Leuvenhorst en Hulshorsterzand

16/08/2024

Noorderlicht boven Hulshorsterzand.

Half augustus krijg ik altijd de kriebels. Is het weer wel goed genoeg om een paar uur op de zandverstuiving van Hulshorst door te brengen?
De sterrenregen van de Perseïden is voor mij synoniem met de vakanties op Leuvenhorst. Dan lag ik in een luie stoel richting noordoost kijkend. Proberen de sterrenbeelden te herkennen en af en toe zo'n fel snel lichtspoor te zien wegschieten.
Dat was prachtig, maar vaak ook behoorlijk koud. Want hoewel het overdag warm kon zijn geweest op de zandverstuiving koelde het heel snel af naar ijskelder niveau. Heel af en toe kwam één van onze katten op visite die dan heel subtiel met zijn kop een tikje tegen je kuit gaf.
O, dat gaf een enorm gevoel van vrijheid en eenheid met de natuur.

Tja, en als je dan met de nodige moeite heb plaatsgenomen aan de rand van die uitgestrekte zandvlakte zoals afgelopen dinsdag. En de nacht langzaam de dag overneemt. Dan neemt de ervaring van het moment je weer voor even terug in de tijd.
Jij kijkt letterlijk naar het licht uit het verleden.
Voor mij is dit altijd een intens mooi moment. Dat soms een transcendent gevoel opwekt.

Hoewel, vroeger kwamen er niet zoveel vliegtuigen over. Want het intensive luchtverkeer overtreft met gemak het aantal aan vallende sterren dat je per avond zal zien. En dat was dus nu ook het geval.
Maar wat je wél aan voortrazend ruimtepuin ziet is altijd weer een ervaring die ik niet zou willen missen.
Helaas geen vallende ster kunnen vangen op beeld. Wel het Noorderlicht als bijvangst.
Je moet soms ook een beetje geluk hebben.

05/08/2024

Bij een meerdaags bezoek aan Leuvenhorst, vielen tijdens het wandelen en struinen in dit heerlijke gebied wat dingen op.

Op het Veld van Sandberg was men weer behoorlijk aan het knutselen geslagen met dood hout. De droom van elk insect en pyromaan.
Soms begin ik me echt zorgen te maken over de grote hoeveelheid dood en droog hout in de ondergroei van het bos. Daarbij zijn alle brandgangen van weleer volledig dichtgegroeid. Er zijn inmiddels zoveel wegen afgesloten dat het voor de brandweer, bij de bestrijding van een bosbrand. Wel eens zou kunnen uitdraaien op een waar nachtmerrie scenario.

Op het Biologenkamp was ik al een tijd niet meer geweest. Daar hebben ze de oude pompbuis gepromoveerd tot meetpunt voor de waterstand. Je ziet trouwens steeds meer van deze meetpunten in het bos staan.

Aan de toch al grote hoeveelheid verbod's en gebod's borden is er één toegevoegd die ik nog nooit op Leuvenhorst had gezien. Een groot geel bord met vette letters; "Privé terrein".
Merkwaardig, want toen Leuvenhorst werkelijk in privé bezit was zag je dit soort borden en afsluitingen nergens in het bos.
Nu het eigendom is van Natuurmonumenten word zomaar een stuk bos geclaimd als privé!?
Ik neem aan dat het niets met het wild te maken heeft, want dan spreekt men over een rustgebied. Wat is dan zo buitengewoon "privé"? Het kan niets met menselijke activiteiten te maken hebben.
Want, dat mag niet midden in een natuurgebied, toch?

22/07/2024

Als je hier hebt mogen kamperen dan zal je altijd terug verlangen.

Leuvenhorst, Tafelberg, 50 meter ten noorden van de pomp 2.

22/06/2024

Boven het ecoduct Hulshorst.

https://zoeken.beeldengeluid.nl/program/urn:vme:default:program:2101608140125973631/asset/urn:vme:default:asset:2101610240657417821/player=0,278400

21/06/2024

Al dat overvloedig water van de afgelopen tijd zorgt voor flinke groei op het Hulshorsterzand. Het stuk bij de Hazenberg is al aardig dichtgegroeid met berk.
Zicht vanaf de locatie: Tafelberg bij 2e pomp.

05/03/2024

De Hulshorster binnenzee. Nat, en zompig, van zandverstuiving naar moeras. Zo ziet het Hulshorsterzand er tegenwordig uit. En nee, het is niet de beek die buiten haar oevers is getreden.
Zal er in de zomer grasland gaan groeien?

23/01/2024

Janna, mijn moeder zou vandaag 85 zijn geworden. Maar ze is 33 jaar geleden overleden. Vandaag vond ik een dia van haar tussen alle ander vakantie dia's.
Ze zat op de fiets, met mijn zus Helen achterop. Bevroren in de tijd. Ze reed op het viaduct over de A28 bij Hulshorst en ze kwam net van het station. We hadden haar opgehaald van de trein uit Leiden, dat deden we elke ochtend.

Mijn moeder was een echte kampeerder en verslingerd aan de Leuvenhorst. Sinds ze was getrouwd met mijn vader kwam de tent en het kamperen in haar leven. Dat begon met twee weken op de Hazenberg en dat werden er uiteindelijk zes, de gehele lange school vakanties. Leuvenhorst was een soort van toevluchtsoord voor haar geworden. En niet alleen voor haar!
Dus toen ze een paar weken voor de zomervakantie voor de 3 e keer geopereerd moest worden aan borstkanker, was er voor haar geen twijfel mogelijk. Dat kamperen in het bos moest en zou doorgaan.

Na de operatie moest ze nog 6 weken worden bestraald, de laatste 3 weken van de bestraling vielen juist in de vakantie. Dat betekende dat ze ochtends om 6 uur opstond. In Hulshorst de trein pakte en om bij het AZL in Leiden ( vlak achter Leiden Centraal ) uit te stappen. Dan ging ze daar haar "ding" doen en stapte in de eerste de beste trein terug naar Hulshorst. Meestal was ze rond half twaalf weer bij de tent.
Toen realiseerde je je dat niet want alles gaat op dat moment voorbij in een algehele waas van fatalistische acceptatie. Wat het is gewoon niet anders.

Later en nu dus ook weer, realiseer je wat dat voor een krachttoer moet zijn geweest. Maar ze droeg het met een opgewektheid die bijna buiten haar zelf trad. Anders kan ik het niet omschrijven.
En als je vroeg hoe het die ochtend was gegaan op het AZL dan zei ze: " Ach je komt nog eens ergens " en dat was dan dat.

Wat een enorm doorzettingsvermogen en wilskracht zat er in die vrouw.
Alleen maar om te wezen waar je zo ontzettend graag wilt zijn. Iets dat ik nog steeds ontzettend goed begrijp.

21/11/2023

1988 hoogzomer, op de zandverstuiving. Zus Helen met boemerang op onze favoriete plek, de bult. Met uitzicht op de zonsondergang.

08/11/2023

De handgeschreven handleiding van de kaarttrekker door ir. E.A. Jurriaanse. Aan de handleiding is goed te zien dat er tijdens het gebruik van het apparaat dingen zijn veranderd en aangepast. Deze handleiding heeft ons erg geholpen om de werking van het apparaat te begrijpen.

04/11/2023

Voortgang kaarttrekker.

