28/05/2019
Manifest 16X
Wake-up call: Creatieve ambachten hebben betaalbare ruimte nodig!
De ambachtelijke kunstenaars van Stichting 16X
De twee loodsen van de Stichting 16X worden bezet door 16 creatieve professionals. Op een afstand zie je al dat het gaat om een ongebruikelijke plek: onaffe sculpturen, bergen materialen, allerlei aanhangers met bijzondere opbouw (grote stalen wolf, enorme krant, regenboog, hot-tub), een grote hout-stek, caravans, een Eiffeltoren…
De werkruimtes zijn ingericht met metaalbewerking en houtbewerking machines. Geen vloerbedekking-ateliers in voormalige kantoren hier, maar werkplaatsen met stenen vloer waar aan formaat gewerkt kan worden.
Wij, als creatieven van de stichting, runnen het beheer en de
(door-)verhuur van de loodsen zelf. Dit zelfbestuur vinden we van groot belang voor onze bedrijvigheid en vrijheid om te maken. En: zo kunnen we de huur betaalbaar houden! Door deze positie zijn we ook in staat om een directe inbreng te hebben bij de gebiedsontwikkeling van het Werkspoor
Kwartier. Een model voor een zelforganisatie dat we graag willen voorleven en overdragen aan nieuwe initiatieven en groepen kunstenaars!
Nu wordt onze eigen ruimtelijke positie in het Werkspoor Kwartier bedreigd: geen toekomstbestendig huurcontract met de eigenaren, geen begrip van de gemeente voor onze monumentale makers-mentaliteit in het Werkspoor
Kwartier maar wel de opmars van de intermediairen met hun belachelijk hogere huurprijzen, want, Cartesius 2 is van een achterstandsindustrieterrein waar de heroïne-hoertjes hen plek vonden veranderd in een hot and happening creatieve werkplek waar de grondprijzen al 3x over de kop zijn gegaan en het eind nog niet in zich is.
Rond 2000
Een driehoek aan het Amsterdam-Rijnkanaal. Op 10 minuten fietsen vanaf het centrum van Utrecht. Oude, verwaarloosde industriële gebouwen, vaak leeg of een opslagfunctie vervullend. Één gebouw steekt er monumentaal gezien bovenuit: het Werkspoorgebouw waar tot de jaren zeventig van de vorige eeuw spoorbruggen en locomotieven gebouwd werden. Het gebouw verandert van eigenaar maar het blijft leeg staan. Gemeentelijk diensten als afvalscheiding en stadswerken nemen enkele lege plekken in de driehoek
in bedrijf. Een ideale omgeving voor creatieve ambachtslui en kunstenaars die ruimtelijk werk maken. Want genoeg ruimte tegen een betaalbare prijs.
Rond 2012
Het Cartesiusgebied raakt nu definitief behept met het creatieve virus. Kunstenaars dragen actief bij aan culturele ambities van de stad Utrecht en voorzien een creatieve hotspot in het voormalige industrieterrein. Plannen worden gemaakt voor de nominatie Utrecht Culturele Hoofdstad van Europa. Ook de gemeente heeft het creatieve perspectief ontdekt via de Ontwikkelingsvisie (door TCN, onze toenmalige huurbaas opgesteld) en neemt deze visie over voor het gehele gebied. In het Werkspoorgebouw neemt het nieuwe Cartesius Museum geregeld en met toestemming van de toenmalige eigenaar de ruimte in gebruik voor creatieve activiteiten en de maandelijkse Cartesius-tafel waar ook de nieuwe naam Werkspoorkathedraal ontstaat.
In 2015 wordt een mijlpaal bereikt: de nieuwe eigenaar van het Werkspoorgebouw zet in op een blijvende creatieve functie van het gebouw en laat de naam Werkspoorkathedraal groots op het gebouw plaatsen. Steeds meer kunstenaars hebben in het gebied hun werkplek met de Vlampijpateliers als vroege vogels.
Rond 2025
Er is volop bedrijvigheid op het Werkspoor Kwartier Economische dienstverlening vormt de kern van de nieuwe economie. Ook de creatieve dienstverlening – architecten, webdesigners, studio’s voor entertainment –vormt een onderdeel van deze bedrijvigheid. De ambachtelijke kunstenaars met hun behoefte aan grote werkplaatsen
zijn vertrokken. Waarheen? Dat weet niemand. Zij kunnen de inmiddels hoge huurprijzen niet betalen. De onroerend goedeigenaren kennen het verhaal: op het juiste moment de prijzen verhogen als het gebied flink in de lift zit. Ook culturele intermediairen hebben nu het gebied ontdekt en verhuren de gebouwen in de vorm van kleinschalige units door aan de
creatieve dienstverleners en kunstenaars die uit de voeten kunnen met een klein en/of gedeeld kantoor. Door het vertrek van de ambachtelijke kunstenaars mist het Werkspoor Kwartier een deel van de creatieve dynamiek. Gesproken wordt van een ‘artistieke aderlating’.
Een manifest in 2019!
De situatie in 2025 hoeft geen werkelijkheid te worden. Wij, de
ambachtelijke creatieven van de ateliers van de Stichting 16X roepen via dit manifest op het roer om te gooien. Verschillende partijen kunnen volgens ons een bijdrage leveren: De gemeente kan in haar vergunningenbeleid ervoor zorgen dat oude industriële gebouwen niet gesloopt worden om plaats te maken voor anonieme bouwconstructies met de hoogste bedrijfs-grondprijs van Nederland, die geen enkele toegevoegde waarde hebben. Ook kan de gemeente initiatieven steunen die een versterking van de positie van
makers beogen. Helaas heeft de gemeente een eigen vastgoed-afdeling die in de afgelopen 25 jaar al het gros van het gemeentelijke vastgoed in de uitverkoop heeft
gedaan, en nu heeft dezelfde gemeente weinig meer in de melk te brokkelen. Gebouweigenaren kunnen ruimte bestemmen voor ruime werkplaatsen met vriendelijke prijzen waarin gelast, gebeiteld, getimmerd en geverfd kan
worden met dito ruimte voor werk en opslag. Vooral kunnen zij vertrouwen hebben in jonge organisaties die willen huren maar geen gevestigde intermediair zijn. Helaas zitten zij niet te wachten op minder inkomsten dan wat mogelijk is.
Wel op woonbestemming want dan gaan de prijzen nogmaals 3x omhoog. Intermediairen kunnen een onderscheid maken in huurprijzen tussen ruimtelijke ateliers en bedrijfsbureaus voor creatieve dienstverleners. In vele steden is dit de gewoonste zaak van de wereld. Ook in gewoon bedrijfsvastgoed
rondom Utrecht hanteert men andere prijzen voor bedrijfsruimte als voor kantoorruimte. Binnen de creatieve sector wordt helaas alleen de hoge prijs gehanteerd, of je als kunstenaar nou met groot monumentaal werk bezig bent of op een mac je ding kan doen, de vierkante meter prijs is
hetzelfde. Voor de ruimtelijke ateliers moeten lagere prijzen berekend worden om het ambachtelijk werken mogelijk te houden binnen Utrecht.
Helaas…
We stellen het zeer op prijs dat de volgende organisatie ons manifest 16X
onderschrijven:
dB’s
Cartesius Museum
Hof van Cartesius
De Nijverheid
De Schaverij
Het Uitvindersgilde
Campus Werkspoor
Werkspoorkathedraal
Vlampijpateliers
HKU studenten
De Plaatsmaker
Afzender:
Stichting 16X
Nijverheidsweg 16d
3534AM Utrecht
