دەسەڵاتی چوارەم Dasalaty 4

دەسەڵاتی چوارەم Dasalaty 4 لەگەڵ ئازادی و ئازادیخوازانین، دژی گەندەڵی و نادادپەوەرین

29/12/2024

سەرۆکی ئیسرائیل توشی شێرپەنجە بوە
سایتی (D4):
بەشێک لە مێدیا عەرەبییەکان زانیاری ئەوەیان بڵاوکردەوە کە بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆک وەزیرانی ئیسرائیل توشی نەخۆشی شێرپەنجەی پڕۆستات بوە.
هاوکات سەرچاوەکان ئاماژەیان بەوەداوە کە مێدیای ئیسرائیلیش هەواڵەکەی پشتڕاست کردۆتەوە.

29/12/2024

توێژینەوەکە ماددەی کیمیایی زیانبەخش لە کاتژمێرە زیرەکەکان و بازنەکانی بەدواداچوونی لەشجوانی ئاشکرا دەکات
سایتی (D4):
توێژینەوەیەکی پێشکەوتوو مەترسی تەندروستی مەترسی تەندروستی ئاشکرا کردووە کە پەیوەندی بە کاتژمێرە زیرەکەکان و بازنەکانی بەدواداچوونی لەشجوانی هەیە. توێژینەوەکە لە 18ی کانوونی یەکەمدا لە گۆڤاری ACS Environmental Science & Technology Letters بڵاوکراوەتەوە، ڕێژەیەکی زۆر لە ترشی پێفلۆرۆهکسانویک (PFHxA) ئاشکرا دەکات.

مەترسییەکانی تەندروستی PFHxA لە ئامێرە لەبەرکراوەکاندا

PFHxA ئەندامێکە لە گرووپی ماددەکانی پێر و پۆلی فلۆرۆئالکیل (PFAS) کە بە بەردەوامی ژینگەیی و کاریگەرییە زیانبەخشەکانی لەسەر تەندروستی بەناوبانگە. توێژەران هۆشداری دەدەن کە بەرکەوتنی درێژخایەن لەگەڵ بازنەکانی فلۆرۆئێلستۆمەر لەوانەیە بەرکەوتنی ئەم ماددە کیمیاییە ژەهراویانە زیاد بکات و ببێتە هۆی هەڵمژینی پێست و ئاڵۆزییەکانی تەندروستی.

گرنگترین توێژینەوەکان
• تیمی توێژینەوەکە 22 کاتژمێری زیرەک و بازنی بەدواداچوونی لەشجوانی شیکردەوە، کە هەردوو مۆدێلی نوێ و پێشتر بەکارهاتوون.
• فلۆر نیشانەی بوونی PFAS لە هەموو بازنەکانی فلۆرۆئێلستۆمەر دۆزرایەوە.
• چڕبوونەوەی PFHxA لە 800 بۆ زیاتر لە 16,000 بەش لە ملیار (ppb) لە نمونەی تاقیکراوەدا بوو.
• گومان دەکرێت PFHxA بەرهەمێکی لاوەکی پرۆسەی بەرهەمهێنانی فلۆرۆئێلستۆمەر بێت کە وەک سورفاکتانت کار دەکات.

ڕاسپاردەکان بۆ بەکاربەران

بە لەبەرچاوگرتنی ئەو مەترسیانەی کە لە توێژینەوەکەدا ئاماژەیان پێکراوە، ئامۆژگاری بەکاربەران دەکرێت:
1. کەرەستەی بازنی جێگرەوە هەڵبژێرە، وەک سیلیکۆنی هەرزان، کە هیچ PFAS نیشان نادات.
2. بە وردی پێداچوونەوە بە تایبەتمەندیەکانی بەرهەم بکە بۆ دوورکەوتنەوە لە ئەو شتانەی کە فلۆرۆئێلستۆمەریان تێدایە.

