Kurdish Media Monitoring

09/11/2024

لە سەرەتای مانگی ئابی ڕابردوو، لە میدیادا هەڵمەتێک دەستپێکرا بۆ باسکردن لە پیسی هەوای هەولێر، دواتر پارێزگار وتی 138 پاڵاوتگەی نایاسایی هەن و دادەخرێن، پاشان بابەتەکە لە بیر کرا و هەندێک کەناڵیش کەوتنە هۆنینەوەی شانامە بەسەر هەوای هەولێردا و هەندێکیشیان ناچارکران، لبە پێچەوانەی پێشتریانەوە بابەت بڵاوبکەنەوە. ئەم پۆستانە چاو لێ بکەن هەست دەکەن چۆن پاشەکشێ بە میدیا کرا تا ڕاستییەکان باس نەکات و نەبێتە فشار لەسەر لایەنی پەیوەندیدار. ئێستاش دەپرسن هۆکاری زۆربوونی شێرپەنجە بۆچی دەگەڕێتەوە.

08/11/2024

رادیۆی دەنگ بە پاڵپشتی سندوقی نیشتیمانی بۆ دیموکراسیی NED، نۆیه‌مین وه‌رزی پێشبڕکێی رۆژنامەوانیی مافەکانی مرۆڤ تایبەت بەو راپۆرتە رۆژنامەوانیانەی پەیوەندیدارن بە مافەکانی مرۆڤەوە، ئەنجام دەدات.

وه‌رزی نۆیه‌مى پێشبڕكێی رۆژنامه‌وانیی مافه‌كانى مرۆڤ دەستپێدەکات

06/11/2024

داچاندن بۆ شەتڵە، گەنم و جۆ دانەوێڵەیە و بە تۆو دەکرێت، نەک شەتڵ.
پێویستیش ناکات برادەرانی کەناڵەکە پەنا بەرنە بەر ڕیپۆرت وەک جاری پێشوو، لەسەر هەڵەیەکی زمانەوانی ڕیپۆرتی پەیجیان کردبوو، سزا بۆ پەیجەکە هاتبوو. باشتر وایە فێر بن و هەڵەکانی خۆیان ڕاست بکەنەوە. تەنیا لەسەر پۆستێکی هەڵەی ڕێنووس بەرگەی ڕەخنەیان نەگرتبوو.

06/11/2024

کاتێ میت بە کوردی دەدوێ

04/11/2024

بەرپرسێکی سەربازی یەکێتی، وریا عەبدولخالق ڕۆژنامەنوسی دیاری بوار بە سەختی بریندار دەکات

بوار

دوای ئەوەی وریا عەبدولخالق ڕۆژنامەنوسی دیاری دەزگای میدیایی بوارو هەرێمی کوردستان لە سایتی بوار هەواڵێکی لەسەر ڕێگری ئەفسەرێکی یەکێتی نیشتیمانی بڵاوکردەوە کە بووەتە هۆی ڕێگری لە جێبەجێکردنی پڕۆژەیەکی خزمەتگوزاری لە گوندی قەشقەی سەر بەناحیەی قادر کەرەمی قەزای چەمچەماڵ، چەند پاسەوانێکی ئەو ئەفسەرەی یەکێتی بەشێوەیەکی مافیاگەرانەو دڕندانە پەلەماری ڕۆژنامەنوس وریا عەبدولخالق دەدەن و بە سەختی برینداری دەکەن.

ئەو پەلەمارە مافیاییەی ئەو ئەفسەرەی یەکێتی لە کاتێکدایە کە بەرپرسانی حوکمی و حیزبی لەناوچەکە چەند جارێک لەسەر هەڕەشەکانی ئەو بەرپرسە سەربازییە ئاگادارکراونەتەوە، بەڵام ئەمڕۆ بەشێوەیەکی دڕندانەو دوور لە عورف و کلتوری کوردی بەناوی ئەوەی کە سەردانی ئەو ڕۆژنامەنوسە دەکەن و داوای لێبوردنی لێدەن، کاتێک ئەو پاسەوانانەی ئەو بەرپرسەی یەکێتی دەگەن بۆ لای ڕۆژنامەنوس وریا عەبدولخالق بە چەقۆ و دەمانچە هێرش دەکەنەسەری و بە سەختی برینداری دەکەن.

ئێمە لەدەزگای میدیایی بوار، لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان و جێگری سەرۆکی حکومەت لەسەر هێڵین تا ئیجرائات بەرامبەر ئەو ئەفسەرە بکرێت.

ژیان و سەلامەتی ڕۆژنامەنوس وریا عەبدولخالق دەخەینە ئەستۆی لایەنە پەیوەندیدارەکان و ئەو ئەفسەرەی ئەو تاوانەی ئەنجامداوە ئەندامی یەکێتی نیتشیمانی کوردستانە و ناوی ”تەحسین تەها محەمەد”ەو بە پلەی عەقید لە فیرقەی دووی هێزەکانی پێشمەرگە دەوام دەکات.

