05/07/2024
🍀🍀🍀
ДЭД СЭДЭВ: УГИЙН БИЧГЭЭ шинжлэх ухаанчаар хөтлөе!
❓️❓️❓️ЯАГААД бид УГИЙН БИЧГЭЭ хөтлөхдөө ЭЦЭГ, ЭХИЙН гэсэн 2 ТАЛАА заавал оруулж үр хүүхдүүддээ өвлүүлж өгөх ёстой вэ???
🎯ШАЛТГААНЫГ тайлбарлахын тулд БИД ЯМАР УЧРААС эцэг, эхтэйгээ 50, 50 хувиар ижил генетик мэдээлэлтэй байгааг харахын тулд УДАМШЛЫН шинжлэх ухааны СУУРЬ үндэслэлийг тайлбарлахыг хичээв.
Бидний биеийн эрхтэн, яс, арьс, булчин, өөх, шөрмөс гэх мэтийг бүрдүүлж буй үндсэн нэгж бол ЭС гэдгийг бүгд мэднэ. Энэ маань эсийн хана, сийвэн, голд нь оршдог бөөмөөс тогтоно. ЭСҮҮД нийлж ЭДИЙГ үүсгэдэг, эс дотор хүний амьд явах, эрүүл байх бүх үйл ажиллагаа явагддаг гэхээр маш чухал зүйл юм.
📚Эсийн бөөмөн дотор бидний амьсгалах, хоол боловсруулах гэх мэт бодисын солилцоо, биеийн өнгө, царай зүс, зан төрх, биеэ авч явах байдал, оюун ухаан гэх мэтийг хэвийн явуулахад шаардлагатай функцийн 30 000 гаруй генийг агуулагч 23 хос хромосом байдаг.
🧬🧬ГЕН гэдэг бол аль хромосомын хаана байрлаж бгаа гэдгээсээ хамааран ямар нэг функцийн КОМАНДыг агуулсан УДАМШЛЫН НЭГЖ гэж ойлгож болох нь.
Ингэхээр ГЕНИЙН түвшинд гарсан аливаа өөрчлөлт буюу гинжин хэлхээний нэг хэсэг алга болох, илүүдэл хэсэгтэй болох, солигдох гэх мэт нь хамаарал бүхий амин хүчил, уургийн нийлэгжлийг зогсоох, багасгах, ихдүүлэх хэмжээний өөрчлөлтийг өгдөг. Энэ нь ихэнх удамшлын өвчин, хавдар, бодисын солилцооны өвчнүүдийн нэг гол шалтгаан болдог.
🔎ХАМГИЙН ЧУХАЛ ОЙЛГОХ ЗҮЙЛ НЬ ХРОМОСОМ бүр эцэг, эхээс удамшин/ хуулбарлагдан ирсэн 2 буюу ХОС утаснаас бүрдэнэ. Ийм учраас ГЕН тус бүр ч бас эцэг, эхийн гэсэн хос аллелаас тогтдог байна. 🧬🧬Үр тогтох үед 30 000 гаруй генийн нэг дан аллелиуд нь ЭЦГЭЭС, нөгөө нь ЭХЭЭС дамжин ҮР ХҮҮХДЭД удамшина гэсэн үг байх нь ээ. Өөрөөр хэлбэл 30 000 гаруй аллелийг ааваасаа, нөгөө 30 000 г нь ээжээсээ дамжуулан авч байж ГЕНИЙН сан бүтэн болох нь.
🧹🧹🧹НЭГ ТӨӨРӨГДӨЛ яваад байгаа. Үүнийг олон хүн фэйс хуудсандаа хуулж/share хийж тавьсантай таарсан. Үүнд: 30 000 генийг автоматаар шууд 2-д хуваан 15 000 гаруй генийг ааваасаа, нөгөө 15 000 г ээжээсээ удамшуулан авдаг гэж бичсэн байгаа. Энэ нь генийн сангийнх нь тал нь алга болсон мэтээр ойлгогдож байна. Генийн сангийн 50 хувь байтугай нэг ген дээр өөрчлөлт ороход ямар муу үр дагавар авчирч болохыг мартаж болохгүй юм.
🔬🧲Буцаад сэдэв рүүгээ оръё. ҮР ХҮҮХЭД эцэг, эхтэйгээ 50, 50 хувиар ижил удамшлын материалтай байна. ЭНГИЙН нэг жишээ: Хүний үсний өнгийг тодорхойлох 2 аллел байна. Эцэг нь бор өнгийн үстэй (АА), эх нь шаргал үстэй (аа). Энэ хосын үр хүүхэд нь эцгээсээ бор (А), эхээсээ шаргал өнгийг (а) тодорхойлогч нэг, нэг аллел авна.
Бор өнгө нь давамгайлан илрэх тул энэ хосоос гарсан бүх хүүхэд БОР үстэй (Аа) байна.