بانگهێشت بۆ کردار

توێژینەوەکە جەخت لەسەر پێویستی یاسای توندتر لەسەر ماددەکانی ئامێرە لەبەرکراوەکان و لێکۆڵینەوەی زیاتر لە کاریگەرییە درێژخایەنەکانیان لەسەر تەندروستی دەکات. داوا لە بەکاربەران دەکرێت لەکاتی کڕینی تەکنەلۆژیای لەبەرکراو بڕیاری هۆشیارانە بدەن بۆ ئەوەی تەندروستی و خۆشگوزەرانییان لەپێشدا بن.

بۆ زانیاری زیاتر لەسەر توێژینەوەکە، سەردانی بڵاوکراوەی فەرمی ACS Environmental Science & Technology Letters: ACS Journal Website بکە.

29/12/2024

"پاڵێوگەکان ژینگەی هەرێم ژەهراوی دەکەن و قیر بە هیندستان دەفرۆشن"

لەبارەی پاڵێوگە نایاساییەکانەوە

بە پێی یاسای نەوت و گازی ژمارە ٢٢ ی ساڵی ٢٠٠٧ کە لە پەرلەمانی کوردستان دەرچوێندراوە؛ لە هەموو هەرێمی کوردستان تەنها (٣) سێ پاڵێوگەی یاسایی دەبن (دهۆک، کەڵەک، بازیان)، بەڵام ژمارەی ئەمانە تا ساڵی ٢٠١٧ دەچێتە (٣٠٧) پالێوگە، واتە (٣٠٤) پالێوگەی نا-یاسایی و نا-دەستوریی کراوەتەوە. هەموو پاڵێوگەیەکیش بەڕێژەی جیاجیا گازی ژەهراوی دەکەنە بەرگە هەواوە! بەتایبەت ئەوانەیان هایدرۆکاربۆنی قوورس دەسووتێنن، لە حوزەیرانی ٢٠٢٤ پاڵێوگەیەکی نیزیک لە گوێر ئاگری گرت؛ دوای نیزیکەی (٢٤) کاتژمێر ئاگرەکە کۆنترۆڵ کرا و پاڵێوگەکەش ناقانونی بوو! ئەوە کێیە دەتوانێ پاڵێوگەی نا-قانونی لەناو هەولێردا بکاتەوە و گڕ بگرێت و دوای ٢٤ کاتژمێر ئاگرەکە کۆنترۆڵ بکرێ! یان لە تانجەڕۆی سولەیمانی کارگەیەکی قیر ئاگری گرت تا دوا دڵۆپ و دوا ماددە لە کارگەکەدا نە سووتا ئاگرەکە نەکوژایەوە!
هەموو ئەو پاڵێوگانە هی خەڵکی دەستەڵاتدارن، هەموو ئەوانە ژینگە پیس دەکەن، چوونکە هیچیان لە ئاسمانەوە یان لەڕێگەی ماددەی کیمایی و تیمی تایبەتەوە ڕێگەو میکانیزمی تەواویان بۆ دووکەڵە ڕەشەکە دانەناوە، هیچ یەک لەوانە ناتوانێت لە بەرزی ٢٥ بۆ ٤٠ مەتر وا بکات ئەو دووکەڵە ڕەش و گازە ژەهراوییانە کۆنترۆڵ بکات. جێی باسە نیزیکەی (٩٧٪) ی ئەو پاڵێوگانە لە سنووری پارێزگای دهۆک و هەولێرن؛ چوونکە (٩٠٪) ی کێڵگە نەوتییەکان دەکەونە سنوری ئەو دوو پارێزگایەوە.
کەوایە، ئەمەی بەچاو دەبیندرێت : دەبێت ددان بەو ڕاستییەشدا بنرێ کە بازرگانانی ماددەی هۆشبەر و بازرگانانی دەرمان و خۆراکی بەسەرچووش خەڵکی دەستڕۆیشتوویان لە پشتە! ئنجا بەشێک لەم پاڵێوگانە قورسترین جۆری هایدرۆکاربۆن بەرهەم دەهێنن کە "قیر"ە، مەترسیدارترینە بۆ ژینگە؛ ئەو "قیر"ەش دەفرۆشن بە دەرەوەی وڵات، بۆ نموونە ئەمانە قیر بە هیندستان دەفرۆشن!
"ماسی" م بینیوە دوایی بوەتە "حووت" ئێستا بوەتە "مافیا" ئنجا ڕایەڵەی لەگەڵ مافیای دیکە درووستکردوەو دەست لەهەموو شتێک وەردەدات؛ کە لاموایە ڕەنگە بە خودی سەرۆکی حکومەتی هەرێم و سەرۆکی هەرێمیش کۆنترۆڵ نەکرێن! تەنانەت ئەم تۆڕانە (بەدەستی دەرەکی بێت یان بەرژەوەندیی کەسیی خۆیان) وەها دەکەن کایەی کوردستان لە کەسانی دڵسۆز و خەمخۆر و نیشتیمانپەروەر دابماڵن، لەهەموو شوێنێکدا پیاوێکی نەزان و گەمژەی خۆیان داناوە؛ ئیتر بەمشێوەیە هەموو بوارەکان و پنتەکانیان بۆگەن و ژەهراوی کردوە. ئیتر ئاوایە پێوەری کوڕی چاک و نیشتیمانپەروەریی لای ئەوانە ئەوەیە دەبێت "زمانی خۆت بگریت" تاوەکو ئەوان ئا..ئاوهاو...ئاوهاو...ئاوها بکەن.
پاڵاوتن و پاڵێوگەکان بەشێکن لە سیاسەتی پیشەسازیی و ئاسایشی وزەی هەر وڵاتێک؛ ئەوەی کە لەهەرێمی کوردستان لە هەموو پرۆسەکەدا شکستی خواردوەو، نایەوێ پلاتفۆڕمێک درووست بکات تا بەشێوەیەکی زانستی و نیشتیمانیانە پیاداچوونەوەی گشتی بۆ بکات.

