30/04/2024
‘’BRICS’’
BRICS waa Urur dawladeed oo ka kooban Brazil, Russia, India, China & South Africa.
waddamada BRICS waxay ku fadhiyaan seddex meelod meel bedka dhulka adduunka una dhiganta 27% sidoo kale waxa ay matalaan 42% dadweynaha adduunka ku nool. Brazil, Russia, India & China waxay ka mid yihiin tobbanka waddan ee adduunka ugu dadka badan, bed ahaan iyo GDP-ahaan (Gross Domestic Product). Dhammaan shanta dawladood waxay xubno ka yihiin Ururka G20.
Xagee ayuu ka yimid magaca BRIC?
Jim O'Neill oo ah qabiir dhaqaal yahan Barrena ka ah Jaamacadaha ugu waaweyn Maraykanka sidoo kalena ka shaqeeya Hay'ado dhaqaale iyo Bankiyo, kadib weerarkii daaraha dhaadheer ee maraykanka waxa uu qoray warqad baaritaan oo cinwaankeedu ahaa dhisida dhaqaale caalami ah suuqyada soo koraya oo uu ku soo koobay kalmada: BRIC ee uu ula jeeday dalalka Brazil, Russia, India & China waxa uu ku sheegay baaritaankiisa in dhaqaalaha waddamadan uu aad u koraayo ayna heystaan fursad ay dhaqaalaha caalamka ku hoggaamiyaan.
Jim O'Neill waqtigii uu warbixintaan uu qoraayay 2001 ma jirin Urur la dhaho BRIC isaga ayaa iska saadaliyay, maadaama loo arkaayay dalalkaan kuwa dhaqaalahoda aad u soo koraya.
Dalalkani waxa ay diiradda saarayaan waxaa ka mid ah iskaashiga dhaqaalaha iyo kordhinta ganacsiga iyo horumarka dhinacyada badan leh.
2006 shirkii Qaramada Midoobay ee ka dhacay Magaalada New York oo ay isugu yimaadeen madaxda dalalka caalamka oo dhan ahna fursad ay isku arkaan Hoggaamiyaasha wadamada xubinta ka ah Qaramada Midoobay waxaana ku kulmay madaxda BRIC kullan is af-garad oo is bahaysi dhaqaale ah.
2009 Waxaa markii ugu horreysay la qabtay kullankii BRIC sannad kadib waa 2010 waxaa ku soo biiray South Africa waxaana magacii BRIC uu isku bedelay BRICS.
Kullankii ugu muhiimsananaa BRICS waxaa uu qabsoomay 2014 oo Brazil ka dhacay waxaa lagu kala saxiixday heshiis laba qaybood oo weyn.
1. Dhisida Bangiga horumarinta: waxaa loogu tala galay in lagu hormariyo waddamada ku soo biiraya ee dhaqaalahooda hooseya sida dhismaha wadooyinka, Garoomada, dhisma hoosaadyada IWM.
2. Sanduuqa kaydka: waa sanduuq ay balaayiin dollar ku jirto looguna tala galay haddii mid ka mid ah dalalka Ururka kujira dhaqaale xumo soo food saarto si kor loogu soo qaado dhaqaalihiisa sidoo kale sanduuqa kaydka waxa uu bixinayaa Deeyn la siinaayo dalalka ururka.
China iyo Brazil waxa ay bilaabeen in ay lacagahooda wax isku dhaafsadan sidoo kale Russia iyo India iyaguna waxay bilaabeen in ay lacagahooda wax isku dhaafsadan, Bangladesh iyo India waxa ay dhaheen damba dollar ma addeegsan doono.
Bishii Agoosto 2023, shirkii 15aad ee BRICS , Madaxweynaha Koonfur Afrika Cyril Ramaphosa wuxuu ku dhawaaqay in Argentina, Masar , Itoobiya, Iran, Sacuudi Carabiya & Isutagga Imaaraadka Carabta lagu casuumay inay ku soo biiraan ururkan. Xubinnimada buuxda ee waddamadan ayaa la qorsheeyay inay dhaqan gasho 1da Janaayo 2024.
