Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN

10/02/2025

📜 W dniach 3-7 lutego 2025 r. na kwerendzie archiwalnej w Poznaniu przebywał dr Michał Słomski.

W Archiwum Państwowe w Poznaniu przyglądał się materiałom dotyczącym wsi znajdujących się w okresie przedrozbiorowym rękach miast. Przedmiotem zainteresowania była własność ziemska przede wszystkim Poznania, ale także Kościana, Śremu czy Środy Wielkopolskiej.

Dodatkowo dr Słomski odwiedził w ramach wizyty roboczo-koleżeńskiej Pracownię Słownika Historyczno-Geograficznego Wielkopolski, gdzie zbierał informacje o późnośredniowiecznych losach wsi miejskich Kalisza, Koła czy wspomnianej Środy.

Wyjazd był częścią projektu pt. „Wsie miejskie. Dobra ziemskie miast i mieszczan w późnośredniowiecznej i nowożytnej Wielkopolsce na tle środkowoeuropejskim”, finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu 8 (nr 2024/08/X/HS3/00993).

03/02/2025

🎥 Historia Borgiów – między nauką a popularyzacją

Obok badań naukowych podejmujemy także działania popularyzujące historię. Niedawno tego zadania podjął się dr Adam Zapała w rozmowie z red. Rafałem Nowakiem-Bończą z Radio Kraków.

Dzieje Borgiów, pełne intryg i skandali, od wieków fascynują i pobudzają wyobraźnię. Historia rodu, często przedstawiana w sensacyjnej formie, jest motywem mocno zakorzenionym w kulturze popularnej. Oddzielenie faktów od narosłych mitów i legend stanowi istotne wyzwanie badawcze.

❓ Na ile udało się ukazać postać papieża Aleksandra VI w obiektywnym świetle?

PS Tak, wiemy, że Cesare był starszym synem Aleksandra VI.

Nie ma drugiego papieża w historii, który zyskałby równie wielką (nie)sławę, jak Aleksander VI – papież, na cześć którego miano wypisywać na murach świętego ...

31/01/2025

🔹 Nowe publikacje pracowników IH PAN w otwartym dostępie!

🖌 W ostatnim numerze "Folia Historica Cracoviensai", wydawanym przez Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, opublikowano artykuł dr hab. Anny Zajchowskiej-Bołtromiuk, prof. IH PAN, zatytułowany "Czy królowa może osiągnąć chrześcijańską doskonałość? Duchowe porady Henryka Bitterfelda z Brzegu dla królowej Jadwigi z Listu dedykacyjnego traktatu »O życiu kontemplacyjnym i czynnym«" 👉 https://tiny.pl/f1vbr5xk

🖋 Edycja cyfrowa traktatu "O powstaniu i reformie Zakonu Braci Kaznodziejów" Henryka Bitterfelda z Brzegu, opracowywana przez dr hab. Annę Zajchowską-Bołtromiuk, prof. IH PAN, w ramach grantu dofinansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, jest dostępna na portalu Instytut Języka Polskiego PAN 👉 https://tiny.pl/1sjq2h1c

🖌 W ostatnim numerze "Przeglądu Nauk Historycznych", wydawanym przez Instytut Historii Uniwersytet Łódzki, można zapoznać się z artykułem dr. Piotra Kuligowskiego, pt. "Suwerenność subimperialna jako technologia władzy: przypadek Besarabii i Królestwa Polskiego" 👉 https://tiny.pl/0m74f_q8

🖋 Kolejny artykuł dr. Piotra Kuligowskiego, przygotowany wraz ze Stanisławem Knapowskim, pod tytułem "Communicating Utopia: Facets of the Concept of Social Palace in 19th-Century France" został opublikowany w "Redescriptions: Political Thought, Conceptual History and Feminist Theory" 👉 https://tiny.pl/qzd11kx2

Zapraszamy do lektury!

30/01/2025

W DHI Warschau - NIH Warszawa oraz naszym Instytucie w zeszłym tygodniu, w dniach 23-24 stycznia 2025 r., odbyła się konferencja „Residues and Innovations within Imperial Orders. Political Assemblies in Continental Europe, 1800–1850”.

Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. w Europie pojawiły się różne formy parlamentarne. Na całym kontynencie utworzono, wskrzeszono lub zaadaptowano do nowych warunków szereg zgromadzeń politycznych.

Zgromadzenia te często służyły zarządzaniu spornymi regionami granicznymi i łączyły tradycyjną władzę elit z nowymi formami reprezentacji politycznej. Niepokoje społeczne popychały jednak niektóre regiony do rewolucyjnych zmian. Podczas gdy te nowe formy władzy zostały zaprojektowane w celu ustabilizowania imperiów, przyczyniły się one również do rozwoju ruchów na rzecz narodowej autonomii i samorządności.

Konferencja miała na celu namysł nad tym, w jaki sposób władza imperialna posługiwała się lokalną reprezentacją i jak ewoluowały idee suwerenności i reprezentacji w tym przejściowym okresie.

Współorganizatorami wydarzenia byli Piotr Kuligowski (IH PAN), Bartosz Dziewanowski-Stefańczyk (NIH) oraz Wiktor Marzec (Instytut Studiów Społecznych im. Profesora Roberta Zajonca Uniwersytetu Warszawskiego).

Fot. Kseniya Tserashkova

29/01/2025

🔍 Nowe książki Wydawnictwa IH PAN – zamów w księgarni internetowej naszego Instytutu!

1️⃣ Anna Landau-Czajka, "Co Alicja odkrywa po własnej stronie lustra. Życie codzienne, społeczeństwo, władza w podręcznikach dla najmłodszych 1785-2022": https://tiny.pl/kdvvdgbr

2️⃣ "Dziennik Marty Zyn (Kijów, grudzień 1919-luty 1922)", wprow. i oprac. Joanna Gierowska-Kałłaur, Marta Parnowska, wydane wspólnie z Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy: https://tiny.pl/mfhxn7cx

3️⃣ „Dwa diariusze duchownych ewangelicko-reformowanych z przełomu XVII i XVIII wieku. Memoriale Gabriela Dyjakiewicza i Diariusz Jana Krzysztofa Kraińskiego”, oprac. i wstęp Wojciech Kriegseisen, przy współpr. Ewy Cherner: https://tiny.pl/wc9thg_0

4️⃣ Łukasz Truściński, "Wołania. Praktyki komunikacyjne w życiu codziennym mieszkańców Grodziska Wielkopolskiego w XVIII wieku": https://tiny.pl/6mbq-z07

22/01/2025

📚 Nowości biblioteczne IH PAN – zapraszamy do lektury i korzystania z zasobów!

Biblioteka IH PAN udostępniła scalony wykaz nabytków za 2024 👉 https://ihpan.edu.pl/biblioteka/nabytki/nabytki-2024-r/ – zapraszamy do przejrzenia naszej oferty czytelniczej.

Od stycznia 2025 r. mamy dostęp do rozszerzonej kolekcji JSTOR - Archival Journal and Primary Sources Collection 👉 https://about.jstor.org/librarians/journals/multi-discipline/ oraz do czasopism z wszystkich dziedzin z bazy Cambridge Core 👉 https://www.cambridge.org/core/publications/journals (poza zasobem archiwalnym).

Z powodu zmian w katalogu bibliotek naukowych NUKAT wstrzymaliśmy (z niewielkimi wyjątkami) katalogowanie w katalogu naszej biblioteki – prosimy o kontakt z biblioteką w razie pytań o nowe tytuły.

17/01/2025

✍️ Nowe publikacje naszych pracowników

📜 W najnowszym numerze „Studiów Podlaskich” (wydawanych przez Wydział Historii Uniwersytetu w Białymstoku) można zapoznać się z artykułem dr Elżbiety Nowosielskiej pt. „Zaginione czasopisma emigracyjne z lat 1865-1918” 👉 https://apcz.umk.pl/SPO/article/view/50556 (otwarty dostęp).