لێرەوە داوا لە نەتەوە یەکگرتووەکان و ڕێکخراوە جیهانییەکانی تایبەت بە ئازادی ڕادەربرین و ڕێکخراو و سەندیکاکانی تایبەت بە داکۆکیکردن لە مافی ڕۆژنامەنوسان و کونسوڵ و نێردەی وڵاتانی جیهانی دەکەین لە هەرێمی کوردستان کە هاوکارمان بن لە بە سزاگەیاندنی ئەو تاوانبارانەی کە ناو و ناسنامەیان ئاشکرایەو پێشلکردنێکی ئاشکرای یاسا بەرکارەکانی هەرێمی کوردستانیان کردووەو هەوڵی تیرۆرکردنی ڕۆژنامەنوسێکی دیاری کوردستانیان داوە.

24/10/2024

بەداخەوە نووسەر و ڕۆژنامەنووس ستیڤان شەمزینی، لە ئەڵمانیا بە هۆی نەخۆشی کۆچی دواییکرد
ڕوحی شاد و یاد و یادگاری هەر زیندوو بن.

20/10/2024

د. ئاشتی هەورامی، ئەندازیاری پڕۆسەی دەرهێنان و هەناردە و بە بازاڕکردنی نەوتی هەرێم بوو، ئەو وەزیرێکی تەکنۆکراتی کابینەی حکومەت بوو، بە هۆی ئەوەی میدیای ئۆپۆزیسیۆن لەو کاتە نەیدەوێرا قسە لەسەر سیاسەتکاری ڕاستەقینەی نەوت بکات، ئۆباڵی هەموو نەهامەتییەکانی دەخستە ئەستۆی وەزیرەکە، لە کاتێکدا خودی ئەو وەزیرە لە بەردەم پەرلەمانتاران چەندین جار بێ بەریبوونی لە سیاسەتی نەوت ڕاگەیاند و دەیوت من بەریم لە سیاسەتی نەوت، تەنیا کارە تەکنیکییەکانم لە ئەستۆ بووە، ئەویش ڕەخنەی لە سیاسەتی نەوت هەبوو، دەیوت ئەگەر ئەو جۆرە سیاسەتە بەردەوام بێت، نەوت ببێتە سەد دۆلاریش، کێشەی موچە چارەسەر ناکرێت، بەڵام کاریگەری میدیا کارێکی کردووە، دوای مردنی، ئەوانەی ئەمڕۆ دەنگیان بە سیاسەتکارانی نەوت دایەوە، نەفرەت بۆ ئاشتی هەورامی دەنێرن. ئەمە ئەنجامی چەواشەکارییەکانی میدیایە، تەنانەت میدیای دەسەڵاتیش بۆ ئەوەی خۆیان بپەڕێننەوە، هەموو کێشەکانیان بە ئاشتییەوە هەڵدەواسی، یاخود ڕێگەیان دەدا لە میدیاکانییانەوە ڕەخنە لە ئاشتی بگیرێت. ئێستاش هەوادار و فانی پەیجێکی وەک ڕووداو، کە ناسنامەی دیارە زۆرینەیان نەفرەت بۆ ئاشتی دەنێرن.

19/10/2024

نووسینگەی کەناڵی ئێم بی سی سعودیە دوای ئەوەی لایەنگرانی حەشد چوونە سەری و بەشێکیان ئاگردا، ئەمڕۆ لە لایەن دەستەی ڕاگەیاندن و پەیوەندییەکانی عێراق مۆڵەتەکەی هەڵوەشێندرایەوە و داخرا.

18/10/2024

ئەمشەو بەهۆی ناوهێنانی سەرکردە کوژراوەکانی "مقاوەمە" به "تیرۆریست" گروپەکانی حەشد داوای داخستن و سوتاندنی نووسینگەی MBC لە بەغداد دەکەن.

18/10/2024

میدیای خۆرئاوایی، ئەگەرچی سەری زمان و ژێری زمانی مسیۆنێرەکانی، ئیتیک و پابەندی و هاوسەنگی و ڕاستگۆیی و بێلایەنیی بوو، بەڵام لە شەڕی غەززەدا بێ چەندوچوون بەرەکیان لە دژی بەرەیەک و لەوەش زیاتر سوپایان لە دژی خەڵکی مەدەنی هەڵبژارد. سنوار کە سەرپەرشتی شەڕەکەی دەکرد، بەردەوام بەو جۆرە وێنا دەکرا، کە بارمتەکانی کردوون بە قەڵغان، لە تونێلە مەحکەمەکاندا خۆی حەشار داوە، لە ناو ڕیزی ئاوارەکانە، دوورە لە ناوچە مەترسیدارەکان، دوای ئەوەی هەموو ئەو بانگەشانە دەرکەوت هیچ بنەمایەکیان نەبووە، لە داڕشتنی هەواڵەکانیان هێشتا دەیانەوێت بە وەرگر بڵێن ئەو بارمتەکانی کردبووە قەڵغان، بەڵام لەو کاتەی شەڕەکەی کردووە، هیچ بارمتەیەکی لەگەڵ نەبووە..

15/10/2024

دوو ڕۆژە ئەم کەناڵە ناو بەناو هەواڵی دابەشکردنی موچەی مانگی نۆ بڵاودەکاتەوە، 15 هەواڵ و پۆستەری لەسەر دابەشکردنی موچەی مانگی نۆ هەیە، بە گوێرەی قسەی ئەم کەناڵە بوایە، ئەمڕۆ هەموو موچەخۆران موچەیان وەرگرتبوو، حکومەتی هەرێمیش کورتهێنانەکەی پڕ کردبوویەوە، بەڵام وەک وریا حەمەکەریمی ئێن ئاڕتی وتی با گوڵە بێتۆ لە کانی..!!

