03/06/2021
ඒක්ස්ප්‍රස් පර්ල් නෞකා අනතුර සම්බන්ධයෙන් මා පල කළ ලිපිය කුමන හෝ හේතුවක් මත මුහුණු පොත සමාජ මාධ්‍ය ජාලයෙන් ඉවත් කිරීමට යම් පාර්ශවයක් විසින් කටයුතු කර තිබෙන අතර. එම ලිපිය කුමන හෝ පාර්ශවයක් රිදවීමේ චේතනවකින් පළ කළ එකක් නොවූ අතර හුදෙක් පුරවැසියාගේ අයිතිවාසිකම සහ දැනුම්වත් වීම වෙනුවෙන් නිදහස් අධ්‍යාපනය තුලින් මා ලද දැනුමින් ලියන ලද ලිපියකි. නැවතත් එම ලිපිය මා මෙසේ පලකරමි.
එක්ස්ප්‍රස්පර්ල් ( X-PRESS PEARL) නෞකාව නිසා ඇති වූ ජෛව,පාරිසරික සහ ආර්ථික විනාශය තක්සේරු කළ හැකි ද?
සිංගප්පූරු ධජය යටතේ ලියාපදිංචි වූ එක්ස්ප්‍රස්පර්ල් නෞකාව, නයිට්‍රික් ඇසිඩ් (Nitric acid) ටොන් 25ක්, වෙනත් රසායනික ද්‍රව්‍ය සහිත බහාලුම් 1486ක් මෙන්ම ටොන් 320ක් පමණ වූ දැවි තෙල් බහලුම් ද සමග ශ්‍රී ලංකාවේ කොළඹ වරයට අසන්න මුහුදේ මේ වනවිටත් දින ගණනාවක් පුරා ගිනිගනිමින් මුහුදුබත් වෙමින් පවතී. මෙම ගිනි ගැනීම සිදුවී ඇත්තේ අප ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය ජල තීරය තුලදී ය.(වෙරළේ සිට සැතපුම් 12ක් ඈත මුහුද දක්වා වූ ප්‍රදේශය දේශීය ජල තීරය වන අතර එය ශ්‍රී ලංකාවේ ගොඩබිමට අයත් භූමියක් ලෙස සලකනු ලබයි). මෙම නිසා කිසිදු ලෙසකින් බැහැර කල නොහැකි වගකීමක් ශ්‍රී ලංකාවේ රජයටත් අදාල බලධාරින්ටත් පවතින අතර මෙමගින් වූ හානිය සුළුපටු වුවක් හෝ ශතවර්ෂයක් ගත වන තෙක් වත් ප්‍රතිපුරණය කල නොහැකි මට්ටමක පවතින බව විවිධ පාරිසරික සහ ගෝලීය පරිසර විද්‍යාඥයන් ගේ මතය යි.