📜 W ostatnim tomie czasopisma „Średniowiecze Polskie i Powszechne" (wydawanego przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego) dr Adam Kozak omawia „Jak udostępniać szerszej publiczności późnośredniowieczne księgi sądowo-urzędowe? Kilka uwag na marginesie wydania najstarszej księgi ławniczej Koła z lat 1502–1544 z fragmentem księgi radzieckiej z lat 1480–1493 (Księga landwójtowsko-ławnicza Koła 1480–1544, oprac. Marcin Starzyński, Avalon, Kraków 2023, ss. 774) 👉 https://www.journals.us.edu.pl/index.php/SPP/article/view/17178/13904 (otwarty dostęp).

📜 W tomie 3. „Editiones sine fine” (wydanym przez Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego we współpracy Instytut Historii i Archiwistyki UMK) opublikowano cztery artykuły:
➡️ dr Anny Saliny, „Wydania źródeł średniowiecznych zachowanych w kopiach z XX w. - problemy edytorskie na przykładzie odpisów ze spuścizny ks. Władysława Mąkowskiego”,
➡️ Michała Gochny, „Między niepewnością źródła a precyzją mapy – metoda edycji szkiców parafialnych i map województw Karola Perthéesa”,
➡️ dr. Adama Zapały, „Wykorzystanie narzędzi cyfrowych w tworzeniu edycji źródeł historycznych”,
➡️ dr. Michała Schmidta, „Projekt nowej elektronicznej wersji »Słownika historyczno-geograficznego ziem polskich w średniowieczu« – przykład cyfrowej edycji tekstu historycznego”.

📜 Dr Anna Maria Laskowska i dr hab. Jan Waszink opublikowali artykuł zatytułowany „Elusive toleration: the relations between Socinians and Remonstrants in the seventeenth century” w czasopiśmie “History of European Ideas” (Taylor & Francis) 👉 https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/01916599.2024.2430949 (dostęp płatny).

📜 Rozdział książki “The Oxford Handbook of Global Realisms” pt. “Global Climate Realism in Blue Modern Europe” autorstwa dr hab. Anny Barcz, prof. IH PAN, został opublikowany przez Oxford Academic (Oxford University Press) 👉 https://academic.oup.com/edited-volume/56841/chapter-abstract/498193783?redirectedFrom=fulltext (dostęp ograniczony).

16/01/2025

📖 Spotkanie autorskie z prof. Dorotą Dukwicz

Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy organizuje spotkanie z dr hab. Dorotą Dukwicz, prof. IH PAN wokół książki pt. "Na drodze do pierwszego rozbioru: Rosja i Prusy wobec Rzeczypospolitej w latach 1768–1771". Autorka odpowie w oparciu o najnowsze badania, co miało decydujący wpływ na decyzję o pierwszym rozbiorze Polski, tj. czy były to spory wewnętrzne i słabość państwa czy dążenie do jego zniszczenia przez siły zewnętrzne.

Po wykładzie odbędzie się dyskusja, a uczestnicy będą mogli zadawać pytania. Będzie również możliwość zakupu monografii.

📅 Kiedy? 23 stycznia 2025 r., godz. 18:00
📍 Gdzie? Sala im. Stanisławów Kierbedziów

15/01/2025

🤝 Polsko-włoska współpraca naukowa z dofinansowaniem na lata 2025-2026!

Miło nam poinformować, że projekt dr Agaty Błoch i dr Idamarii Fusco z włoskiego CNR ISEM – Instytutu Historii Europy Śródziemnomorskiej (CNR ISEM Istituto di Storia dell'Europa Mediterranea), zatytułowany „Lessons from Crises and Disasters: The Role of Information Flows between Individuals, Communities, Institutions. Comparative case studies between Italy and Poland (16th-19th century)”, otrzymał dofinansowanie w ramach umowy bilateralnej na lata 2025-2026. To wspaniała okazja do dalszych badań naukowych i współpracy międzynarodowej.

Serdecznie gratulujemy! 👏

14/01/2025

📽 Historia Towarzystwa Biblijnego w Warszawie – zapraszamy na kolejny odcinek "Ewangelickich Fundamentów Warszawy"!

