Gezahegn Tafa

29/03/2024

21/01/2024

Ayyaana Cuupha bara 2016

03/01/2024

Shout out to my newest followers! Excited to have you onboard! Debela Jima, Akaki Kality

25/12/2023

Faayidaa bishaan loomii garaa duwwaa dhuguun qabu
1. Ija keessan fayya qabeessa taasisa
2. Qufaa namarraa hir'isa
3. infuleenzaa ni ittisa
4. Sadarkaa dhiphina sammuu ni hir'isa
5. Ulfaatina qaamaa hir'isuu ni jajjabeessa
6. Hafuura gaarii siif kenna
7. Si gammachiisa
8. Sammuuf gaarii dha
9. Tiruudhaaf gaarii dha
10. Qaama kee dhukkuba irraa ni eega
11. Dubartoota ulfaaf baayyee gaarii dha
12. Vitamin fi albuuda hedduu kan qabu
13. Qaama keessa summii balleessa
14. Dhiibbaa dhiigaa ni hir'isa
15. Qaama kee guutuu deebisee bishaan keessa galcha
16. Kaalorii xiqqaa qaba
17. Kalee keessaniif gaarii dha
18. Hamma sukkaara dhiigaa tasgabbeessuuf gargaara
19. Sirna ittisa qaamaa keessan ni guddisa
20. Meeshaalee hin barbaachifne dhiqachuu
21. Dhukkubbii ilkaan ni salphisa
22. Ho'a qaamaa ni hir'isa
23. Dhukkuba asmiitiif gaarii dha
24. Madaan dafee akka fayyu gargaara
25. Dadhabbii onnee ittisuu
26. Garaa kaasaa ittisuu

19/12/2023

Qarafaa (Cinnamon).
*******************************************
Gaaffiin namoota hedduu qarafaan maalii kan jedhu yommuu ta'u, gaaffii kanaaf gabaabumatti deebii nan kenna. akkasumas faayidaa isaa isiniif nan qooda.

Qarafaa'n yeroo hedduu mi'eessitu shaayeedhaaf kan itti fayyadamnu yommuu ta'u, afaan ingiliffaadhaan Cinnamon jedhama. Qarafaan qola mukaa waan akka fakkaatuu ta'ee, daakamuunis, daakuun isaa faayidaa hedduudhaaf oola. Akkasuma urgeessituu nyaatati.

Faayidaa Qarafaa Muraasa:
1. iita qaama namaa irratti argamu dhoksuuf,
2. Dhukkuba hadhooftuuf,
3. Dhukkuba xiichaaf,
4. Dhukkuba cophxoof,
5. Dhukkubbii yeerii xurii laguu dubartootaaf,
6. Dhukkubbii afuuffee fincaaniif,
7. Dhukkuba ijaatiif/ittiin kuulatu.
8. Dhukkuba busaaf,
9. Dhukkuba sukkaaraa too'achuuf
10. Dhukkuba garaachaaf
11. Quuqaa cinaachaaf
12. iita harmaatiif
13. Qufaaf, dhukkuba sombaaf
14. Qarafaa suunfachuu qofaan dandeettii waa yaadachuu keenyaa nii dabala.
15. Farra fangasiiti.
16. Furdina ni hir'isa.
17. Dhibee mataa bowwuutiif,
18. Hamma koolisteroolii qaama keenya keessaa xiqqeessa.
19. Fayyummaa fi qulqullina ilkaaniitiif,
20. Goginsa garaatii fi wantotaa hedduudhaaf ni oola.
Soorata soorattan, Dammaa Fi Shaayee wajjiin soorachuu dandeessu.

