26/10/2021
Sanadkii 1995 waxaa dalka mareykanka lagu qabtay tuug la dhihi jiray ' mark arthar ' kaas oo isku dayaayay inuu malin cad dhaco bangi , ciidankii gacanta ku dhigay wexey weydiiyeen sababta uu u damcay maalin cad in uu dhaco bangi isaga oo aan xitaa wadanin wax wajigiisa uu ku qariyo si aan loo aqoonsan xiliga uu xatooyada sameenaayay ,
Wuu yaabay markaas ayuu u sheegay askartii in uu wajigiisa u daboolnaa , ciidankii ayaa si ey u qanciyaan wexey tuseen muuqaal laga duubay xiliga uu bankiga dhacaayay , xiligaas oo wajigiisa wax dabool ama maskaraato aanu saaraneyn , wuxuu ku jawaabay ' mark ' si kalsooni ah , in uu wajiga soo marsaday liimo dhanaan , liintaas oo awood u leh in wajigiisa ey u badasho waji kale oo aan isaga aheen , kana hortagi karto in wajigiisa ey kaamirada qabato .
Dhacdadaan wexey ka dhigtay culimadii cilmunafsiga ee xilagaa nool iney hindisaan aragti lagu magaacabay ( dunning and kruger effect ) aragtidaan oo xambaarsaneed micnaha ah ; dadka caqligooda iyo awoodooda wax tarka ey hooseeso badanaa wexey aaminsanyihiin ama ey aad u dareemaan iney yihiin dad awood leh kuwaas oo awoodahooda yaryar si xad dhaaf ah u aaminsan .
Hadii aragtida culimadaan aad aad ugu fiirsato waxaa dareemee in waxa ey sheegaayaan ey tahay wax macquul ah oo dadka noocaas oo kala ah ey aad u buuxaan , isla waqtigaas markii aad u fiirsato dadka aqoonta iyo caqliga iyo wacyiga u saaxiibka ah waxaad dareemeesaa in ey la dhibaateesanyihiin shakiga iyo dareenka ey ka qabaan in wali eysan dhameestirneen oo wali laga rabo iney dadaalaan .
Dhibaatada caalamka iyo wadankeena ka taagan waxa waaye , dadka maangaabka ah iyo dadka xagjirka ah iney si kalsooni leh dadkii u horboodaayaan , halka dadkii wanaagsanaana ey shaki la gadaal mareen .
Dr abdi nasir shide ali