Давамгайлан удамшдаг шинж тэмдэгт бор/ бараан нүдний өнгө, халзан, цусны А,В бүлэг гэх мэт
Нуугдмал удамшил. Жишээ нь: шаргал үс, цэнхэр нүдний өнгө, хялман (альбонизм), цусны О бүлэг гэх мэт байна.
❓️Дараагийн асуулт: Жишээ нь нэг айлын АЧ ХҮҮ өвөө, эмээтэйгээ удамшлын мэдээлэл нь ижил байх хувь хэд байх вэ?
✔️ХАРИУЛТ: АЧ ХҮҮ авга өвгө эцэг, авга эмэг эхтэйгээ 25, 25%-иар ижил удамшлын мэдээлэлтэй байх бол нөгөө 50% нь ач хүүгийн эхийнхтэй (бэр) адил байна. Ач хүү нагац өвгө эцэг, нагац эмгэ эхтэйгээ 25,25% удамшлын ижил мэдээлэлтэй байна гэсэн үг юм.
📚📙📙УГИЙН БИЧИГ ХӨТЛӨГЧ ХҮН өөрөөс дээшхи 9 үе дотор үе үеийн эцэг, эхтэйгээ ижил удамшлын мэдээлэл хэдэн % байхыг нэгтгэн харуулав.
IX үе 0,182% х 512 (Тэнгэр/ Язгуур 256 өвгөд, 256 эмгэд)
VIII үе 0,364% х 256 (Өндөр 128 өвгөд, 128 эмгэд )
VII үе 0,728% х 128 (Холбоо 64 өвгөд, 64 эмгэд )
VI үе 1,56% х 64 (Хулан 32 өвгөд, 32 эмгэд )
V үе 3,125% х32 (Элэн 16 өвгөд, 16 эмгэд )
IV үе 6,25% х 16 (Хуланц 8 өвгөд, 8 эмгэд)
III үе 12,5% х 8 (Элэнц 4 өвгөд, Элэнц 4 эмгэд)
II үе 25% х 4 (Авга, нагац өвгө эцэг, Авга, нагац эмгэ эх-нийт 4)
I үе 50% х 2 (Эцэг, Эх)
Хөтлөгч хүн (Би өөрөө)
🎯ИЙМ учраас НЭГ ОВОГ, ӨРХ ГЭР БҮЛ УГИЙН БИЧГЭЭ бүтэн, бүрэн гаргахын тулд ЭЦЭГ, ЭХ 2 талаа хоёуланг нь оруулан хөтлөн явах нь зүйтэй юм.
ЭХИЙН ТАЛАА орхигдуулвал УДАМШЛЫН 50%-ийн мэдээлэл, түүхээ дутуу гарган хойч үедээ өвлүүлэх, улмаар эхийн талын төрөл саднаа мэдэхгүйн улмаас хоорондоо суух, гэр бүл болох, үр хүүхэдтэй болох, цус ойртолтын эрсдэлд орох аюултай.
Энэ нь эцгийн талд ч бас хамаарна. Амьдрал баян тул бутач, өргүүлсэн, багадаа өнчирч хоцрон нутгаасаа гарсаны улмаас төрөл саднаа мэдэхгүй байх хүмүүс тохиолддог. Ийм үед тухайн хүн төрөл, садан, өвөг дээдсийнхээ талаар эрэл хайгуул хийж, өөрийн мэдэж чадах хүртлээ тэмдэглэн УГИЙН БИЧИГТЭЭ оруулах нь ирээдүй үед нь маш чухал байна.
💭Орчин үеийн үйлдвэржилт, агаар, хөрсний бохирдол, элдэв туяа, долгион, цаг агаарын гэнэтийн үзэгдэл ихэссэн зэрэг нь бидний биед, генд өөрчлөлт өгөх эрсдлийг нэмэгдүүлж байна.
Тиймээс хариуцлагатай иргэн бүр тойрч гарч болох цус ойртолтын эрсдлээс сэргийлэх нэг гол ажил бол УГИЙН бичгээ хөтлөх юм.
🌿🌿🌿Нэгтгэн дүгнэхэд Монголчуудын нэг овог дотроо 9 үе дотор гэр бүл болж үр хүүхэд төрүүлэхийг, ураглахыг хориглосон байдаг нь 9 дэх үеийн дараагаас удамшлын материалын ижил байх магадлал ТЭГ рүү ойртож гэр бүл болсон тохиолдолд цус ойртолтын эрсдэл холдохыг сургасан байдаг нь гайхамшигтай уламжлал юм.
Бэлтгэсэн: Ц. Туяа, Генетикч
Пэйж хуудас: Гэр бүлийн түүхийн хөтөч Угийн бичиг
Facebook: Golden Ray Tserenbataa
Эх сурвалж: Human genetics, Угийн бичгийн хөтлөлт, ашиглалт Сургалтын материал