19/03/2024
Dziś jest kolejny, dobry dzień na wyzwanie 7-5-3-START.
To bardzo łatwe i nieproste zarazem.
Łatwe, bo potrzeba tylko:
✔ 7 minut ćwiczeń fizycznych
✔ 5 akapitów filozofii
✔ 3 zdania refleksji.
Nieproste natomiast, bo wszystkie powyższe należy wykonać ❗CODZIENNIE❗
✅ Jeżeli chodzi o ĆWICZENIA FIZYCZNE, to dopasuj je do swoich preferencji. Absolutne minimum to 7️⃣ minut codziennego treningu ogólnorozwojowego lub jego ekwiwalentu. W sieci jest mnóstwo przykładowych ćwiczeń, które możesz wykonywać. W związku z tym, że jestem trenerem sportowym, to być może będę w stanie coś doradzić w razie problemów (zapraszam do strefy komentarzy).
✅ Jeżeli chodzi o lekturę 5️⃣ AKAPITÓW FILOZOFII, to możesz wybrać cokolwiek z oceanu tekstów filozoficznych. Jeżeli nie masz pomysłu lub zasobów to nic nie szkodzi. Ja również podjąłem wyzwanie, które polegać będzie na tym, że będę publikował 5 akapitów bardzo przystępnych tekstów, z szeroko pojętej klasyki filozofii. W związku z tym, że jestem dyplomowanym filozofem, bądź pewien, że poziom będzie odpowiedni. Podobnie jak w przypadku ćwiczeń, w sprawie innych lektur być może również będę mógł coś doradzić (zapraszam do strefy komentarzy).
✅ Jeżeli chodzi o WŁASNE REFLEKSJE, to rzecz polega na napisaniu 3️⃣ (trzech) zdań. Zdania MUSZĄ❗ być zapisane. Zalecam, aby był to zapis własnoręczny, dokonany w formie tradycyjnej, czyli na papierze. Zapisane zdania odczytaj, najlepiej na głos i wówczas, jeżeli taka będzie twoja wola, podziel się nimi ze światem. Możesz oczywiście zrobić to tutaj pod postem.
Dziś jest kolejny, dobry dzień na ROZPOCZĘCIE LUB KONTYNUOWANIE WYZWANIA 7-5-3-START!
Polecam i zapraszam
Mariusz Konopko
________
Tekst na dzisiaj ( #3):
Małe wyjaśnienie na początek. Dziś nie będzie klasycznego tekstu filozoficznego, ale będzie coś równie dobrego. 14 marca zmarł Frans de Waal Frans de Waal - Public Page, znakomity prymatolog i ewolucjonista. Dziś i jutro do lektury postanowiłem polecić moje opracowanie jego wypowiedzi, które pochodzą w roku 2021, kiedy to Frans był gościem Igrzysk Wolności w Łodzi.
Wyniki jego przełomowych badań oraz oddziaływanie jego publikacji popularno-naukowe sprawiły, że magazyn "Time" uznał go za jedną ze stu osób, które kształtują nasz świat. Zapraszam zatem do lektury.
"Opinia obecna w naukach politycznych, humanistycznych, ekonomii i filozofii, mówi, że człowiek jest człowiekowi wilkiem. Że jesteśmy z natury źli. To bardzo niesprawiedliwy obraz wilka".
Czy ludzie są wyjątkowi?
Wytworzyliśmy język, a to wyjątkowe, i poruszamy się na dwóch nogach, co mniej wyjątkowe, a poza tym jesteśmy zwierzętami wśród innych zwierząt. Mamy jednak długą tradycję postrzegania siebie jako anioły – co powtarzała religia i filozofia.
Jesteśmy jedynym gatunkiem, który zabija dla przyjemności. Czy to nienaturalne?
Istnieją zwierzęta, które czasem zabijają na masową skalę – jak mrówki. Jednak ludobójstwo jest czymś wyjątkowym. Nie sądzę, żebym znalazł ekwiwalent tego zjawiska u innych gatunków. To jest właśnie problem z ludźmi – robimy te same rzeczy, co inne zwierzęta, ale robimy je „lepiej" i bardziej systematycznie.
Podobna debata toczyła się o altruizmie, gdy zaczęły się pojawiać teorie, że powszechny altruizm nie istnieje – ani u ludzi, ani u zwierząt. Gdy zaczęto podawać przykłady altruistycznych działań, których nie da się ani odwzajemnić, ani nie przynoszą one korzyści, Richard Dawkins [twórca teorii „samolubnego genu"] stwierdził, że za takie zachowanie odpowiedzialne są geny, które uaktywniają się w sposób nieprawidłowy. Używał tej terminologii, bo altruizm nie pasował do jego własnej teorii. A większość odruchów altruistycznych pojawia się, gdy nie wytwarzają żadnych obopólnych korzyści. To naturalne. Empatia przez długi czas nie była uważana za naturalną tendencję – według większości psychologów występowała wyłącznie u ludzi. Ale wiemy już, że pojawia się u wielu gatunków pozaludzkich, zazwyczaj względem potomstwa lub przyjaciół. Potrafimy też sympatyzować z wielorybem wyrzuconym na plaży, choć empatia z pewnością nie wyewoluowała w tym konkretnym celu.
Czy patrząc na proces ewolucji gatunku ludzkiego, mamy więcej czy mniej empatii wobec innych?