ජෛව සහ පාරිසරික විනාශය
මේ වනවිටත් මෙම නෞකාවේ ගිනිබත් වූ අපද්‍රව්‍ය නිසා ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරල තිරයෙන් හතරෙන් එකක් පමණ වූ භූමියක රසායනික අපද්‍රව්‍ය සහ ඒවා අනුභව කල සත්ත්ව හා මුහුදු ජිවින්ගේ සිරුරු කොටස් වලින් පිරී පවතී. දෛනිකව විශාල සත්ත්ව සහ ශාක ප්ලවාංග අති විශාල ප්‍රමාණයක් මෙන්ම කොරල් පර සහ ඊ ආශ්‍රිත ජීවියෝ මෙන්ම බහලුම් තුල තිබු රසායනික පොලිතින් කැට වැනි රසායන ද්‍රව්‍ය කැබලි අහරක් යයි සිතා අනුභව කිරිමින් බොහෝ අහිංසක සත්ත්වයෝ මිය යති. තවද දකුණු වෙරල තිරයේ සිට මන්නාරම දක්වා වූ ප්‍රදේශයක් දක්වා වෙරල තිරය ආශ්‍රිතව වෙරල තිරය පුරාම මෙම අපද්‍රවය ගොඩගැසෙමින් පවතී. එම අපද්‍රවය ප්‍රමාණාත්මකව ටොන් ගණනාවකි. කොරල්පර, මුහුදු ජීවින් මෙන්ම දර්ශනීය නීලවන් වෙරළ ද අව පැහැගැන්වී විනාශ වී තිබේ. පැටවුන් බිහි කිරීමට බිත්තර දැමීමට පැමිණෙන අහිංසක කැස්බෑවන් කුඩා පැටවුන් මෙන්ම කැස්බෑ බිත්තර මිලියන ගණනින් මේ වනවිටත් මියගොස් තිබිය හැක. මීට අමතරව මුහුදු ජලය කෙලින්ම ගඟ දිගේ ගොඩබිම අභයන්තරයට ගලා ඊම නිසා මිරිදිය ආශ්‍රිත ජීවී ප්‍රජාවන්, කලපු ආශ්‍රිත මත්ස්‍ය වගාවන් මෙන්ම අධි සංවේදී පාරිසරික පද්ධතීන් සහ කඩොලාන විශේෂ වලටද දැඩි බලපෑම් එල්ල වේ. එම ප්‍රදේශ ආශ්‍රිතව රැකියාවන් කටයුතු කල ධිවර ප්‍රජාව සහ ඒ ආශ්‍රිත රැකියාවන් කල පුද්ගලයන්ගේ කුටුම්භයන් ද මේ වන විට දැඩි අසරණ භාවයකට පත් වෙමින් පවතී.
ගිනිගනිමින් පවතින නෞකාවෙන් පිට වන අධික විෂ සහිත දුමාරය ආග්‍රණය වීමෙන් ඇතිවන ශ්වසන අබාධ සංකුලතා තවත් පරම්පරා ගණනාවක් යනතුරු පවතිනු ඇත (විශේෂයෙන්ම කුඩා දරුවන් සහ ගර්භනී මව්වරුන්ට). 1945 දී හිරෝෂිමා හා නාගසාකි වෙත හෙලනු ලබූ "ලිට්ල් බෝයි " පරමාණු බෝම්බයේ බලපෑම අදත් විකෘති දරුවන් ජපන් ජාතියට දායාද කරමින් පවතී. විශේෂයෙන්ම මෙම වකවානුව නිරිතදිග මෝසමේ සක්‍රීයතාව සමග ඉන්දියන් සාගරයේ සිට හමා එන සුළං ප්‍රවාහ මගින් ශ්‍රී ලංකාව අභ්‍යන්තරයට වර්ෂාව පතිත වන සමයකි. එසේ නිරිත දිග මෝසම් වර්ෂාවෙන් වඩාත් පෝෂණය වන වැහි මුහුණතේ පිහිටි සබරගමු, දකුණු, බස්නාහිර, වයඹ පළාත් සහ මධ්‍යම කදුකරයේ බටහිර බෑවුම් වල පිහිටි ජලාශ, ගංගා වැව් අමුණු සහ තෙත් කලාපිය වනාන්තර පද්ධතීන් තුලට මෙම ගින්නත් සමග පිට වූ අළු සහ විෂ රසායනික ද්‍රව්‍ය අම්ල වැසි ලෙස පතිත වීමෙන් විශාල ජීවී සහ පාරිසරික හානියක් සිදුවිය හැකිය. මෙම විනාශයන් මුදලින් තක්සේරු කල නොහැක.