Towarzystwo Biblijne w Warszawie powstało w 1816 roku, z inicjatywy księdza Roberta Pinkertona, przedstawiciela Brytyjskiego i Zagranicznego Towarzystwa Biblijnego. Działalność zainaugurowano w Pałacu Czartoryskich, a wśród założycieli znaleźli się wybitni przedstawiciele polskiego życia duchowego i kulturalnego, m.in. książę Adam Jerzy Czartoryski, bp Jan Paweł Woronicz, Stanisław Staszic i Samuel Bogumił Linde.

W rozmowie z dr. hab. Aleksandrem Łupienką, prof. IH PAN, o działalności Towarzystwa opowie dr hab. Joanna Nalewajko-Kulikov, prof. IH PAN.

Zapraszamy do oglądania!

W kolejnym odcinku zapraszamy do zapoznania się z historią Towarzystwa Biblijnego z siedzibą w Warszawie.Na przełomie XVIII i XIX w. Europę ogarnęła fala rel...

14/01/2025

📚 Wiedeńskie spotkanie wokół edycji mapy Miega 📚

W najbliższy czwartek, 16 stycznia 2025 r. o godz. 18:00 w Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu odbędzie się spotkanie wokół pełnej edycji "Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779-1783" (tomy 1-15).

W wieloletnim projekcie, którego celem było opracowanie i edycja tzw. mapy Miega, udział wzięli prof. dr hab. Bogusław Dybaś i dr Waldemar Bukowski z naszego Instytutu, dr hab. Andrzej Janeczek, prof. IAE PAN i prof. dr hab. Zdzisław Noga - członkowie Rady Naukowej IH PAN oraz prof. dr hab. Zdzisław Budzyński. Więcej o projekcie 👉 http://www.iaepan.vot.pl/galicja/index.html

EINLADUNG ZUR BUCHPRÄSENTATION
Habsburgische Kartographen am Rande des Imperiums

Zdzisław Noga | Andrzej Janeczek | Bogusław Dybaś
Edition der Josephinischen Landesaufnahme Galiziens

Das Österreichische Staatsarchiv und die Polnische Akademie der Wissenschaften/Wissenschaftliches Zentrum in Wien möchten Sie herzlich zur Präsentation der Gesamtedition der Josephinischen Landesaufnahme Galiziens, Bände 1-15, einladen.

Die Buchpräsentation findet am 16. Jänner 2025 im Österreichischen Staatsarchiv (Nottendorfer Gasse 2, 1030 Wien) um 18.00 Uhr statt.

Alle Gäste werden gebeten, sich bis 10. Jänner 2025 unter der E-Mail-Adresse robert.frydrychiewicz(at)oesta.gv.at anzumelden.

Mehr Infos zu der Edition und zu der Veranstaltung finden Sie hier: https://www.oesta.gv.at/services/veranstaltungen/editionlosephinischenlandesaufnahmegaliziens.html

10/01/2025

🎉 Polski Słownik Biograficzny ma już 90 lat!

Dzisiaj, 10 stycznia 2025 r., świętujemy 90-lecie ukazania się w Krakowie pierwszego zeszytu Polskiego Słownika Biograficznego (PSB).

To monumentalne dzieło, stworzone dzięki pracy kilku pokoleń, liczy już 35.824 strony drobnego, dwuszpaltowego druku i zawiera 28.706 biogramów Polaków oraz osób związanych z Polską, działających od X do XX wieku.

Z okazji jubileuszu składamy najlepsze życzenia kontynuacji PSB aż po ostatnie litery alfabetu oraz kolejnych pokoleń oddanych badaczy i redaktorów!

10/01/2025

🥁 Nowy tom "Gdańskiego Notatnika Historycznego"

Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z niedawno zamieszczonym w otwartym dostępie 3. tomem „Gdańskiego Notatnika Historycznego” 👉 https://notatnikhistoryczny.pl/

W zeszycie ukazały się m.in.:
📍 "Spory o nielegalne praktyki lecznicze pomiędzy balwierzami a katami w Elblągu w XVII w." Dariusza Kaczora,
📍 "Działania wojenne na terenie Malborka w 1945 r. i kwestia masowego grobu ponad dwóch tysięcy cywilnych ofiar wojny", Moniki Tomkiewicz,
📍 "Raport z badań rasowych Kaszubów z 1940 r." Jana Daniluka.