سەیر ئەوەیە ئەم کەناڵە بانگەشەی پیشەییبوون و نووسینەوەی ڕێنمایی میدیایی دەکات، بێ ئەوەی سڵ لەو هەموو فەیکە بکەن و پۆزش بهێننەوە.. هەر سوورن لەسەر ساختە و بڵاوکردنەوەی وتی وتی بێ بنەما.

ئەمانە بە حساب نزیکن لە سەرچاوەی زانیارییەوە و لانیکەم لە وەزارەتی داراییەوە زۆر نزیکن، کەچی ئەمە حاڵی زانیارییە تایبەتییەکانیان و زانیاری سەرچاوەکانیانە.

ئەمەی بڵاودەکرێتەوە بەم شێوە نابەرپرسانەیە یاریکردنە بە مێشک و دەروونی خەڵک و گاڵتەکردنە بە عەقڵی فەرمانبەر و موچەخۆران. چۆن کەناڵێکی نزیک لە دەسەڵاتی ئیداری بەم جۆرە پەنا بۆ یاریکردن بە دەروونی وەرگرەکانی دەبات؟

13/10/2024

پیرۆزبایی
کەناڵی "وەڵات" تایبەت بە ڕۆژئاوای کوردستان لە هەولێر کرایەوە

کەناڵێکی نوێی تیڤی بۆ لایەنە کوردییەکانی ڕۆژئاوا لە هەولێر کرایەوە.
کەناڵەکە بە زمانەکانی کوردی (سۆرانی - کرمانجی)، ئینگلیزی، تورکی و عەرەبی پەخشی دەبێت. بە هیوای ئەوەی کەناڵەکە نەبێتە خەندەقێکی شەڕی کورد - کورد لە ڕۆژئاوا و بتوانێت گوتارێکی نیشتمانیانە پێشکەش بکات و کار بۆ دەرخستنی تواناکان و گەشەپێدانی پێکەوەژیانی سیاسیی لە رۆژئاوای کوردستان بکات.
پێویستە ئیدارەی میدیایی و عەقڵی بەگەڕخەری کەناڵەکە گەورەتر لە ناکۆکییەکانی ئەنەکەسە و پەیەدە بیر بکەنەوە و ڕێگە نەدەن کەناڵەکەیان ببێتە مایەی دروستکردنی ڕق و کینە و گرژی و ناتەبایی ڕیزی لایەنە سیاسییەکانی ڕۆژئاوا و بە عەقڵیەتی تورکی سەیری ئەزموونەکەیان لە ڕۆژئاوا نەکەن.

هەر بەو بۆنەیەوە لە یەکەم ڕۆژی پەخشیدا، ڕاپۆرتێکی بڵاوکردووەتەوە و دەڵێ: خەڵکی قامیشلۆ لە نەبوونی کارەبای نیشتمانی دڵگرانن.. !! لە پاڵیشیدا دوو پۆستی ڤیدیۆیی تایبەت بە بانگەشەی پارتی دیموکراتی کوردستانی بڵاوکردووەتەوە.. ئەمە لە کاتێکدایە پارتی بەشی ئەوە کەناڵی هەیە بانگەشەی خۆی بڵاوبکاتەوە و باشتر وایە ئەو کەناڵە ڕووماڵی پێشێلکاری و تاوانەکانی تورکیا، سوریا، گروپە چەکدارەکانی شیعە، حزبوڵڵا، مەترسی تیرۆر لەسەر ڕۆژئاوا بکات. نەک خەریکی ڕووماڵی بانگەشەی پارتی دیموکراتی کوردستان بێت، چونکە هیچ پێویست ناکات و هاوڵاتیانی ڕۆژئاوایی لە هەرێم خۆ دەنگ نادەن..
بە هیوای سەرکەوتن و بەردەوامی بۆ کەناڵەکە بە جۆرێک ببێتە سەرچاوەی زانیاری دروست و هاوسەنگی لە پەیامیدا هەبێت و نەبێتە سەکۆی پەخشکردنی ڕق و کینە و دووبەرەکی و جیاکاری.

تێبینی: وڵات ناوی ڕۆژنامەیەکی نزیک لە پارتی کرێکاران بوو لە هەولێر و لە ناوەڕاستی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوو چاپ و بڵاو دەکرایەوە.

08/10/2024

ژیریی دەستکرد و کاریگەرییەکانی لەسەر ڕێسا پیشەییەکانی ڕاگەیاندن
د.شوان ئادەم ئەیڤەس

«پێوەرەکانی ئەم رێسایانە؛ بریتییە لە دوورکەوتنەوە لە لایەنگریی، دڵنیابوون لە نهێنیی تایبەتمەندییەکانی بەکارهێنەران و داتاکانیان و کەمکردنەوەی مەترسییەکانی ژینگە. لە رۆژگاری ئەمڕۆدا کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیای وەک: IBM و Google و Meta؛ تیمەکانیان بۆ چارەسەرکردنی پرسە رێساییەکان (ethics issues) کۆکردۆتەوە کە لە کەڵەکەکردنی بڕێکی زۆر لە زانیاریی بەکارهێنەرانەوە سەرهەڵدەدەن. هاوکات دامەزراوە حکوومییەکان دەستیان بە داڕشتنی سیاسەت و رێسای پیشەیی لەسەر بنەمای توێژینەوەی ئەکادیمیی کردووە. هەربۆیە پێویستە لایەنە پەیوەندییدارەکان؛ چۆنییەتی پرسە کۆمەڵایەتیی و ئابووریی و سیاسییەکان لەگەڵ ژیریی دەستکرد تاووتوێ بکەن و دەستنیشانی ئەوە بکەن کە چۆنچۆنی ئامێرەکان و مرۆڤەکان دەتوانن بە هەماهەنگیی و پێکەوە بژین و کاری هاوبەش بکەن.»

