21/09/2023
RỐI LOẠN TĂNG ĐỘNG GIẢM CHÚ Ý TẠI SAO TĂNG?
Có một sự thật rất đau lòng: Nhiều bố mẹ hoặc ông bà không chấp nhận được rằng con mình đang bị ADHD kể cả khi nhận được cảnh báo từ phía người xung quanh hoặc giáo viên của bé. Đa số tự nghĩ rằng : các bé đang độ tuổi nghịch và chơi đó mà. Thực sự sai lầm
Đối với một đứa trẻ khỏe mạnh, nô đùa, nghịch ngợm là chuyện hết sức bình thường. Nhưng khi những biểu hiện đó quá lên và kèm theo một số đặc điểm khác, thường chúng ta phải nghĩ đến tăng động giảm chú ý (Attention Deficit Hyperactivity Dissorder viết tắt là ADHD). ADHD là rối loạn khởi phát sớm, kết hợp cả ba triệu chứng: giảm chú ý rõ rệt, gia tăng hoạt động quá mức với hành vi xung động và thiếu bền bỉ trong công việc hay học tập. Các biểu hiện đó lan tỏa ở nhiều môi trường ( nhà, lớp, công cộng...) kéo dài ít nhất 6 tháng.
Tỷ lệ trung bình của ADHD là 4-5% trong đó chủ yêu là bé trai ( gấp 4-10 lần bé gái ) thường xáy ra ở trẻ dưới 7 tuổi. Nhưng ngày nay tỷ lệ đó tăng tương đối nhanh.
NGUYÊN NHÂN
Đến nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân gây ADHD nhưng theo như các công trình khoa học thì nguyên nhân có thể do nhiều yếu tố kết hơp( không thấy tổn thương nặng thần kinh trung ương ở bé có ADHD )
-Di truyền : có thể do gen gắn thụ thể dopamine DRD4 và vận chuyển dopamine DAT có vai trò bênh nguyên của ADHD trong đó DRD4 liên quan đến nhận thức và cảm xúc, DAT là vị trí tác động các thuốc kích thần sử dụng trong điều trị ADHD, hai gen này là sự kết nối sinh lý của sinh học thần kinh và ADHD
-Tổn thương não : do tác đông tổn thương thần kinh trung ương đang phát triển thời kỳ phôi thai, chu sinh và những năm đầu thơ ấu ( sinh non, ngạt ối, chấn thương, mẹ lạm dụng chất kích thích, nhiễm độc thai nghén, hút thuốc…..) vì trên phim chụp não bệnh nhân ADHD thấy giảm chuyển hóa ở thùy trán vốn là nơi quan trọng nhất với sự chú ý , kiểm xoát xung động , khả năng duy trì và tổ chức các hoạt động có mục đích. Qua nghiên cứu có thấy giảm tưới máu vùng vỏ não thùy trán và teo vỏ não vùng trán ( đây là lý do nhiều BS kê cho bé citicoline )
-Sinh hóa thần kinh : thường là đường dẫn tuyền thần kinh của catecholamine trong não bất thường ( lý do dùng DHA ). Có thể do lạm dụng một số thuốc ảnh hưởng đến dẫn truyền thần kinh : Corticoid sớm, montelukast lâu ngày.
- Do tâm lý xã hội : Thiếu tình cảm do bị bỏ rơi, thiếu vắng tình thương cha mẹ ( do công việc không dành nhiều thời gian chăm sóc bé ) các stress ( bố mẹ ly thân, ly dị, bạo hành …) có thể kịch phát hoặc kéo dài ADHD, môi trường sống thiếu kích thích về học tập và vui chơi ( ở nơi chật hẹp, ít chỗ chơi, không gian bí bức …) cũng là một nguyên nhân. Khi thay đối những điều đó bé cũng cải thiện nhanh
- Do việc tiếp thụ thông tin giai đoạn vàng bị sai lệch: Xem quá nhiều TV, Youtube ... nội dung không phù hợp lứa tuổi.
BIỂU HIỆN LÂM SÀNG
- Rối loạn chú ý : phạm vi chú ý hẹp, hay đãng trí kém tập trung, thiếu bền bỉ , trẻ thường có thời gian chú ý ngắn , chúng khó khăn khi làm công việc có thời gian dài. Khi hoc ở trường mầm non thì giáo viên hay phàn nàn về việc bé chuyển nhanh từ hoạt động này sang hoạt động khác, không chú ý lâu, không làm theo chỉ dẫn. Ở nhà trẻ không làm theo yêu cầu của bố mẹ, không chịu hoàn thành công việc nếu không giám sát bé. Bé bị ADHD thường không bao giờ làm những công việc buồn tẻ và lặp đi lặp lại
- Rối loạn tăng động : Hoạt động quá mức khi được yêu cầu yên tĩnh. Không bao giờ ngồi yên, giấc ngủ hay bị rối loạn, thường là bé hay biết đi, đứng sớm. các bé luôn đi lại và can thiệp vào mọi thứ , va chạm với mọi đồ vật trong tầm mắt. Lớn hơn chút khi đi học, bé hay sốt ruột đứng lên ngồi xuống, nói chuyện hoặc làm trò hề , xô đẩy các bạn hoặc ba hoa , nói chuyện không ngừng
- Khó kiềm chế xung động : xung động lời nói ( cắt ngang mẩu đối thoại người khác, hét trong lớp , nói tục chửi bậy, thô lỗ với các bạn ), xung đột cảm xúc ( dễ cười chuyển sang khóc, dễ giận dữ, công kích , hung phấn quá mức ), xung động cơ thể ( hay có hành động nguy hiểm, không lường hậu quả, dại dột như chạy qua đường, leo trèo lên cao,…) xung động xã hội ( chống đối xã hội , ăn căp, nói dối, đánh nhau,…. Bất cứ lúc nào chúng muốn )
……………
NOTE :
- Khi thấy trẻ bất thường chúng ta lên làm bài test kiểm tra bé xem có đúng bé bị ADHD không qua đó điều trị cho bé, không được chủ quan, tránh ảnh hưởng đến học tập và tương lai sau này của bé vì nhưng năm đầu đời rất quan trọng với bé.
- Việc điều trị tương đối lâu dài kết hợp giữa : Thuốc hoặc thực phẩm bổ sung - Gia đình - Học chuyên biệt. Đtri làm sao bé vừa cải thiện nhưng vẫn giữ được tinh thần tươi tỉnh mạnh khoẻ