bao ngày qua.
Đi xuống bếp, ông bảo vợ:
- Sáng mai bà qua nhà chú Việt, cô Vui, cô Bắc gọi các cô chú ấy sang đây tôi nhờ chút việc.
Không hỏi lại chồng nhưng nhìn gương mặt ông thanh thản chứ không nặng nề như mấy tháng qua, bà biết có một niềm vui lớn đang đến với gia đình bà.
Sáng hôm sau đang thắp nén hương cho ông bà báo cáo việc hệ trọng thì ông Nam thấy 3 người em đi vào. Không để mọi người thắc mắc ông vào nội dung chính luôn:
- Giấy rách phải giữ lấy lề các cô, chú ạ. Nhà mình bao đời nay ấm êm, yên ổn, anh em yêu thương, đùm bọc nhau để giữ được gia phong của dòng họ. Nay vì chút của cải mà lại lôi nhau ra tòa tôi thấy không ra cái thể thống gì. Các cụ bảo rồi “vô phúc đáo tụng đình”. Với vai trò là trưởng họ, là anh cả, tôi đề nghị chia di sản của bố mẹ làm 4, mỗi người con một phần bằng nhau, các cô, chú sử dụng thế nào được toàn quyền quyết định. Đều là anh em ruột thịt trong nhà cả, một giọt máu đào hơn ao nước lã, lọt sàng thì xuống lia…
Ông Nam dừng lời để các em suy nghĩ, hơn cả mong đợi của ông, các em ông đều cho rằng ông tính như thế là phải, cái quan trọng nhất là gìn giữ được tình cảm, của cải có thể làm ra nhưng tình anh em mà mất đi thì không tiền bạc nào có thể mua lại được.
Mùa xuân đã về gần lắm, hoa mận hoa mơ nở trắng đồi, báo hiệu một năm mới đoàn viên, an lành, hạnh phúc sắp về với gia đình nhà ông Nam./.
