OGAAL IYO AQRIS

21/11/2023

Maanta waxey ku began tahay 21-ka November, waa maalinta qaran ee dalka Soomaaliya loo asteeyey Maalinta Macallinka Soomaaliyeed, maatna oo kale Soomaaliya waxaa la fasixi jiray dugsiyada si loo xuso kaalinta macaallinka.

Xilligaan Soomaaliya si muuqata loogama xuso maalinta macallinka Soomaaliyeed, inkastoo ay jiraan qeybo kooban oo ka mid ah ururada bulshada oo maalintaan xus aan weyneyn u sameeya.

21 Nonember sanadkii 1974-tii dowladii Soomaaliya ee berigaasi jirtay u aqoonsatay maalinta macalinka Soomaaliyeed, waxaana qoraalkan uga halaya Kaalinta iyo mudnaanta macallinka Soomaaliyeed oo xilligan ku shaqeeya duruuf adag.

Ilaahay Subxaanahu Watacaalaa wuxuu dadka baray wax aysan aqoon u lahayn, cilmigaa ilaahay barayna dadka wax aad u yar uunbaa Ilaahay ka siiyey, cilmiga intiisa soo hartay oo dhanna Alle SWT ayaa milkigeeda iskaleh, waxaase xaqiiq jirta ah in aan aqoonta macallinla, aan cidna kasban Karin, waxaana tusaale wanaagsan middaa u noqon kara Rasuulkeenna Muxammed Sallallahu Caleysi Wasallama in markii uu waxyigu kusoo degayey in uu Jibriil u ahaa bare oo uu quraanka ku dul akhrinayey.

Annaga haddii aynu nahay bulsho weynta Soomaaliyeed Macallinku qiimo weynbuu noogu fadhiyaa, oo xitaa intaan iskuullada la aadin kahor macallinka dugsi quraanka waaliddiinta iyo dadka deegaankuba qaddarin aad u weyn ayey u hayeen, marka cunuggu quraanka dhammeeyana waxaa waalidku macallinka siinjiray qaalin Geel, iyadoo qofkii geel la siiyo ay dadku u arkayeen in uu yahay qof wax gal ah oo deegaanka micno weyn ugu fadhiya.

Macallinka Soomaaliyeed wuxuu wax baridda carruurta Soomaaliyeed gacanta kusoo hayey muddo aad u fog iyo marxalado kala duwan oo qaarkood aad u dhib badanyihiin, sida bandanna macallinka Soomaaliyeed wuxuu ku shaqeeyaa mushaaraad u yaroo ma jiro macallin barenimadiisa daaro ka jeexday ama hanti kale ka kasbaday, laakiin waxa kali oo hawshiisa dahabka ah oo qiimaha badan uu ka dheefayayaa waxay tahay magac, sharaf, ixtiraam iyo in meel kastoo uu tagaba macallin kafadhiga looga istaago.

Waxaa ammaan mudan macallimiinta is xilqaamay oo markii xukuumaddii burburtay dugsiyada iyo jaamacadaha soo nooleeyey oo ka dhiidhiyey in waxbarashada daaku qaado, carruurta Soomaaliyeed ee xasillooni darrada iyo kala dambayn la’aanta ku dhashaynna ku eegan waayey in ay ku barbaaraan jahli iyo aqoonla’aan.

Dadaalkaa miraha dhalayee macallimiintu sameeyeen markii burburku dalka ka dhacay kadib waa sida roob lagu doogsaday, waayo haddii qofba qofku eegan lahaa, gacmahana la iskorsaaran lahaa, dhallinyaro aad u farabadan fursadda ay maanta haystaan ma aysan heli lahayn, iskullo iyo jaamacadana k**a soobixin lahayn, sida maanta loo cayntaynna looma cayman lahayn dalka oo dhanna wuxuun oqon lahaa qof xabbad ridaya iyo mid kusoo ridaya, waxaa la yiri Haruurb daatay caanaadabadaa la qabanjiray, macallimiintu dalka iyo dadkaba way badbaadiyeen, Ilaahoow madaxooda iyo magacoodaba noo raaji wax qabadkoodana ka abaal mari adduun iyo aakhiraba.
Waxaan jeclahay in aan halkan ku kala dhigdhigo xarfaha uu ka koobanyahay erayga macallin waana sidan:
M= Masuul
A= Aqoonleh
C= Caadil ah
A= Anshaxwanaagsan
L= Layliye
L= Leefiye
I= Iftiimiyaha
N= Nolosha
Dhammaan Xarfahaasi waxay u taagan yihiin sifooyinka iyo tilmaamaha wanaagsan ee macallinku leeyahay, iyo xirfadaha uu isticmaalo si uu qofaan wax aqoon uga dhigo qof wax yaqaanna.

Ugu dambayntii waxaan Anigoo ku hadlaya magacayka iyo Macallimiinta Soomaaliyeed maqaalkan kusoo gebagebaynayaa hambalyada xuska maalinta macallinka Soomaaliyeed ee 21-ka bisha November oo ay kazoo wareegtay 49 sano, dhammaan macallimiinta Soomaaliyeedna waxaan leeyahay hambalyo, waxaanna ugu baaqayaa in ay dadaalkooda sii kordhiyaan, Allana waxaan ugu baryayaa in uu siiyo liibaanta adduun iyo midda aakhiraba.

W/Q: Macallin Barre Maxamed Idiris Faarax (Dr.Al.qaadi)

12/09/2023

Raad-faneedkii iyo noloshii Axmed Naaji Sacad – 1939-2023.

Qalinka: Ibraahin Cali Axmed (Cuucuule) – 12 Sep, 2023.