بەهرۆز جەعفەر

28/12/2024

لە یەکێک لە قوتابخانەکانی تورکیا، خوێندکاری سەرەتایی بووم، مامۆستایەکم ئەیزانی کە من کوردم
هەرجارێ پرسیاری لێم بکردایە وەڵامەکەم ڕاست یان هەڵە بووایە هەرلێی ئەدام!
دوای تەواوکردنی خوێندن بیستم
مامۆستاکە تووشی شێرپەنجە بووە
فیلمێکم بەرهەم هێناو بۆ چارەسەرکردنی نەخۆشیەکەی، تەواوی داهاتەکەیەم
پێ بەخشی. ئەوانەی منیان ئەناسی و
هاوڕێی نزیکم بوون سەریان لەم کارەم
سوڕما! پێموتن، مەسەلەکە نە ويژدانەو
نە مرۆڤایەتی، تەنها ویستم کەمێک
شەرم لە خۆی بکات و بزانێت کە
کوردەکان دەعباو جانەوەر نین، ئەتوانن
زۆرتر لەوان بەخشندەو لێبوردەتر بن.
یەڵماز گونەی

28/12/2024

قوتاربونی ئێران لە مەترسییەکانی ناوچەکە!

⭕️ ئێران دەتوانێ بە کورد تۆڵە لە تورکیا بکاتەوە؟
⭕️ تاڵەبانی لە دژی تورکیا چ داوایەکی لە ئێرانییەکان کردوە؟

سەرچاوە شیکارییەکان باس لەوە دەکەن دوای نەهێشتنی هەژمونی ئێران لە وڵاتانی ناوچەکەو کەمکردنەوەی نفوزی، رەنگە هاوشێوەی سوریا، ئێرانیش روبەڕوی هەڕەسەی ئیسرائیل و ئەمریکا ببێتەوە. ئەم بۆچونانە لسەر بنەمای لێکدانەوەکانن و خوێندنەوەن بۆ دۆخەکە، پاڵپشتی بەڵگەو زانیاری و هەواڵگرییان نییە لەناو مێدیاو خەڵکدا، بەڵام گریمانە دەکەین کە سیناریۆیەکی لەو شێوەیە روبدات و ئەگەر ئاگرەکە بگاتە ئێران، هەنگاوەکانی دەسەڵاتی ئەو وڵاتە چی دەبن؟