ආර්ථික වශයෙන් සිදුවන බලපෑම
මෙලෙස ආර්ථිකයට වන බලපෑම විවිධ ක්ෂේත්‍ර හරහා ලංකාවේ ආර්ථිකයට කෙටි කාලීනව මෙන්ම දිගු කාලීනව ද බලපෑම් ඇතිකරනු ඇත. විශේෂයෙන්ම ධීවර සහ සංචාරක කර්මාන්තයට එල්ලවන බලපෑම සුළුපටු නොවේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයේ විදේශ විනිමය ගලා ඊම් අතින් ප්‍රධාන දායකත්වයක් සපයන සංචාරක ක්ෂේත්‍රය මුලිකවම පදනම් වී ඇත්තේ අතිශය සුන්දර සහ සංවේදී වෙරළත් සමගිනි. කොවිඩ් 19 තත්ත්වය නිසා සංචාරක පැමිණීමේ අඩු ප්‍රවනතාවක් ඇති වුවත් සාපේක්ෂව ගත් විට ශ්‍රී ලංකාව යනු සංචාරක පාරාදීසයකි. වෙරල හා බැදුණු සංචාරක ආකර්ෂණය නිරන්තරයෙන් ශ්‍රී ලංකාව වෙත යොමු වීම අහබුවක් නොවේ. බටහිර රටවල් වල ශීත කාලය උදාවත් සමග සංචාරකයෝ ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ තිරයේ උණුසුම සොයා එති. මෙම එක්ස්ප්‍රස්පර්ල් නෞකාව ගිනිගැනිමත් සමග සංචාරක ආකර්ෂණය සහිත සමස්ත දකුණු, බටහිර සහ වයඹ වෙරළ මෙන්ම නැගෙනහිර වෙරළත් විනාශවෙමින් පවතී. ඒ පිළිබද දිනපතා පලවන විද්‍යුත් සහ මුද්‍රිත මාධ්‍ය මගින් හෙළිදරව් වන තොරතුරු වලින් සනාථ වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරක ව්‍යාපාරය තුල අනිවාර්ය පසුබෑමක් මේ හරහා ස්ථිරවම සිදු වනු ඇත. ඩොලර් වශයෙන් ගණනින් බැලුවහොත් එය ඩොලර් බිලියන ගණනකි. දියුණු වෙමින් පවතින සහ අධික විදෙස් ණය බරින් මිරිකී සිටින සහ අධික බදු බරකින් හෙම්බත්ව සිටින ජනතාවක් සහිත අප රටට එය කොතරම් දුරට ඔරොත්තු දෙන්නේද යන කාරණාව ඉතා වැදගත් වේ.
ධීවර කර්මාන්තයට ඇතිවන බලපෑම සහ දේශීය ජල තීරය සහ අනන්‍ය ආර්ථික කලාපය
ශ්‍රී ලංකාවේ ධිවර කර්මාන්තය සහ ඒ ආශ්‍රිතව ලක්ෂ ගණනවකගේ රැකියා සහ යැපුම් මාර්ග මුලිකවම කරදිය සහ මිරිදිය කලපු ආශ්‍රිතව ගොඩනැගී පවතී. ලිපියේ මුලින් සදහන් කළ පරිදි එක්ස්ප්‍රස්පර්ල් නෞකාව ගිනිබත් වීම හරහා එම සමුද්‍රික ප්‍රදේශ වල මත්ස්‍ය කර්මාන්තය ආශ්‍රිත රැකියා කටයුතු සිදු කිරීම ඇණහිට තිබේ. කලාප ආශ්‍රිත මිරිදිය මත්ස්‍ය වගාවන් විනාශ වීමත් වඩාත් බරපතල කරුණ වන්නේ ජනතාව මත්ස්‍ය අහාර පරිබෝජනය එකවරම ප්‍රතික්ෂේප කිරීමත් නිසා ඒ ආශ්‍රිතව යැපුණු ලක්ෂ සංඛ්‍යාවක පිරිසකගේ ප්‍රධාන අදායම් මාර්ග අහිමිවීමත් ය. විශේෂයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ දකුණු, බස්නාහිර සහ වයඹ වෙරළෙහි පිහිටි ප්‍රධාන ධිවර වරායල් මෙම ව්‍යසනයේ බලපෑමට ප්‍රබලවම ලක්ව තිබෙන නිසා ධිවර කටයුතු කිරීමට දේශීය ජල තිරයෙන් ඔබ්බෙන් පිහිටි අනන්‍ය ආර්ථික කලාපය දක්වාම ධිවර කටයුතු වලට යාමට ඔවුන්ට සිදුවනු ඇත.