“Maxay xabaali nin haysaa!”, Waa odhaah calaacal ah, oo si baraad la’aan ah dadka dibnahooda u soo jiidha marka uu nin weyni baxo. Dunidu waa dhiillo u joog, dhamaanteena geeri sugayaal uun baynu wada nahay. Todobaadkii h**e waxa guri aakhiro u hoyday Ustaad Axmed Naaji Sacad, waxaanan idhi – maxay xabaali nin haysaa! Eebbe-weyn ha u naxariistee Bishan September 5teedii ayuu Landhan ku geeriyooday, saddex maalmood ka dib oo 8dii bisha ku beegnayd na, godka ayaa la gu riday. Dad badan baa aaska ka qayb galay oo u duceeyay, Soomaali kale oo badani na dalka iyo debedda ba waa u ga ducaysay.

Marar badan, oo badan baa la yidhaadhaa fanaan weyn baa maanta geeriyooday, laakiin maanta oo kale ayuu hadalkaasi run ahaan dhab yahay. Fanaan weyn, macalin weyn, muusigiiste weyn, oo aladaha intooda badan tuma heesa, jilaa weyn iyo mulaxan weyn soo sare sare, masrax muneyee, intaba wuu ahaa, tilmaantaas na wax buunbuunin ahi ma ku jirto. Runtii geed weyn baa jabay. Qormadan waxa aan ku soo qaadayaa inta aan ka ogahay, bal hadda raadkii uu ku lahaa fanka Soomalaiyeed, iyo waxtarkii uu ku darsaday tacab-wadareedkaas umaddu wada leedahay, oo uu qofba in ku daray.

Axmed Naaji sida uu waa h**e BBC laanteeda afsoomaaliga u sheegay, waxa uu 1939kii ku dhashay degmada Shibbis ee Muqdisho, oo waagaas loo yaqaannay Bilaajo Carab. Magaalada Muqdisho ayuu badanka noloshiisii h**e ku qaatay, marar kooban na waxa uu joogay magaalada Baydhabo sida uu waraysi ku sheegay,
Muqdisho ayuu se iskuulka iyo malcaamadda ba ku dhameeyay, waagaas na afka Talyaani baa wax la gu baran jiray. Axmed Isaga oo 15 jir ah buu 1954kii fanka u ban-baxay, waagaas na afcarbeed baa la gu heesi jiray. La ga soo bilaabo wakhtigii ardaynimadiisa, ilaa la ga soo gaadhaayay xorriyaddii lixdankii, fanka Axmed waxa uu u badnaa heeso waddani ah oo xornimo doon ah, gaar ahaan dhinaca banaadiriga. Sidoo kale, Axmed waxa uu ka soo jeeday qoys faneed, walaladii Cantar iyo Cali oo ka yaraa ayaa iyaku na fannaaniin ahaa, taas oo dad badani aanay ka war qabin.

Si kastaba, wakhtiyadii fanka Axmed uu bilowga ahaa, Muqdisho waxa ka jiray hal koox-faneed Banaadiri ah Iyo kooxo yaryar Oo Musiga uun U khaas ah, oo caweysyo sameeya. Axmed waagaas waxa uu ku biiray koox La Odhan jirey LUNA SOMALO, oo macnaheedu yahay Dayaxii Somaaliyeed. Waayadaas idaacadda Muqdisho waxa la ga sii deyn jiray barnaamij todobaadle ah oo maalinta Axadda la baahiyo, kaas oo la odhan jiray lugo-fidsi. Barnaamijkaas waxa la gu soo ban dhigi jiray dadka hibada faneed leh, oo kartidooda la gu tijaabin jiray, waxaanu la mid ahaa kii waagii dambe loo bixiyay Heesaha Hirgalay. Sanadkii 1962kii ayuu Axmed Naaji barnaamijkaas ku soo baxay, si rasmi ah baanu u ga mid noqday fanaaniintii Raadyow Muqdisho.

Tan iyo maalintaas idaacadda loo qaatay, Axmed naaji waxa uu ahaa xidig fanka Soomalaiyeed u soo baxay, hibadiisa faneed na sida cadceedda ayay u ga dhex iftay idaacadda, masraxyada iyo goobaha dadku ku kulmo oo dhan. Tumitaanka cuudka amaba k**anka ayuu wacdaro ka muujiyay, waagii dambe na, qalabka la tumo oo dhan, oo organku ka mid yahay ayuu meel is ka saaray, waxaanu ka mid ahaa fanaaniinta faro ku tiriska ah ee akhriya/qora farta muusigga gaarka u ah ee caalamiga ah. Waxa uu allifay riwaayado ay ka mid ahaayeen Jacayl Faqiir Galay ma Fududa, Sir iyo Socdaal Jacayl iyo Maxk**addii Jacaylka; heeso aad u badan ayuu laxanka u sameeyay, kuwo ka sii badan na muusigga ayuu u tumay, waxaanu ahaa madaxii Waaxda muusigga ee Golihii Murtida iyo Madadaalada.

Mudadii uu Axmed Naaji ku jiray fanka Soomalaiyeed, gaar ahaan wixii burburkii ka h**eeyay, waxa uu ka mid ahaa dhamaanba waftiyadii ay dalalka shisheeye ku tageen kooxihii fanku, waxaanu socdaladaas ka soo bartay khibrado dheeraad ah oo ku saabsan fanka guud ahaan, gaar ahaan dhinaca muusigga iyo masraxa. Dhinaca samaynta laxamada, Axmed Naaji waxa uu ka mid ahaa dad aad u kooban oo ay hawshaasi xoog u gu fududayd, heesaha waddaniga waxa u ahaa qofka labad marka laga rebo Cabdilaahi-qarshe.
Dhinaca heesaha Banaadiriga ah ee jacaylka iyo wadanigaba qofka koowad , in kasta oo kuwo jacayl ahi ku jireen, hadana mar walba waxa badnaa kuwa waddaniga ah Sido Kale Wuxuu Ahaa Fanaan Ku Heesa Heesaha Mayga.