In oktober hebben weer bezoek ontvangen op de Houtsnip van Museum Boerhaave uit Leiden. Vorige keer waren we heel veel te weten gekomen over de kaarttrekker. En ook nu zijn we weer iets wijzer geworden.
Het hele onderzoek naar de kaarttrekker heeft helaas een tijd stilgelegen door organisatorische problemen binnen het museum. Maar nu zijn die opgelost en kunnen we verder.

Op de foto zie je de conservator en de restaurateur van het museum. Voor hen ligt het vloeistof gedempte kompas uit de kaartrekker. Er was een discussie of we de vloeistof ( in dit geval Alcohol ) weer moesten toevoegen voor de goede werking. In principe werkt het zonder ook, maar bij de geringste beweging van buitenaf gaat het kompas raster bewegen. Dat is in het dagelijks gebruik erg storend.
Uiteindelijk is besloten toch geen vloeistof toe te voegen want we waren er niet gerust op dat de fragiele pakking nog in functionele staat is. En dat de kans heel groot zou zijn gezien de leeftijd van het instrument dat er allerlei lekken zouden ontstaan. Met alle gevolgen van dien.

De restaurateur heeft een nieuw ( in de werkplaats van het museum ) gemaakt inkt reservoir geplaatst. Nu moet enkel nog de juiste inkt worden gevonden. Aan het oplossen van die puzzel wordt momenteel nog gewerkt.
Mechanisch is het meetinstrument in opvallend goede staat. En na enige testen lijkt het uitstekend te functioneren.
Een leuke ontdekking deden we in de papieren die van de kaarttrekker bewaard zijn gebleven.
Er was altijd het gerucht dat er een tweede kaarttrekker zou bestaan en dat die in Utrecht terecht was gekomen. Nu hebben we daar óók de bevestiging van gevonden in de correspondentie van Ernst Jurriaanse aan een kunststof fabrikant.
Uit dat schrijven blijkt dat de Leidse Instrumentmakers school een soortgelijk apparaat heeft gebouwd voor het Utrechts Landschap. Dus de legende was gebaseerd op waarheid!
We hopen nu dat de oorspronkelijk blauwdruk zich nog ergens in de archieven in Leiden bevind. Het zou natuurlijk vermakelijk zijn als dat document zich al in het archief van museum Boerhaave zou bevinden, werd door de restaurateur gegrapt.

Als alles meezit kunnen volgend jaar beginnen met het filmen van de kaarttrekker in actie. En dat natuurlijk in de bossen van het magnifieke Leuvenhorst.

28/08/2023

Over mezenliefde bij de famille Tinbergen waarvan de kiem is ontstaan op de Leuvenhorst, tijdens de waarnemingen op het biologen kamp bij 't witte zand en op de zwarte berg.
In de mini-documentaire gaat het vanaf 3;30 o.a. over het biologenkamp.
Met dank aan Jaap van Rossum voor het artikel en de link.

Filmmakers Jan Musch ( 62 ) en Tijs Tinbergen ( 65 ) maakten de documentaire MeesTV, over de mezenliefde van de familie Tinbergen.
Een artikel uit de volkskrant.

Door Casper Janssen.

Aan de opstelling is niets veranderd. Op de monitor in de slaapkamer van de bovenwoning aan de Amsterdamse Rooseveltlaan het beeld van een koolmees op het nest, er ligt een kluwen aan draden die leidt naar de nestkast die een meter verder aan de buitenmuur hangt. Het bed in de slaapkamer van waaruit Tijs Tinbergen (65) en zijn vrouw Tineke iedere dag naar hun MeesTV kijken, is even onopgemaakt als in de documentaire die Tinbergen met zijn filmpartner Jan Musch maakte, met de toepasselijke naam: MeesTV.

Tijs Tinbergen gaat voor naar de andere bezette nestkast, aan de achterkant van het huis. Ook hier leiden draden naar een monitor, in de huiskamer, met daarop het beeld van een mees. De raamdeuren naar het balkonnetje staan open, op een bankje in de deuropening staat een bakje met meelwormen. Vader koolmees komt er af en toe een halen, hij pendelt tussen de kastanjeboom, pal achter het huis, het bakje met meelwormen en de nestkast. Poes Sien kijkt gelaten toe, Tineke werkt op een meter afstand onverstoorbaar verder aan een tafel.

Het zijn beelden die ook in de documentaire voorkomen die de NCRV vanavond uitzendt. In die film, MeesTV dus, volgen Tinbergen en Musch Tijs Tinbergen zelf, in zijn fascinatie voor koolmezen. En niet alleen Tijs Tinbergen, maar ook zijn moeder en de bevriende Wieringer beeldhouwer Theo Mulder, die allen nestkastjes met camera's hebben. Zijn oudste dochter, die, meldt Tinbergen, al op haar 2de een koolmees van een pimpelmees kon onderscheiden, heeft ook een nestkast met camera en zijn broer, de Groningse bioloog Joost Tinbergen, doet professioneel onderzoek naar koolmezen. De documentaire volgt die familieliefde voor de koolmees. En de koolmezen zelf, vanaf het moment dat het mannetje het vrouwtje naar de nestkast probeert te lokken tot aan het uitvliegen van de jongen toe, met alle kleine en grote drama's die zich in de tussentijd voordoen.
Tijs Tinbergen: 'Het gaat erom hoe fascinerend het is naar de lulligste dingen te kijken, om hoeveel je kunt zien als je goed kijkt.'

Maar, zoals wel vaker bij de documentaires van Musch en Tinbergen, gaat het om meer dan alleen het vastleggen van de natuur. In dit geval: om meer dan 'meesjes kijken' alleen. Boven de monitor in de huiskamer hangt een foto van de vader van Tijs Tinbergen, de bioloog en ornitholoog Luuk Tinbergen, die op zijn b***t weer de broer was van Nobelprijswinnaars Jan en Niko Tinbergen. Achter Tijs Tinbergen, op een stapel boeken, staat een tekening die zijn vader maakte van het bos bij Hulshorst, op de Veluwe, waar hij in de jaren veertig koolmezenonderzoek deed. Tinbergen heeft de tekening geërfd van zijn moeder, die in februari overleed, toen de film net klaar was. MeesTV volgt moeder Tinbergen in haar laatste jaren. Eerst nog in haar eigen huis, waar ze de ontwikkelingen in de nestkasten nauwgezet bijhoudt, dan, na een revalidatie na een hartaanval, in een kamer in een bejaardenhuis, waar ze in een stoel bij het raam kijkt naar een vetbolletje met koolmezen en pimpelmezen. Terwijl in de nestkasten het ene na het andere jong wordt geboren en uiteindelijk uitvliegt, zegt moeder: 'Ik zal er aan moeten wennen dat het straks voor me afgelopen is.'
Tijs Tinbergen kwam op het idee voor een film toen hij in 2000 zijn eerste camera in een nestkast installeerde. 'Ik had er ontzettend veel plezier in, maar het kijken naar koolmezen was voor mij ook een mooie invulling voor het gemis van mijn vader.'

Een van de weinige jeugdherinneringen aan zijn vader speelde zich af in Hulshorst, waar het gezin Tinbergen in de zomer drie maanden leefde in een tentenkamp in het bos. Hij moet 6, of 7 zijn geweest, denkt hij. 'Mijn vader had daar hutjes gemaakt waarin je, via een glasplaat, in de nestkastjes van de koolmezen kon kijken. Ik herinner me dat ik mee mocht, op de fiets, in het bos, naar de zwarte berg, waar die hutjes stonden. Mijn vader was een grote man, die kon maar net in dat hutje en toen moest ik er ook nog bij. En dan dat magische moment dat alles donker was en je die plaat wegschoof en via die glasplaat in de nestkast keek. Op zo'n moment, als je als jongetje mee mag met je vader, voel je je heel groot.'