ئێران لە مێژە پێشبینی گۆڕانی داینامیکی ناوچەکەی کردوە. هەواڵگری ئێران، پێشتر بە دۆخی سوریای زانیوەو دەشیزانی بەشار ئەسەد جۆرێک لە رێککەوتنی بێدەنگی لەگەڵ ئیسرائیل کردوەو زانیارییان دەداتێ، بێگومان ئێستا ئەو دەزگایەی ئێران دەزانێ لە دوای سوریاش چی دیکە رودەدات، چەندین ستراتیژی بۆ بەرەنگاربونەوەو کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی کردوە.
وەک وتمان گریمانە دەکەین ئێرانیش توشی دەبێت بە توشی ئەو باهۆزە (ئەمریکی ـ ئیسرائیل - بەریتانی)یەوە، بێگومان وەک ئاماژەمدا پلانی بەرگری و بەرەنگاری بەچەندین رێگا گەڵاڵە کردوەو ئامادەکاری جدیشی گرتۆتەبەر، کەس نازانێ ئێران چی دەکات و چۆن بەرگری لە وەها گۆڕانکارییەک دەکات. بەڵام بەندە وەک سەرەمێکوتەیەک لە کەناراوی دەریای سیاسەتدا رێگایەک بە باش دەزانم، گەر بێت و ئێران ئاوێتەی رێگاکانی خۆی بکات، بەنەزەری من باش دەبێت.
پێویستییەکی زۆر بەجێیە ئێران گۆڕانکاری بەپەلە لە سیاسەتەکانیدا بکات و گۆڕانکاری لە فەرهەنگی سیاسی ئێستایدا بکات و لەروی رامیاریییەوە بەخۆیدا بچێتەوەو لەگەڵ شەپۆلی گۆڕانکارییەکاندا خۆی جۆر بکات.
زۆربەی وڵاتانی ناوچەکە روبەڕوی ناسەقامگیری و پاشەکشەی بەرچاو بونەتەوە، بەهۆی خراپ مامەڵەکردنییان لەگەڵ کوردو ستەم و توندوتیژی و سەرکوتکردن و نەهێشتنی مافەکانیان ئەو وڵاتانە پارچە پارچە بون و لە کۆتاییدا روخاون. لەم سۆنگەیەوە بۆ دەستەبەرکردنی ئایندەی خۆی، پێویستە ئێران رێگەیەکی تر بگرێتەبەرو سەعی لە هەڵەی مێژویی ئەو وڵاتانەدا بکات و باوەش بۆ کوردی ناو وڵاتەکەی بکاتەوەو وەک هاوڵاتی پلە یەکی خۆی مامەڵەیان لەگەڵ بکات و وڵاتەکە بە خاک و ئاوی ئەوانیش بزانێت و هاوبەشیان بکات لە ئێراندا.
بەو رێیە ئێران دەتوانێ گەورەترین رێ لە نەیاران و دوژمنانی دابخات و خۆشی زیاتر بەهێز بکات.
گەر بێت و ئێران بڕیاری لەوجۆرە بدات و لە دەستوردا کورد هاوشێوەی فارس بکاتە هاوڵاتی پلە یەک، ئەو وڵاتە زۆر باشتر دەتوانێ روبەڕوی مەترسییەکان ببێتەوەو سەقامگیری ناوخۆیی وڵاتەکەش زیاتر دەبێت و رەنگدانەوەی لە سیاسەتی دەرەکیشدا دەبێت.
گەربێت و بەوجۆرە مامەڵە لەگەڵ کورد بکرێت، ئەوکات کورد شۆڕش دژی ئێران ناکات و ناشبێتە پاڵپشتی روخانی ئەو وڵاتە، بەڵکو خۆیشی بەشێک دەبێت لە پارێزەری ئێران.
من پێموایە ئەم رێگایە گورزێکی بەهێزیشە لە تورکیا، دەتوانرێ تۆڵەی سوریای پێ بکاتەوە. هەرخۆی بەرامبەر بە کورد، ئێران بە تورکیا بەراورد ناکرێ، تورکیا زۆر داپڵۆسێنەرو چەوسێنەرترە بەرامبەر بە بونی کورد.
نمونەیەک دەهێنمەوە. ساڵێکیان خوالێخۆش بوو مام جەلال تاڵەبانی بە ئێرانییەکان دەڵێت "داواکارییەکم لێتان هەیە"، ئێرانییەکانیش مام جەلالیان خۆشدەویست و بە دۆستی نزیکی خۆیان لە قەڵمیان دابوو، پێیان وتبوو بفەرموو داوای تۆ هەرچی بێت لای ئێمە رێزلێگیراوە.
مام جەلال وتبوی "داواتان لێ دەکەم کونسوڵخانەی تورکیا لەناو تاران بگوازنەوە"، ئەوانیش سەریان لەوەها داوایەک سوڕمابوو کە تاڵەبانی بۆچی داوای لەو جۆرە دەکات!
وتبویان بۆ کوێی بگوازینەوەو هۆکارەکەی چییە کە تۆ ئەو داوایەت هەیە؟
مامیش وتبوی "تورکیا وشەی کوردستانی قەدەغە کردوە، بۆیە دەمەوێت کونسوڵخانەکەیان بگوازنەوە بۆ شەقامی کوردستان لە تاران، بۆئەوەی هەرکات ناونیشانی خۆیان بدەن، بەناچاری وشەی کوردستان بەکار بهێنن".
خوڵاسەی کەلام، ئێران زوڵمی زۆر لە کورد دەکات و کوردی زۆریش شەهید دەکات، من ناڵێم ئێران لەگەڵ کورد باشە، نەک لەوە بترسم رەخنەم لێبگیرێت، نا نەخێر، بەڵام دەڵێم بە سەد ئاو شۆراوەتەوە لەچاو تورکیادا.
بۆیە هیوادارم ئێران جیاواز بێت لە تورکیاو سوریاو عێراق، رێڕەوی پێکەوە ژیان تاقی بکاتەوەو ببێتە ئەو وڵاتەی بە ئاشتییانە کورد قبوڵ بکات.