Heesaha Waddaniga ah ee Axmed Naaji uu laxameeyay waxa ka mid ahaa:

1. Dadka Soomaaliyeed. Waxa allifay Prof. Axmed Nuur Yuusuf, waana heesta u gu laxanka dheer heesaha Soomaalida oo dhan.
2. Nin la gu seexdoow ha seexan. Waa codkii Magool iyo ereyadii Cali Sugule.
3. Wixii layna baday. Waa codkii Fadumo Qaasim iyo Caasha Cabdoo, ereyadii Cali Sugule.
4. Oktoobar waa daruur hilaacday. Codkii Axmed Naaji laftiisa iyo ereyadii Cali Sugulle.
5. Taariikhdu dadkay bartaa. erayadii Cabdi Muxumed Amiin.
6. Oktoobartaan sarakacnee, Soomaalidu maanta, iyo Samo ku waara. Saddexduba waa ereyadii Yuusuf Aadan Allaale.
7. Agoonkii waxan ahay. Erayadii Maxamuud Cabdilaahi Singub.
8. Soomaali diidow. Wadajir waxa u qaadi jiray Qadija Cabdilaahi (Dalays), Maxamed Aadan Shammuuri iyo Sahra-Dawo, waana ereyadii Cismaan Aadan, (Cismaan-askari)
9. Soomaalaay Garo Intaas. Codkii Hibo Maxamed iyo Cabdilqaadir Juba, ereyadii Maxamed Cali Kaariye.
10. Af Qalaad Aqoontu Miya? Ereyada Cali sugule.
11. Inay nabadu macaantahay… Laxanka iyo musiga ba waxa ku ladhay Axmed Naaji

Waxa jirta hees Wadani ah oo aad u wangsan oo laxaan iyo misig aad u laab badan u saray Axmed Naaji oo koox ahan lagu qadayo oo Sicid xarawo 6 sano ka hoor aan weydiiyay oo I sheegay inuu laha porf Cabdi sheekh Biixi oo aan ilaway Sicidan I xasusan wayay.

Hadii aan tusaale ka soo qaadno dhinaca heesaha ku saabsan mawduuca jacaylka, Kuwooda ugu caansan Waxaa Ka Mida:

1. Hoos-ka-guux. Waa ereyadii Xaaji Gujis, laxanka iyo codka Axmed naaji.
2. Heesta Tuuyo. Codka Xassan Aadan Samatar. Ereyada Sulub Cumar iyo laxanka Axmed Naaji.

(Fg: Labadan heesood waxa ay ku jiraan kuwa u gu laxanka iyo muusigga fiican heesaha Soomaalida, loo gu na jecelyahay.)

Geesta kale, dhinaca heesaha banaadiriga ah, waxoogay tusaale ah hadii aan soo qaadno, waxa aan Ka xusi karnaa:

1. Beer nin faalo, ma barye waligiis ma baabee. Ereyada Aways Geedaw, codkii Axmed naaji.
2. Caweyskii Ciyaarnee, ceelka Soo Biye, Codka Faadumo Qasim.
3. Caddey way iga cadhootay. Ereyada iyo laxamka Axmed Naaji.
4. Gineyeey . Ereyada Dr. Raafi, codka iyo Laxankii Axmed Naaji, waxaana la qaadday Faadumo Qaasim.
5. Abaabayooy Amaad Ig Uur Gadoontaa. Ereyada Cali Cismaan Daroog, laxanka iyo codka Axmed Naaji, waxa la qaadday Fadumo Qaasim.
6. Waa Muruge meel loo Rarine. Ereyada Aawyas Geeddow, laxanka Axmed Naaji.
7. Haan Iyo Haruubkeed. Ereyada Cali Cismaan Daroog, laxanka iyo codka Axmed Naaji, waxaana la qaadday Faadumo Qaasim.
8. Malableey. Waa ereyada, laxanka iyo codka Axmed Naaji, waxaana la qaadday Faadumo Qaasim.
9. Duqa Waa Taqaanaa. Ereyada Aweys Geeddow, laxankii iyo codka Axmed Naaji, waxaana la qaadday Casha Cabdow.
10. Ciil iyo Calaf. Ereyada Ikaar Sheikh Cali, laxanka iyo codka Axmed naaji, waxaana la qaadday Luul Jaaylani.
11. Gabdhahaan gacalkooda erayada Aweys Geesow laxnaka A.Naaji
12. Dila kabirow eryada iyo laxaanka A.Naaji
13. Xamaray ya ku xaal maarin eryada iyo laxaanka A.Naaji

Inta aan halkan ku xusnay waa tusaale ahaan uun, waxa se jira heeso aan tirokoobkooda la haynin oo fanka Banaadiriga ah, oo Axmed uu qaado, codeeyay, ereyadooda curiyay amma intaba is ku darsaday. Sidoo kale, intii uu waddanka ka baxay, Axmed qurbaha wuu ka sii waday fankiisii, waxaanu soo saaray heeso aan yarayn, haba u badnaadeen dhinaca waddaniyadda iyo guubaabada, gaar ahaan suugaanta ku saabsanayd nabadda iyo dib-u-heshiisiinta. Aniga oo og in fanka Banaadiriga la ii ga aqoon badanyahay, wixii qalad ah ee ku jira suugaanta aan kor ku xusay, waxa aan codsanayaa in la saxo oo la I soo war geliyo.