Zijn vader overleed toen Tinbergen 8 was, aan de gelukkige jaarlijkse zomermaanden op de Veluwe kwam abrupt een eind. Pas veel later hoorde hij dat zijn vader, die enthousiaste, humoristische man die zulke prachtige tekeningen maakte van koolmezen, zelfmoord had gepleegd. De verwerking van de vroege dood van zijn vader, die depressief bleek te zijn geweest, legden hij en Jan Musch al eens vast in de documentaire Gebiologeerd. 'In MeesTV was het doel het wonder van Hulshorst, dat onze hele familie kent via de verhalen en tekeningen, op een nieuwe manier te beleven. Die koolmezen zitten in onze familie gekerfd. Dat mijn vader er zo vroeg tussenuit ging, bood mij de kans ermee verder te gaan. Door die camera's in die nestkastjes kun je er een nieuwe dimensie aan geven. Het verliezen van je vader tekent je, op een gegeven moment ontdek je dat je het je leven lang meedraagt. Dat is ook iets om te koesteren. En op deze manier leer je hem weer beter kennen. Daarnaast is deze film ook een standbeeldje voor mijn moeder geworden, een eerbetoon. Zij heeft ons altijd aangemoedigd om met die biologie door te gaan. Ik heb politicologie gestudeerd, ben naar de filmacademie gegaan, maar op slinkse wijze heeft ze me toch weer in die richting gekregen.'

Tinbergen en Musch ontdekten bij het maken van MeesTV weer eens hoe 'magisch' het medium film is. 'Het tijdsbegrip in de film is heel raar. Aan de ene kant heb je het dwingende ritme van een seizoen koolmezen, ei-jong-oud noemen wij dat. Daar doorheen vlechten we de ontwikkeling van mijn moeder in de loop van vier jaar. Op een rare manier blijft het een eenheid van tijd. Dat kan dus met film.'
Tinbergen legde al in 2004 de eerste beelden uit zijn nestkast vast en ook daarvan is materiaal in de film verwerkt. Zoveel jaar koolmezen filmen levert uiteindelijk unieke beelden op. Van een sperwer die een van de koolmezen belaagt in de Rooseveltlaan, van jonge koolmeesjes die uit de nestkom vallen, vliegbeelden in slow motion van mezen die meelwormen pakken, van dode meesjes, bange meesjes, hongerige meesjes en uitvliegende meesjes. Dramatisch is het af toe ook. Bijvoorbeeld als het vrouwtje van het nest met jongen achter Tinbergens huis opeens is verdwenen en het mannetje er alleen voor staat. Tinbergen neemt dan het besluit in te grijpen in de natuur en het mannetje een handje te helpen, door het bakje meelwormen op het balkon te zetten. 'Ik doe het voor de lol, voor de mezen, niet voor de wetenschap', verklaart hij opgeruimd in de film.
Nu zegt hij: 'Ik heb pas sinds kort ontdekt dat ik erg goed op mijn plek ben als filmer. Als wetenschapper zou ik veel te makkelijk dingen laten voorbij glippen waar je eigenlijk scherpe vragen moet stellen. Ik laat me meeslepen door mijn enthousiasme, ik wil ook dat iedereen ziet wat ik heb gezien, ik wil iedereen erbij betrekken, net als mijn moeder deed als ze bezoek kreeg. Ergens in de film behandelt een mees een meelworm, voordat hij die naar de jongen brengt. Ik zeg er wel iets over, ik roep dan dat ik denk dat hij de ingewanden eruit haalt, maar of dat echt zo is, heb ik niet uitgezocht.'

Vandaar waarschijnlijk dat MeesTV vooral een documentaire is waarin de liefde voor koolmezen van een groep intieme familieleden en vrienden wordt geportretteerd, met Tijs Tinbergen als aanjager. Er wordt uitgebreid gebeld over het eerste ei, het eerste jong, de eerste uitvliegers. Vriend en 'substituutvader' Theo Mulder en zijn vrouw spelen daarin een mooie rol. In zijn slaapkamer, voor zijn bed, staat een grote flatscreentelevisie, die hij 's nachts vaak aanzet om naar de mees te kijken in zijn kast. Die mees doet niets, behalve 'mees zijn', zoals Mulder zegt, en dat is rustgevend. Tegen het einde van de film haalt Tinbergen het oude nestkastje met camera van de schuur bij het inmiddels onbewoonde huis van zijn moeder. Het huis moet opgeknapt worden en verkocht, schilders zijn al in de weer. Tinbergen: 'Mijn broer Joost, de wetenschapper, zei: het is een mooie, sentimentele film. Het klopt: ik ben hartstikke sentimenteel. Ik vind dat ook zo langzamerhand een toegestane afwijking. Ik merk steeds meer hoe belangrijk dat primaire kringetje van mensen om je heen is, hoe belangrijk familieleven is. Vandaar dat ik ook nadrukkelijk mijn dochter en de kleinkinderen bij de film betrek.'

Tinbergen pakt de tekening van Hulshorst erbij, die vrolijke tekening van zijn vader, van het bos met de dieren. 'Kijk, daar stonden die hutjes, dit was ons universum. We komen er incidenteel nog weleens.'
Tineke roept vanuit de voorkamer: 'Als jij je verdrietig voelt gaan we altijd even naar Hulshorst.'
En tegen de bezoeker: 'Daar vindt hij zijn wortels weer.'
Hij wijst opnieuw naar de tekening: 'Hier loopt de Hierdense beek. Eigenlijk willen we de as van mijn moeder hier verstrooien. Mijn vader is verstrooid in de Zuiderzee en vanaf hier kan de as van mijn moeder daar ook naartoe stromen. Ik moet het nog overleggen met mijn broers, maar mij lijkt het een mooi idee.'

Chris Kijne in gesprek met Jan Musch en Tijs Tinbergen over hun documentaire 'MeesTV' (NCRV, 2014). De film gaat over de liefde voor koolmezen, die in de familie van Tinbergen van vader op zoon werd doorgegeven. Net zoals bij hun eerder documentaire 'Rotvos' (2009) staat ook in MeesTV de interactie....

23/08/2023

Bling, bling op de zandverstuiving.

Gaat de zandverstuiving van Hulshorst na maanden dan toch weer open?
Als je naar de nieuwe paaltjes kijkt die nu zijn neergezet op de "oude" wandelroute lijkt dat op korte termijn het geval te zijn.
Alleen die detonerende fosforescerende kleuren in het landschap vind ik nogal gruwelijk. Alle bordjes en paaltjes op de zandverstuiving schitteren, nee, schreeuwen je van verre tegemoet! Fel geel, fel magenta. Deze laatste kleur is extraspectraal ( buiten het natuurlijke kleurenspectrum ) en dus zuiver kunstmatig. En komt in de natuur dan ook helemaal niet voor.
Je zal deze kleur dan ook nooit terugvinden op het schilderspalet van een landschapsschilder.
Ik ben van mening dat je deze kleuren uit esthetica en respect nooit mag gebruiken in een landschap, werkelijk (een) doodzonde. Het is net zo lelijk als een windturbine op een blanke duintop of een zonnepanelen in een grazig weiland.