Hub: Guyyaatti Fallaana shayee 1 hamma 2 ol akka hin fayyadamne. Sanan ol yoo ta'e dhiibbaa geessisu qaba. Sanan ol fayyadamuus hin dandeessan.
*********************
Fayyaan Faaya!
Dr Kedir

05/10/2023

Qaama ilmaa namaa kana beektu laata
1: Baay’ina lafee: 206
2: Lakkoofsa maashaalee: 639
3: Lakkoofsa kalee: 2
4: Baay’ina ilkaan aannani: 20
5: Baay’ina lafee cinaachaa: 24 (lamaan 12) .
6: Baay’ina golaa onnee: 4
7: Arteriin guddaan: aorta
8: Dhiibbaa dhiigaa idilee: 120/80 mmHg
9: pH dhiigaa: 7.4
10: Baay’ina lafee dugdaa keessa jiran: 33
11: Baay’ina lafee dugdaa morma keessa jiru: 7
12: Baay’ina lafee gurra gidduu: 6
13: Baay’ina lafee fuula irratti: 14
14: Baay’ina lafee mataa keessaa: 22
15: Baay’ina lafee garaa keessaa: 25
16:
17: Lakkoofsa maashaalee harka namaa keessa jiran: 72
18: Baay’ina kutaalee onnee keessa jiran: 2
19: Qaama guddaa: gogaa
20: Ujummoo guddaa: kalee
21: seelii guddaa: o**m dubartii
22: Seelii xiqqaa: isparmii
23: Lafee xixiqqoo: kaaliparoota gurra gidduu

25: giddu galeessaan dheerina mar'imaan xiqqaa: 7 m
26: giddugaleessaan dheerina mar'imaan guddaa: 1.5 m
27: Ulfaatina daa'imaa reefuu dhalatee giddu galeessaan: kg 3
28: Daqiiqaa tokko keessatti onnee dha'uu: yeroo 72
29: Ho’i qaamaa idilee: 35.5-36.7°C (98.4°C) .
30: giddu galeessaan heddummina dhiigaa: liitira 4 hanga 5
31: Umrii seelii dhiiga diimaa: guyyaa 120
32: Umurii seelii dhiiga adii: guyyaa 10 hanga 15
33: Turtii Yeroo ulfaa: guyyaa 280 (torban 40) .
34: Baay’ina lafee miila namaa: 33
35: Baay’ina lafee tokkoon tokkoon harkaa: 8
36: Baay’ina lafee harka keessaa: 27
37: Ujummoo endocrine isa guddaa: ujummoo taayirooyidii

40: Lafee guddaa fi cimaa: lafee qaama saalaa
41: maashaa xiqqaa: stipidus (gurra gidduu) .
41: Lakkoofsa Kiroomozoomii: 46 (23 lama) .
42: Lakkoofsa lafee daa'imaa reefuu dhalate: 306
43: viskoosii dhiigaa: 4.5 hanga 5.5
44: Gosa dhiigaa arjoomtoota idil-addunyaa: O
45: Fuuldura gosa dhiigaa addunyaa maraa: AB
46: seelii dhiiga adii guddaa: monoosaayitii
47: seelii dhiiga adii isa xiqqaa: limfoosaayitii
48: Baay’inni seelii dhiiga diimaa baay’achuun isaa: polycythemia jedhama

49: Lagni jireenyaa: Dhiiga jedhama
50: Sadarkaa kolestroolii dhiigaa idilee: 100 mg/L

05/10/2023

17/09/2023

GOSOOTA MATAA DHUKKUBBII
***************************
Mataa dhukkubbiin gosoota hedduu kan qabu yoo ta'u, kanneen armaan gadii kun sadan warreen hawaasa baay'inaan hubanii fi hawaasni keenya adda baasee beekuu qabudha.
***************************

1. GOSA MATAA DHUKKUBBII TEENSHINII (Tension Type Headache) [Fakkii: A] kan jedhamu kun dhukkuubbii mataa kan guutummaa mataa keenyaa dhukkubuu fi dhukkubbiin isaa salphaa ta’e, yeroo baay’ee hojii keenya guyyaa guyyaa irraa nu dhorkuu hin dandeenyedha. Mataa dhukkubbiin kun, mallattoo dabalataa hin qabu, mataa dhukkubbii qofa! Inni kun qorichoota hawaasni yeroo baay’ee mataa dhukkubbiif fudhatu akka “paracetamol” fi kkf (ordinary pain killers) yoo fudhanne kan nu dhiisudha. Ka’umsi isaa guutumaa guututti beekamuu baatus muddamuu, dheebochuu fi beela’uufaa waliin walqabata. [Fakkii A]
***************************

