09/12/2022
Tăng sức đề kháng phòng ngừa dịch bệnh bằng thuốc đông y
Nguyên lý dùng thuốc đông y trong phòng ngừa dịch bệnh là nâng cao sức đề kháng bằng cách bổ chính trừ tà - "Chính khí mạnh tà khí lui". Ngoài ra, xem thể chứng cũng như bệnh nền kèm theo để lựa chọn gia giảm bài thuốc phù hợp hiệu quả trị bệnh mới cao.
Nguyên nhân gây bệnh COVID-19 là do virus SARS-CoV-2 hiện nay chưa có thuốc đặc trị, do vậy chủ yếu dựa vào sức đề kháng của mỗi người. Nếu sức đề kháng tốt có thể tiêu diệt virus này ngay từ khi mới xâm nhập khiến virus không có cơ hội gây bệnh.
Đông y có rất nhiều bài thuốc vừa bổ hư nhược theo thể chứng trạng cụ thể mỗi người. Sau đây là một số bài thuốc tiêu biểu tăng sức đề kháng hệ miễn dịch giúp phòng và hỗ trợ điều trị COVID-19.
Nâng cao sức đề kháng cho người yếu "béo phì, khí hư, đàm thấp"
Biểu hiện ở những người này là béo phì, tiêu hóa kém, sau khi ăn hay mệt mỏi muốn nằm, bụng lớn, cơ nhão.
Dùng bài "Đại An Hoàn 2 gia giảm" gồm các vị thuốc: Nhân sâm 14g, phục linh 16g, thương truật 14g, bán hạ 12g, trần bì 12g, thần khúc 14g, liên kiều 14g, sơn tra 16g, la bạc tử 12g, mạch nha 12g, tô tử 14g.
Sắc uống hoặc làm hoàn uống. Ngày uống 6 - 12g.
Tác dụng của bài thuốc: Bổ khí, kiện tỳ, hóa thấp, tiêu thực…
Đa phần người béo phì là do đàm nhiều, thấp nhiều và khí hư, huyết trệ, đàm ủng gây nên.
Với những người khí hư thì khi khí đủ, tỳ khí vận hóa tốt, đàm thấp tự tiêu và thêm vị tiêu tích hóa trệ, như vậy là giúp tỳ sinh huyết hóa thấp, từ đó chứng béo phì mệt mỏi cũng giảm, sức khỏe hệ miễn dịch tốt lên.
Bài này dùng cả phòng và trị bệnh COVID-19, giúp giảm cân, tăng sức đề kháng.
Lúc bị bệnh bổ chính khử tà, hóa đàm, giải ngoại tà đều kiến hiệu.
Giải phương (lý giải phương thuốc):
Nhân sâm, phục linh, thương truật, bổ khí kiện tỳ hóa thấp.
Bán hạ, trần bì, hành khí hóa thấp.
Sơn tra, thần khúc tiêu tích trệ, điều trung.
La bạc tử, tô tử tiêu thực hóa đàm, cầm ho.
Liên kiều thanh nhiệt, tán kết.
Gia giảm: Nếu đang nhiễm có nóng sốt nhiều gia hoàng cầm 12g, sài hồ và vị thanh nhiệt giải ôn tà.
Nếu ho nhiều đàm khó thở gia xuyên bối mẫu 12g.
Kiêng kỵ: Béo phì người nóng nhiệt táo bón, vốn hay ăn bổ béo, rượu bia do "can khí uất kết"…
Người yếu "khí huyết đều hư"
Biểu hiện mệt mỏi, ngại nói, sắc mặt không tươi, mạch nhược.
Dùng bài gồm: Đảng sâm 12g, phục linh 12g, bạch truật 12g, chích thảo 4g, thục địa 20g, bạch thược 12g, xuyên khung 12g, đương qui 12g, đại táo 12g, sinh khương 10g.
Sắc hoặc làm hoàn uống. Ngày uống 6 - 12g.
Tác dụng: Trị chứng khí huyết hư, tinh thần mỏi mệt, đoản hơi, chóng mặt, hồi hộp, ít ngủ, chân tay tê yếu. Khi khí huyết được sung túc hiệp điều thì ngũ tạng an hòa, kinh mạch lưu thông, khí huyết nuôi dưỡng toàn thân tốt, người khỏe, chính khí mạnh thì tà khí tự lui.
