02/07/2025
ANN PHONG – BƯỚC QUA ÁM ẢNH, VÀ… THĂNG HOA
--
Nữ họa sĩ người Mỹ gốc Việt Ann Phong không còn xa lạ gì, với hàng loạt tác phẩm là những “câu chuyện” kể về thân phụ nữ Việt và các vấn đề môi trường. Nhưng có lẽ ít ai biết để có thể “chạm” vào cảm xúc thăng hoa bước đến thành công như hôm nay, chị đã từng đối diện với tử thần, chứng kiến nhiều cảnh bi thương, không ít lần gắng bước qua những nỗi ám ảnh chẳng thể nào phai.
Năm 1975, ở cái “tuổi mười bảy bẻ gãy sừng trâu,” chị ôm mộng trở thành họa sĩ. Sau khi tốt nghiệp trung học, chị thi vô trường mỹ thuật, nhưng không đậu. Bốn năm sau chị đi thi lại, cũng… rớt cái bạch. Chị kể: “Thấy không có tương lai làm họa sĩ, tôi chuyển hướng thi sư phạm, và đậu. Thế là trở thành cô giáo.”
Ám ảnh
Trong số học sinh của chị, có một em nhà có tàu đánh cá ở Bạc Liêu. Thương cô giáo, em xin ba má cho cô đi cùng trong một chuyến vượt biển. Chưa ra tới biển, trên đường đi Bạc Liêu, mỗi người một hướng, hai cô trò lạc nhau. Lòng cô giáo quặn đau khi nghe tin học trò của mình bị bắt.
Chiếc tàu đưa chị ra biển nhỏ, nhưng chứa 59 người. Đi được ba ngày tàu ra tới hải phận quốc tế, và gặp một tàu đánh cá của Thái Lan. Chị kể: “Khi tàu đến gần, họ chỉ lên trời, cho biết bão đang đến, rồi bảo chúng tôi lên tàu họ. May mắn, đây là tàu đánh cá thật. Tối đó bão lớn ập tới dữ dội. Sáng hôm sau chúng tôi trở lại chiếc thuyền nhỏ. Thuyền Thái Lan chỉ đường cho chúng tôi đi theo hướng tới Mã Lai. Hai ngày sau thuyền chúng tôi được Hội Lưỡi Liềm Đỏ của Mã Lai đưa về Pulau Bidong.”
Khi bước lên trại, chị nhận ra một em học sinh cũ của mình. Em cũng nhận ra cô giáo, chạy tới ôm cô, nước mắt lưng tròng, kể: “Cô ơi, hai chị em em cũng vượt biên. Thuyền em gặp nạn. Tụi em bị hãm. Chị em lớn hơn em mấy tuổi, bị hãm nhiều lắm. Chị bị nặng quá, nên Hội Lưỡi Liềm Đỏ đưa chị vô bệnh viện ở Kuala Lumpur rồi. Em của em mới có 9 tuổi, cũng bị luôn cô ơi.”
Hai cô trò đứng ôm nhau, chỉ biết khóc. Em học trò mới chỉ 13 tuổi, và có lẽ là vị thành niên nên em có nhà hảo tâm bảo lãnh. Chị kể, ở trong trại ai, những người bị hãm hiếp, được gọi là người “bị mở hồ sơ.” Sau này chị mới biết, số người “bị mở hồ sơ” rất nhiều, và chị được nghe những thuyền nhân khác kể lại câu chuyện của họ trên tàu: đàn ông bị đánh đập, bị cướp tiền, phụ nữ bị hãm hiếp đến chết, thân xác lõa lồ bị vứt xuống biển sâu,… Còn chị thì bị những nỗi ám ảnh dày vò…
Bị ghẻ lở, ban ngày chị ra biển nhúng chân để nước biển lấy đi hết những con ghẻ. Ban đêm chị đi lòng vòng, và nghe thấy nhiều tiếng khóc than, người mất vợ, mất chồng, mất con, mất cha, mất mẹ. “Mỗi lần ra biển ban đêm, bên cạnh tiếng sóng, tôi lại nghe tiếng người khóc. Đó là động lực cho tôi sáng tác,” chị nói. “Tôi nghĩ mình may mắn, nên sống tới ngày nay. Điều duy nhất tôi trả ơn là nói lên tiếng nói của những thuyền nhân, qua các tác phẩm của mình. Những tác phẩm này, tôi dùng màu xanh dương đậm và màu đen nhiều. Đó là nỗi lòng của những người không nói được thành lời.”
Điều làm nhẹ đi nỗi ám ảnh của chị, đó là ba năm sau khi đặt chân lên đất Mỹ, chị nhận được tin cô học trò cho chị đi vượt biên… ké, cũng đã ở Mỹ, đi diện gia đình bảo lãnh, chứ không phải vượt biên, và không bị bắt như tin đồn.
Xem thêm 👇
Nữ họa sĩ Ann Phong không còn xa lạ gì, với hàng loạt tác phẩm là những “câu chuyện” kể về thân phụ nữ Việt và các vấn đề môi trường.