cibaadO Suuban IyO caafimaad illahY Hayna SiiyO
18/09/2024
Qiimayntayda iyo Falanqayntayda ku Aaddan Doorashada Madaxtooyada (13/11/2024).
Waxa aan qiimaynta ku salaynayaa:
~ Doorashadii 2017
~ Fursadaha dhinacyada
~ Caqabadaha
~ Garbaha ay haystaan dhinacyadu
Waxa aan wax ka eegi doonaa:
~ Dhanka gobollada
~ Dhanka deegaannada/qabiillada
Doorashadii 2017 qabsoontay, waxa kaadhka codaynta haystay 704,089 oo muwaadin. Waxa codkoodu ansaxay 555,144; waxa aan codayn 148,945.
Kulmiye waxa uu helay 305,909 oo cod.
Waddani waxa uu helay 226,092 oo cod.
UCID waxa uu helay 23,141 oo cod.
Codadka Gobollada ka Soo Baxay iyo Tirada ay ka Kala Heleen Xisbiyadu.
MAROODIJEEX. 213,256
Waddani. 63,127
Kulmiye. 130,334
UCID. 19,795
AWDAL 80,030
Waddani. 40,959
Kulmiye. 38,454
UCID. 617
SAAXIL. 48,145
Waddani. 16,399
Kulmiye. 31,183
UCID. 563
TOGDHEER. 118,136
Waddani. 59,404
Kulmiye. 57,499
UCID. 1,233
SANAAG. 56,059
Waddani. 28,777
Kulmiye. 26,732
UCID. 550
SOOL. 39,516
Waddani. 17,426
Kulmiye. 21,707
UCID. 383
Doorashadaas waxa si dhab ah ugu tartamay xisbiyada Waddani iyo Kulmiye. Kulmiye waxa uu ku hoggaamiyay 79,000 oo cod. Goobta farqiga ugu weyn dhalisay ee Cabdiraxmaan Cirro lagaga guulaystay waxay ahayd Maroodijeex. Muuse in uu Maroodijeex ku adkaado waxa u saamaxay in uu haystay 100% codka deegaankiisa (Habar Awal), 20% codka GX ee Maroodijeex iyo 80% codka Arab ee Maroodijeex.
Si guud, guushii Kulmiye ee 2017 waxa gogolxaadh u ahaa:
~ Cabdiraxmaan Cirro iyo xisbigiisa oo saaxadda ku cusbaa.
~ Kulmiye oo ay u ololaynayeen dhammaan siyaasiyiintii ugu waaweynaa Somaliland wakhtigaas, cuqaashii, saxaafaddii iyo ganacsatadii.
~ Jeegaantii oo ay ku midaysanaayeen Isaaq (marka laga reebo GX).
~ Kaadh-xoqoshadii Muuse ee halgankii SNM.
~ Muuse oo aan talada h**e u soo qaban, waxyaabo dhawr ah oo toganna laga filayay oo aan sidan hadda u fashilminin.
~ Codka HJ oo abaalcelin ahaa, uuna helay 95%.
Todobo sanno ka dib waxa loo dhiilo dhaansaday doorasho la filayo inay noqoto tii ugu xamaasadda badneyd Somaliland. Doorashada oo ku beegan 13/11/2024 waa tii 2017 lidkeeda. Waxa kaadhka codaynta haysta 1,227,048. Waa in labalaab ku dhaw tiradii 2017. Waxa macquul ah inay codeeyaan 900k ilaa 1M inta u dhexaysa.
Doorashada soo socota waxaad mooddaa in uu Cabdiraxmaan Cirro codka deegaankiisa 95% gacanta ku hayo. Codka Samaroon iyo gobolka Awdal oo uu doorashadii h**ena ku adkaaday, waxa doorkanna, qiyaastii, dhankiisa ah 80%. Codka Habar Awal weli dhanka Muuse ayuu jiraa, balse siyaasiyiinta iyo dhalinyarada isbeddel doonka ah marka la eego, waxa macquul ah in ay 15% xagga Waddani marto. Habar Awal markaynu sii kala qaadno, Ciise Muuse waa halka codka Habar Awal aadka ugu kala qaybsan yahay, waxaana macquul ah in intaa aan sheegay ka badan uu Waddani ka helo.