2. MATAA DHUKKUBBII MAAYIGIREENII (Migraine Headache) [Fakkii: B]: Inni kun dhukkubbii isaa baayyee hamaa fi kan hojii irraa nama hambisudha. Mataa dhukkubbii isa yeroo hedduu mataa gama tokkoon hiree kan dhukkubu, dhukkuubbii mataa keessaa nama dha’atu (throbbing), kan namatti cimaa deemu, yoo takkaa dhukkubuu eegalu sa’atii muraasaa haga guyyaa sadillee turuu kan danda’u, sochii (activity) irraan kan nama eegalu dha. Maayigreeniin mataa dhukkubbii irratti dabalataan, mallattoolee biraa kan akka balaqqamsiisuu, nyaata jibbisiisuu fi ijaan ifa ilaaluu dadhabuu of biratti qaba. Yeroo tokko tokko dhukkubbiin kun dhufuun isaa dura mallattoolee akka ija ofiitti balaqqeessa’uu, sararawwaan ziig zaag fakkaatan ija ofiitti mul’achuu fi haasaa’uu dadhabuu fi kanneen biroo argisiisa. Yeroo kana namoonni mataa dhukkubbii gosa kana qaban akka mataan dhukkubbii kun isaanitti ka'uuf jedhu ni beeku.
Dhukkubbii kana kan namatti kaasan: garmalee yaadda’uu ykn muddamuu, dhugaatii alkoolii, beela’uu fi dheebochuu, baay’ee rafuu ykn hirriba dhabuu, marsaa laguu yoo dhufu (dubartootaaf), sagalee garmalee ol ka’ee nama jeequ, ifa cimaa ilaaluu, waan foolii badaa qabu fi kkf dha. Waan nutti kaasu beeknee, akkuma dhuunfaa keenyaatti irraa fagaachuu qabna. Jireenya keenya guyyaa guyyaa irratti sana irra darbee miidhaa kan fidu yoo ta’ee fi qoricha xixiqqaa mataa dhukkubbiif fudhannuun yoo dhiisuu dide hospitaala deemnee qoricha ogeeyyii yaalaan ajajamu fudhachuu qabna.
***************************

3. MATAA DHUKKUBBII KILAASTERII (Cluster Headache) [Fakkii: C]: Inni kun gosoota mataa dhukkubbii bal'aa trigeminal autonomic cephalgia jedhamu keessatti kan argamu ta'ee, mataa gam tokko (bitaa ykn mirga) qofa, naannoo ijaa kan dhukkubu yoo ta’u, gama dhukkubu sanaan mallattoowwan: ija keessaa bishaan akka imimmaanii gadi dhangalaasuu, ija diimessuu fi funyaan cufuu agarsiisa. Ciminni dhukkubbii isaa garmalee hamaa, dhukkubbii mataa kanneen biroo irra kan caaludha. Dhukkubbiin isaa yoo jalqabu naannoo ijaa irraan kan eegalu, akka mataa dhukkubbii gosa kaanii suuta jedhee osoo hin taane, akka tasaa takkaa dhumatti akka ibiddaa kan namarra bu’uudha. Guyyaa keessaa sa’atii walfakkaataa irratti namatti kan dhufuu fi yeroo tokko tokko irriba keessaallee nama kaasa. Ka’umsi dhukkuba kanaa tasumaa kan hin beekamne yoo ta’u, kitaabonni tokko tokko garuu sanyiidhaan akkka darbu ibsu. Dhukkuba kana fayyisuun dadhabamus qorichootni dhukkubbii isaa hir’isanii fi daddafee akka hin dhufne taasisan ni kennamu.
***************************
Fayyaan Faaya.