Si kastaba, Ustaad Axmed Naaji, sida aan kor ku tilmaanay waxa uu ahaa dadka fanka qaybihiisa ka la duwan oo dhan fahamka iyo xirfadda dheeraadka ah u leh, natiijo muuqata na ka keenay dhinac walba. Iyadoo aay jireen Shakhsiyaad kale oo aay isku heer yihiin amaba isku dhawayeen,

Waxa uu ahaan in aad u karti badan, shaqo badan, noloshiisa badankeedna ku bixiyay wax u sheegga iyo tusaalaynta umadda Soomaaliyeed meel ay joogto ba. Marka uu fankiisa ka hadlaayo, ma ahayn qof isagu keligii uun is ka sheekeeya, ee dadka kale ee ay kaalinta ku wada jiraan, ee shaqo-wadaagta yihiin na wanaagooda iyo waxtarkooda ayuu qiri jiray goor kasta.

Si gaar ah, Axmed Naaji waxa uu si weyn u ga dhex muuqan jiray kooxihii cawaysyada aadka loo jeclaa dadka ku madadaalin jiray, gaar ahaan kooxdii Somali Jaaz, iyo kooxdii Shareero oo isagu uu gudoomiye ba u ahaa. Axmed waxa uu ka mid ahaa fanaaniintii burburka bilowgiisii waddanka ka baxday, laakiin Isaga oo debedda jooga ayuu halkaas ka soo afuufaayay carooggiisii baraarujinta iyo wax-u-sheegga umadda Soomalaiyeed. Waxa uu ka qayb geli jiray shirarkii dhaqanka, fanka iyo kuwii nabadda Soomaaliya, fagaarayaashaas oo dhan na wacdaro ayuu ka muujin jiray.

Dhinaca dabciga, Axmed waxa uu ahaa qof macaan oo aanay dadka is diidin. Waxa uu ahaa ururiye bulsho, waxaanu ahaa macalin dhab ah oo si hagar la’aan ah dadka soo baxaaya u tababara. Maamulada Soomalaiyeed ee deegaamada Soomaalida ka jira waxa aan ka codsanayaa in Axmed-naaji taariikhdiisa iyo shakhsiyaddiisa aan la hilmaamin, dugsiyo iyo fagaarayaasha kaydka sugaanta na loo gu magac daro. Axmed oo cimri aad u dheer Eebbe ku galadaystay waxa uu u gudbay guri aakhiro, Eebbe na waxa aynu u ga baryaynaa in uu naxariistiisa balaadhan ku manaysto; qoyskii, qarabadii iyo umadda Soomalaiyeed oo dhan na, uu samir iyo iimaan ka siiyo. Aamiin.

08/05/2023

FARQIGA U DHEXEEYA MAAMULAHA IYO HOGGAAMIYAHA

Maamulaha: dadka ayuu adeejiyaa
Hoggaamiyaha: dadka ayuu xoojiyaa

Maamulka: amar ayuu bixiyaa
Hoggaamiyaha: dadka ayuu la tashadaa

Maamulaha: wuxuu kexeeyaa shaqaalah
Hoggaamiyaha: wuxuu ilaaliyaa shaqaalaha

Maamulaha: guusha isagaa sheegta
Hoggaamiyaha: guusha dadkuu la wadaagaa

Maamulaha: waa qof dadku ay ka cabsadaan
Hoggaamiyaha: waa qof dadka wax ka bartaan

Maamulaha: wuxuu ku shaqeeyaa maslaxad
Hoggaamiyaha: wuxuu ku shaqeeyaa mabaadi

Maamulaha: guusha isaga ayaa qaata
Hoggaamiyaha: guusha dadka ayaa la qaybsada

Maamulaha:: wuxuu yiraahdaa dhaqaaqa
Hoggaamiyaha: wuxuu yiraahdaa ina-dhaqaajiya

Maamulaha: wuxuu hor u-mariyaa shaqada
Hoggaamiyaha: wuxuu hor u-mariyaa shaqaalaha

Maamulaha: shaqaaha hortood ayuu nastaa
Hoggaamiyaha: shaqaalaha dabadood ayuu nastaa

Maamulaha: wuxuu jecel yahay in uu hadlo
Hoggaamiyaha: wuxuu jecel yahay in uu wax-baro

Maamulaha: qorshayaal ayuu dejiyaa
Hoggaamiyaha: dadka ayuu ka yeelaa kuwo fuliya

Maamulaha: go’aamadiisa dadka ayuu u yeeriyaa
Hoggaamiyaha: go’aamadiisa dadka ayuu la qaataa

Maamulaha: wuxuu dhaqaajiyaa shaqaalaha
Hoggaamiyaha: wuxuu hal-abuur u yeelaa shaqaalaha

Maamulaha: dad ka cabsanaya ayaa ka hoos-shaqeeya
Hoggaamiyaha: dad la aragti ah ayaa ka hoos-shaqeeya

Maamulaha: wuxuu mar-walba yiraahdaa: ANIGA
Hoggaamiyaha: wuxuu mar-walba yiraahdaa: INNAGA

Maamulaha: wuxuu ku xiran yahay hannaanka maamulka Hoggaamiyaha: wuxuu ku xiran yahay fikaradaha hiraalka

Maamulaha: ma jiro maamule hoggaamiye noqon kara Hoggaamiyaha: qof walba oo hoggaamiye ah waa maamule

Maamulaha: wuxuu ku mashquulaa tifaf-tirka hawlaha Hoggaamiyaha: wuxuu ku mashquulaa hiraalka hor-marinta

Maamulaha: wuxuu ka faa’iideytaa awoodda xilka uu hayo Hoggaamiyaha: wuxuu maa-gashtaa awoodda xilka uu hayo

Maamulaha: amariisu waa socda oo yeela ficilkaas Hoggaamiyaha: amariisu waa ina-kiciya aynu-yeellee ficilkaas.

