سايت جمهوريت و حقوق بشر

‌‌مقایسه تطبیقی بعضی‌ از مواد اعلامیه حقوق بشر و قانون اساسی

1- هر انسانی‌ به محض تولد دارای حقوق یکسان و مساوی بوده و رنگ و جنس، نژاد، زبان. مذهب و عقاید سیاسی و یا هر عقیده ی دیگر موجب رجحان و برتری فرد بر فرد دیگر نخواهد بود و هرگونه تنییض مردود اعلام گردیده است مواد 1 تا 7 اعلامیه و این شخص حق حیات و آزادی و برخورداری از امنیت شخصی‌ دارد. ماده 3 اعلامیه ، تقریبا مواد 19-20 و بندهای 9-4 قانون

اساسی و ماده 456 قانون مدنی

2- بیگاری، بردگی، شکنجه و هرنوع رفتار غیر انسانی‌ و تحقیر آمیز ممنوع و هر فرد حق دارد در هر کجا به رسمیت در پیشگاه قانون به رسمیت شناخته شود. (ماده 4 اعلامیه) معادل مواد ۹ و ۱۱۴ اصل سوم و ۳۸ و ۳۹ و ۴۳ قانون اساسی.
3- همه در مقابل قانون یکسانند و باید بدون هیچ تبعیضی مورد حمایت قانون قرار بگیرند. هر کس حق دادخواهی در محاکم صالحه قضایی را در قبال اعمالی را دارد که ناقض حقوق بنیادین است که قانون اساسی‌ یا هر قانون دیگر به او اعطا نموده است (مواد ۷ و ۸ اعلامیه و اصول ۳۸ و ۳۹ قانون اساسی).
4- هیچ کس را نباید خودسرانه دستگیر، توقیف یا تبعید نمود. هر کس حق دارد با مساوات کامل از امکان بازپرسی منصفانه و علنی توسط یک محکمه مستقل و بی‌ طرف برای تعیین حقوق و تکالیف خویش و یا اتهامات جزایی وارده برخوردار، باشد. نظر به اصل برائت و اصل قانونی‌ بودن جرم و مجازات و عطف به ماسبق نشدن قوانین کیفری و انطباق عمل ارتکابی اتهامی با قانون حکم، هر شخص تا اتهامش در دادگاه مستقل بیطرف ثابت و قطعی نشده بیگناه فرض می‌‌شود و از حق دفاع مشروع و دادرسی منصفانه و بیطرفانه برخوردار است (مواد ۹، ۱۰، ۱۱ اعلامیه برابر با اصول ۳۲، ۳۳، ۳۴، ۳۶. ۳۷ قانون اساسی‌ و مواد ۲ و ۱۰ قانون مجازات اسلامی).
5- هیچکس نباید در معرض مداخله خودسرانه در زندگی‌ شخصی‌، خانواده، خانه یا مکاتبات خود قرار گیرد و یا اینکه شرف و آبروی او مورد تعرض قرار گیرد، هر کس حق دارد که از حمایت قانون در برابر چنین‌ مداخله‌ها و تعرض‌ها برخوردار گردد (ماده ۱۲ اعلامیه تقریبا معادل اصول ۲۲، ۲۳، ۲۵، ۳۴ قانون اساسی‌).
6- حق برخورداری از محدودهٔ مرزها و رفت و آمد و اقامت و اسکان در هر قسمت کشور و مسافرت بکشورهای دیگر و تقاضای حق پناهندگی و برخورداری از قبول آن در جرائم سیاسی و خروج از تابعیت کشور و قبول تابعیت کشور دیگر و محرومیت تابعیت ( مواد ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵ اعلامیه تقریبا معادل اصول ۴۱ و ۴۲ قانون اساسی‌ و فرمان مکرر قرآن به سفر و مهاجرت و آمریت آن بنا بر اصل ۴ قانون اساسی‌).
7- حق برخورداری اشخاص بالغ بدون هیچگونه تبعیضی در ازدواج، زندگی‌، سرپرستی، جدایی و اینکه خانواده واحد گروهی طبیعی و بنیادین جامعه است و حق برخورداری از حمایت جامعه و قانون و حکومت ( ماده ۱۶ اعلامیه تقریبا معادل اصول ۱۹، ۲۰، ۲۱ قانون اساسی‌).
8- حق مالکیت شخصی‌ و یا جمعی‌ و ممنوعیت و محرومیت فرد از مالکیت خویش ( ماده ۱۷ اعلامیه جهانی‌ حقوق بشروا اصول ۴۶ و ۴۷ قانون اساسی).

