23/01/2022
Oszustwo na samochód elektryczny - wzloty i upadki Nikoli
Wprowadzanie w błąd inwestorów to bardzo niewdzięczny temat. Z jednej strony są biznesmeni, którzy robią to z pełną premedytacją i od samego początku wiedzą, że nigdy nie dokończą produktu, na który zbierają finansowanie. Z drugiej strony są wizjonerzy, dowodzący start-upami i ślepo wierzący w swój pomysł. Sprzedając wizję, tak naprawdę sprzedają pewną obietnicę. Granica pomiędzy jednymi i drugimi bywa bardzo cienka, czasem niemożliwa do rozpoznania.
Do której kategorii zalicza się Trevor Milton? Na ten moment nie do końca wiadomo. Niedługo ruszy proces, w którym Trevor został oskarżony o wprowadzanie w błąd inwestorów, kiedy stał na czele spółki Nikola. SEC, czyli amerykańska Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, postawiła mu trzy zarzuty, a za każdy z nich grozi 25 lat więzienia i wielomilionowe odszkodowania.
Nikola to amerykański start-up, który miał zrewolucjonizować rynek ciężkiego transportu drogowego. Docelowo miał skupić się na produkcji napędzanych wodorem ciężarówek. Według pierwszych zapowiedzi, jeszcze z przełomu roku 2015 i 2016, Nikola One miały przejeżdżać nawet 2000 km na jednym tankowaniu, natomiast firma obiecała zbudować sieć ponad 700 stacji tankowania wodoru na terenie USA.
Firma szybko pozyskała pieniądze na dalszy rozwój. Trevor był charyzmatycznym liderem, biznesmenem, który wzbudzał zaufanie i zarażał wiarą w wizję firmy. W 2016 roku zaprezentowano publiczności prototyp pojazdu Nikola One: tak jak Tesla, również te samochody wyróżniały się futurystycznym wyglądem. Projekt ciężarówki był wydłużony, o nieco cyberpunkowych rysach. Trevor zapewniał wszystkich, że prezentowany model był w pełni funkcjonalny. Miał jeździć “o własnych siłach”, natomiast firma miała być w posiadaniu odpowiednich technologii, które tę jezdność umożliwiały.
Przez kolejne dwa lata nikt jednak nie widział jeżdżącej NIkoli. Dopiero w 2018 roku na YouTube pojawił się film o znamiennym tytule: “Nikola One w ruchu”. Wyrażenie “w ruchu” nie jest równoznaczne wyrażeniu “jedzie samodzielnie”. Być w ruchu to również “toczyć się”.
No właśnie. Aż do 2020 roku nikt oficjalnie nie podważył uczciwości Trevora. Był tak przekonujący, że po wejściu na giełdę cena akcji przebiła poziom 90 $. Wszystko zmieniło się dwa miesiące później.
Pamiętam pierwsze lata istnienia firmy. Próbowałem znaleźć jakiekolwiek informacje na temat technologii, zrozumieć sposób w jaki Milton chce dokonać wodorowej rewolucji. Niestety: poza ogólnikami, pięknie doszlifowanym marketingowym bełkotem, nigdzie nie było żadnych szczegółów. Szukałem informacji o patentach, branżowych artykułów ale nie znalazłem żadnego śladu na temat przełomowych technologii. Prezentacje z targów nie były przekonujące. Nie należę do ludzi, którzy kupują takie rzeczy bez sprawdzenia technologicznych możliwości. Wszystko jest jedną wielką prezentacją i trzeba o tym pamiętać.
To co się wydarzyło po debiucie giełdowym przypominało powiew wiatru rozwalający domek z kart. Hindenburg Research opublikował raport z którego wynikało, że wszystko co Milton mówił było kłamstwem. Ciężarówka zaprezentowana w 2016 roku była pozbawiona kluczowych elementów, a dokładniej napędu. Tłumaczenie Trevora było absurdalne. Napęd miał zostać wyjęty dlatego, żeby nikt nie odjechał Nikolą. Tak samo film z 2018 roku rzeczywiście pokazywał auto w ruchu. Było napędzane grawitacją. Ciężarówkę ustawiono na górce a następnie sfilmowana jak stacza się w dół zbocza.
Po takiej kompromitacji Trevorowi nie zostało nic więcej niż ustąpić. Dzisiaj mierzy się z oskarżeniami, które mogą sprawić, że spędzi resztę życia w więzieniu. Trevor musiał uiścić 100 milionów dolarów kaucji aby pozostać na wolności. W skład ekipy reprezentujących go prawników wchodzi m.in. Terence Healy i Brad Bondi. Obaj reprezentowali Elona Muska gdy SEC prowadził wobec niego dochodzenie w sprawie słynnych tweetów. Przypuszczalnie prawnicy będą dążyli do zawarcia ugody żeby uniknąć wieloletniej odsiadki.
Temat Nikoli rozłożę na czynniki pierwsze już w lutym, w nowym podkaście Malwersacje.