Hoe anders is het bijvoorbeeld gesteld in de Kroondomeinen. Daar zijn de bordjes stemmig donkergroen en passen naadloos in de omgeving. Stel je voor dat deze bordjes fel lichtgevend oranje zouden worden. Dat zou stuitend zijn met de landschaps etiek en schoonheid. Als zo een verschrikking ooit zou plaatsvinden dan zou ik me direct aanmelden als lid van het republikeins genootschap. Daar is geen enkele twijfel over mogelijk!

20/07/2023

Helpt de afsluiting van het Hulshorsterzand?

Artikel uit de Stentor.

16/07/2023

Sommige routes over het zand zijn weer open! Ben toch zo benieuwd wat ze nu eigelijk met die sluippaadjes bedoelen.

Natuurmonumenten geeft in het broedseizoen rust en ruimte aan broedende vogels op het Hulshorsterzand. Lees hier meer over waar en waarom.

20/06/2023

Afgelopen week heb ik voor LOEMedia Elburg een artikel geschreven over de kaarttrekker van ir. A.E. Jurriaanse.
De meeste lezers zullen wel bekend zijn met de kaarttrekker en de avontuurlijke ontdekkingstocht die Govert en ik samen met museum Boerhaave hebben gemaakt.
In dit artikel doe ik voor het eerst een poging om te beschrijven hoe het ingenieuze apparaat nu eigelijk werkt.

Als klein jongetje hoorde ik tijdens onze kampeer vakanties in de jaren 70 en 80 op Landgoed Leuvenhorst bij Hulshorst, verhalen over een wonderlijk apparaat. Er werd mij verteld van een hoogst verfijnd en zuiver werkend mechaniek waarmee kris kras over de ruwe bospaden van Leuvenhorst werd gereden....

16/06/2023

Broedseizoen op de zandverstuiving van Hulshorst loopt tot 15 juli

Deze kaart van de vereniging tot behoud van natuurmonumenten Nederland geeft meer duidelijkheid over de afsluitingen van de zandverstuiving

Er staan nu tevens vermeld dat het broedseizoen loopt tot 15 juli. Maar dat staat niet op alle borden rondom het zand aangegeven. Je moet het maar weten.

24/05/2023

Een gedicht van Simon Vestdijk over de Hierdense beek. Vestdijk haalt hier de onmogelijke liefde aan uit Twee brieven uit ‘De overnachting’
De brief 'Justus' schreef Simon Vestdijk de andere 'Line' schreef Jeanne Van Schaik-Willing. Parallel en verstrengeld, maar toch gescheiden, net als de beek.

Elly de Jongh vond het gedicht in een boek bij de kringloop. Leuke vondst.

25/04/2023

Over meten en weten

Dit is het antwoord dat ik kreeg op mijn vraag wat de camera en de niveau meting voor betekenis hadden langs de Leuvenumse beek. Zie Meten is weten.

Beste Hendrik,

Deze camera's worden gebruikt om de veranderingen in de morfologie van de beek te onderzoeken.
Er wordt gekeken hoe bladpakketten rond het hout vormen en hoe deze met hoge afvoeren worden verplaatst/verdwijnen (de afvoer wordt gemeten met de peilbuizen ). De bladpakketten vormen een belangrijk substraat voor de macrofauna in de beek.

Hier kunt u een fragment van de herfst metingen zien:
https://www.linkedin.com/posts/gea-van-der-lee-62397840_leuvenumsebeek-timelapsevideo-activity-7010960264439156738-02c7?utm_source=share&utm_medium=member_desktop

Met vriendelijke groet,
Gea

Prachtig om de bladtoevoer bij houtpakketten in de met in beeld te brengen

13/04/2023

Meten is weten?

In een bocht van de Leuvenumse beek worden metingen door UV Wageningen verricht. Twee NAP peilschalen een camera en een specifiek samengesteld meet instrument ( stromings meter? ).
Geen verdere informatie over te vinden. Alleen dat je er met je tengels af moet blijven. Wie weet er meer van?

30/03/2023

Een artikel over de afsluiting Hulshorsterzand, geplaatst bij LOEmedia de lokale omroep van Elburg. Met een korte schets en samenvatting van wat vooraf ging aan de afsluiting van de zandverstuiving.

Al vele jaren beheer ik op Facebook de vriendengroep Leuvenhorst en Hulshorsterzand. Deze groep is gewijd aan het voormalige landgoed Leuvenhorst bij Hulshorst. Daardoor ben ik nauw betrokken geraakt bij het wel en wee van dit bijzonder natuurgebied op de Veluwe. Een omvangrijk gebied met een ruig s...

28/03/2023

Artikel uit de Stentor van 27 maart over het afsluiten van het Hulshorsterzand.

Interessant wat er wordt gezegd over het verlengde broedseizoen. Er wordt daarbij niet meer gesproken over alleen het beschermen van soorten die al broeden, maar vooral de terugkeer van soorten.

27/03/2023

Een dag van nostalgie en lichte weemoed.

Vorig jaar hebben we in oktober met oud kampeerders een wandeling gemaakt over Leuvenhorst. We bezochten de oude kampeerplekken en de locaties waar eens de waterpompen stonden die ons tijdens het kamperen van het nodige water voorzagen. Een van de meelopers Jaap van Rossum heeft er een mooie samenvatting van gemaakt. Kompleet met oude foto's hoe het eens was.

Een wandeling met oud-kampeerders op het landgoed Leuvenhorst

20/03/2023

Update Hulshorsterzand afsluiting

Afgelopen week zijn er nog meer afsluitingen bijgekomen. Tientallen bordjes, hekken, wegversperringen en honderden meters versperrings touwen geplaatst. Met ingang van 15 maart is alles daadwerkelijk afgesloten. Tussen de eerste en tweede zandverstuiving ligt een smalle corridor de Klarenweg die nog begaanbaar is. Er is ook een nieuw pad door het bos gemaakt die de Schepel verbind met de Klarenweg zie de blauwe lijn op de kaart.

12/03/2023

De canceling van het Hulshorsterzand.

Waarschuwing vooraf, dit wordt een heel persoonlijk verhaal. En is niet geschikt voor de weke van geest.

Vorig jaar was er al sprake van de afsluiting van het Hulshorsterzand. Dit zou voornamelijk ter bescherming van de daar broedende vogels zijn. Veel protest veel onbegrip bij de regulaire bezoekers en omwonende van het gebied waren het gevolg. Natuurmonumenten beloofde zich te beraden op alle ingekomen kritiek over de afsluiting. En een afgewogen besluit te nemen. Persoonlijk vreesde ik het ergste en helaas is dit met ingang van 15 maart vertaald naar een koude realiteit.
Ik had onheilspellend geruchten gehoord over hoe de afsluiting was uitgevoerd. En bracht met ongerustheid in mijn hart een bezoek aan de voor mij heilige grond.
Zelden was ik zo ontgoocheld na een bezoek aan mijn geliefde groene plek van troost. O ja, ik ben wel meer in aangedane staat terug gekeerd na een bezoek aan Leuvenhorst.
Toen ik het kampeerkamp ontdekte van de bos Bhagwan of toen ik door één van hun opdringerige apostelen werd bedreigd met fysiek geweld. Of nog langer terug. Toen we vernamen dat ons bos was verkocht aan natuurmonumenten en we van ons toevluchtsoord werden verdreven. Het zijn die momenten in je leven dat je nog precies weet waar je was en wat je deed.