28/03/2023

Hal qaacido meel fiican ku qoro kuna dhaqan waliba bishaan ramadaan :
Hadaadan ku faraq xiranayn oodan la soconayn qof kaa iimaan badan oo ku dhiirigaliya oo ku dhahaya ku aaway oo na keen kaligaa iska ahaaw qofna hala socon inta ramadaan socdo .

Ramadaan iyo asxaabta malalacda ah isma anfacayaan, ama qof kaa fiican la soco ama kaligaa iska soco. 😊

Ibraahiim Ciyow

04/02/2023

Waa maxay isku buuqa maskaxda " ?? ( Depression )

Hay’adda Caafimaadka Adduunka ayaa tilmaameysa xanuunkan in uu yahay xanuun saameyn balaaran ku leh bulshooyinka Caalamka.

WHO ayaa tilmaameysa 4tii qof ee ku nool dunida in uu qof qabo xanuunkan, sidoo kale dhawaan ayaa la shaaciyay in bulshada Soomaalida ah ay 77%kiiba xaaladdaha maskaxeed ay is baddaleen marka loo bar bardhigo sannadihi h**e usii tagay.

Daraasaddan oo ay sameysay Hay’adda Caafimaadka Adduunka(WHO) ayaa tilmaameysa in bulsha weynta Soomaaliyeed 40%kiiba ay la daallaa dhacaayaan xanuunka isku buuqa maskaxda “depression”-ka oo guud ahaan dunida fara ba’an ku haaya, iyada oo sabab uga dhigeysa, nabad galya la’aanta soo jiitammeysay muddo, dagaallada, cabsida, shaqo la’aanta baahsan ee dhallinyarada iyo dhibaatooyinka maalinlaha ah ee indhaha bulshada ka hor dhaca, taasoo marar badan aynu ku weynay dad badan oon jecleyn, iyo weliba xaaldaha bani’aadannimo ee saammeynta ballaaran ku yeeshy bulshada, taasoo abuurtay in dadku ay traumatized noqdaan, iyo weliba drug ama substance abuse-ka, taas oo bulshada aad ugusoo badaneysa samankaan, iyadoo waxyeelladeeda muuqata ay ka badantahay middeeda qarsoon, se loo dhug heyn, taas oo uu qofku isku dhaafinaayo culeysyada nolosha, iyo waqtiga, kadibna abuureyso xaalado ka halis badan middi uu qofku islahaa isku dhaafi.

Haddaba xanuunkan waxa uu la yimaada calaamadahan;

Qofka oo lumiya dareenkiisa rabitaan ama farxadeed.
*Qofka oo dareema mar walba in uu danbiile yahay.
*Hurdada oo uu waayo qofka, amaba ku yaraata.
*Tamarta gofka oo daciifta
*Cunitaanka oo uu ka caago qofka.
*Hammiga qofka oo aad u hoos maro.

Xanuunkan ayaa saameeyay ku dhawaad 350 million oo qof oo ku nool adduunka, kuwaasoo isugu jira da’ kasta inti ka sarreysa 15sano. 30% dadkaas ayaa sameeya isku day ay nafafkooda ku halligaan/dilaan. (Self Su***de)!

10-ka waddan ee. Highest Rate-ka uga jira xanuunkan:

1.Ukraine-6.3%

2.United States-5.9%

3.Estonia-5.9%

4.Australia-5.9%

5.Brazil-5.9%

6.Greeze-5.7%

7.Portugal-5.7%

8.Belarus-5.6%

9.Finland-5.6%

10.Lithuania-5.6%

Sababa Xanuunkan?

Saammeynta Deegaanka.

2.Alkohoolka oo uu gofku isticmaalo ama Drug Abuse.

3.Hormoonaadka oo isbaddal ku dhaco.

4.Qofka oo uu ku dhaco xanuunno saameeya jirkiisa, ama saammeyn kaga timaadda Daawooyinka qaar.

5.Qofka oo waayo qof uu jeclaay, dhibaatooyin dhaqaale, ama furriin.

Siduu haddaba Qofka u caawin karaa nafsaddiisa, (Self care).?

In Qofku uu koontaroolo Cuntadiisa.

*Hurda ku filan in uu qaato.

*In uu ka fogaado dadka dhinaca wax xun ka arka negativity-ga badan.

*In uu ka qeyb galo isu immaadyada farxadeed, ama qabto shaqooyin farxad u abuuri kara.

*Inuu qofku qaato nasasho, isaga oo ku qaadanaya meelaha qurxoon ee dhirta leh, ama Badaha ka ag dhaw.

Sidee ayuu Depression-ku saammeyn ugu yeeshaa, caafimaadka qofka? (Physical Symptoms).

Qofka oo uu haleelo, dagganaanshiya la’aan, iyo murugo joogto ah.
*Qofka in uu isula muuqda danbile, naftiisu hooseyso.

*walwal,cabsi iyo walaac fara badan.

*Dareenka jinsiyeed oo ka luma qofka.(Low s*x drive).

*Miisaanka qofka oo aad u dhaco, ama cayilo.
* Caloosha oo fadhido qofka (Constipation)

* Dowrada shahriga oo gabdhaha ka qaldanta( Menstruation problem).