سەردەشت حەمەساڵح

27/12/2024

دکتۆر یونس راوی دەربارەی یادکردنەوەی مەسیح درودی خوای لێبێت دەڵێت، یادکردنەوەی مەسیح هەمان یادکردنەوەی پێغەمبەری ئیسلامە(د.خ).
لە تۆمارێکی ڤیدیۆییدا دکتۆر یونس بە هێنانەوەی ئایەتێک دەڵێت، نابێت ئیمانداران هیچ پێغەمبەرێک بەرزتر یان نزمتر سەیر ناکەن.
ڤیدیۆکە لە کۆمێنتە👇

27/12/2024

ڕووداوە سەرەکییەکانی ساڵی ٢٠٢٤
ساڵێک لە گۆڕانکارییە جیهانی و ناوچەییەکان
سایتی (D4):
ساڵی ٢٠٢٤ شاهیدی زنجیرەیەک ڕووداوی گۆڕانکاری بوو لە سەرانسەری سیاسەت، کارەساتی سروشتی، پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا، بەربەستە کولتوورییەکان و پێشکەوتنە ئابوورییەکان. لە گۆڕانکارییە سیاسییە گەورەکانەوە بۆ پێشکەوتنی بەرچاو لە زانست و تەکنەلۆژیادا، دیمەنی جیهانی بە تەحەددا و پێشکەوتنەکانەوە دیار بوو.