Kluczowa jest zdolność budowania grup. Nacjonalizm na przykład nie mógłby istnieć wśród ludzi bez konieczności istnienia grupy zewnętrznej. Te dwie rzeczy są połączone. Patrzę na to zagadnienie z perspektywy bycia w grupie lub poza nią, co też można zaobserwować u wielu innych gatunków zwierząt. U ludzi występuje on oczywiście na większą skalę – w tym przypadku grupa to nie zaledwie sto osobników, lecz raczej miliony lub nawet kilka milionów, gdyż wśród takich liczb pojawia się anonimowość.
Ludzie są skłonni do tego, by bardzo szybko tworzyć podziały na grupę wewnętrzną i zewnętrzną. Jeden z eksperymentów przeprowadzonych tuż po II wojnie światowej przez holenderskiego psychologa Jaapa Rabbiego miał na celu zbadanie, dlaczego różne grupy są w stanie tak bardzo się nienawidzić. Do pokoju przyprowadzano grupy i losowo przydzielano jednym niebieski, drugim zielony długopis. Naukowiec zaczynał zwracać się do przedstawicieli obu grup jako „ludzi z niebieskimi długopisami" i „ludzi z zielonymi długopisami". Każdemu z uczestników dawał za zadanie wygłoszenie krótkiej przemowy, a następnie je oceniał. Uczestnicy eksperymentu z zielonymi długopisami bardzo szybko uznali, że „zielone" wystąpienia były dużo lepsze niż „niebieskie" – i na odwrót. W losowej zbieraninie osób bardzo szybko dało się wytworzyć podział na grupy. To pokazuje, jak łatwo tworzyć podziały w gatunku ludzkim.
Wydaje mi się też, że grupy, które są sobie bliskie, najbardziej się nienawidzą. Oczywiście również częściej wchodzą w interakcję ze sobą. Na przykład pamiętam pewne badanie DNA, które wykazało, że Japończycy i Koreańczycy są sobie bardzo bliscy pod względem genetycznym. Tymczasem narody te się nie lubią. Prawdopodobnie między Żydami i Palestyńczykami jest podobnie. Pod względem genetycznym są sobie bliscy, ale nie pałają do siebie sympatią.
Podobne przypadki konfliktów zidentyfikowano wśród szympansów badanych przez Jane Goodall – choć nie były one oparte ani na ideologii, ani religii. Osobniki żyły i jadły wspólnie, wszystko robiły to razem, ale w pewnym momencie grupa podzieliła się na pół. Obie podgrupy zmieniły terytoria i po kilku latach zaczęły ze sobą walczyć. Dla nas, prymatologów, to niesamowite, że osobniki, które znały się bardzo dobrze (spały razem!), zaczęły się nienawidzić. W przypadku ludzkości istnieją sztucznie sytuacje, które mogą ludzi do siebie zbliżyć lub ich podzielić. Politycy doskonale wiedzą, jak tego dokonać – robią to non stop.
_____
Frans de Waal (1948-2024) - holenderski prymatolog i etolog związany z Uniwersytetem Emory'ego w Atlancie.
De Waal zwraca uwagę, że moralność przestała być domeną jedynie filozofii, a zaczęła być coraz wnikliwiej analizowana przez ewolucjonistów. Dzięki postępom neurobiologii stwierdzono np. że dylematy moralne aktywizują obszary mózgu (inne niż kora przedczołowa), które wykształciły się u gatunków starszych niż człowiek. Przytacza przykład myszy, które intensywniej reagują na ból, jeżeli wcześniej widziały cierpienie innej myszy. Wielokrotnie powtarzano jego słynny eksperyment (wykonany wspólnie z Sarą Brosnan), potwierdzający znaczenie sprawiedliwości dla kapucynek. W czasie eksperymentu dwie kapucynki wykonujące to samo zadanie otrzymywały jako nagrodę kawałki ogórka. Ta, która zobaczyła, że drugiej zaczęto podawać winogrona, gwałtownie wyraziła swoje oburzenie i odmówiła dalszego współdziałania z prowadzącą eksperyment.
Zachowania altruistyczne de Waal obserwował m.in. w doświadczeniu, któremu poddał dwa koczkodanowate. Każdy z nich mógł korzystać z pożywienia po pociągnięciu odpowiedniej linki, powodowało to jednak, że drugi był boleśnie rażony prądem. Zwierzęta zrezygnowały z pożywienia, aby nie powodować tego bólu. Jedno z nich głodowało przez 12 dni, drugie – przez pięć. W kolejnych eksperymentach stwierdzono, że czas głodówki jest krótszy, jeżeli małpy nie kontaktowały się wcześniej. Jest obserwowane „pocieszanie” zmartwionych członków w grupach szympansów, co świadczy o umiejętności odczytywania emocji innych np. na podstawie mowy ciała. Świadek walki między szympansami często przytula zwyciężonego, co szybko przerywa skowyt ofiary i inne objawy udręki. Jest to dowód na to, że wewnętrzna potrzeba okazywania współczucia jest u tych człowiekowatych bardzo silna.
Różne zachowania altruistyczne szympansów, tj. dzielenie się jedzeniem, występują przede wszystkim w stosunku do tych członków stada, którzy częściej okazują troskę o innych, np. iskając im futro , co daje przyjemność i odprężenie. Taki rodzaj altruizmu odwzajemnionego przypomina stosowanie się do złotej reguły etycznej: „Traktuj innych tak, jak sam chciałbyś być traktowany”.
W Polsce, nakładem CCPress ukazały się następujące książki Fransa de Waala: Małpy i filozofowie (2013), Bonobo i ateista (2014), Małpa w każdym z nas (2015), Bystre zwierzę (2016), Wiek empatii (2019), Ostatni uścisk Mamy (2019).