https://www.facebook.com/share/KK7LMK312qikbNmy/?mibextid=WC7FNe

ژیریی دەستکرد و کاریگەرییەکانی لەسەر رێسا پیشەییەکانی راگەیاندن
د.شوان ئادەم ئەیڤەس*

تەکنۆلۆژیای ژیریی دەستکرد و کاریگەرییە ئەرێنیی و نەرێنییەکانی لەسەر پێوەرەکانی رێسا پیشەییەکانی راگەیاندن؛ لە دەرکەوتن و فراژۆبوونی بەردەوامدان، بەڵام بە ئاست و ئاڕاستەی جیاواز. ئەوەیش لە رێگەی سنوورداریی پابەندبوون بە پێوەری بێلایەنیی لە کۆکردنەوە و شیکردنەوەی داتا و ژینگە و بەزاندنی پێوەری مافی تایبەتمەندێتیی و ژیانی تایبەتیی کەسەکان!

ماڵپەڕی Coursera؛ پرسی رێسا پیشەییەکانی تەکنۆلۆژیای گەشەسەندووی زیرەکیی دەستکرد ‏(artificial intelligence _AI)ی ورووژاندووە کە لە پرۆسەی پەروەردە و فێربوون و خوێندنی باڵادا یارمەتییدەر دەبێت و گرنگییەکەی پەیوەندیی بە زیادکردن یاخوود جێگرتنەوەی زیرەکیی مرۆڤ دەبێت. هەڵبەت پڕۆژەکانی AI کە لەسەر داتای نادرووست و لایەنگریی بنیاتنرابێتن؛ دەتوانن دەرئەنجامی زیانبەخشیان هەبێت، بەتایبەت بۆ گروپ و کەسانی پەراوێزخراو. بۆنموونە، خەیاڵی زانستیی لە فلم و تەلەڤزیۆن و کتێب-دا بۆ ماوەیەک یاریی بە چەمکی رێسای پیشەیی (ethics code) لە ژیریی دەستکرد-دا کرد. ئەوەبوو لە ساڵی 2013 و لە فلمی Herی سپایک جۆنز-دا؛ بەکارهێنەرێکی کۆمپیوتەر بەهۆی ئیغراکردنی دەنگی، عاشقی سیستەمی کارپێکردنی بوو. لێرەوە خەیاڵکردنی ئەو رێگایانەی کە ئامێرەکان دەتوانن کاریگەرییان لەسەر ژیانی مرۆڤەکان هەبێت و سنوورەکانی «خۆشەویستی» ببەزێنن، جێگەی سەرنجە، بەڵام بیرکردنەوەیش لەم سیستەمە گەشەسەندووانە سەرنجڕاکێشتر و پێویستترە. هەربۆیە لەگەڵ زیادبوونی گرنگی ژیریی دەستکرد بۆ کەرت و کایە جیاوازەکانی کۆمەڵگە، پێویستیی گەڵاڵەکردنی پێوەرە پیشەییەکانی ئاماژە نوێکانی AI زیاتر دەبێت.

رێسای پیشەیی ژیریی دەستکرد (AI Ethics Code)؛ لەو پێوەرانەی رەفتارکردن پێکدێن کە کۆمپانیاکان بۆ رێنماییکردن، پەرەپێدان، بەکارهێنانی بەرپرسیارانە و دادپەروەرانەی تەکنۆلۆژیای AI دەستنیشانیدەکەن یاخوود بریتییە لە کۆمەڵە بنەمایەکی رێنوێنییکردن کە لایەنە پەیوەندیدارەکان؛ لە ئەندازیارانەوە تا بەرپرسانی حکومەت بۆ دڵنیابوون لە پەرەپێدانی تەکنەلۆژیای ژیریی دەستکرد و بەکارهێنانی بەرپرسیارانە بەکاریدەهێنن. پێوەرەکانی ئەم رێسایانە؛ بریتییە لە دوورکەوتنەوە لە لایەنگریی، دڵنیابوون لە نهێنیی تایبەتمەندییەکانی بەکارهێنەران و داتاکانیان و کەمکردنەوەی مەترسییەکانی ژینگە. لە رۆژگاری ئەمڕۆدا کۆمپانیا گەورەکانی تەکنەلۆژیای وەک: IBM و Google و Meta؛ تیمەکانیان بۆ چارەسەرکردنی پرسە رێساییەکان (ethics issues) کۆکردۆتەوە کە لە کەڵەکەکردنی بڕێکی زۆر لە زانیاریی بەکارهێنەرانەوە سەرهەڵدەدەن. هاوکات دامەزراوە حکوومییەکان دەستیان بە داڕشتنی سیاسەت و رێسای پیشەیی لەسەر بنەمای توێژینەوەی ئەکادیمیی کردووە. هەربۆیە پێویستە لایەنە پەیوەندییدارەکان؛ چۆنییەتی پرسە کۆمەڵایەتیی و ئابووریی و سیاسییەکان لەگەڵ ژیریی دەستکرد تاووتوێ بکەن و دەستنیشانی ئەوە بکەن کە چۆنچۆنی ئامێرەکان و مرۆڤەکان دەتوانن بە هەماهەنگیی و پێکەوە بژین و کاری هاوبەش بکەن. هەریەک لە کارەکتەرەکانی حکوومەت، ئەکادیمییەکان، دامەزراوە نێودەوڵەتییەکان، رێکخراوە قازانجنەویستەکان و کۆمپانیا تایبەتییەکان رۆڵێکی گرنگ لە دڵنیابوون لە کەمکردنەوەی لایەنگریی و مەترسیی بۆ تەکنەلۆژیاکانی AI دەگێڕن. AI Lensa و AI ChatGPT؛ دوو دیارترین ئەپڵیکەیشنی ژیریی دەستکرد-ن کە کاریگەریی گەورە و گرنگیان لەسەر کەرت و کایە جیاوازەکان هەیە، لەوانە راگەیاندن و رۆژنامەگەریی و شێوازەکانی بەرهەمهێنانی میدیایی!