پێشهاتە سیاسییە جیهانییەکان
1. هەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ئەمریکا:
• ئەمریکا دۆناڵد ترەمپی هەڵبژاردەوە لە هەڵبژاردنێکی مشتومڕاویدا کە پێشهاتێکی بێ وێنەی تێدابوو، لەنێویاندا هەوڵی تیرۆرکردن بۆ دەستلەکارکێشانەوەی ترەمپ و سەرۆک جۆ بایدن، کە بووە هۆی کاندیدکردنی جێگری سەرۆک کامالا هاریس وەک کاندیدی دیموکراتەکان.
2. هەڵبژاردنی جیهانی:
• زیاتر لە ٦٠ وڵات کە نوێنەرایەتی نیوەی دانیشتوانی جیهان دەکەن، لە ساڵی ٢٠٢٤ هەڵبژاردنیان ئەنجامدا.
• مەکسیک مێژوویەکی تۆمارکرد بە هەڵبژاردنی یەکەمین سەرۆکی ژن، کلۆدیا شەینبام، لە خوێناویترین خولی هەڵبژاردنەکانیدا، کە ٣٧ کاندید تیرۆرکران.
• لە بەریتانیا دوای هەڵبژاردنێکی گشتی کە لە نزیکەوە چاودێری دەکرا، سەرکردایەتی نوێ سەریهەڵدا.
3. گرژییە جیۆپۆلەتیکییەکان:
• پەرەسەندنی ململانێکان بریتی بوو لە هێرشی ئیسرائیل بۆ سەر باڵیۆزخانەی ئێران لە دیمەشق، دواتر هێرشی تۆڵەسەندنەوەی ئێران و کوژرانی سەرۆکی حەماس و سەرۆکی حزبوڵڵا. هەروەها روخانی رژێمی بەعسی سوریاو هەڵهاتنی بەشار ئەسەد.
• شەڕی ڕووسیا و ئۆکرانیا پێ ناوە ساڵی سێیەمی خۆیەوە، بەردەوام بوو لە ناسەقامگیری ناوچەکە و کاریگەری لەسەر ئابووری جیهانی.

کارەساتە سروشتییەکان
1. بوومەلەرزە و لافاو:
• بوومەلەرزەیەکی کارەساتبار بە گوڕی ٧.٦ پلە ژاپۆنی گرتەوەو وێرانکارییەکی بەرفراوانی لێکەوتەوە.
• لافاوێکی توند هەزاران کەسی ئاوارە کرد لە بەرازیل، ئیسپانیا، کینیا و تانزانیا، کە بووە هۆی لەدەستدانی گیان و ماڵی بەرچاو.
2. زریانەکان لە ئەمریکا:
• زریانەکانی هێلین و میڵتۆن زیانێکی زۆری لێکەوتەوە، ئەمەش جەختیان لەسەر ئاستەنگە بەردەوامەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و بەڕێوەبردنی کارەساتەکان کردەوە.
3. کەوتنەخوارەوەی فڕۆکەی سەرۆکی ئێران بەهۆی کەشوهەواوەو گیان لەدەستدانی سەرۆک و کاربەدەستانی وڵاتەکە لە روداوەکەدا.
بەربەستە تەکنەلۆژی و زانستییەکان
1. گەڕان بەدوای بۆشایی ئاسمان:
• کۆمپانیای سپەیس ئێکس یەکەم پیاسەی بۆشایی ئاسمانی بازرگانی خۆی بەدەستهێنا، ئەمەش خاڵی وەرچەرخان بوو لە کارە تایبەتەکانی بۆشایی ئاسمان.
2. زیرەکی دەستکرد:
پێشکەوتنی خێرا لە AI پیشەسازییەکانی گۆڕی، ئەمەش بووە هۆی مشتومڕ لەسەر کاریگەرییە ئەخلاقییەکان و کاریگەرییە ئەگەرییەکان لەسەر دامەزراندن.

گرینگترین شتە کولتوورییەکان
ئۆڵۆمپیادی پاریس 2024:
• ئۆڵۆمپیادی هاوینە جەختی لەسەر بەردەوامیی کردەوە بەڵام ڕووبەڕووی ڕەخنە بووەوە بەهۆی زیادبوونی دەردانی گازی ژەهراوی لە گەشتە ئاسمانییە جیهانییەکان، ئەمەش مشتومڕی ژینگەیی لێکەوتەوە.