Maar daar sta je dan ineens voor een hek waar nooit een hek is geweest of waar eens een weg liep loopt je pad dood. Je leest enorme onheilspellende borden die van 1 kilometer afstand zichtbaar zijn met allerlei verboden en geboden.
In een gebied waar je nooit werd ingeperkt in je beleving en vrijheid. En je denkt; dat dit nu juist de Leuvenhorst moet overkomen!
Doe je experimenten met je maakbare samenleving ergens anders anti humane organisatie, op de Maasvlakte of zoiets. Zwelg in je eigen verbod en geboden maar laat mij in alle vrijheid en rust van de schoonheid genieten. Ik weet hoe ik verantwoordelijk met de natuur moet omgaan. Ik ben een weldenkend mens en geen kleuter. Ik heb bijna 20 jaar gekampeerd op Leuvenhorst in alle puurheid. Dat zegt misschien niet alles maar wel heel veel!
Ik wil niet schizofreen overkomen. Maar soms lijkt of ze er genoegen in scheppen om mensen met innige liefde voor Leuvenhorst geestelijk te martelen.

Mijn vader zei altijd als hij op de Leuvenhorst was. " Dit is balsem voor je ziel ". Soms vraag ik me zelfs af of de mensen die dit bedenken en beslissen wel een ziel hebben.

08/03/2023

Nieuws over de afsluiting van de zandverstuiving van Hulshorst. Het zelfde tekst uit artikel van de Veluwe Koerier staat ook op de site van Natuurmonumenten. Er is nog niet veel info te vinden over de routes die worden afgesloten of aangepast. Waar de route door afsluiting of omleiding zijn aangepast. Men zal dat proefondervindelijk moeten ervaren lees ik uit de verklaring van NM. Ik ben wel benieuwd wat er precies wordt bedoeld met de sluippaadjes genoemd in het artikel. Is dat misschien een aanleiding om nog meer wegen voor altijd te sluiten? Naar mijn waarneming zijn de mountainbikes de grootste boosdoener in het creëren van nieuwe wegen op de hele Veluwe. En juist voor hen worden juist al die nieuwe off road routes aangelegd!

31/01/2023

Het Ronde Huis en Jurriaan Jurriaanse.

Een bizar verhaal met een kern van waarheid.

In de omgeving van Nunspeet wordt veel gefluisterd over Het Ronde Huis, zo ook in Elburg waar ik woon. Het Ronde Huis was een groot landhuis dat tot 1967 in het Zanderbos bij Nunspeet midden in het bos op een heuvel stond.
Van Het Ronde Huis is tegenwoordig niet veel meer terug te vinden dan een informatie bord van Staatsbosbeheer bij de parkeerplaats langs de weg. Verder de heuvel op waar het huis eens stond is een vage open plek met wat laag kreupelhout en een paar smalle paadjes die naar een donker bos met dicht opeen staande coniferen leid.
Verderop liggen twee ondiepe poeltjes met water, waarvan één omzoomd is met hoog opgeschoten rhododendron.
Op de lokatie zelf is dus maar weinig tastbaars terug te vinden uit het verleden maar de geruchten zijn er niet minder om. En die lijken alleen maar toe te nemen naarmate de tijd verstrijkt.

Er zijn twee boeken over de ‘geschiedenis’ van het Ronde Huis geschreven. Die claimen hierbij naar historisch onderzoek te verwijzen. En twee thrillers, waarbij de Ronde Huis mythe alleen ter inspiratie van de auteur heeft gediend.
En het blijft niet bij inspiratie voor schrijven alleen!
Sommige nemen ook gereedschap ter hand om ‘bewijs’ te vinden en zo de wilde spookverhalen uit de Zanderbossen te bevestigen.
Meermaals en heel recent nog is er in de buurt gegraven naar de onderaardse kelders en graven van de daar ritueel vermoorde jonge kinderen.
Het doel van deze lichamelijke arbeid geeft wel aan dat er diep duistere geb***tenissen verbonden worden met het verhaal van het huis en haar omgeving.
Fanatiek zijn de gelovige van deze mythe op zoek naar het ultieme bewijs om het bestaan van de Nunspeter equivalent van vrouwenverslinder Blauwbaard te onderbouwen.
De boswachters en wetsdienaars hebben het er maar druk mee om de avontuurlijke gravers te bewegen hun werkzaamheden te stoppen. Maar dat is moeilijk want vaak gebeurd dit alles in het holst van de nacht. En is in de morgen alleen maar een kuil en een forse berg zand zichtbaar als getuigenis van de illegale activiteiten.

Je kan in dit geval moeilijk spreken van een urban legend, wat er is weinig stedelijks in bossen van Nunspeet te vinden. Hoewel het daar alle ingrediënten voor heeft.
Misschien kan je wél spreken van de geboorte van een nieuwe legende. Een relatief jonge sage waarvoor de kiem 100 jaar geleden werd gelegd.
Alles draait hierbij om dat afgelegen huis op de heuvel dat eens diep verscholen in het Zander bos stond.
Het gedrag van de bewoners van Het Ronde Huis gaf de locale bevolking blijkbaar sterke aanleiding tot het vertellen van allerlei wilde spookverhalen. En hoewel de oorspronkelijke bouwer en eigenaar het huis maar relatief kort heeft bewoond. Heeft het een enorm stempel gedrukt op de omgeving en is het verhaal nog altijd anno 2023 springlevend.
Iets dat heel opmerkelijk is.

De eigenaar van het Ronde Huis, ingenieur Frank van Vloten (1858-1930) was een opvallend en excentriek individu. Een man die zich altijd op een groot paard door het bos verplaatste. Gehuld in een lange wijde cape en getooid met een breedgerande hoed. Een theatrale persoonlijkheid die tegen zijn werknemers en personeel ongeremd, grof en driftig kon uitvallen.
Een man die vooral door het vermogen van zijn vrouw Constance Lans, over aanzienlijke financieel middelen beschikte. En niet schuwde dat te gebruiken om zijn zijn wilde dromen na te jagen en zijn soms excentrieke ideeën te verwezenlijken.
Dat iemand een landhuis liet bouwen met ronde muren geïnspireerd op Spaanse architectuur, midden in de barre woestenij op 1.5 kilometer ten zuiden van Nunspeet. En daarbij de waardeloze en onbruikbare woestenij Zandebos wilde cultiveren en omvormen naar een op moderne leest geschroeid model landgoed. Lag al buiten het voorstellingsvermogen van de de locale bevolking.
Maar om dan vervolgens naar zijn landhuis een privé spoorlijn ( een z.g.n. veldspoor ) te laten aanleggen vanaf station Nunspeet. En vanaf het station vervolgens tientallen gasten, rijke vrienden, hooggeplaatste personen en invloedrijke relaties liet vervoeren. Waneer ze waren uitgenodigd voor de uitbundige feesten die daar werden gehouden. Hoewel het spoor natuurlijk ook gewoon werd gebruikt om materiaal aan te voeren en gekapte bomen af te voeren.
Versterkte dat het onbegrip alleen maar verder. Dit alles moet buitensporig en misschien zelfs hedonistisch zijn overgekomen op de bewoners van het verstilde dorp aan de Zoom.
Voeding voor allerlei wilde geruchten was onvermijdelijk.

