16/12/2024
Huling Pasko ni Mang Isko
Si Mang Isko ay isang 78-anyos na biyudo na naninirahan mag-isa sa kanilang lumang bahay. Dating puno ng buhay ang kanilang tahanan. Noon, ang bahay ay laging puno ng tawanan ng kanyang limang anak—si Anton, ang panganay; si Beth, ang maalalahaning pangalawa; si Carlo, ang tahimik na pangatlo; si Dina, ang mapagmahal na bunso; at si Elmer, ang pinakamatanda ngunit tila pinakamalayo ang loob.
Simula nang pumanaw ang kanyang asawang si Aling Naty limang taon na ang nakakaraan, tila nabawasan ang init ng kanilang tahanan. Unti-unti ring nagkalayo-layo ang kanyang mga anak. Naging abala sila sa kani-kanilang buhay—may kanya-kanyang pamilya, trabaho, at mga pangarap.
Sa bawat araw na dumadaan, nararamdaman ni Mang Isko ang lungkot na tila sumasakal sa kanya. Isang umaga, habang hawak ang isang album ng mga lumang litrato, naluha siya nang makita ang isang larawan nilang mag-anak noong Pasko. Nasa harap ng Christmas tree ang magkakapatid, nagtatawanan, habang si Aling Naty ay nakangiti, hawak ang kamay ni Mang Isko.
“Tila kailan lang, andito silang lahat. Ngayon, kahit tawag sa telepono, bihira na,” mahina niyang sabi habang pinupunasan ang luha sa kanyang pisngi.
Bawat Pasko, nagbabaka-sakali siyang darating ang kanyang mga anak. Naghahanda pa rin siya ng kaunting pagkain, naglalagay ng mga dekorasyon, ngunit sa bawat taong lumilipas, natutuyo ang mga parol at nalulumang mag-isa ang Christmas tree.
Sa kalendaryo, muling nakita ni Mang Isko ang petsa—Disyembre 15. Sampung araw na lang bago mag-Pasko. Pinagmasdan niya ang isang lumang selyado niyang liham na nakatago sa kahon. Doon isinulat niya ang kanyang nararamdaman noong unang beses na maramdaman niyang unti-unti nang nawawala ang atensyon ng kanyang mga anak.
Hindi niya kayang tumawag sa mga ito nang direkta. Laging may dahilan ang mga anak: “Pa, busy po kami,” o kaya, “Next time na lang, Pa.” Ngayon, isang masakit na desisyon ang kanyang ginawa. Kinuha niya ang isang papel at sinimulang magsulat:
“Mga anak,
Malungkot ko itong isinusulat dahil nais kong ipaalam sa inyo na wala na ako. Pumanaw na ako kahapon. Alam kong naging mahirap ang mga nakaraang taon sa atin. Ngunit nais ko lang sanang sabihin na mahal na mahal ko kayo, kahit na bihira ko nang maramdaman iyon mula sa inyo.
Ang burol ko ay sa bahay natin. Sana’y makapunta kayong lahat kahit sa huling pagkakataon.
– Ang inyong ama,
Isko”
Nanginginig ang kamay ni Mang Isko habang isinusulat ito. Ang sakit sa dibdib na hindi masabi ang tunay na saloobin sa kanyang mga anak ay tila mas matindi pa sa kanyang iniindang karamdaman.
Dinala niya ang liham sa kartero at siniguradong maipapadala iyon agad sa kanyang mga anak. Pagkauwi, nagdasal siya nang taimtim, “Panginoon, sana lang makita ko sila kahit sa huling pagkakataon.”
Sa bawat anak ni Mang Isko, iba’t ibang reaksyon ang natanggap niya nang mabasa ang sulat.
Si Anton, na isang negosyante, ay galit. “Hindi man lang kami tinawagan ng tatay natin noong may sakit siya!” bulalas niya sa asawa. Pero sa kabila ng galit, alam niyang kailangan niyang umuwi.
Si Beth ay naiyak. Nagsisisi siya dahil matagal na niyang balak bumisita ngunit laging may “mamaya na lang.”