දේශීය ජල තීරය සහ අනන්‍ය ආර්ථික කලාපය(Exclusive Economic Zone)
කලින් සදහන් කළ පරිදි මෙම නෞකාව ගිනිබත් වූයේ ශ්‍රී ලංකාවට අයත් මුහුදු තිරය තුලය. අප රටේ මුහුදු සීමාව ප්‍රධාන කොටස් දෙකකින් සමන්විත වේ. ඒ නම් දේශීය ජල තීරය සහ අනන්‍ය ආර්ථික කලාපය වශයෙනි. මේ පිළබදව ලියවුන ලිපියක උපුටා ගැනීමක් මේ සමග දක්වා ඇත. https://www.ft.lk/Business/blue-ocean-economy-the-future-prosperity-of-sri-lanka-lies-in-the-sea/34-234338
සාගර විශ්වවිද්‍යාලයේ සභාපති මහාචාර්ය රන්ජිත් සේනාරත්න මහතා විසින් ශ්‍රී ලංකාවේ අනන්‍ය ආර්ථික කලාපය සහ සමුද්‍රික සම්පතේ වටිනාකම මනාව විස්තර කර තිබේ. ඒ අනුව එම ලිපියේ අනුවාදයේ කොටසක් මේ සමග පල කරමි. එම ලිපිය පහතින්
"කිලෝමීටර් 21,500 ක භෞමික මුහුදක් සහ වෙරළ තීරයේ සිට නාවික සැතපුම් 200 ක් (කි.මී. 370 ක්) දක්වා වූ සුවිශේෂී ආර්ථික කලාපයක් (EEZ) ශ්‍රී ලංකාව සතුවේ. එය කි.මී. 517,000 කි. EEZ කලාපයේ ජල තීරුව, මුහුදු පතුල සහ උප මතුපිට ඇති සම්පත් සඳහා ශ්‍රී ලංකාවට අයිතියක් ඇත. 1979-80 දී සිදු කරන ලද අවසාන සවිස්තරාත්මක සමීක්ෂණයට අනුව වෙරළබඩ මසුන් ඇල්ලීමෙන් වාර්ෂිකව ටොන් 250,000 ක අස්වැන්නක් ලබා ගත හැකි අතර අනෙක් EEZ කලාපයෙන් තවත් ටොන් 90,000 - 150,000 ක් ලැබෙනු ඇත. එක්සත් ජාතීන්ගේ මුහුදේ නීතිය යටතේ, අවසාදිත ස්ථරයේ thickness ගණකම කිලෝමීටරයක් ඉක්මවන මුහුදු වෙරළ තීරයක් සඳහා හිමිකම් කීමට ශ්‍රී ලංකාවට අයිතිය තිබේ. මෙම ප්‍රකාශය කර ඇති අතර එය පිළිගනු ලැබුවහොත් ශ්‍රී ලංකාවට අමතර මුහුදු ප්‍රදේශයක් ලබා ගත හැකිය. එබැවින් රටේ මහාද්වීපික ආන්තිකයේ පිටත මායිම සීමා කිරීමත් සමඟ EEZ තව දුරටත් ව්‍යාප්ත වීමට ඉඩ ඇති අතර එමඟින් ශ්‍රී ලංකාවට තම භූ ස්කන්ධයේ ප්‍රමාණය මෙන් 23 ගුණයක් (දළ වශයෙන් කිලෝමීටර 1.400,000) සමාන EEZ හිමිකමක් ලබා ගත හැකිය. ජීවන සම්පත් හැරුණු විට මෙම