Enige tijd geleden las ik een artikel van onderzoeksjournalist Rypke Zeilmaker dat ging over Het Ronde Huis. Hij citeerde uit het boek “De geschiedenis van Het Ronde Huis” samengesteld door de werkgroep Het Ronde Huis uit Nunspeet.
Zeilmaker beweegt zich in de hoek van wat tegenwoordig wordt omschreven als complot denken. En daarbij neem ik het hele Ronde Huis verhaal dan ook met een flinke korrel zout.
De fluisteringen over Frank van Vloten en zijn vermeende daden beschouw ik als kleurrijke folklore en behorend tot de vele sagen en legende die zich sinds jaar en dag de ronde doen op de Veluwe. Blaauw Gerrit, Dwaallichtjes en de Buntmansberg. Zeg maar de klassiekers uit de Veluwse folklore.
Maar bij het vluchtig doorlezen van het artikel zag ik iets wat mijn aandacht trok, de naam van Jurriaan Jurriaanse. De eerste eigenaar van het landgoed Leuvenhorst bij Hulshorst.

Jurriaanse werd niet zomaar terloops genoemd in het artikel en dus blijkbaar ook in het boek. Maar kwam nogal prominent voor het voetlicht. En werd o.a. in verband gebracht met een vrouwenhandel, illegale prostitutie en werd genoemd als eigenaar van een privé bordeel in de bossen van Nunspeet.
Nu weet ik dat Jurriaans Jurriaanse door zijn eigen zoons niet op veel waardering kon rekenen. Ze distantieerde zich in hoge mate van zijn handel en wandel. Van Govert Jurriaanse heb ik uit eerste hand wel enig inzicht in het leven van zijn overgrootvader gekregen.
Dit zijn de werkelijke feiten en geen geruchten, omdat ik weet dat Govert nogal zorgvuldig is met uitspraken over het verleden. En hij wist wel dat de handel en wandel van zijn overgrootvader niet bepaald smetteloos was.
Maar in het artikel stonden wel heel erg forse uitspraken!?

En hoewel meneer Zeilmaker nadrukkelijk zegt dat er geen concrete bewijzen zijn en hij wars is van sensatie. Wijdt hij er toch een uitgebreid artikel aan, in alle geuren een kleuren. Naar mijn smaak zelfs een beetje ranzig en met de suggestieve titel; “ Epstein eiland op de Veluwe “.
Ik dacht aan iets dat Govert Jurriaanse mij had toevertrouwd met betrekking tot zijn overgrootvader en zijn algemeen bekende losse moraal met betrekking tot vrouwen. En vatten dat vervolgens kernachtig samen met; “ Waar rook is is vuur!”
Die gedachte en het artikel bleef bij mij - heel toepasselijk - als het ware rondspoken!
Met een kennis raakte ik kort daarop aan de praat over het artikel en die bezat het boek over het Ronde Huis waarop Zeilmaker voor het grooste deel zijn artikel baseerde. En dat kon ik te leen krijgen.
Nou was ik als scepticus toch ook wel een beetje nieuwsgierig geworden naar de inhoud van het boek .
Vooral omdat er in het artikel over Jurriaanse iets stond dat ik wél feitelijk als ‘ waarheid ‘ kon duiden.
De eerste hoofdstukken in het boek waren voor mij het interessantst want daarin kwam Jurriaan Jurriaanse uitgebreid ter sprake. De andere opvolgende hoofdstukken handelen over allerlei veronderstelde zaken die zich allemaal in en rond het Ronde Huis zich afspeelde. Vermeende heidense rituelen, orgieën, bacchanalen en allerlei andere duistere praktijken die door de bewoners en hun gasten werden gebezigd.

Eerst, wie was die Jurriaan Jurriaanse nu eigelijk?
In het boek en het artikel van Zeilmaker komt dat niet echt aan bod. Zeilmaker maakt in zijn stuk trouwens een slordige fout en maakt Jurriaan Jurriaanse tot architect.
Dat was hij niet, waarschijnlijk word hier Jurriaan Kok bedoeld die was van zijn moeders kant een Jurriaanse. Hij was architect en beeldend kunstenaar.
Jurriaan Jurriaanse (1842 - 1915) was een Rotterdams koopman, telg uit een bekende en uitgebreide Rotterdamse famille.
Er bestaat nog altijd een stichting in Rotterdam de J.E. (Jan) Jurriaanse stichting. Er is zelfs een zaal in de Doelen vernoemd naar de familie, de Jurriaanse zaal. De grootvader van Jan Jurriaanse was Jurriaan Jurriaanse.
Jurriaan Jurriaanse was vooral rijk was geworden in de graanhandel. En stond bekend als een kundig maar hard zakenman. Hij was in het bezit van de buitenplaats Stadwijk aan de Oudedijk 297 in Kralingen met 51 hectaren park en water, dat doorliep van de Oudedijk naar de Kralingse Plas, waar hij van 1880 tot zijn overlijden woonde.
Rond 1880 had hij tevens een groot areaal aan bossen in bezit rond Nieuw Soerel. Deze strook bos liep vanaf de spoorlijn Amersfoort-Zwolle richting Epe.
Voor de afvoer van hout uit de bossen van Nieuw Soerel had hij zelfs een spoorlijn een z.g.n. Decauville-baan (smalspoor) laten aanleggen, het rollend materieel werd aangedreven met paardentraktie. Dit spoor had aansluiting ( laadspoor ) op de spoorlijn tussen Amersfoort en Zwolle vlak bij de spoorwegovergang Klaterweg even buiten Nunspeet. En liep in een bijna rechte lijn bijna 3 kilometer door tot aan het huisje “ Pas Op “ en zelfs nog een stukje verder richting Gortel. Het overlaadspoor heette in de volksmond het “ Jurriaanse spoor “ en werd in 1935 opgebroken.
Tot voor kort waren er nog een paar resten en brokstukken van te zien. Maar toen er een nieuw fietspad werd aangelegd zijn ook die verdwenen.
Jurriaanse had in het bos een bescheidde landhuis met bijgebouwen laten bouwen dat Het Nieuw Soerel heette. Het huis lag aan de Eperweg 4 km ten zuidoosten van Nunspeet. Het is 60 jaar geleden afgebroken, er is nu enkel een open plek in het bos zichtbaar. Tegenwoordig ligt vlakbij een natuurkampeerterrein van Staatsbosbeheer met de zelfde naam als van het landhuis.
Het is niet helemaal duidelijk waarom Jurriaan Jurriaanse rond 1900 alle grond bij Nieuw Soerel verkocht aan Staatsbosbeheer. En vervolgens veel grond kocht in het Leuvenumse bos ( toen nog Het Leuvenums Dennebosch geheten ) bij Hulshorst. Waarschijnlijk was het bos bij Nieuw Soerel behoorlijk uitgeput geraakt door intensieve roofbouw. Maar met het Leuvenumse bos was het in die dagen niet veel beter gesteld.
Het gekscherend commentaar dat zijn zoon Adriaan Ernst Jurriaanse gaf op de aankoop van zijn vader was dat hij het louter had gekocht om op konijnen te jagen.

