18/01/2022
Co to jest astma?
Astma jest to heterogenna (niejednorodna, mająca wiele postaci) choroba związana z przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych.
Charakteryzuje się występowaniem takich objawów, jak: świszczący oddech, duszność, uczucie ucisku w klatce piersiowej i kaszel o zmiennej częstości i nasileniu, którym towarzyszy zmienna obturacja (zwężenie dróg oddechowych). U każdego z pacjentów objawy mogą mieć różne nasilenie.
Mimo, iż jej objawy można kontrolować, często mogą ponownie się pojawiać, nagle albo powoli narastając. Ciężkie zaostrzenie astmy może doprowadzić do niewydolności oddechowej, która wymaga leczenia szpitalnego.
Najczęstsze objawy astmy to:
• świszczący oddech – najbardziej charakterystyczny objaw astmy,
• duszność – podstawowy objaw, odczuwany przez chorych jako ucisk lub ściskanie klatki piersiowej, brak tchu, brak powietrza, krótki oddech, niemożność nabrania lub wypuszczenia powietrza,
• kaszel – męczący, napadowy, suchy, nasilający się zwykle w nocy i nad ranem, czasem może być to jedyny objaw astmy (zwłaszcza u dzieci).
Objawy astmy różnią się w zależności od osoby. U niektórych osób ataki choroby występują rzadko, u innych cały czas, a u jeszcze innych pojawiają się tylko w określonych momentach, np. podczas ćwiczeń fizycznych.
Napad astmy może wywołać:
• Infekcja układu oddechowego.
• Narażenie na alergeny: pyłki roślin, sierść, kurz, pokarmy (w tym barwniki, konserwanty).
• Zażycie leków, zwłaszcza niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. aspiryny) lub β-blokerów (są to leki stosowane m.in. w chorobach układu krążenia).
• Wysiłek fizyczny.
• Stres, bardzo silne emocje (śmiech, płacz).
• Zmiana pogody, oddychanie zimnym powietrzem.
• Czynniki drażniące, np. aerozole, opary farb, dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza (smog).
• Refluks żołądkowo-przełykowy (stan, w którym treść żołądkowa cofa się do przełyku).
Astma kto na nią choruje
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na astmę choruje obecnie około 235 milionów osób na świecie. Liczba chorych systematycznie wzrasta. Zachorować może każdy.
Najwięcej przypadków astmy rozpoznaje się u dzieci poniżej 5. roku życia, zwykle mieszkających w krajach wysoko rozwiniętych. Może to być spowodowane dużym zanieczyszczeniem powietrza oraz spożywaniem mocno przetworzonej żywności.
W Polsce, według szacunkowych danych na astmę choruje około 4 milionów osób. Jest to najczęstsza choroba przewlekła dzieci i osób do 30. roku życia.
Przyczyny astmy
Najczęstszą przyczyną astmy jest alergia, czyli nadmierna reakcja organizmu na powszechnie występujące w otoczeniu substancje – alergeny. Do reakcji takiej nie dochodzi u wszystkich, a jedynie u tych, którzy wytwarzają przeciwciała IgE przeciwko alergenom. Gdy alergen połączy się z przeciwciałem, dochodzi do aktywacji specjalnych komórek znajdujących się w skórze, spojówkach, błonie śluzowej nosa i oskrzeli. Następnie komórki te wydzielają wiele substancji, przede wszystkim histaminę, które prowadzą do skurczu oskrzeli, objawiającego się dusznością i kaszlem. Dodatkowo zwiększają też przepuszczalność naczyń, powodując obrzęk błony śluzowej oskrzeli i zwiększając jej wrażliwość na inne bodźce wywołujące skurcz oskrzeli.
U chorych na astmę proces zapalny w oskrzelach toczy się cały czas, jedynie nasilany jest przez kontakt z alergenem. W błonie śluzowej oskrzeli zwiększa się liczba białych krwinek, co prowadzi do stałego stanu zapalnego i powoduje zmiany w budowie ściany oskrzeli.
Zwężenie światła oskrzeli i w konsekwencji ograniczenie przepływu powietrza może być wynikiem:
• skurczu mięśni gładkich oskrzeli,
• obrzęku błony śluzowej oskrzeli,
• zalegania w drogach oddechowych gęstego śluzu (tzw. czopów śluzowych),
• zmian strukturalnych ściany oskrzeli.
Przy obecnym stanie wiedzy i dostępnych środkach leczniczych, astma oskrzelowa nadal jest chorobą przewlekłą, trwającą wiele lat.
Rozpoznanie astmy stawiane jest na podstawie objawów oraz spirometrii potwierdzającej ograniczenie i zmienność przepływu powietrza w drogach oddechowych podczas wydechu.
Spirometria – służy do oceny drożności oskrzeli oraz do oceny skuteczności leczenia. U osób chorujących na astmę pozwala stwierdzić obturację, czyli zwężenie, oskrzeli. Jest to zaburzenie oddychania polegające na utrudnieniu przepływu powietrza przez oskrzela, zwłaszcza w czasie wydechu.
Należy pamietać, że ważną rolę w leczeniu i kontroli astmy oprócz leków odgrywa regularne wykonywanie ćwiczeń oddechowych. Rehabilitacja oddechowa stosowana przez pacjentów uzupełnia farmakoterapię, co przyczynia się do zmniejszenia dawek przyjmowanych leków oraz pomaga w kontroli choroby. Regularny trening oddechowy pozwala zachować dobrą wydolność fizyczną i wysoką jakość życia.
