16/11/2023
1868, “ARNAUTI ARAP”
Personi që shihni në foto, është dukshëm, një joshqiptar, një joarnaut, por që në jetën e tij është ndier e sjellë si një shqiptar i vërtetë, duke zbatuar traditat, zakonet, sjelljet dhe duke u veshur edhe si një shqiptar i vërtetë.
Fotografia është bërë nga Carol Szathmari në Bukuresht të Rmanisë, në vitin 1868. Komuniteti i zezakëve apo arapëve të asaj kohe jetonte kryesisht në Ulqin të Malit të Zi. Ata rridhnin nga skllevërit osmanë të mbetur në shërbim në këto vise, por në një pjesë të madhe të rasteve ishin edhe skllevër të blerë e të sh*tur nga detarët ulqinakë që rrihnin detet asokohe. Ka pasur raste që skllevër të tillë familjet e shqiptarëve, të shkodranëve më saktë i kanë mbajtur si pjesëtarë të tyre. I kanë respektuar e nderuar si të barabartë. Një rast të tillë të një kapedani detesh prej Shkodre, e kam përmendur edhe më herët, i cili e mori që të njomë një djalosh afrikan dhe e mbajti në familje deri sa ai u martua me një vajzë të sërës së tij në Shkodër.
Fotografia e postuar këtu e kishte diçiturën “The Black Arnaut”, gjë që flet qartë për këto që u thanë. Ka ekzistuar një respekti i veçantë për këtë kategori, edhe pse shqiptarët nuk martoheshin e nuk shkëmbenin gjak me ta. Dikush mund ta quajë racizëm, por në fakt për ta shqiptarët ishin gati të vriteshin kur i konsideronin miq. Nuk ishte racizëm por ishte një raport barazie e drejtësie, një raport njerëzillëku. Aq e vërtetë është kjo ndjenjë që këta arapë kishin nder e dëshirë të visheshin si shqiptarë e të identifikoheshin si popullsi shqiptare, edhe pse ata e dinin që në krye të herës që veshja e fustanellës nuk të bën shqiptar. Ata deklaroheshin si të tillë, sepse edhe ata do të vdisnin për miqësinë e krijuar me miqtë e tyre shqiptarë. Kjo, quhej besë...