Codadka HJ iyo Arab, mar kale waa kuwa ugu xiisaha badan ee lagu dagaallami doono. HJ oo uu 2017 codkoodu 95% ku dhacay sanduuqa Muuse ee Kulmiye, kalama ay kulmin waxay ka filayeen 7dii sano ee uu talada hayay. Waxaanay u muuqataa salaaddiinta u waaweyn reerka, ganacsatada iyo dhalinyarada aqoonyahanka ahiba inay isbeddel doon yihiin. Xagga siyaasiyiintana, waxaa dhanka Waddani/Cirro jira Xirsi iyo Xaashi oo saameyn badan ku leh reerka. Haddii xitaa indho Kulmiyeysan lagu eego, codka HJ 55% (ama ugu yaraan 50%) waa dhanka Waddani.
Beesha Arab oo sidaas oo kale Kulmiye ugu codaysay 2017, maanta waa isbeddeldoon, codkooduna wuu qaybsan yahay. Waa beelaha codkoodu natiijada go'aamin doono, waxayna u badan tahay in uu codkooda tartan furani ka dhici doono. Wallow oo ay siyaasiyiinta deeganka ugu waaweyn iyo cuqaashu isbeddeldoon yihiin, haddana waxaan qabaa in 50/50 lagu kala calaf qaadi doono.
Beelaha Ayuub Toljecle iyo dhamaan beelaha kale ee direed oo cod xooga ku leh M. Jeex warkoodu ma cadda.
Dhanka Gobollada.
Gobolka mar kale natiijada go'aamin doonaa waa Maroodijeex oo uu yaal 500k (nus milyan) cod. Muuse waxa uu gacanta ku hayaa aqlabiyad weyn oo codka SM ah oo Maroodijeex ku dhan. Cabdiraxmaan Cirro waxa dhankiisa soo maraya aqlabiyadda codka GX, illaa kalabadh codka Arab ah iyo qiyaastii 5% oo codka Sacad Muuse ah.(Cabdiraxmaan Cirro kal h**e cod naf leh k**a uu helin deegannada Ciidagale, Arab, Sacad Muuse iyo Cabdalle Isaxaaq). Waayihii 7 sanno ka hor Marodijeex wax badan ayaa iska bedalay.
Haddii aan markanna sixirka ugu sarrreeya oo bilaa gorgortan ah ugu dhufto Kulmiye, codka Maroodijeex waxa lagu qaybsanayaa 50/50 (Waddani/Kulmiye).
Codka Moodijeex: 50/50
Codka Awdal: 80/20
Codka Togdheer: 75/25
Codka sanaag: 75/25
Codka Sool/Saraar: 50/50
Codka Saaxil: 50/50
FG: Sababta aan codka Saaxil 50/50 uga dhigay waa in doorashadii 2017 aan wax door ah lagu kala badnayn, maanta oo isbeddel jirana laysku leegaan karo.
Saadaysha Natiijada Guud.
Waddani: 550k ilaa 600k oo cod;
Kulmiye: 400k ilaa 450k oo cod.
Qodobbada Cabdiraxmaan Cirro si fudud ugu saamixi kara in uu doorashada ku guulaysto waxa ka mid ah:
~ Fashilanka Muuse ee 7da sano soo jiitamayay.
~ Dhammaan madaxyaweynta (elite-ka) Somaliland oo dhinaciisa ah (sida siyaasiyiinta ugu waaweyn dalka, ganacsatada, saxaafada, cuqaasha, waxgaradka iyo aqoonyahanka).
~ Burburka jeegaanta.
~ Gacan-ku-haynta dhammaan codka deegaankiisa.
~ Barnaamij siyaasadeedka xisbiga.
~ Baahida ay dadka reer Somaliland isbeddelka u qabaan.
Xisbiga UCID iyo Eng. Faysal Cali Waraabe tartanka kuma cadcadda, natiijo badanna laga fili maayo.