پێشهاتە ئابوورییەکان
سیاسەتەکانی وزە:
• وڵاتانی G7 پابەند بوون بە قۆناغ بە قۆناغ لەناوبردنی کارەبای خەڵوزی بێ وەستان تا ساڵی 2030-2035، ئەمەش ئاماژەیە بۆ هەنگاوێکی بەرچاو بەرەو چارەسەری وزەی پاکتر.
• داهێنانەکانی ئیلۆن مەسک

ڕووداوە گرنگەکان لە عێراق

پێشهاتە سیاسییەکان
• هەڵبژاردنی پەرلەمانی هەرێمی کوردستان:
• هەرێمی نیمچە سەربەخۆی کوردستان لە 20ی ئۆکتۆبەر هەڵبژاردنی دواکەوتووی ئەنجامدا و پارتی دیموکراتی کوردستان لە کۆی 100 کورسی 39 کورسی بەدەستهێنا.
• سەرکردایەتی پەرلەمانی عێراق:
• لە 31ی تشرینی یەکەمدا، مەحمود مەشهەدانی بە سەرۆکی پەرلەمانی عێراق هەڵبژێردرایەوە، بەمەش کۆتایی بە بۆشایی یاسادانانێکی ساڵێک هێنا.

ڕووداوە ئەمنییەکان
• سەرکردایەتی دەوڵەتی ئیسلامی بە ئامانجی:
• هێزە عێراقییەکان لە میانی ئۆپەراسیۆنێکدا لە پارێزگای سەڵاحەدین، جاسم ئەلمەزروی ئەبو عەبدولقادر، سەرکردەیەکی دەوڵەتی ئیسلامی لەگەڵ هەشت بەرپرسی باڵایان لەناوبرد.
• هێرش بۆ سەر میدیا:
• دوای ڕاپۆرتێکی مشتومڕاوی کە هەندێک گروپی بە "تیرۆریست" ناوزەد کرد، هێرش کرایە سەر بارەگای بەغدای کەناڵی هەواڵی ئێم بی سی. حکومەت پلانی هەڵوەشاندنەوەی مۆڵەتەکەی ڕاگەیاند.

پرسە کۆمەڵایەتی و مرۆییەکان
• ڕزگارکردنی ژنێکی ئێزیدی:
• ژنێکی ئێزیدی تەمەن 21 ساڵ کە لە ساڵی 2014 ڕفێندرابوو، لە غەززەوە ڕزگارکرا و گەڕێنرایەوە وڵاتەکەی، کە لە کاتی شەڕی ئیسرائیل و حەماسدا گیری خواردبوو.
• سەرژمێری نیشتمانی:
• عێراق لە ماوەی نزیکەی 40 ساڵدا یەکەم سەرژمێری خۆی ئەنجامدا، کە خۆی لە پرسیارە تائیفیەکان بەدوور گرت بۆ دەستەبەرکردنی گشتگیری و گرنگیدان بە پێداویستییەکانی گەشەپێدان.

گرژییە ناوچەییەکان
• چالاکیی میلیشیا:
• میلیشیا عێراقییەکان کە لەلایەن ئێرانەوە پشتیوانی دەکرێن، هێرشە هێمادارەکانی فڕۆکەی بێفڕۆکەوانیان بۆ سەر ئیسرائیل چڕکردەوە، ئەمەش ترسی لە تێوەگلانی عێراق لە ململانێ فراوانەکاندا بەرزکردەوە.

ڕووداوەکانی ساڵی ٢٠٢٤ تیشکیان خستە سەر جیهانێک کە لە گۆڕاندایە، لەگەڵ پێشکەوتنە بەرچاوەکان کە بەهۆی تەحەددیاتی بەردەوام لە حوکمڕانی، خۆڕاگری کەشوهەوا و سەقامگیری جیۆپۆلەتیکیدا هێورکراونەتەوە. لە کاتێکدا هەندێک ناوچە ئاهەنگیان گێڕا بۆ بەربەستە گرنگەکان، هەندێکی تر لەگەڵ قووڵبوونەوەی ململانێ و قەیرانەکاندا دەجەنگان، ئەمەش جەختیان لەسەر ئاڵۆزییەکانی دیمەنی جیهانی مۆدێرن کردەوە.

