04/07/2024
„Jak jabłoń wśród drzew leśnych,
tak ukochany mój wśród młodzieńców.
W upragnionym jego cieniu usiadłam,
a owoc jego słodki memu podniebieniu.”
(Pnp 2, 3)
Zaproponowane przez Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej Oratorium Pieśń nad pieśniami skomponowane zostało w 2019 roku przez Roberta Pożarskiego. Chcą zrozumieć przygotowaną aranżację warto choć trochę poznać jego autora i idee jakie przyświecały jego pracy i twórczości.
Oratorium Pieśni nad pieśniami to jest syntezą doświadczeń artystycznych autora w dziedzinie śpiewu gregoriańskiego, bizantyjskiego, tradycyjnego, średniowiecznego dramatu liturgicznego i muzyki współczesnej. Robert Pożarski zmarły w listopadzie 2021 roku, był jednym z największych na świecie śpiewaków gregoriańskich. Przez ponad 20 ostatnich lat artystycznie związany był z Wrocławiem. Stworzył środowisko praktyki chorałowej oraz poszukiwań, badań i debaty nad chorałem gregoriańskim. Wraz ze swymi wrocławskimi przyjaciółmi, wspólnie odkrywali najstarsze źródła pisane chorału, a następnie wykonywali je podczas niezliczonych koncertów i liturgii we Wrocławiu, innych miastach Polski oraz zagranicą.
Robert Pożarski był znawcą tradycji dominikańskiej, krzyżackiej i cysterskiej. Wziął udział w kilkudziesięciu nagraniach płyt z muzyką dawną i współczesną. Założył we Wrocławiu dwa zespoły: męską Scholę Gregoriana Silesiensis i żeńską Scholę Mulierum Silesiensis. To właśnie śpiewacy i śpiewaczki obu tych formacji będą wykonawcami Oratorium, które już 5 lipca wybrzmi w kościele św. Doroty w Markowej.
Wybór tłumaczenia, które przed laty dokonał Roman Brandstaetter nie jest przypadkowy. Przede wszystkim nie pozostają bez znaczenia żydowskie korzenie Brandstaettera i jego świadoma, dojrzała decyzja o przyjęciu chrztu. Dalej poezja tego wybitnego pisarza, poety, dramaturga i tłumacza jest syntezą doświadczeń melodii hebrajskiego oryginału (języka dobrze znanego Brandstaetterowi) z analitycznym, precyzyjnym użyciem języka polskiego. Interpretacja takiego tekstu wprost domaga się jego wyśpiewania. Swoją kompozycją Pożarski dostarczył ku temu narzędzi.
Oratorium Pieśni nad pieśniami to teatr symboliczny, niemal bez żadnej akcji. Korzysta z doświadczeń teatru średniowiecznego i tradycji Wschodu – bliskich tekstowi biblijnej księgo. Do dziś kultywowana jest suficka tradycja ghazal. To skrajnie zdyscyplinowana forma poezji, która wykłada się jednocześnie, w każdej chwili i każdym słowie jako mistyczna i miłosna. W Turcji śpiewak i poeta aszyk (tur. asık) znaczy wprost w tłumaczeniu: zakochany, płonący miłością - zarówno mistyczną, jak i ziemską. Na Zachodzie ta forma sztuki prawie zanikła, jeśli nie liczyć kilkudziesięciu lat XVII-wiecznego muzycznego manieryzmu. Może jednak nie wszystko stracone? Przecież sama nieprzerwana do dziś obecność Pieśni na pieśniami wśród ksiąg kanonicznych Starego Testamentu domaga się takiej właśnie wewnętrznej dyscypliny.
Chcielibyśmy pójść tą drogą. Oratorium Pieśń nad pieśniami jest poniekąd muzycznym testamentem Roberta Pożarskiego, który spisał bezpośrednio przed swoim odejściem. Pragniemy ten muzyczny testament zrealizować.
Bilety już dostępne w kasie Muzeum.