20/12/2024

▶️ Nowa monografia naszego pracownika ◀️

Księgarnia Akademicka wydała "Ludność chrześcijańskiego Kazimierza pod Krakowem w XVIII wieku: Studium społeczno-demograficzne" autorstwa dr. Konrada Kołodziejczyka, historyka i demografa.

Monografia pozwala na spojrzenie na przeszłość podkrakowskiego Kazimierza doby XVIII w. z nowej dla niego perspektywy. Opracowanie w sensie metodologicznym stanowi nowoczesną analizę demograficzno-historyczną poświęconą chrześcijańskiej ludności oraz społeczeństwu tego miasta, z szerokim wachlarzem odniesień do zjawisk kulturowych. Autor, wykorzystując głównie źródła kwantytatywne, takie jak metryki parafialne, spisy ludności czy rejestry podatkowe, ale również różnorodne źródła jakościowe w postaci ksiąg sądowych miejskich czy testamentów, dokonał kompleksowej charakterystyki społeczeństwa miasta u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej.

❗Nowość od Księgarnia Akademicka ❗

🥳 Serdecznie polecamy obszerną (642 strony❗) monografię autorstwa dr. Konrada Kołodziejczyka, adiunkta w Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN i dyrektora biura Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa 😍

🤗 Cieszymy się, że jeszcze przed świętami możemy przedstawić publikację, która na pewno zainteresuje wszystkich miłośników historii Krakowa, społeczeństwa staropolskiego, demografii etc.

💬 Jak czytamy w recenzji prof. Krzysztofa Zamorskiego: Monografia autorstwa Konrada Kołodziejczyka, historyka i demografa, pozwala na spojrzenie na przeszłość podkrakowskiego Kazimierza doby XVIII wieku z nowej dla niego perspektywy.

Zapraszamy do Księgarnia Akademicka 👉 https://tiny.pl/77jg3wwd

18/12/2024

📰 Zachęcamy do zapoznania się z artykułem, który ukazał się w Tygodnik Powszechny 👉 https://www.tygodnikpowszechny.pl/malarki-rzezbiarki-i-anarchistki-189190 o minionej konferencji "POZA. Historie kobiet znikających z nauki – sztuki – kultury – edukacji – polityki", którą zorganizowaliśmy wraz z Instytut Polonika, Masarykův ústav a Archiv AV ČR oraz Instytut Pileckiego 👉 https://www.facebook.com/events/1245216696695881

17/12/2024

🎙 "Kiedy w roku 1415 Portugalia przejmuje kontrolę nad Ceutą w północnej Afryce, rozpoczyna okres europejskich podbojów kolonialnych. W krótkim czasie Lizbona staje się centrum imperium rozciągniętego na trzech kontynentach. Poddani portugalskiego króla zaznaczają swoją obecność od Brazylii, przez Indie, po Japonię. Dzisiaj po ich potędze nie ma śladu. Jak przeszłość wpływa na współczesną Portugalię?".

O tym, w odcinku #234 podcastu Brzmienie Świata z lotu Drozda, red. Paweł Drozd rozmawiał z dr Agatą Błoch. Zapraszamy do posłuchania 👉 https://www.youtube.com/watch?v=ASGCYccAwv4&t=8s

16/12/2024

Jutro odbędzie się XLIII Seminarium Warszawskie, organizowane przez Muzeum Warszawy, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW oraz Centrum Badań nad Kulturą Warszawy Uniwersytetu Warszawskiego.

Tym razem spotkanie „'Maszynopis w archiwum KBDW'. Warszawa Hanny Szwankowskiej" poświęcone będzie dorobkowi i życiu Hanny Szwankowskiej (1919–2012), o czym opowiedzą p. Andrzej Sołtan oraz dwaj pracownicy naszego Instytutu: p. Henryk Rutkowski oraz dr hab. Bartosz Kaliski, prof. IH PAN.

📅 17 grudnia 2024 r. w godz. 18:00–20:00.
📌 Biblioteka Muzeum Warszawy (Rynek Starego Miasta 42, I piętro, wejście główne od Rynku)
📺 Można obserwować transmisję on-line na stronie facebookowej Muzeum Warszawy.