කලාපයේ විවිධාකාර ඛනිජ සහ හයිඩ්‍රොකාබන් (තෙල් හා ස්වාභාවික වායු) අඩංගු වේ. මීට අමතරව, සර්ෆ්, තල්මසුන් සහ ඩොල්ෆින් නැරඹීම, ගැඹුරු මුහුදේ කිමිදීම, මුහුදු විනෝදාස්වාදය සහ මුහුදු ක්‍රීඩා වැනි සාගර විනෝදාත්මක අවස්ථා ප්‍රවර්ධනය කිරීමට ශ්‍රී ලංකාවට හැකිය. වෙරළබඩ ප්‍රදේශයෙන් තුනෙන් දෙකකින් සමන්විත උතුරු හා නැගෙනහිර පළාත්වල සාමය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමත් සමඟ ලෝක ප්‍රකට වෙරළ තීරයන් වන පැසිකුඩා, නිලවේලි සහ අරුගම්බේ ඇතුළු සංචාරකයින්ට නිදහසේ ප්‍රවේශ විය හැකිය. මේ දක්වා මෙතෙක් භාවිතයට නොගත් සමුද්‍රීය විනෝදාස්වාදය සහ මුහුදු ක්‍රීඩා රටට වැදගත් විදේශ විනිමය උපයන්නෙකු විය හැකිය. ලෝකයේ කාර්යබහුලම නැව් මාර්ගයට ආසන්නව ශ්‍රී ලංකාවේ උපායමාර්ගික පිහිටීම දෙස බලන විට එය කලාපයේ නාවික කේන්ද්‍රස්ථානය බවට පත්විය හැකිය. හම්බන්තොට වරාය පූර්ණ ලෙස ක්‍රියාත්මක වන විට ලාභදායී රැකියා සහ ආදායම් උත්පාදනය කිරීමේ නව මංපෙත් විවර වේ. ශ්‍රී ලංකාවේ ජීව විද්‍යාත්මක, රසායනික හා භෞතික පොහොසත් සමුද්‍ර සම්පත් පදනම සහ එහි EEZ සහ ඉන්දියන් සාගරයේ උපායමාර්ගික පිහිටීම සමඟ එය විශාල වදගත්කමක් ඇති රටක් බවට පත් කරයි. මේ රටේ අනාගත සමෘද්ධිය පවතින්නේ එය වටා ඇති මුහුදේ ය. මෙතෙක් රටෙහි සූරාකෑමට ලක් නොවූ හා සූරාකෑමට ලක් නොවූ සමුද්‍ර සම්පත් උපයෝගී කර ගැනීම සඳහා සුදුසු උපාය මාර්ග සකස් කිරීම සහ ධීවර, සමුද්‍ර හා නාවික යන අංශවල අවශ්‍ය මිනිස්බල සංවර්ධනය කිරීම සඳහා වන වැදගත්කම සාගර විශ්ව විද්‍යාලයෙන් අපේක්ෂා කෙරේ."
(සභාපති මහාචාර්ය රංජිත් සේනරත්න)
මෙම ලිපියේ දැක ඇති කරුණු විග්‍රහ කිරීමේදී මේ වන විට සිදුව ඇති විනාශය ගිනිය නොහැකි මට්ටමේ එකක් බව ඉතාම පැහැදිළිය. ඒ පිලිබදව ලක් රජයේ ස්ථාවරය කුමක්ද යන්න ප්‍රකාශ කිරීම ඉතා වැදගත් ය.
සිදුව ඇති හානිය කෙතරම් ද? එය මුදලින් තක්සේරු කිරීමට හැකි ද?