Si Carlo, ang tahimik, ay halos hindi makapagsalita.
Si Dina, ang pinakabunso, ay nagkulong sa kwarto at iyak nang iyak. “Wala na si Papa, wala na akong magagawa!”
Si Elmer, na tila may galit sa kanilang ama, ay nagpakawala lamang ng buntong-hininga. “Paano pa? Huli na rin naman lahat ng ito.”
Isa-isang nagsidatingan ang magkakapatid sa lumang bahay nila noong Disyembre 24. Ang bawat isa ay may dalang mabibigat na emosyon—galit, pagsisisi, at lungkot. Ngunit ang inaasahan nilang burol ay natapos sa isang hindi inaasahang tagpo.
Pagpasok nila sa bahay, nadatnan nila si Mang Isko na nakaupo sa kanyang lumang silya, buhay na buhay. May kaunting pagkain sa mesa at nakangiting bumati sa kanila.
“Mga anak, salamat at nakarating kayo,” sabi ni Mang Isko, halos mamilipit sa sakit habang nakatingin sa kanila.
“Pa! Ano ‘to? Nagkunwari kang patay?” sigaw ni Anton.
“Pa, paano mo nagawa ‘to sa amin?” galit na sabi ni Elmer.
Ngunit habang sumisigaw ang ilan sa kanyang mga anak, si Dina ay yumakap sa kanya, umiiyak. “Pa, na-miss na kita,” bulong niya.
“Aaminin ko, nagkunwari akong patay. Ginawa ko lang ito dahil matagal ko nang hindi kayo nakikita. Pasko na naman, pero ako’y nag-iisa,” paliwanag ni Mang Isko habang nangingilid ang luha.
Hindi man agad naunawaan ng magkakapatid ang ginawa ng kanilang ama, unti-unti nilang nakita ang kalagayan nito. Payat na payat na si Mang Isko, at madalas itong umuubo.
Kinabukasan, ipinatawag ni Beth ang doktor upang suriin si Mang Isko. Doon nila nalaman ang masakit na katotohanan: may malubhang sakit sa puso si Mang Isko, at wala na itong gaanong panahon.
“Bilangin niyo na ang mga natitira niyang araw,” sabi ng doktor.
Tahimik ang buong pamilya. Ang galit ay napalitan ng mabigat na lungkot at pagsisisi. Ang bawat isa ay naramdaman ang pagkukulang nila sa kanilang ama.
Naging espesyal ang Paskong iyon. Sama-sama nilang binuo ang bahay—nagdekorasyon, nagluto ng noche buena, at nagbalikan ng alaala. Sa gitna ng kainan, nagpasalamat si Mang Isko.
“Salamat, mga anak. Ito na ang pinakamagandang Paskong naranasan ko simula nang mawala ang nanay niyo,” sabi niya, tila hirap nang magsalita.
Bawat isa ay yumakap sa kanilang ama, naglalabas ng saloobin at humihingi ng tawad.
Ilang linggo matapos ang Pasko, pumanaw si Mang Isko sa tulog. Natagpuan siya ni Dina na nakangiti habang hawak ang larawan nilang mag-anak.
Sa kanyang burol, lahat ng kanyang mga anak ay nagkaisa. Sa gitna ng pagdadalamhati, naalala nila ang sinabi ng kanilang ama noong Pasko:
“Ang pamilya ang pinakamahalaga. Kahit anong mangyari, huwag niyong kalimutang magmahalan.”
Pumanaw si Mang Isko nang may ngiti sa kanyang labi, dala ang pag-asa na ang kanyang mga anak ay natutunan ang aral ng pagmamahal at pagkakaisa.
Huwag nating hintayin ang araw na wala na ang mahal natin sa buhay bago natin maipakita ang ating pagmamahal. Ang oras na nawala ay hindi na maibabalik, at ang pagsisisi ay laging nasa huli. Kung may pagkakataon tayong maglaan ng panahon para sa pamilya, gawin natin ito ngayon, habang may panahon pa.
If you like my story pls like and share
WAKAS......
