12/09/2023
Noong Setyembre 12, 1896, 13 Pilipino, ang "13 martir" ng Cavite ay binaril ng mga awtoridad ng Espanya sa Plaza de Armas malapit sa Fort ng San Felipe, Cavite City, dahil sa pagsali sa rebolusyong Katipunan.
Sa mga ulat ng napipintong balak laban sa gobyerno, mabilis at malupit ang naging reaksyon ng mga Espanyol na nagresulta sa malawakang pagbitay sa "13 martir".
Ang 13 martir ng Cavite, edad mula 31 hanggang 64 na taon, ay dinampot, ikinulong, at pinahirapan at sinentensiyahan ng kamatayan sa pamamagitan ng firing squad upang baka ang mga tao ay sumuko. Sampu (10) sa kanila ay mga MASON, kabilang sina:
1. Mariano Inocencio, 64, isang mayamang proprietor;
2. Jose Lallana, 54, isang sastre, dating Corporal sa Spanish Army at isang Spanish Mason;
3. Eugenio Cabezas, 41, isang relo at miyembro ng Katipunan;
4. Maximo Gregorio, 40, isang klerk ng Cavite Arsenal;
5. Hugo Perez, 40, isang manggagamot at miyembro ng Katipunan;
6. Severino Lapidario, 38, Chief Warden ng Provincial Jail at miyembro ng Katipunan;
7. Alfonso de Ocampo, 36, mestisong Kastila at miyembro ng Katipunan;
8. Luis Aguado, 33, empleyado ng Cavite Arsenal;
9. Victoriano Luciano, 32, isang pharmacist at makata;
10. Feliciano Cabuco, 31, empleyado ng Navy Hospital sa Cavite.
Ang tatlong hindi mason ay sina:
11. Francisco Osorio, 36, mestisong Chinese at contractor;
12. Antonio de San Agustin, 35, isang surgeon at negosyante;
13. Agapito Concio, 33, isang g**o, musikero at pintor.
Gayunpaman, ang pagkamatay ng 13 martir, kasama ang marami pang iba sa mga lalawigan na sumapi sa rebolusyon, ay nagpasigla sa rebolusyon na humantong sa Hunyo 12, 1898, sa proklamasyon ni Heneral Emilio Aguinaldo ng Kalayaan ng Pilipinas.
Sa memorya ng 13 martir, noong 1906, isang monumento ang itinayo sa lugar kung saan sila pinatay. Inilagay muli ng kanilang mga pamilya ang kanilang mga labi sa paanan ng monumento.
Ang bayan ng Cavite ay pinalitan din ng pangalan na Trece Martires sa kanilang karangalan at ang 13 nayon nito ay pinangalanan para sa bawat isa sa mga martir.
Maligayang ika-127 Anibersaryo ng Kabayanihan ng Labintatlong (13) Martir ng Cavite.