کارگێر صابر عمر 
26/05/2019
هۆکار و چارەسەری گه‌رم بوونی پێی مرۆڤ
نوسینی د.هەڤین کەمال شاە محمد
--- گرنگترین هۆکار و نیشانه‌کانی :
--- شێوازی ده‌ست نیشانکردن و چارسه‌کردنی :
ــــ هه‌ستکردن به بوونی گه‌رمی له پێ دا دیارده‌یه‌کی زۆر باوه و ئه‌و که‌سه بێزار ده‌کات به‌ڵام له هه‌مان کات دا گه‌لێک حاڵه‌ت وه‌ک پێویست هۆکاره‌کانی نادۆزرێنه‌وه و ده‌ست نیشان و چاره‌سه‌ر ناکرێن ۰
گرنگترین هۆکاره‌کانی پێی مرۆڤ :
۱ ـــ زۆربه‌ی حاڵه‌ته‌کان به بۆنه‌ی تێک چوونی ده‌ماره‌کانی پێ و قاچه‌کان ڕوو ده‌دات له‌به‌ر هۆکاری جیاوازه‌وه له‌وانه :
---- نه‌خۆشی شه‌کره : به تایبه‌ت کاتێ ئاستی شه‌کره‌ی نه‌خۆشه‌که زۆر ناڕێک بێت و زوو زوو به‌رز بێته‌وه؛ هه‌روه‌ها دوای تێپه‌ڕ بوونی چه‌ند ساڵێک به سه‌ر بوونی نه‌خۆشی شه‌کره ۰
---- که‌می ڤیتامین تایبه‌ت : ڤیتامین : ( B6 ) ، ( B12) ,( Folic Acid)
---- سستی گورچیله یان وه‌ستانی گورچیله ۰
---- زۆر خواردنه‌وه‌ی مادده کحوله‌یه‌کان ۰
---- سستی غودده‌ی ده‌ره‌قی ۰
---- ژه‌هراوی بوون به جیوه ، زه‌رنیخ له کارێکاری ناو کارگه‌کان ڕوو ده‌دات ۰
---- نه‌خۆشی ئایدز ، نه‌خۆشی ( Lyme disease ) ، ( Erythromelalgia ) ، ( Chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy (CIDP) نه‌خۆشی کۆنیشانه‌ی گۆلیان بێری ۰
---- بوونی فشار له سه‌ر ده‌مارێکی دیاریکراو له قاچ ۰
---- به‌کارهێنانی هه‌ندێ ده‌رمان وه‌ک : میتڤۆڕمین ، ئه‌مایۆداڕۆن ، ئایزۆنایه‌زاید ، ده‌رمانی چاره‌سه‌ری کیمیاوی ، بڕێکی زۆر له ڤیتامین ( B6) ، هتد ۰
----
۲ ـــــ نه‌خۆشی ته‌سک بوونه‌وه‌ی خوێنبه‌ره‌کانی پێ و قاچ یان هه‌وکردنی خوێنبه‌ره‌کانی پێ و قاچ ۰
۳ ـــــ نه‌خۆشی هه‌وکردنی په‌نجه و پێ به هۆی که‌ڕووه‌وه ( athlete's foot ) ۰
٤ ــــ دوای نه‌خۆشی بڕینی گه‌دده بۆ چاره‌سه‌ری قه‌ڵه‌وی ۰
که‌ی پێویسته سه‌ردانی پزیشک بکه‌یت ؟؟؟؟
۱ ـــ به‌رده‌وام بوونی هه‌ستکردن به بوونی گه‌رمی له پێ دا زیاتر له دوو هه‌فته ۰
۲ ـــ زیادکردنی گه‌رمی پێ له‌گه‌ڵ ئازاری زۆر ۰
۳ ـــ هه‌ستکردن به بوونی گه‌رمی له قاچ دا ۰
٤ ـــ نه‌مانی هه‌ست له په‌نجه و پێ دا ۰
ــ فه‌حسکردنی نه‌خۆش له لایه‌ن پزیشکه‌وه بۆ دیارکردنی هۆکار و جۆر و قۆناغی نه‌خۆشیه‌که و هه‌بوونی ئاکام و ده‌رئه‌نجامی مه‌ترسیدار
۲ ــ فه‌حسی خوێن :
--- فه‌حسی گشتی : CBP & ESR : ڕێژه‌ی خوێن ، ، ئاستی شه‌کره ، فه‌حسی گورچیله ، چه‌وری خوێن ، ئه‌نزیمه‌کانی جگه‌ر
--- فه‌حسی ڤیتامین ؛ به تایبه‌ت ڤیتامین ( Folic Acid) (B6 ) ، ( B6 ) ۰
ـــ فه‌حسی هۆرمۆن : غوده‌ی ده‌ره‌قی ۰
ـــ زه‌رعی خوێن بۆ بوونی هه‌وکردن ، فه‌حسی کۆئه‌ندامی به‌رگری ، نه‌خۆشی بۆماوه‌یی ۰
۲ ـــ هێڵکاری ماسوولکه‌کانی قاچ وپێ ( ) ۰
۳ ـــ ده‌رهێنانی ئاوی پشت : بۆ فه‌حس و زه‌رع
٤ ـــ وه‌رگرتنی نموونه له ده‌ماره‌کان له هه‌ندێ حاڵه‌تی تایبه‌ت ۰
شێوازی چاره‌سه‌رکردنی :
۱ ـــ نه‌هێشتنی هۆکاری سڕبوونه‌که ئه‌گه‌ر ( یان که‌مکردنه‌وه‌ی ) به ڕێگه‌ی شیاو بۆ نموونه :
--- کۆنتڕۆڵ کردنی نه‌خۆشی شه‌کره له ڕێگه‌ی ده‌رمان و پارێزی خواردنه‌وه ، هه‌روه‌ها هه‌موو نه‌خۆشیه‌کانی تر ۰
--- گۆڕینی ئه‌و ده‌رمانانه‌ی ده‌بنه هۆی سڕ بوون به جۆرێکی تر گونجاو ۰
--- چاره‌سه‌رکردنی که‌می ڤیتامین ۰
--- چاره‌سه‌ری حاڵه‌تی هه‌وکردنی په‌نجه و پێ به هۆی که‌ڕووه‌وه ( athlete's foot ) له ڕێگه‌ی حه‌پ و مه‌ڵحه‌می پێویست ۰
۲ ـــ له ڕێگه‌ی ده‌رمانه‌وه وه‌ک :
amitriptyline (Elavil)
carbamazepine (Tegretol)
desipramine (Norpramin)
duloxetine (Cymbalta)
gabapentin (Neurontin)
pregabalin (Lyrica)
topiramate (Topamax)
venlafaxine (Effexor XR)
--- تێبینی : به‌کارهێنانی ده‌رمان پێویسته له لایه‌ن پزیشکه‌وه دیاری بکرێت و سه‌رپه‌رشتی ماوه‌ی به‌کارهێنانی بکات
.د ۰ هه‌ڤین که‌مال شاه محمد
پسپۆڕ له زانستی ئازار و به‌نج
شاره‌زا له چاره‌سه‌ری فه‌قه‌رات و نه‌خۆشی جومگه‌کان بێ نه‌شته‌رگه‌ری
ئه‌ندامی پڕۆڤیشناڵی ئه‌کادیمیایی ئه‌مریکی بۆ ئازار شکاندن