Giải phương: Đảng sâm, phục linh, sinh khương, bạch truật bổ khí..
Thục địa, bạch thược, xuyên khung, đương quy bổ huyết.
Sinh khương, đại táo điều hòa vinh vệ.
Gia giảm: Nếu người khí hư sợ lạnh nhiều gia: Hoàng kỳ 14g, nhục quế 4g.
Đây là bài "Thập toàn" trị các suy yếu sau khi ốm dậy.
-Nếu người có bệnh đái tháo đường, hay mệt mỏi, yếu sức lâu ngày, gia thêm mạch môn 12g, ngũ vị tử 10g, hoàng kỳ 14g, viễn chí 12g, trần bì 10g. Đây là bài "Nhân sâm dưỡng vinh" trị các chứng khí huyết ngũ tạng suy yếu, bộ máy hô hấp, tiêu hóa, tim mạch đều suy yếu, sức đề kháng kém vốn mắc bệnh đái tháo đường, tâm phế mạn.
-Nếu phụ nữ có thai, hay mệt mỏi: Gia tục đoạn 12g, hoàng cầm 12g, sa nhân 6g, gạo nếp 20g, bỏ phục linh, giảm liều xuyên khung 6g, bài "Thái sơn bàn thạch thang" trị phụ nữ có thai bị động thai, hay sẩy thai nhiều lần, ăn kém, người mập mà không chắc, hoặc gầy ốm mà huyết nhiệt.
Kiêng kỵ: Người đang bị COVID-19 giai đoạn sốt cao cần thanh giải nhiệt tà.
Người yếu "huyết áp cao"
Biểu hiện hay mệt mỏi, ăn ngủ kém, tiểu đêm nhiều, mạch trầm nhược.
Dùng bài Lục vị gia giảm. Thành phần gồm: Thục địa 30g, hoài sơn 16g, đơn bì 14g, sơn thù 14g, phục linh 14g, trạch tả 12g, ngưu tất 12g, nhục thung dung 10g, đỗ trọng 14g, ngải diệp 12g, sa nhân 6g, táo nhân 12g.
Sắc hoặc làm hoàn uống. Ngày 6 - 12g.
Tác dụng của bài thuốc: Bổ thận âm, dưỡng can huyết, trợ tỳ, hóa thấp, an thần… trị chứng can thận âm hư, đàm thấp trệ, tăng huyết áp, đau đầu, chóng mặt, ù tai, ăn ngủ kém.
Chứng tăng huyết áp thể hư chứng đa phần thận âm hư hỏa nghịch, tỳ vận hóa kém, đàm thấp trệ, huyết mạch kém lưu thông. Khi thận âm mà đủ thì can khí tự nhiên thư thái, can được thư thái thì tỳ được tư dưỡng. Như vậy can tàng huyết hòa huyết, tỳ sinh huyết, tâm điều huyết mạch, lại thêm bổ khí, ôn trung kiện tỳ hành ứ hóa thấp.
Bài dùng cho người suy yếu, đề kháng kém vốn hay suy nghĩ, lo lắng khiến cho tỳ hư không sinh huyết, mà đàm thấp huyết trệ gây yếu huyết áp cao lâu ngày.
Giải phương: Đây là bài lục vị bổ thận âm.
Gia ngưu tất, đỗ trọng, nhục thung dung, bổ thận tráng dương, hành ứ.
Sa nhân hành khí hóa thấp trợ tỳ thận.
Ngải diệp ôn trung hóa thấp.
Táo nhân sao trị âm hư tâm phiền.
Gia giảm: Nếu chân lạnh yếu, tiểu nhiều không tự chủ, đi ngoài hay lỏng, thận dương suy nhiều, gia nhục quế 4g, phụ tử 4g, tăng tác dụng bổ thận dương hóa hàn thấp.
Kiêng kỵ: Không dùng người tỳ thận hư hàn đang lạnh bụng tiêu chảy, chứng ngoại tà sốt ho, nghẹt mũi, xổ mũi.
PGS TS Trần Quốc Bình - Trung tâm Sinh Lý nam
