25/11/2024
EBER GÖLÜ’NÜN İYİLEŞTİRİLMESİ VE YAŞATILMASI
DR. EŞREF ATABEY
Afyonkarahisar’ın Çay, Bolvadin ve Sultandağı ilçe sınırları içindeki Eber Gölü’nün kurumaya yüz tutmasına neden olan etmenler:
Gölü besleyen su kaynaklarının baraj ve gölet inşaatlarıyla kesilmesi, yer altı suyunun doğal akışının, yüzey suyunun toprağa süzülüşünün kesilmesi, kurutma kanalları, göl çevresinde yeni tarım alanı açılması, kontrolsüz su aktarımı, Afyonkarahisar atık su ve organize sanayi, şeker fabrikası, Bolvadin Biokütle enerji santrali, alkoloid fabrikası atıkları ve diğer atıklar, erozyon, jeotermal akışkanlar, iklimdeki değişmeler, madencilik faaliyetleri, ormansızlaştırma ve kontrolsüz su kullanımı olarak belirtebiliriz.
Gölün kurtarılması ve yaşatılması için bu olumsuzlukların giderilmesi gerekiyor. İklim projeksiyonları dikkate alındığında gelecek koşullar kapsamında Eber Gölü’nün su ihtiyacı 33.8 hm3 seviyelerinden 13.6 hm3 seviyelerine düşebileceği öngörülüyor.
1-Gölün yeniden canlılığını kazanması için su kütlesinde, yeterli oksijen olması gerekir.
2-Bunun için göle yeterli seviyede su sağlanmalıdır. DSİ’nin yaptığı çalışmalarda Eber Gölü’nün su ihtiyacının 33.5 hm3 olduğu belirtiliyor.
3-Göle ulaşan çay ve dereler üzerinde bazı baraj ve göletlerin iptal edilerek suyunun göle salıverilmesi gerekir.
4-Barajlarda ve göletlerde halkın acil ihtiyaçları dışında su tutulmaması gerekiyor.
5- Gölün dip çamurunun temizlenerek insanlara, toprağa zarar vermeyecek bir alana taşınması gerekir.
6-Göl çevresindeki sulama amaçlı su kuyuları denetim altına alınmalıdır.
7-Tarımsal üretimde ürün tercihi yeniden ele alınmalı, fazla su isteyen tarımsal ürünler yerine, çiftçinin ekonomik yönden kazanmasını sağlayacak geleneksel ürünlere yönelmesi planlanmalı ve teşvik edilmelidir.
8-Sulamada damlama-yağmurlama sistemi yöntemi muhakkak uygulanmalıdır.
9-Damlama sistemi sulamaya geçiş zorunlu tutularak, bunun için üreticilere kolaylık
sağlanması gerekir.
10-İzinsiz açılmış sondaj kuyuları sıkı denetlenerek fazla su çekilmesinin DSİ tarafından
önlenmesi gerekir.
11-Kaçak kuyular yüzünden çiftçiyi cezalandırmak yerine, sulanacak alanın ölçümü yapılarak sulama suyunun kontrollü verilmesi gerekir.
12-Başlıca Akarçay havzasından kaynaklı sanayi, kanalizasyon, fabrika atıkları kirliliği önlenmelidir.
13-Göle gelen Akarçay dahil tüm suların gerçekten arıtılması gerekir.
14--Afyonkarahisar’dan Akarçay’a ve Eber Gölü’ne deşarj edilen jeotermal akışkan girdisinin önlenmesi gerekir.
15-Göl çevresi özellikle Sultandağlarına bakan yamaçları erozyona karşı acilen ağaçlandırılmalıdır.
16-Tarımsal faaliyetlerde kullanılan kimyasal gübreler ile zirai ilaçlamada kullanılan pestisit, herbesit, insektisit gibi ilaçların kullanımı denetim altına alınmalıdır.
17- Erozyonu hızlandıran ve su kaynaklarını yok eden göl çevresinde, özellikle gölün güneyindeki beslenme alanlarında her türlü madencilik faaliyetine izin verilmemelidir.
18-Yer altı sularının korunması adına yeni madencilik faaliyetlerine Valilik ve Bakanlık tarafından izin verilmemesi, eskilerin denetlenerek ömrünü tamamlayanların kapatılması gerekir.
19-Göl çevresinde ormansızlaştırma faaliyetlerine izin verilmemelidir.
20-Gölü besleyen dereler üzerine baraj ve gölet yapımından vazgeçilmelidir.
21-Fazla su tüketen sanayi tesisleri, belediyeler su yönetimine önem vermelidir.
22-Atık boşaltan ve yer altı sularını çeken tesislerin acilen kapatılması gerekir.
23-Halkın, gerektiği kadar su kullanımı konusunda bilinçlendirilmesi, aydınlatılması gerekir.
24-Yağmur suyu hasadına geçilmesi ve bunun için de kolaylık sağlanması gerekir.
25-Eber Gölü ve çevresinin ekolojik tarım ve turizm alanı ilan edilerek bu yönde çalışmalar başlatılması gerekir.
26-Gölün kurtarılması ve yaşatılması için yönetsel, akademik ve yöre halkından oluşan Eber Gölü yönetim planı geliştirilmelidir.
EBER GÖLÜ’NDE METAN GAZI GİDERİMİ
1-Göl alanında tüm toprak gazlarının ölçümleri yapılmalıdır.
2- Gölün su kalitesi analizleri yapılmalıdır.
3- Göldeki sedimanların ağır metal analizleri yapılmalıdır.
4-Ötrafik incelemeler yapılmalıdır.
5-Metan gazı ölçümlerinden sonra tedbir alınıp belli noktalarda sondalarla gaz çıkışı kontrol altına alınarak, belirli miktarda ise değerlendirilebilir.
5-Göl dip çamuru kabul edilebilir düzeyde temizlenmelidir.
6-Göl suyu kütlesindeki oksijen derişimi sağlanmalıdır.
7-Suyun sirkülasyonu sağlanmalıdır
8-Askıda katı maddeler derişimi düşürülmelidir.
9-Ötrofikasyonu önlemek için göle azot ve fosfat girdilerini azaltacak önlemler alınmalıdır.
10-En önemlisi göle gerekli miktarda su sağlanmalıdır
Eber gölü yangını, metan gazı, metan oluşumu, Eber gölünde metanın yanması, Eber gölü oluşumu, Eber gölünün kuruma süreci, Eber gölünün su kalitesi, Eber gölünde ötrofikasyon, Eber gölünde karbondioksit çıkışı, Eber gölü flora ve faunası, Eber Sarısı, Eber gölünün iyileştirilmesi, Eber gölünde metan gazı giderimi başlıklarını içeren ‘’EBER GÖLÜ YANGINI, ÖTROFİKASYON OLAYI VE GÖLÜN KURUMASI’’ başlıklı 11 sayfalık yazıyı okumak için yayın linki:
https://www.researchgate.net/publication/385974691_EBER_GOLU_YANGINI_OTROFIKASYON_OLAYI_VE_GOLUN_KURUMASI
En Doğru Haberin Merkezi