Jurriaan kocht de eerste stukken grond van het Leuvenumse bos al in 1899. Hij kocht het van een Antwerpse houthandelaar die in de jaren 1898 - 1899 het gehele gebied letterlijk had kaalgeslagen. Dennen vanaf 30 jaar waren handel en werden zonder pardon geveld. Daarna was de lege vlakte alleen nog gevuld met wat iele voor de handel onbruikbare dennetjes en het hoge loofgeboomte langs de Leuvenumse en Hierderbeek beek.
Je had van de hogergelegen Stakenberg een directe zichtlijn op de Zuiderzee 7 kilometer verderop.
Na de eerste grote aankoop van grond kocht Jurriaanse steeds nieuwe stukken grond bij in het Leuvenumse. Waaronder grond van baron van Sandberg uit Leuvenum. Een stuk van de aangekochte grond heet nog altijd het veld van Sandberg. Waarschijnlijk was rond 1910 geen grond meer in bezit van Jurriaanse bij Nieuw Soerel.
Direct na de aankoop werd de grond omgeploegd met ossen en locomobielen, soms waren daarbij meer als 40 mensen aan het werk. Daarna werden er tien miljoen dennetjes aangeplant. Uiteindelijk groeide het uit tot een aaneengesloten gebied van 1200 hectaren, het grootste particulieren productiebos van Nederland. Het hout dat het bos opleverde werd vooral gebruikt voor de mijnbouw in de staatsmijnen van Limburg.

In Rotterdam was Jurriaan Jurriaanse bekend als iemand die met geld smeet en werd veel gezien dure uitgaansgelegenheden aldaar. Iemand die niet één fles dure champagne kocht maar gelijk een paar kisten. Gezien de vele fabrieken en grond die hij rondom Rotterdam bezat was hij toen één van de meest vermogend personen in Rotterdam. Naar huidige maatstaven zou hij gerekend naar zijn bezittingen met gemak de Quote 500 halen. En daar heel waarschijnlijk op een hoge positie eindigen.
Maar dit alles speelde zich af in het westen van Nederland. Wat zijn nu de connecties met het Ronde Huis in het oosten?
Hier begint het eigelijk al gelijk behoorlijk mistig te worden. Want wat is nu precies het verband met de persoon Frank van Vloten. Kende ze elkaar van het uitgaansleven in Rotterdam of uit de omgeving van Nunspeet. Voordat van Vloten het Ronde huis betrok in 1907 was hij in bezit van het landgoed Oud Groeneveld langs de Zuiderzeestraatweg in Hulshorst.

Volgens het boek zouden de beide heren Jurriaanse en van Vloten elkaar kennen van de wilde feesten en jachtpartijen die werden gehouden door havenbaronnen, industriëlen en hun zakenpartners, hoge militairen en adel, zelfs prins Hendrik word hierbij genoemd.
Het boek spreekt over een ontmoeting tussen Jurriaanse en Maria Elisabeth van der Linden - Roodenburg, die champagne kwam afleveren in het luxe bordeel Palais Oriëntal in Rotterdam. En dat was niet zomaar een toevallig ontmoeting want Jurriaanse kwam daar vaak. Hij was daar klant.
Johan Montenberg verhaald uitgebreid over deze ontmoeting met zijn grootmoeder Maria Elisabeth die handelde in dure champagne en zich tevens bewoog in de luxe prostitutie. Jurriaanse stond erop om met haar mee te gaan naar haar huis om een voorraad champagne te kopen. Volgens de verteller van het verhaal was Jurriaanse eigelijk meer geïnteresseerd in zijn grootmoeder dan in de champagne zelf.
Volgens het verhaal zorgde deze Maria Elisabeth voor de aanvoer van meisjes en vrouwen die werkte in het bordeel dat gevestigd was in zijn buitenhuis in de bossen van Nieuw Soerel.
Na het jagen in de bossen diende dit als uitvalsbasis voor nog meer vermaak van de vrienden en bekende van Jurriaanse. Dat hierbij geen nieuwsgierige welkom waren was volgens de overlevering algemeen bekend want bij het Nieuw Soerel stond tijdens de feestelijkheden een boswachter geposteerd met een jachtgeweer. Maar dat was niet de enigste reden want de bewaking was ook bedoeld om de meisjes en vrouwen juist binnen het huis van plezier te houden. Omdat het vrouwelijk personeel waaronder hele jonge meisjes niet altijd vrijwillig aanwezig was, zo gingen de geruchten.
Vaak werd de festiviteiten in de avond voortgezet in Hotel Schmidt in Nunspeet. Waarbij het niet ongebruikelijk was dat daar de boel vervolgens door het bezopen gezelschap kort en klein werd geslagen. Maar geld was ook hier een goed smeermiddel en de eigenaar de heer Schmidt had over financiële compensatie van de tot schroot verwerkte inboedel niet te klagen.

Uit het verhaal wordt mij niet duidelijk waarom Jurriaanse aan het Ronde Huis word gekoppeld. De enige link is dat Maria Elisabeth later blijkbaar ook zorgde voor dames van lichte zeden en vermaak op het Ronde Huis volgens Johan Montenberg.
Maar verder is er niet één concrete aanwijzing te vinden dat van Vloten en Jurriaanse elkaar persoonlijk kende.
Aan de ander kant is het niet onlogisch dat dat wel het geval geweest zou kunnen zijn. Aangezien ze zich bewogen in dezelfde kringen en praktisch buren waren. Van Vloten had immers aan de rand van het landgoed van Jurriaanse het huis Nieuw Groeneveld laten bouwen. Nieuw Groeneveld ( een kapel achtig wit gebouwtje ) ligt aan de rand van de zandverstuiving bij viaduct Klarenweg over de A 28.
Richting de Zwarte berg twee kilometer verderop liet van Vloten ook een jachthuisje bouwen Het Horstmeer, dat nu Aortje’s Huis heet. Dat stond maar 300 meter van de eigelijke grens van het landgoed van Jurriaanse. Het schuurde er letterlijk tegenaan.
Je zou je zo kunnen voorstellen dat ze op een mooie zoele zomeravond als goede buren wellicht een praatje over de gezamenlijke heg hebben gemaakt!?

Maar nu het geen dat mij het meest verraste en waarbij ik wél iets kon duiden. Uit een boek dat aan elkaar hangt van speculatie en vage vertellingen.
Govert Jurriaanse vertelde me jaren geleden dat zijn overgrootvader nadat hij het landgoed bij Hulshorst had gekocht. Hij ook een huis had laten bouwen voor zijn minnares met haar twee kinderen, een jongen en een meisje. Die kinderen waren van Jurriaan Jurriaanse.
Het huis was behalve als woonhuis ook in gebruikt als pension voor gasten. Het heette huize Wilhelmina en het stond langs de Hierderweg op de plek waar nu de A 28 loopt. Door de inkomsten uit het pension kon die minnares in haar levensonderhoud en dat van haar beide kinderen voorzien.
In het boek staat het volgende intrigerende verhaal opgetekend van een oud leraar uit Nunspeet de heer van Sloten.
Hij vertelde over de eigenaar van het landhuis Het Nieuw Soerel de heer Jurriaanse. Een op sigaren kauwende oudere man met een witte baard. Die elke zaterdag laat in de ochtend met de trein aankwam in Nunspeet. Hij had soms één of enkele meisjes bij zich, die meestal in het zwart gekleed waren. Hij werd dan afgehaald door een hoertje, een snol in een koetsje met paard en ze reden dan van het station naar Nieuw Soerel. Het hoertje mende altijd. Het was een struise boerenmeid van begin 20. Ze heette Hendrika Mulder en woonde met haar twee kinderen Albertus en Wilhelmina op Nieuw Soerel.
Ze was de dochter van wagenmaker Jan Mulder. En niet getrouwd, Jurriaanse was de vader van de kinderen. Het hele dorp keek op haar neer.
Toen ik dit las dacht ik direct aan de minnares van Jurriaanse die met haar twee kinderen die op huize Wilhelmina woonde.
Zou dat Hendrika Mulder zijn geweest? Het toeval was te groot om niet waar te zijn.