පරිසර විද්‍යාඥයන්ට අනුව මෙය 21 වන සියවස තුල සිදු වූ දැවැන්තම පාරිසරික සහ සමුද්‍රීය ව්‍යසනයකි. සමහර දේශපාලඥයන් සහ පසුපෙළ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ප්‍රකාශ ජුගුප්සාජනකය. ඔවුන්ට මේ විනාශයේ බරපතලකම අල්පෙනිතිතුඩක වත් තරමින් දනී නැති සේයාවකි. මස කීපයකට පෙර ලොව විශාලම මුහුදු ජිවය වූ මහා බාධක පරය පෘතුවියට අහිමි විය. ඉන්දියන් සාගරයේ මුතු ඇටයද මේ ව්‍යසනය නිසාවෙන් වියැකෙමින් පවතී. තවත් වසර ගණනාවක් යනතුරු අඩු තරමින් වසර 50ක් වත් මෙම බලපෑම පවතිනු ඇත. මේ මොහොත වනවිටත් මිලියන ගණනක් වූ අහිංසක, අසරණ සමුද්‍රික ජීවින් මියගොස් තිබේ. සැබවින්ම එය ගණනය කළ නොහැකි ප්‍රමාණයක් විය හැකිය. තවම නෞකාව මුළුමනින්ම මුහුදුබත් වී නැත. එය මුහුදුබත්වීම කොතරම් දුරට සමුද්‍ර අභ්යනතරයට සහ සාගරික පද්ධතියට බලපෑම් ඇතිකරනු ඇතද යන්න උපකල්පනය කිරීමට වත් නොහැකිය. අහිමි මුහුදු ජිවත වල වටිනාකම මිල කළ නොහැකිය. සිදු වූ පරිසර හානිය මිල කළ නොහැක. අඩු තරමින් තවත් වසර 50 ක් වත් යනතුරු සිදුවුන හානිය ප්‍රතිපුරණය කිරීමට කෙටි කාලීනව නොහැකි බැවින් ඒ සදහා අනිවාර්යෙන්ම විශාල වන්දි මුදලක් අදාල සමාගම් වලින් අය කරගැනීමට වහ වහ කටයුතු කිරමට රජය පෙලබිය යුතුය. හානියේ තරම ඩොලර් බිලියන ගණනක් නොව ට්‍රිලියන ගණනකි. මෙවැනි සමුද්‍රීය නෞකා අනතුරු නිසා සිදු වූ පාරිසරික සහ ආර්ථික හානි වෙනුවෙන් බොහෝ රටවල් හානි ප්‍රතිපුරන වන්දි ලබාගෙන තිබුනත් මෙවැනි ඇති දැවැන්ත පරිසර විනාශයක් එදා මෙදා තුර සිදුව නැති බව නිගමනය කළ හැක. සමුද්‍ර ජිවින්ට සහ සමුද්‍රීය පරිසර පද්ධතියට සිදු වූ හානිය, වෙරළට සිදු වූ හානිය, කලපු සහ ගංගා මෝය ආශ්‍රිතව සිදු වූ සත්ත්ව සහ පරිසර පද්ධතීන්ට සිදු වූ හානිය, වැව් ගඟ ඇලදොළ ජලාශ සහ වනාන්තර වලට අම්ල වැසි වැටීමෙන් සිදුවන හානිය, සංචාරක ව්‍යාපාරය බිඳවැටීමෙන් වන හානියේ තරම, ධිවර කර්මාන්තය ආශ්‍රිතව වන පසුබෑම සහ හානිය, සුන්දර මුහුදු තිරයට සිදු වුනා වූ විනාශයේ තරම, සමස්ත පරිසර පද්ධතියට සිදු වුනා හානියට, සමස්ත ආර්ථිකයට වන හානියේ තරම වසර 50 ක් වත් ගණනය කොට සිදු වූ විනාශය තක්සේරු කළහොත් එය ඩොලර් ට්‍රිලියන් ගණනක් විය හැක. ශ්‍රී ලංකාවේ රජයට එවැනි වන්දියක් අය කර ගැනීමට ඕනෑවටත් වැඩ සාදාරන කරුණු පෙළගැසී පවතී. මෙම විනාශය රටේ සමස්ත ප්‍රජාවට මෙන්ම ගෝලීය පාරිසරික සමතුලිතතාවට සිදු වුනා වූ හානියකි. එම නිසා දේශපාලකයන්ගේ වගකීම සමස්ත ලෝකය කෙරෙහිම බැඳී පවතින බව සිහිපත් කරමි.
කේ.එම්.ගයානාත් විජේකෝන් විසිනි.