*Sokor ama Dhiig kar ku dhaca qofka.

Xaalada bulsho ee uu dareemo qofka, (Social Symptoms).

•Qofka oo markasta ka fogaada saaxiibaddiisa.

•Qofka oo markasta ka indha qarsada waxyaabaha uu jecelyahay, iyo hobby-giisa.

•Qofka oo ay ku adkaato in uu joogo guriga, shaqada ama goobaha waxbarasho, si guud iyo si gaar ah caqabadaha caafimaad ee uu dareemaayo awgeed, isaga oo nafta ku qasbaayo, in uu marxalad kasta ka dhuunto si uu nafta ula kali noqdo.

Xanuunnadan waa xanuunno kamid ah, xanuunnada laga dhaxli karo depression-ka haddii uu noqdo mid aan la daaweynin ama chronic ku noqda qofka.

Neurodegenerative diseases like; Alzheimer’s disease and Parkinson’s disease.
* Stroke
* Multiple Sclerosid.
* Seizure disorders.
* Cancer.
* Chronic pain.

Si aad ugaga mashquuliso ama hoos ugu dhigto calaamada depression-ka sameey intaan.

Hel ama sammeey jimicsi jireed; (Getting regular exercise.)

* Hel hurdo kugu filan oo fiican; (not too little or too much).

* Cun cunto caafimaad qabto; (healthy diet).

* Ka fogaaw cabitaanka alkuxuulka ama alcohol-ka; (which is a depressant.)

* Waqti la qaado dadka adiga ku jecel ee kaa taxaddara markasto.

Sidee depression-ka loo daaweyn karaa haddaba?

Qofka in loo sameeyo 3daan therapy;

1.Cognitive behavioral therapy: iyadoo laga caawinaayo (situations,thoughts,emotions, physical feelings, actions-ki).

2.Interpersonal therapy: Markaan qofka waxaa laga caawinaayaa meelo gaar ah sida;

Conflict in relationships that is a source of tension and distress.
* life changes, such as job loss or the birth of a child, that affect people’s feelings about themselves and others.
* grief and loss.
* Difficulties in starting or sustaining relationships.

3.Psychodynamic therapy. (Psychodynamic therapy focuses on the psychological roots of emotional suffering.)

Iyo in uu qofku. qaato daawooyinka antidepressants-ka sida;

Selective serotonin reuptake inhibitors (SSRIs) …
* Serotonin-noradrenaline reuptake inhibitors (SNRIs) …
* Noradrenaline and specific serotonergic antidepressants (NASSAs) …
* Tricyclic antidepressants (TCAs) …
* Serotonin antagonists and reuptake inhibitors (SARIs) …
* Monoamine oxidase inhibitors (MAOIs).

Akhriste, haddii aad soo gaartay dhammaadkan, fadhlan isku day in aad iiga jawaabto su’aalahaan.!

1-Hadda maxaad dareemeysaa?

2-Wax kamid ah calaamadaha xanuunkaan weli ma isku aragtay?

3-Haddii aad isku aragtayse muxuu ahaa falcelintaadu?!

4-Malaga yaabaa in uu jiro qof kamid ah qoyskaaga, ama saaxiibaddaada in uu qabo xanuunkan?

5-Sidee ugu abuuri karnaa bulshadeenna wacyi-galin caafimaad oo ku saabsan xaaladdaan?

Qalinkii: Drs Aisha Haji

Fadlan walaal, Share dheh oo la wadaag walaalaha kale si ay u aqriyaan qoraalkan.

Checkout the full domain details of 1.uk. Click Buy Now to instantly start the transaction or Make an offer to the seller!

21/01/2023

muxuu Qallinku sheekiyo
Qubanaha dharaartiyo
Hadba qodob la yaabliyo
Mahadhooyin qorayaa.

W/Q "Hawaale Warran"

04/01/2023

Qabridahar

04/01/2023

29 Dec, 2022:
Haddii aad eegto cirka waxaad nasiib u yeelanaysaa in aad aragto dhammaan meerayaasha bah qurraxdeedkeena, laga bilaabo marka ay Cadceedu dhacdo oo aad arki karto meerayaasha Dusaa(Mercury), Waxaraxirka (Venus) oo qarraxda lasii dhacaya, waxaa kaloo aad cirka ka arki kartaa meerayaasha kale sida Mars, Jupiter, Saturn, Neptune iyo Uranus oo saf ku jira.

WQ: Axmed Caanogeel, Mudug.

02/12/2022

FAA'IIDEYSO!

Meeshaan waxaa ku xusan 14 qodob oo midba midka kale ka cajiib san yahay, sifiican u aqri.

Hab dhaqanka wanaagsan.

1-Inta aaddan hadlin,wax dhageyso.

2-Inta aaddan wax sameyn fakar.

3-Inta aaddan wax qaban hubso.

4-Inta aaddan wax dacweyn cafi.

5-Inta aaddan is dhiibin isku day sameey.

6-Haku joogsan riyada oo kaliye.

7-Haka joogsan inaad naftada ku kalsonaato.

8-Ha is dhiibin waligaa.

9-Ha joojin isku dayga inta aad nooshahay.

10-Ha joojin waxbarashada waligaa.

11-Tabar daro ha muujin iyadoo dadka oo dhan ay sugayaan inay awoodaada arkaan.

12- Masaafada ugu dheer ee laba Qof dhexdooda noqon karto waa is Fahan la'aan.

13- Qofna ha siin wax ka badan darajadiisa yuusan is kibirine, cidna ha siin wax ka yar qadarintiisa yuusan kaa tagine.

14- Raacsii xumaanta wanaag, waxay noqon doonta mid tir tirto oo Baabi'ise.

