11/01/2025
Nowa publikacja! Już jest. Podsumowanie kilkunastu lat badań dr. Dariusza Węgrzyna.
23 stycznia 2025 r., o godz. 13.00 w Przystanek Historia Centrum Edukacyjne IPN w Katowicach im. Henryka Sławika, przy ul. św. Jana 10 (III piętro) odbędzie się sesja naukowa „Rok 1945 na Górnym Śląsku. Część I Bilans »wyzwolenia«”.
▶️ Podczas spotkania dr Dariusz Węgrzyn przedstawi swoją najnowszą publikację „»Internirung«. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do ZSRS na tle wywózek niemieckiej ludności cywilnej z Europy Środkowo-Wschodniej do sowieckich łagrów pod koniec II wojny światowej“.
Od kilku lat – dzięki publikacji biogramów 46,2 tys. internowanych, aresztowanych i deportowanych do ZSRS Górnoślązaków – wiemy już „kto”. Teraz przyszedł czas na kolejne pytania: „dlaczego?”, „po co?”, „dokąd?” i „w jaki sposób?”. Celem niniejszego opracowania jest kompleksowe omówienie zjawiska aresztowań i mobilizacji grupy 46–48 tys. mieszkańców Górnego Śląska, którzy pod koniec II wojny światowej zostali deportowani do ZSRS. Byli to w zdecydowanej większości mężczyźni, którzy jako tzw. żywe reparacje mieli, pracując przymusowo w ramach kary zbiorowej, odpokutowywać winy ludności niemieckiej za spustoszenia, jakich dokonali hitlerowscy najeźdźcy na ziemiach sowieckich. Książka ta łamie stereotyp, który w górnośląskiej publicystyce utrwalił się po roku 1989, jakoby owe wywózki były zjawiskiem wyjątkowym, dotyczącym terenów pogranicza. Dlatego operację deportacyjną umieszczono tu w szerokim kontekście wysyłki na Wschód, do imperium Stalina, około 300 tys. osób narodowości niemieckiej lub uznanej za niemiecką z obszaru Europy Środkowej i Wschodniej. Właśnie temu kontekstowi poświęcono w publikacji sporo miejsca. Wynika to z tego, że polityka włodarzy Kremla wobec Europy Środkowo-Wschodniej mimo zauważalnych zwrotów była dość spójna i próba abstrahowania zjawiska deportacji Górnoślązaków z szerszego kontekstu mogłaby spowodować jego uproszczenie, a nawet przedstawienie w zniekształconej formie.
Publikacja została wydana w ramach serii wydawniczej Oddziału IPN w Katowicach.
Słowo: „internirung” było określeniem stosowanym przez Górnoślązaków na opisanie zatrzymania (internowania) i wywózki do pracy przymusowej mieszkańców regionu.