*پڕۆفیسۆری یاریدەدەر لە خوێندنی کەمیونیکریشن، کولتوور و میدیا و سەرۆکی رێکخراوی چاودێریی میدیای کوردیی (چمک)

08/10/2024

وشیاری وەرگر زۆرگرنگە
گرنگترین ڕێکار بۆ ئەوەی مرۆڤ نەکەوێتە هەڵەوە، ئەوەیە هەموو ئەوەی دەیبیستی و دەیبینی بڕوای پێ مەکە. تەکنیکەکانی چەواشەکاری هێندە پێشکەوتوون، ئەستەمە وەرگر بە ئاسانی درک بە چەواشەکارییەکان بکات.

تۆمارێکی دەنگی، ئەگەر ڕاستیش بێت وەک گریمانە نابێتە بەڵگەیەکی بنبڕانە، چونکە هەر جێی گومان دەبێت. ململانێی سیاسیی و بانگەشەی هەڵبژاردن هەموو شتێکی تێدەکەوێت. گرنگە وەرگر لۆژیکی بیر بکاتەوە و ساویلکە نەبێت و بە عەقڵی خۆی بیر بکاتەوە و هەموو ئەوەی پێی دەگات وەک بەشێک لە بانگەشە کاریگەری لەسەر دانەنێت.

دوو برا، کە شەو و ڕۆژ پێکەوەن، ئایا پێویستیان بەوەیە وەک بێژەر بە تەلەفۆن هەواڵی هەستیار و باسی هەڵوێستی وڵاتان بکەن؟

ئایا بۆچی ناوی ئێران ناهێنرێت و بە دراوسێکە ناوی دەبرێت؟ لە کاتێکدا بە ئاسایی ناوی عێراق دەهێنرێت، ئەمە پەراوێزێک هێشتنەوە نیە بۆ دڵڕاگرتنی ئێران؟ ئەو دوو کەسە کاغەز بۆ یەک دەخوێننەوە و وەک بێژەر دەدوێن، یان وەک دوو برا قسە دەکەن..؟

سەرچاوەی ئەو دەنگە کوێیە؟ ئایا ئاساییە، دەزگای ئەمنی سیخوڕی بەسەر لایەنە سیاسییەکان و کەسایەتییەکانەوە بکات و چاودێری پەیوەندییەکانیان بکات؟

کۆمپانیاکانی پەیوەندی لە کوێی ئەو یارییە هەواڵگرییەدان؟

ئەو تۆڕە پەیوەندییە کامەیە ئەو دوو برایە بەکاریان هێناوە؟

ئایا مۆبایلەکانیان لە لایەن دەزگایەکی ئەمنییەوە هاک کراوە و دزەی کراوەتە ناو، یان چۆن ئەو دەنگە دەستکەوتووە؟

ئایا یاسا ڕێگەی داوە دەزگای ئەمنی چاودێری مۆبایلی دەستی کەسایەتییە سیاسییەکانی ناوخۆ بکات و دزە بە دەنگیان بکات، ئەگەر گریمان ئەوە ڕاست بێت؟

چەند وێنەیەکی کاردانەوەی وەرگران لەسەر پۆستی کەناڵێک، کە تۆمارە دەنگییەکەی بڵاوکردووەتەوە، جێی سەرنجە و ڕادەی هۆشیاری تاک پیشان دەدات.

08/10/2024

گفتوگۆ تەلەفۆنییەکەی (کاک بافڵ) و (کاک قوباد) ساختەیە یان راستیی؟

ئەرکان جەبار

لەچوارچێوەی تاوسەندنی زیاتری بانگەشەی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەکەی هەرێمی کوردستان، ئەمڕۆ پارتی دیموکراتی کوردستان لە رێگەی دامەزراوەکانیەوە، فایلێکی دەنگیی (خولەکێک و ٥٦ چرکە) بڵاوکردەوە کە پەیوەندییەکی تەلەفۆنی نێوان کاک پافڵ سەرۆکی یەکێتیی نیشتمانیی کوردستان و کاک قوباد جێگری سەرۆکی حکومەتە، کە تیادا بەزمانی ئینگلیزی باسی کۆمەڵێک بابەت دەکەن کە کاری من نییە باس لە ناوەڕۆکی قسەکان بکەم و ئەوەی پەیوەندیی بەم بابەتەی منەوە نییە.