Qodobadaan intooda badan waa axaadiis ka sugan rasuulkeenna CSW iyo aayado qur'aan ah.

Qodobkee ka ku anfacay ama aad kuu soo jiitay.

Mahadsanid haddii aad halkaan soo gaartay.

22/11/2022

Halka laga keenay erayga Macalin.



OGAAL IYO AQRIS

22/11/2022

Gabadhii urka loo qariyey ee dabadeed lagu inkirey waxey tiri:-

-Ugub dhaawacaan ahay
-Dhiban ciil qabtaan ahay
-Dhunkashadii caweyskiyo
-Dheeshiyo ciyaartii
-Dhacday eeday baan ahay.!!

-Dheregtiyo ladnaantii
-Dhuumashiyo Nin raacii
-Dhafarkiyo habeenkii
-Dhisiddiyo wareegii
-Dhaxalkeedii waan helay.

-Dhagdhagtii sariirtiyo
-Maryo dhigashadeydiyo
-Dhadhansigii macaanaa
-Dhibcihii sunta ahaa
-Ee Aniga igu dhacay
-Waxey igu dhex beereen
-Naf aan dhimane ila nool,

-Dhowr bilood culeyskiyo
-Dhibta waxaan la taahaba,
-Dharka waxaan ku qariyaba
-Dhaaftay maradu sheekadu,
-Kii dhalayna maba oga,

-Ceesaantii dheragtee
-Isku dhiibtay Orgiga
-Dharaartuu shinkeed yimid
-Fooshiyo dhibteedii
-La dhawaaqday baan ahay,
-MA DHABAA RAG BAA WELI
-DUMAR GOGOL U DHIGAYA.?.!!
-Toloow mey i dheehdaan
-Waxaan sida bil dhalatiyo
-U dhalaalo ubaxaba
-Iga daaday dheehii..
-Dherer iyo ilwaad iyo
-Dhalan iyo xarago gabay......ee
-DHULKU UBAD MA KORIYAA.....???????

•Miraha:AUN YAMYAM,
•Luuqda:- AUN MILAANO

Maxaa yaab isdabayaal

04/10/2022

(Gabay kusocda Al:khawaarij c/laahi nadiir iyo sidii loo cunay)

Wuxuuna udhacayaa sidaan:

Cadaad iyo carmaan kala ahayn caalamkoo idile.

Ciidaa kolkii nala dhigee nalagu ceysheeyey

Cududaan ku kacay baa xabbadi caabin u ahayde

Dhagaheyga baa culay sidii loo cabbaar ridaye

Ciyaalnimadi baan harag libaax sii cuska is iriye

Cindiyada markaan kala gartee caynta kala soocay

Geelaan wajaan ku carbiyaan caada ulahaaye

Adiguna cid aad tuugsataa calala weydiine.

Raggu kala cis weeye hadaad carab u uuraawday

Diin aan caqligu qaadi karin lagugu soo cuuray.

Kolkii aad caruurtii dishee dumarki ceebeysay

Kolkii aad cirooliha jartay kana cabaad siiday

Cilmigii kolkaad daba martee diinki ku ciyaartay

Suugaan kaaga ciil baxo ayaan caynti iibsadaye.

Wax dhan bad caruur soo dirtod qarax cabbeysene

Adoo carar leh oo gaari cadi kula cabaadaayo

Milatary cirkaa laga diraa ciidi kuu rogaye

Wiilal tababar culus qaatay baa kaa car gaajiyaye

Casharkaan naqdiin lagu celcelin caabuq wow halise

Cabdallow kasheekey rag ways camal yaqaanaye.

Cadaabtii aduun iyo midii camalku kuu keenay

Iyo ciil iskaashaday waxaad carar tawaaneysay

Caawaad cibaaradi heshee yaa dib kuu celiya

Yaa caliyo duul kaa hariyo tobanka ka yaa ceynsha

Karatee intuu caan uyahay oo cawaanada ah

Cuqdadlowga ina diirshe iyo ina cubeydkiisa

Allow yaa ciqaabtaas kajira waysku cariyeene

Allow yaa cantii lagugu falay caadi ugu sheega.

Caqligiisa weyda ah hadduu cali ciyaarsiiyo

Haddii uu ciyaal feylsadee caaq katala qaato

Carab aan ladhimaneyn hadduu camal ka weydiisto

Anna aan cirkaa soo kacshee cududa weyneysto

Koley caguhu way ciilayaaan oo macararshaane

Waxaan caawa taal uga dhigaa ciirsi wuu gabaye.

Ha cabsane fagaaraha iskeen lagu cibaadeysto.

By: molif

26/09/2022

25/09/2022

06/09/2022

Waxa hubaal ah in kalsoonida iyo ka shiidaal qaadashada xaqiiqada qofka loo abuuray keenayaan degenida,kalsoonida iyo isku fillaanshaha nafeed(self confidence),taasoo Aayadaha qur'aanka si fiican inoogu qeexeen, aan qaadano Aayadan oo macneheeda aad u eegno:
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ (56) مَا أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ (57) في سورة الذاريات.
Aayada macneheedu waxa weeye illaahay ayaa odhanaya oo leh uma abuurin jinka iyo Insiga waxkale oo aan ahayn inay i caabudaan,ugama baahni risiq iyo inay i quudiyaan midna.
( I have only created Jinns and men that they may serve me(worship me)no sustenance do I require of them,nor do I require that they should feed me,for God is he who gives (all)sustenance Lord of power steadfast(for ever)).