9-حق آزادی اندیشه، وجدان و مذهب و حق اظهار، تبلیغ ، آموزش، ترویج و عمل به آن به صورت فردی یا جمعی بدون مداخله ی دیگران و آزادی در جستجو، دریافت و انتقال اطلاعات و عقاید از طریق هر نوع رسانه ای بدون در نظر گرفتن مرزها و حق آزادی تجمع و راهپیمایی و ایجاد تشکل مسالمت آمیز و هیچکس را نباید مجبور به عضویت در یک تشکل نمود. (مواد 18، 19، 20، اعلامیه جهانی تقریبا معادل اصول 24، 19، 20، 26، 27 و بند 6 اصل دوم و بندهای 6 و 14 اصل سوم و اصل 9 قانون اساسی)
10- حاکمیت از آن ملت است و مردم حق انتخاب مستقیم و غیر مستقیم حکومتگران را دارند. انتخابات باید اداوری، سالم و حق همگانی در انتخاب شدن و انتخاب کردن ملحوظ گردد ( ماده 21 اعلامیه ی جهانی حقوق بشرتقریبا معادل اصول 1، 6، 56، 59، 62 قانن اساسی. لازم به توضیح است از انقلاب مشروطه حکومت از آسمان به زمین آمد و مردم حاکم بر سرنوشت خود گردیدند. حاکمان باید اسم و رسم فقط نوکر، خدمتگزار و منتخب مردم بوده که نصب و نقد و عزل آنها برای مردم واگذار شده است. با کمال تاسف علیرغم تصویب در قانون اساسی حکام هنوز از نگاه ارباب سالارانه خود نسبت به مردم دست بر نداشته اند.
11-حق برخورداری از امنیت اجتماعی در سطح داخلی یا بین المللی، حق کار کردن و انتخاب آزادانه ی شغل، حق بهره مندی از دستمزد یکسان در قبال کار یکسان و دستمزد شرافتمندانه و رضایت بخش که بطور شایسته خانواده اداره می شود و حق داشتن اتحادیه، حق استراحت و فراغت و استفاده از تعطیلات با دریافت دستمزد و حق استفاده از معیشت کافی برای سلامتی و رفاه خود خانواده و مراقبتهای پزشکی و خدمات اجتماعی بهنگام بیکاری، بیماری، از کار افتادگی، بیوه گی، سالخوردگی یا فقدان وسیله ی امرار معاش و حق مادران و کودکان از مراقبتهای ویژه خواه از تمره ازدواج و خواه خارج از حمایتهای اجتماعی یکسان بهره مند شوند. ( مواد 22، 23، 24، 25 اعلامیه تقریبا برابر با اصول 19، 20، 21، 26، 28، 29 قانون اساسی)
12- حق تحصیل اجباری و رایگان ابتدایی و پایه و قرار گرفتن آموزش های فنی و حرفه ای در دسترس همه و آموزش عالی باید برای همه و بر اساس شایستگی در دسترس باشد. آموزش باید در جهت رشد کامل شخصیت انسانی و تقویت احترام به حقوق بشر و آزادیهای اساسی باشد و حسن تفاهم و مدارا و مودت میان تمامی ملل و گردهمائی نژادی و مذهبی را ارتقاء دهد. ( ماده 26 اعلامیه که اصل 30 قانون اساسی فراتر از آن رفته و تا پایان دوره متوسطه بصورت رایگان و وسایل تحصیل رایگان در سطح عالی را تا سرحد خودکفایی کشور در نظر گرفته است.)
13-حق شرکت در حیات فرهنگی جامعه و استفاده از منافع مادی و معنوی و علمی و ادبی و هنری آن، حق برخورداری از نظم اجتماعی یا بین المللی بمنطور تحقق آزادی های مندرج در اعلامیه، مسئولیت در قبال جامعه و محدودیت فقط به موجب قانون که بر خلاف اهداف و اصول سازمان ملل نباشد. مواد فوق نباید به صورتی تفسیر شود که برای دولت، گروه یا شخصی حقی قائل شود که حقوق مندرج در اعلامیه را پایمال نماید ( مواد 27، 28، 29، 30 اعلامیه ی حقوق بشر و اصول 1، 6، 9، 19، 20، 21، 22، 40 و بند6 اصل دوم و بندهای 2، 3، 6، 8، 9، 14 اصل سوم و 56، 59 قانون اساسی