وەکو توێژەرێک کە ماوەی زیاتر لە ساڵێکە سەرقاڵی لێکۆڵینەوەی تیۆری و پڕاکتیکیم لەبارەی ئەپ و پلاتفۆرمەکانی ژیریی دەستکرد و بەتایبەت ئەو توڵانەی کە لەچوارچێوەی ساختەی قوڵدا (Deepfake) و بەرهەمهێنانی دەنگ (Voice Over) و وێنە و ڤیدیۆی ساختە، بەپێویستی دەزانم تێبینی تەکنیکی خۆم لەبارەی ئەو بەرهەمە دەنگییە بخەمەڕوو، بەبێ ئەژمارکردن بۆ سیاسەتی هیچ لایەنێکی سیاسی (خۆشبەختانە دوو ساڵە لە هەموو کارێکی سیاسی و ئینتیمای حزبی بەدوورم).

- هەر بەرهەمێکی فەیک و دروستکراو بە ئەپەکانی ژیریی دەستکرد، لەڕووی کواڵێتی و تەکنییکەوە دوو جۆرن، یەکەمیان ئەوەیە کە چاو و گوێی بەکارهێنەری ئاسایی کەشفی دەکات و بە کواڵێتییەکی نزم ساختەکراون و پێویستیی بە وردبوونەوە نییە، بەڵام جۆری دووەمیان زادەی کار و هەوڵێکی تاقەتپڕوکێنە و جگە لە پسپۆڕانی بواری تەکنۆلۆجیا و بەتایبەت ژیریی دەستکرد، ئەستەمە بتوانرێت و بزانرێت ئەو بەرهەمە (ڤیدیۆ یان دەنگ یاخود تێکست) ساختەیە یان راست و دروستە.

لەو سۆنگەیەوە، هەرچەندە دوای تەنیا دوو جار گوێگرتن لەو بەرهەمە دەنگییەی نێوان (کاک پافڵ) و (کاک قوباد) سەد لەسەد دڵنیابوومەوە لەوەی فەیک و دروستکراوە، بەڵام هەر بۆ دڵنیابوونەوەی زیاتر، لە رێگەی چەند ئەپێکی ژیریی دەستکردەوە، چێکی ئەو فایلە دەنگییەم کرد و دەرکەوت کە پەنجەمۆری دەنگیی (Voice Printing)ئەو دوو کارەکتەرە وەرگیراوە و دواتر تێکستێکی ئامادەکراو لەسەر هەمان ژێ و تۆنە دەنگییەکان لە رێگەی (AI)یەوە خوێنراوەتەوە و کراوە بە تۆمارێکی دەنگی.

چۆن دەزانرێت ئەو بەرهەمە دەنگییە ساختەیە؟

١- ئەگەر تێبینی بکەن، زمانی قسەکردنی نێوان ئەو دوو کارەکتەرە بە ئینگلیزییە..!! ئەی بۆچی بە کوردی نییە؟ هۆکارەکەی ئەوەیە ئەپەکانی ژیریی دەستکرد زۆر بە زەحمەت پەنجەمۆر یان سامپڵی ژێ و تۆنە دەنگییەکانی ئاخاوتن بە زمانی کوردی شیدەکەنەوە، بۆ ئەوەی راستەوخۆ نموونەی لێ وەربگرێت، بەڵام ئەو مامەڵە تەکنیکییە لە رووی کواڵێتی و کاتەوە بۆ زمانی ئینگلیزی زۆر ئاسانە، بۆیە ئەو لایەنەی کە ئەو بەرهەمە دەنگییەی ساختە کردووە، پەنای بۆ زمانی (پیت و دەستەواژە و دەربڕینی) ئینگلیزی بردووە.
٢- یەکێک لە خاڵە لاوازەکانی بەرهەمی دەنگیی دروستکراو بە ژیریی دەستکرد، ئەوەیە کە ناتوانێت دەنگێکی سروشتیی ئاسایی بەرهەمبهێنێت، بەتایبەت لە رووی بوونی هەناسەی سروشتیی لەنێوان ماوەی قسەکردنەکاندا، ئەگەر تێبینی ئەو پەیوەندییە تەلەفۆنەی نێوان (کاک پافڵ) و (کاک قوباد) بکەن، خاڵییە لە هەناسەی سروشتیی کە هەموو مرۆڤێک لەکاتی قسەکردندا و بەخۆڕسکی هەیەتی.

٣- داننەنان بە وشەکان، یەکێکی ترە لە خاڵە لاوازەکانی ئەو بەرهەمە دەنگییانەی کە بەژیریی دەستکرد بەرهەمدەهێنرێن، ئەمە جگە لەوەی تێکەڵی و ژاوەژاو و چوینەوەی پیتەکان لە دەربڕینی وشەکاندا دروست دەبێت وەک ئەوەی لەو بەرهەمە دەنگییەدا بەڕوونی تێبینی دەکرێت.