Aayadan soo socotaa waxay caddaynaysaa in dikriga iyo qur'aanka alle ay quluubtu ku degto oo xasilooni iyo deganaan naftu hananayso:
الآية: ﴿ الَّذِينَ آمَنُوا وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلَا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴾ السورة الرعد (28)

Aayada macneheedu waxa weeye kuwa Alle iyo Nebiga rumeeyey ee quluubtoodu ku degtay digriga illaahay,xaqiiqa weeye oo digriga illaahay ayay quluubtu ku degtaa.

(Those who believe,and whose hearts find satisfaction in the remembrance of God;for without doubt in the remembrance of God do hearts find satisfaction).

*War digriga illaahay bay(Eebbay) ku degtaa quluubtuye.
*Ku dadaal dantaadoo yaanu daalac kuu iman.
*Waxa damaq ku jiro oo dadka aad ka qarisaa.
*Denbi weeye iyo deelqaaf xumaanshee
*Dunidaa la yaabka leh daymo’oo bal eegoo
*Daayinkii sameeyee dockastaba dhamystiray
*Dareenkaaga fidiyoo duxda iyo ujeedada
*Dadka jin iyo Aadmiga amanadan dultaallaa
*Dunida intay duljoogaan aan la duugin idilkood
*Diiwaan ayaa qoran ninkastiba halkuu degey
*Ee hooy digriga eebbay ku degtaa quluubtuye
*Hayska daadufaynine debecsani dantaa garo.

OGAAl IYO AQRIS

08/07/2022

07/07/2022

29/06/2022

قال رسول الله ﷺ: ألا أنبئكم بأكبر الكبائر؟ ثلاثاً، يعني قالها ثلاث مرات، قلنا: بلى يا رسول الله، قال: الإشراك بالله، وعقوق الوالدين ، وكان متكئا فجلس، فقال: ألا وقول الزور وشهادة الزور، فما زال يكررها حتى قلنا: ليته سكت.

26/06/2022

25/06/2022

15/06/2022

Essential shortcuts.

14/06/2022

Important abbreviations.

14/06/2022

Grammar Rules

28/05/2022

W/Q Siciid Shiine Cali

Farriin ku socota Ardayda u fadhiisanaysa imtixaanka Shahaadiga ah ee Fasaladda 4aad & 8aad Puntland.

Waxa Sabtida oo taariikhdu tahay 28/05/2022 guud ahaan Puntland looga fadhiisan doonnaa Imtixaanka Shahaadiga ah ee fasaladda 8aad iyo 4aad ee dugsiyada dhexe iyo sareba, sidaas daraadeed waxaan jeclaystay in aan halkan kula wadaago tallooyin iyo tallaabooyin muhiim u ah imtixaankooda, Ardaydaas waxaan ku dhiirigelinayaa in ay maanta goosanayaan midhaha dadaal ay soo wadeen siddeed sanno iyo laba iyo toban sanno:-
1:- Agab ahaan diyaargarrow: waa inay diyaar kuu yihiin dhamaan agabka lagaaga baahan yahay xiliga imtixaanka, sida Aqoonsiga[ID-card] , Direyska[balcadda], Qalimmaanta ilaa labo xabbadood. dhamaan qalabkaasi waa in ay diyaar kuu yihiin saacad ka hor imtixaanka.

2:-jir ahaanna diyaar ahoow[physiologically]: ha ku soo aadin goobta imtixaanka gaajo ama safrad, cunno iyo cabitaan kugu filan soo qaado.

3:-Niyad ahaan diyaargarrow; waa mid ka mid ah tallooyinka lagula talliyo qof imtixaan muhiim u ah u fadhiisanaya, waa in uu niyad ahaan boqolkiiba boqol dareemaa xasilooni, kana dheeraadaa niyad jab iyo nixitaan, sidaa awgeed waa in aad kalsooni badan isku abuurtaa.

4:-Iska hubbi Warqadda Imtixaanka; Si fiican u akhri dhammaan tallaabooyinka ( Instructions) oo ka fiirso inta aannad qallinka taabsiin oo bilaabin.

5:-Waqtiga illaali inta aad kujirto Imtixaanka. Ugu yaraan saacad soo qaado maalmaha imtixaanka si aannad u deg-degin ama uusan wakhtiguba kaaga dhicin e, aad ula socoto.

6:-Qurxi jawaabaha aad bixinayso su'aalaha Imtixaanka; hakudarin jawaabta macluumaad aan loo baahnayn . Fartaadduna ha noqoto mid waadix ah oo si fiican u muuqata, adeegso qalinka Buluuga[Blue] ah.

7:-Si buuxda u fahan macnaha Su'aasha; sababta oo ah haddii aad Su'aasha fahanto waxaad hellaysaa jawaabteeda badhkeed.

8:-Hubbi inta aannad ka kicin Waraaqda; Marka aad dhammayso Imtixaanka hubbi bar billowga illaa bar dhammaadka. Ka hubbi in aad ku qortay Rollnumberkaagii iyo weliba Core-ka imtixaanka hadii ay ahayd in lagu qoro.

9:-Kawarran haddii waqtigu kaa dhaco; ha' degdegin keliya iskuday in aad jawaabaha soo koobto sida ugu macquulsan.

10:-Dhanka cuntada; Waa in Ardaygu biyo badan sii cabbo, ama qaato, cuntooyinka sida Lowsku Ardayga waxa ay siiyaan tamar badan, dhawr midh oo Nabbaad ah in Ardaygu sii qaataa way fiican tahay iyana.

Gabagabadiina guul wacan dhammaan ardayda gallaysa imtixaanada shahaadiga ah ee dugsiyada dalka.

Share-garee oo sii faafi.mahadsanid.

~Siciid maxamuud cali-shire