In ka badan 40 Waddan, oo ay ku jiraan Iran, Saudi Arabia, United Arab Emirates, Argentina, Algeria, Bolivia, Indonesia, Egypt, Ethiopia, Cuba, Democratic Republic of Congo, Comoros, Gabon, iyo Kazakhstan ayaa muujiyay xiisaha ay u qabaan ku biirista Ururkan.
Koonfur Afrika, oo ah xubinta ugu yar marka loo eego dhaqaalaha iyo tirada dadka, ayaa ahayd ka faa'iideystihii ugu horreeyay ee markii la balaarinaayay ururka 2010.
Iran l, oo hoy u ah ku dhawaad rubuc ka mid ah kaydka Saliida ee Bariga Dhexe, ayaa sheegtay inay rajaynayso in habka xubinimada cusub la go'aansado.
Miisaanka Saliida ee Sacuudi Carabiya wuxuu ka mid ahaa in ka badan 12 Waddan oo ka qayb galay "Shirkii BRICS" wadahadaladii Cape Town bishii June. Waxay taageero ka heshay Ruushka iyo Brazil si ay ugu soo biirto BRICS.
Argentina ayaa sheegtay in bishii Luulyo 2022 ay heshay taageerada rasmiga ah ee Shiinaha si ay ugu biirto ururkan.
Itoobiya oo ka mid ah dalalka Afrika ee dhaqaalahooda sida aadka ah u kobcaayo ayaa bishii June sheegtay inay codsatay inay ku biirto ururka, Abiy Ahmed qoraal uu ku soo qoray barta Twitter oo hadda loo yaqaan X waxa uu yiri: Ethiopia diyaar ayay u tahay dhisida nidaam cusub oo caalami ah.
iyadoo Af-hayeen u hadlay Wasaaradda arrimaha dibadda uu sheegay in waddanku uu sii wadi doono la shaqaynta Hay'adaha caalamiga ah ee ilaalin kara danihiisa.
Madaxweynaha Bolivia, Luis Arce, ayaa muujiyay xiisaha uu u qabo ka mid noqoshada BRICS, Dawladdiisu waxa ay sheegtay bishii Luulyo inay go'aansatay inay joojiso ku tiirsanaanta dollarka Maraykanka ee ganacsiga shisheeye, taas beddelkeedana loo weecdo dhanka Shiinaha, iyadoo la raacayo ujeeddada Hoggaamiyeyaasha BRICS ee lagu dhimayo ku tiirsanaanta lacagta Mareykanka.
Algeria ayaa sheegtay bishii Luulyo inay codsatay xubinnimada BRICS iyo inay saami ku yeelato Bangiga Horumarinta, waxa loogu yeero BRICS Bank. Dalkan ku yaala Waqooyiga Afrika ayaa qani ku ah kheyraadka Saliidda iyo Gaaska, wuxuuna doonayaa inuu dhaqaalihiisa kala duwanaado oo uu xoojiyo iskaashiga uu la leeyahay Shiinaha iyo dalalka kale.
Kullankii furitaanka BRICS ee ka dhacay South Africa 23 bishii August ee sanadkii tagey 2023. Madaxweynaha Brazil Lula Da Silva waxa uu yiri: "Samaynta hal lacag oo ganacsi ahaan aan isku weydaarsano Annaga ka BRICKS ahaan waa talaabada ugu muhiimsan ee macquulka ah inaan qaadno" sidoo kale waxa uu ka dhawaajiyay sameynta lacag u gaar ah BRICKS balse wali la iskuma raacin.
Waxa ugu weyn ee Dollarka hoos u dhac ku keenaya waa in dalaalkaan lacagahooda wax isku dhaafsadan ayna yaraato dalabka la dalbanaayo lacagta dollarka.
Ku soo biirista wadamada Iran, sacuudiga iyo imaaraatka waxa ay ka dhignaan doonta in 80% uu BRICKS masuul ka ahaan doono wax soo saarka Shidaalka caalamiga .
Arragtidaada: Somalia maxaa la gudboon ku biirista Uurkan?
W/Q: Yaasiin Aadan