٤- هیچ کات دەربڕین و قسەکردنی مرۆڤ بۆ ماوەی نزیکەی ٢ خولەک لەسەر یەک چینی دەنگیی نییە و زۆر ئەستەمە کەسێک بتوانێت سەدان وشە لەسەر یەک چین و ئاواز دەربڕێت.. ئەمە تەنیا کار و لێهاتوویی رۆبۆتە.
لە رۆژگاری ئەمڕۆدا کە جیهان لە مارەسۆنێکی خێرای پێشکەوتنی تەکنۆلۆجیا و ئەپ و پلاتفۆرمەکانی ژیریی دەستکرد-دایە، پێویستە هەموو بەکارهێنەرێکی تەکنۆلۆجیا و لەنێویدا ئامرازەکانی سۆشیال میدیا، زانیاری و هۆشیاریی بەرایی هەبێت لەبارەی بەرهەمە فەیکەکانەوە. بەو ئومێدەی توانیبێتم بە زمانێکی سادە و دوور لە ئاڵۆزیی تەکنۆلۆجیا، بۆچوونی خۆمم لەبارەی ئەو بەرهەمە ساختەیەوە روون بکەمەوە.

15/09/2024

یەکەم گەشتیی هەواڵی ئاڤامیدیا.. بێدەنگی لە ئاست لەشکرکێشی تورکیا و لێدان لە سلێمانی

لە ڕووی تەکنیکییەوە ئاڤامیدیا ستایلێکی بەرچاو و پێشکەوتووانەی هەیە. دیزاینی ستۆدیۆی جوانە، کارە ڕووکەشییەکانی جوانن، بەڵام ئەمانە بە گوێرەی توانای ماددی هەموو کەناڵێک دەتوانێت بەدەستیان بهێنێت.
ناوەڕۆک لە بابەتی ڕووکەش و دیزاینی ستۆدیۆ گرنگترە.

ئەمەی خوارەوە سەردێڕی هەواڵەکانی یەکەم گەشتیی هەواڵی ئاڤا میدیاییە:

- ئومێد سەباح، سەرۆکی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران بۆ یەکەمجار لە ئاڤا وردودرشتی موچە، ئاشکرا دەکات.

سەرنج: بابەتێکی کۆنە و هیچی تازەی تێدا نەبوو، پەرلەمانتارێکی وەک سۆران عومەر لە پەیجەکەی خۆیەوە زانیاری زۆر زیاتر لەوەی بڵاوکردووەتەوە.

- پێتان دەڵێین سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی چۆن کێشەی ئاوی هەولێر چارەسەر دەکات.
سەرنج: بابەتەکە چەند ڕۆژێک پێش ئاڤامیدیا بە ڕێوڕەسمێک و بە ئامادەبوونی سەرۆکی حکومەت ورد و درشتی پڕۆژەکە خرایەڕوو. بابەتێکی بەسەرچوو بوو.

- چەند بەرپرسێکی یەکێتی سلێمانیان کردووەتە شاڕێگەی گواستنەوەی تریاک.
سەرنج: نەک تەنیا سلێمانی، هەرێمی کوردستان بە گشتیی بووەتە شاڕێی بازرگانی و گواستنەوەی ماددەی هۆشبەر و لە هەولێر کێڵگەی بەرهەمهێنانی ماددەی هۆشبەر هەبوو و هەولێر لە وێستگەی تێپەڕینی ماددەی هۆشبەرەوە کرابووە بەرهەمهێنەری کەرستەی خاوی ماددەی هۆشبەر. بەڵام چڕکردنەوەی سەرنج لەسەر سلێمانی بە تەنیا ئاماژەیە بە سیاسەتی کەناڵەکە بۆ لێدان لە سلێمانی و تۆخکردنەوەی گیانی شارچێتی و بێزراندن و شێواندنی وێنای سلێمانی.

- یادی مەولودی پێغەمبەر جۆش و خرۆشی خستە کوردستانەوە.
سەرنج: بابەتێکی گشتییە و لە بەیانییەوە هەموو کەناڵەکان بە لایڤ کاریان لەسەر کردووە و هیچ گۆشەیەکی نوێی تێدا نەبوو.

- جوو‌ڵەی داعش لە سنووری کەرکوک.
سەرنج: بابەتەکە چەند ڕۆژێکە لە ئارادایە. بەڵام کارکردن لەسەری جێی بایەخ بوو.

- وەرگرتنی پارە بە ناوی وەبەرهێنان شوفێرانی بارهەڵگری نیگەران کردووە. 3 هەزار دینار وەرگیراوە.
* سەرنج: هەر لە دوای دەستبەکاربوونی پارێزگای نوێی کەرکوک لە 10ی ئابی 2024 کاری لەسەر کراوە و ئەو پارەیەی وەریش دەگیرێت بڕەکەی سێ هەزارە و مەبەستەکە تەنیا ئەوەیە لە زۆنی سەوزە.

- بە هۆی چالاکییەکانی پەکەکە سەدان ملیۆن دۆلار زیانی بە پارێزگای سلێمانی گەیاندووە.
* سەرنج: ئەمەش هەر شەڕێکی ڕانەگەیەندراوە بەرامبەر بە سلێمانی و خزمەتکردنی ئەجێندای تورکیایە، هەق وابوو کەناڵەکە کار لەسەر ئەو زیانانە بکات، کە سوپای تورکیا بە سنوری پارێزگای دهۆکی گەیاندووە و سێ لەسەر چواری ڕووبەری پارێزگاکەی داگیر کردووە و سەدان گوند بەو هۆیەوە چۆڵکراون و دارستان و پاوانی گوندەکان سوتاون و لەناوبراون، بزانین چەندە زیانی بە سروشت و ژینگەی کوردستان و ڕەز و باخی گوندنشینان گەیاندووە.