Nadat ik het boek had uitgelezen heb ik daarover natuurlijk met Govert Jurriaanse gesproken.
Tot mijn grote verbazing had Govert nooit van Het Ronde Huis en haar geschiedenis gehoord. Iets dat me wel verbaasde aangezien het verhaal nogal sterk leeft in de omgeving. Heb je het over kamperen en de bossen rond Nunspeet dan springt als een duvel uit een doosje het verhaal over Het Ronde Huis tevoorschijn.
Of pasgeleden bij een kerstborrel, hoe het ter sprake kwam weet ik niet meer maar, poef! Het Ronde Huis springt tevoorschijn. Waarbij tamelijk gruwelijke details werden verteld die ik niet eens in het boek had gelezen of andere geraadpleegde artikelen over Het Ronde Huis.
Zelfs tijdens een bezoek aan het regiokantoor van Natuur Monumenten in Leuvenum. Ze wisten niets over de famille Jurriaanse of het kamperen op Leuvenhorst. Maar wisten wel alles te vertellen over de Ronde Huis mythe.
Natuurlijk wilde Govert ook graag het boek lezen en hij was vooral geïntrigeerd door het hele verhaal van de vermeende heidense rituelen die zich rond het Ronde Huis hadden afgespeeld. Iets wat in die dagen in de belangstelling stond van de hogere klasse uit die tijd die goede toegang hadden tot kunst en cultuur.
Vooral de Noordelijke mythologie werden in dit verband en in die tijdsspanne cultureel gereactiveerd. Deze hernieuwde belangstelling werd aan het einde van de 19e eeuw duidelijk zichtbaar. Vooral in de kunst en cultuur ( Symbolisme ). Sterk beïnvloed werden daardoor de componisten Wagner ( Germaanse mythologie ) en Sibelius ( Kalevala epos ) maar ook in de schilderkunst en literatuur was van die invloed veel terug te vinden. De Veluwse beeldend kunstenaar en illustrator van de Wall Perné is daar een goed voorbeeld van. Hij verwerkte rond 1900 in zijn kunst o.a. Germaanse symboliek. En tekende alle hem bekende sagen en legende van de Veluwe op. Waarbij sommige in een directe lijn van overeenkomst staan met de Germaanse mythologie.
Het is dus niet vreemd dat er voedingsbodem was voor de wilde verhalen rond Het Ronde Huis het zat als het ware in de lucht. En het is in het tijdsbeeld dan ook goed te plaatsen.
Vooral in de traditioneel christelijke omgeving van Nunspeet stond deze revitalisatie aan belangstelling voor deze oude heidense gebruiken en verhalen gelijk aan S***m en Gomorra. Zo werd de excentrieke van Vloten wel of niet verdiend een personificatie van de duivel zelf.

Het verband dat ik zag tussen Hendrika Mulder en de maîtresse van zijn overgrootvader die in Huize Wilhelmina woonde kon Govert niet bevestigen. Aangezien hij de naam van die maîtresse en van de kinderen niet wist.
Hoewel het hem in het geheel niet zou verbazen dat er ( nog ) meerdere nazaten van zijn overgrootvader in de omgeving zouden rondlopen.
Aangezien Jurriaan Jurriaanse in 1915 is overleden moet er toch een behoorlijke overlap zijn geweest met de verschillende generaties om verhalen over te dragen. Het is dus heel waarschijnlijk dat er binnen de familie Jurriaanse totaal niet werd gesproken over het verleden van Jurriaan.
Ook de eerder aangehaalde J.E. ( Jan ) Jurriaanse was niet erg loslippig over zijn grootvader Jurriaan Jurriaanse blijkt uit het boekje dat de J.E. Jurriaanse stichting heeft uitgegeven. Het is heel goed mogelijk dat dit niet alleen met het bikkel harde en niets ontziende zakelijk optreden te maken had van grootvader. Want er zijn mijns inziens toch meer zaken dan dat alleen die daarin een rol gespeeld kunnen hebben.
Zijn grootvader was na het overlijden van zijn vrouw al snel opnieuw getrouwd met zijn huishoudster. Daar waren de zoons en dochter van Jurriaan Jurriaanse het helemaal niet mee eens. De tweede vrouw van hun vader werd door hen totaal niet gewaardeerd.
Via zijn neven en nicht waar Jan Jurriaanse goede contacten mee had, zal hij wel het nodige hebben vernomen van de interne famille verhoudingen.
En dat ging niet alleen over de handel, maar vooral de wandel van hun vader en zijn grootvader. En het kan niet anders dat daarbij ook de maîtresse en de buitenechtelijke kinderen van zijn grootvader ter sprake kwamen.
Het is wel heel opvallend dat de generatie na Jurriaan Jurriaanse zich in het zakelijk handelen zeer humaan gedroegen. Jan Jurriaanse word omschreven als een gentleman zakenman.
En daarnaast vaak intensief sociaal betrokken en bewogen waren. De oudste zoon van Jurriaan, Aart Jurriaanse die arts was, ging met een mobiel veldhospitaal naar Zuid-Afrika om daar de gewonden te verzorgen tijdens de boeren oorlog. Adriaan Ernst Jurriaanse gaf vele organisaties en verenigingen met een sociale grondslag op zijn Leuvenhorst de mogelijkheid kampen en andere activiteiten te organiseren.
Een radicale breuk met het doen en laten van hun vader en grootvader is heel duidelijk.
Net of ze op het morele vlak iets wilde rechtzetten.

Het Ronde Huis zoals beschreven in het boek is een verhaal vol speculaties en soms fantasierijke aannames die niet zonder meer te bewijzen zijn. Dus toch een broodje aap verhaal, wat ik eigelijk al vermoedde?
Tja, het valt niet te ontkennen dat er een kern van waarheid zit in het geen is opgeschreven. Sommige zaken zijn echt heel opvallend en lijken te kloppen.
In het geval van Jurriaan Jurriaanse is dat tot op zeker hoogte te controleren en verifiëren. Maar het blijven mondelinge bronnen, verhalen verteld door derde. Gehoord, overgenomen en doorverteld.
Zo zijn ook de sagen en legende over de Veluwe ontstaan. Kleurrijke folklore, mooie verhalen met een kern van waarheid. De vraag is altijd hoe groot en solide die kern van waarheid is.

Natuurlijk heb ik met Rypke Zeilmaker per mail contact gezocht naar aanleiding van zijn artikel. En aangegeven dat het verhaal van zoon Adriaan Ernst Jurriaanse veel interessanter en verheffender is dan het verhaal van vader Jurriaan Jurriaanse.
Met daarbij bijgevoegd een bloemlezing van de geschiedenis van Leuvenhorst. Die vooral verwijst naar wat het landgoed Leuvenhorst voor vele heeft betekend en eigelijk nog steeds doet.
Maar waarschijnlijk is dat verhaal niet ranzig genoeg en te braaf. Er werd niet op mijn beschrijving van de Leuvenhorst geschiedenis gereageerd.

Hierbij de link naar het artikel van Rypke Zeilmaker:
https://interessantetijden.nl/.../het-ronde-huis-1907.../

Nog een link van een meer kritisch onderbouwde kijk op Het Ronde Huis:
https://skepsis.nl/rondehuis/