11/09/2023

🌻🌻🌻 ወትባርክ እክሊለ አመተ ምህረትከ 🌻🌻🌻
🌹እንኳንለ2016 አ/ም በሰላም አደረሰ🌹

04/09/2023

ODUU ISPOORTII
Hojjattoota mootummaa VS Qaala'insa jireenya

Dorgommii tapha kubbaa miilaa garee Hojjattoota mootummaa fi Qaalayinsa jireenyaa gidduutti gaggeeffamaa jiruun Qaalayiinsi jireenyaa goolii sagalii fi duwwaan(HM 0:9 QJ) dursaa jiraachun dhagahame. Taphichi dirree Hojjattoota mootummaa irratti taphatamaa kan jiru yoo ta'u Qaalayiinsi jireenyaa dirreen ala garaagarummaa goolii hedduutin dursaa jira.😁

Dorgommichaan kilaba Qaalayinsa jireenyatif goolii jalqabaa kan lakkofsise taphataa urjii sarara fuulduraa garichaa kan ta'e Zeeytiin walitti aansee goolii sadi galchuun haatrikii hojjachuun injifannoo cululuqaa garichi galmeessef gahee olaanaa bahachuu danda'eera. Itti dabaluunis Kiraan manaa kubbaa saamunaan mijeessee kenneef goolitti jijjiirun garichi goolii afurii fi duwwaan akka dursu taasiseera. Kana males boqonnaa dura daqiiqaa dabalataa keessatti Xaafiin goolii miidhaagduu Boqoolloon mijeessee kenneef galchuun garichi goolii shanii fi duwwaan boqonnaa akka bahu taasiseera.😁

Boqonnaa booda goolii jalqabaa kan lakkoofsise Boba'aan walitti aansee goolii lama galchuun goolii tokko ammoo Geejjibaaf mijeessee kennuun seenaa hojjateera. Geejjibnis goolii saddeettaffaa Boba'aan mijeessee kenneef galchuun injifannoo irratti injifannoo dabaluu danda'eera. Taphataan murteessan garee qaala'iinsa jireenyaa milkeessuun beekkamu baasiiwwan barumsaa goolii shunkurtii fi dinnichi walirraa butanii mijeessanii kennaniif mataan itti bu'ee kan galche yoo ta'u taphichi ammallee daqiiqaa torbaatamarra ga'ee itti fufaa jira.😭

Daqiiqawwan hafan keessatti taphattootni ciccimoon akka Foonii, Hanqaaquu, Uffataa fi kanneen biroo goolii dabalataa ni galchu jedhamanii eegamu.
Gama kilabii Hojjattoota mootummaatiin goolii galchuu irra abdii kutanii gooliin dabalataa akka irratti hin galle of irraa ittisuu kan itti fufan yoo ta'u. Gareen Qaalayinsa jireenyaas goolii dabalataa galchuudhaf dhiibbaa uumaa jiraachuun dhagahame.
Gareen qaala'iinsa jireenyaa gahuumsa kanaan itti fufnaan waancaa/geeba kaasuu irraa wanti isa dhoorku akka hin jirre beekamaadha jechuun kan gabaase garee gaazexeessitootaa kan qaala'iinsi raase akka tahe Itoophiyaa keessaa gabaasee jira.

03/09/2023

03/09/2023

24/05/2023

FAYYUMMAA SAMMUU KEENYAAF
************************************
Adaduma umriin namaa dabalaa deemuun jijjiiramni sammuufi qaama namaa irratti ni muldhata. Haa ta'u malee dandeettii waa yaadachuu fi irraanfachuu dhabuu keenna, akkasumaas fayyummaa Sammuu keennaa gabbisuuf wontoota armaan gadiitti eeraman gochuun bu'a qabeessa:
---
1. Sochii Qaamaa Dhaabbiidhaan/Itti Fuufiinsaan Hojjachuu

Sochiin Qaamaa (Ispoortiin) faayidaalee hedduu qaama keenyaaf qaba. Sochiin qaamaa haala dhaabbannaa/itti fuufiinsa qabuun hojjatamu fayyummaa sammuu keenyaaf, umrii wojji sammuun keenya hojii ishii haala gariin eegdee itti haa fuuftuuf nu gargaara. Kanaaf torbaanitti yoo xiqqaate guyyaa shaniif, guyyatti ammoo daqiiqaa 30-60tiif sochii qaamaa/ispoortii (fiigicha, daakkaa, deemsa ariifannaa, daansii, kubba miilaa fi kkf) dalaguun fayyaa qaamaafi sammuutiif bu'aa gaarii qaba.
---
---
2. Hirriba Gahaa Argachuu