- شەڕی پەکەکە ترس و دڵەڕاوکێی لە دڵی گوندنشینان لە سنووری سلێمانی دروستکردووە.
* سەرنج: ئەمەش هەمان قەوانی ئەنادۆڵە، لە کاتێکدا پێویست بوو باس لە بۆردومان و تاوانەکانی سوپای تورکیا بکرێت بەرامبەر بە گوندنشینانی کوردستان لە زاخۆوە تا پێنجوێن.

- بە چاودێری سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی کێشەی ئاوی هەولێر چارەسەر دەکرێت.
* سەرنج: پێشتر ڕاگەیەندراوە و کاری لەسەر کراوە و نوێ نەبوو.

- کەمترین قسە و زۆرترین کردار دروشمی کابینەی نۆیەمە.
* سەرنج: ئەم دێڕە تەنیا دروشمە و هیچ سەنگێکی هەواڵ و زانیاری نیە.

- لە ئیدارەی سۆران لە ماوەی 4 ساڵدا زیاتر لە 400 پڕۆژەی ڕێگەوبان ئەنجامدراوە.
* سەرنج: بەشێکە لە بانگەشەی پێشوەختەی هەڵبژاردن.

- هەولێر.. لۆگۆی ئاڤامیدیا لەسەر بەرزترین تاوەری عێراق نیشان دەدرێت (هەولێر).
* سەرنج: هیچ بەهایەکی هەواڵی بۆ وەرگر نیە و پێچەوانەی ئەو بابەتانەیە ناوی لێنراوە دەستوری ئاڤا و چاپیان کردووە، ئەگینا لۆگۆی کێت ئەوێ بە پارە لەسەر کام بینای بەرزە ئەتوانی دایبنێی.

- عێراق دەیەوێت ئەزموونی هەرێمی کوردستان دووبارە بکاتەوە و کامێرای خاڵ بۆ خاڵ دابنێت! پێوەری زیرەکیش دادەنێت.
* سەرنج: بانگەشەیە بۆ گۆڕینی ئاراستەی وەرگر و پیشاندانی عێراق وەک شوێنکەوتەی هەرێم.

- دابەزینی نرخی نەوت شڵەژانی ئابووری بۆ عێراق دروست دەکات. نەوت بە قاچاغ لە کەرکوکەوە دەبرێتە ئێران و پاشان بۆ ئەفغانستان.
* سەرنج: بە گوێرەی داتای فەرمی عێراق ئەگەر نەوت ببێتە چل دۆلاریش کێشەی نەختینەی نابێت و دەتوانێـت موچەی موچەخۆران دابین بکات. کورتهێنان لە بودجە دروست دەبێت، بەڵام شڵەژان ڕوونادات.

- ڕێنماییەکانی کۆمیسیۆن بۆ هەڵبژاردن.
سەرنج: هەموو کەناڵێک هەیەتی و تایبەت نیە.

- یادی لەدایکبوونی پێغەمبەر و بەشداری سەرۆک وەزیران.
* سەرنج: نوێ نەبوو، بە لایڤ لە کەناڵەکانی هاوشێوەی ڕووماڵ کرا.

- بەغدا یادی مەولود.
سەرنج: بابەتێکی ئاساییە و هیچ تایبەتمەندییەکی دیاریکراوی نیە.

- منارەی چۆڵی
* سەدان جار لە کەناڵە لۆکاڵیی و ئاسمانیەکان کاری لەسەر کراوە.
- هێڵێکی گەرمی تایبەت بە تاوانە ئەلیکترۆنییەکان -چاوپێکەوتن لەگەڵ تۆمەتبار.
* سەرنج: پێشێلکاری ئیتیکی تێدابوو، پۆلیس ڕێگەی داوە کامێرای ئاڤا بەشداری لە دانانی بۆسە و دەستگیرکردنی تۆمەتبار بکات.
+ پۆلیس ڕێگەی بە ئاڤا داوە چاوپێکەوتن لەگەڵ تۆمەبتار بکات، پێش ئەوەی پەڕاوی ڕەوانەی دادگا بکرێت.
+ ئاڤا پێچەوانەی دەستورەکەی خۆی، ئیتیک و بنەما پیشەییەکان و یاساکانی پێشێلکردووە، کە لێدوان لە تۆمەتبارێک وەردەگرێت پێش ئەوەی ئیفادەی وەربگیرێت و پەڕاوی بۆ بکرێتەوە و دۆسییەکەی بچێتە بەردەم دادوەر.
+ هەقوایە داواکاری گشتیی و دەسەڵاتی دادوەری چیدیکە ڕێگە بەوە نەدەن تۆمەتبار بۆ مەبەستی کۆکردنەوەی لایک و ڤیو لە لایەن کەناڵەکانی سەر بە بەرپرسانی دەسەڵاتی سیاسیی و ئیداری بەکاربهێنرێت و مافیان پێشێلبکرێت.

-

10/09/2024

مایکیان بە دەستەوەیە و بە میوانەکەیان پێدەکەنن

10/09/2024

چ ژەهرێک دەڕێژن؟