Hirribni fayyummaa sammuu keenya irraatti gahee guddaa taphata. Hirriba gahaa ta'e rafuun wontoota sammuu keenyaaf hin barbaachifne qulqulleessuun, dandeetti waa qayyabachuu, yaadachuufi madaaluu keenya ni fooyyeessa. Kanaaf guyyatti wolitti aansuun sa'aa torbaa hanga saddeetii rafuun fayyummaa sammuu keenyaatiif barbaachisaadha.
---
---
3. Nyaata Keenna Sirreessuu

Nyaanni nuti nyaannu fayyummaa sammuufi qaama keenyaaf shoora taphatu qaba. Nyaata keenya keessatti fuduraaf kuduraa baay'isuun, midhaan, yoo argame qurxummii fayyadamuun fayyaa sammuutiif dansaadha. Akkasumas nyaata keenya keessaa fooniif sooqida daran hirdhisanii fayyadamuun fayyummaa Sammuutiif gaariidha.
---
---
4. Sammuu Keenya Shaakalsiisuu/Si'eessuu

Sammuu keenyaaf shaakalliin barbaachisaadha. Hojiilee sammuu si'eessan garagaraa hojjachuun (fkn kitaaba dubbisuu, taphoota (game) yaada sammuu barbaadan taphachuun, dhimmota yaadaaf dandeetti waa yaadachu gabbisaniin sammuu keenya si'eessuun, waa haaraa barachuuf xaaruun) fayyummaa sammuutiif barbaachisaadha.
---
---
5. Hawaasummaa Irratti Hirmaachuu/Qabaachuu.

Hariiroo hawaasummaa garii ta'e qabaachuun Muukuu (Depression) fi Stress (Cinqaa) nama irraa hirdhisa. Nama jaalatan, hiriyyaafi kan wolitti dhihaatan kan biro wojji dabarsuun fayyumma sammuu gabbisuuf dansaadha.
---
---
6. Dhiibbaa Dhiigaafii Sukkaara Qaamaa To'achuu

Dhiibbaa Dhiigaa ol'aanaa ykn Dhukkuba Sukkaaraa yoo qabaanne of eeggannoo isaaniif barbaachisu hunda gochuun hamma dhiibbaa dhiigaa fi/ykn sukkaara qaama keenyaa to'achuu. Dhiibbaan Dhiigaa Olka'aa ta'eefi hammi sukkaara qaamaa hin to'atamne miidhaalee garagaraa sammuu irratti fida.
---
---
7. Kunuunsa Ofiif Godhamu

Tamboo/Sigaaraa aarsuu dhabu ykn dhaabuu. Hamma Alkoolii fayyadaman daran xiqqeessuu ykn dhaabuu. Araada garagaraa irraa fagaachuu. Bashannanuu. Of dhiphisuu dhabuu. Qulqullinna qaamaa eeguu. Gaarii uffachuu. Gaarii dubbachuu.
---
---
Ulfaadhaa, horaa, bulaa, deebanaa!
Fayyaa ta'aa, fayyaa dahaa!
---
©Dr. Nuredin Luke

24/05/2023

22/04/2023

የኢድ ድባብ በከሚሴ

22/04/2023

ጀነራል ሰዓረ መኮንን ሓዉልት👌

22/04/2023

21/04/2023

20/06/2020

Oromia Broadcasting Services (OBS) miidiyaa walabaa fi loogirraa bilisa ta'ee jijjiirama hawaasaa itti fufinsa qabu dagaagsuuf hundaa'edha. OBS - Filannoo Uu...

18/06/2020

!
=====================================
"Balleessan Obbo Dinquu kan kanaan isa geessisuu mitii. Lafaas yoo ta’ee karaa seeraan ni deebisaa, nama miidhees yoo qabatee karaa Jaarsummaan ni xumurama. Duulli midiyaa sirrii miti. Dhabbachuu qaba. Dinquu Dayyaasaa Jagna Oromooti malee saamtuu Oromoo miti. Ammas dhimmi Obbo Dinquu Dayyaasaa, Jaarsummaadhaan akka dafee xumuramu barbaanna. Akka jaarsaati dubbii kana ni ilaala. "

Hayyuu Bayyanaa Sanbatoo
!

Jabaan Waaqa!