26/12/2024

پلانەکانی ترەمپ، ئەمریکا هێندەی تر بەهێز دەکات
سایتی (D4):
کۆمەڵێک پلانی سترتیژی بۆ ئەمریکا هەیەو دەیەوێت ئەو وڵاتە بە تەواوەتی بکاتە بێ رکابەر.
ترەمپ دەبێتە گەورەترین سەرۆکی ئەمریکا لە مێژوی ئەو وڵاتەدا، بەهۆی پلانەکانییەوە چەند قات ئەمریکا لە ئێستا بەهێزتر دەکات.
دۆناڵد ترەمپ لە ئێستادا چەند پلانێکی هەیە بە جێبەجێکردنییان ئەمریکا هێندەی تر بەهێز دەکات و بەهۆی ئەو بەرنامانەوە دەبێتە کاریگەرترین و گەورەترین سەرۆک لە مێژوی ویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکادا.
لێرەدا سێ پلانی ترەمپ باس دەکەین کە چەند قات ئەو وڵاتە بەهێزتر دەکات.
یەکەم، ترەمپ دەیەوێ سەربەخۆیی لە کەنەدا وەرگرێتەوەو بیکاتە پەنجاو یەکەمین ولایەتی ئەمریکا.

دوەم، ترەمپ داوای گرینلاند لە دانیمارک دەکات.
گرینلاند گەورەترین دوورگەی جیهانەو خاکێکی سەربەخۆیە لە چوارچێوەی شانشینی دانیمارک. بە سەهۆڵبەندە فراوانەکەی و ئیکۆسیستەمی ناوازە و گرنگی جیۆپۆلەتیکی ستراتیژی ناسراوە.

سێیەم، دەیەوێت کەناڵی پاناما وەرگرێتەوەو بیکاتە موڵکی ئەمریکا.
کەناڵی پەنەما ڕێڕەوێکی ئاوی دەستکردی گرنگە کە زەریای ئەتڵەسی (لە ڕێگەی دەریای کاریبیەوە) بە زەریای هێمن دەبەستێتەوە، وەک ڕێڕەوێکی سەرەکی دەریایی بۆ بازرگانی نێودەوڵەتی.

ئەمە تەنها سێ بەرنامەن لە پلانەکانی، گەربێت و بتوانێت بەجێیان بهێنێت، ئەوا مێژوییەکی هەتا هەتایی بۆ خۆی تۆمار دەکات.

25/12/2024

سەرۆکی شۆڕشی کورد داوا لە سەرۆکی ئەمریکا دەکات کوردستان بکەنە پەنجاو یەکەمین ویلایەتی ئەمریکا.

سایتی (D4):
لە ئەرشیفی ئەمریکادا بەڵگەکان ماون کە بارزانی ویستویەتی بەو رێگەیە کوردستان لەدەست زوڵم و چەوساندنەوەو کوشتوکوشتار بپارێزێت، بەڵام بەهەر هۆکارێک بوبێت ئەمریکا بەو داوایەی شۆڕشی کوردستان قایل نەبوە.

سام ئەندرۆس دەڵێت ساڵی ١٩٦٩ لەرێگەی شەفاعەتی نوێنەری ئاشورییەکان توانیان مۆڵەت لە شای ئێران وەرگرن بۆ سەردانی مەلا مستەفا بارزانی لە کوردستان. وەک دەڵێ بۆ دڵنیابون بو لە بارودۆخی ئاشورییەکان لە خاکی کورددا. ئێرانیش بە هێلیکۆپتەرێکی بۆ دابین کردون هەتا بگەنە کوردستان بۆ لای بارزانی.

ئەندرۆس دەگێڕێتەوە کە هەموو ئێوارەیەک گفتوگۆیەکی درێژخایەنیان لەگەڵ مەلا مستەفا کردووە.
بارزانی نامەیەکی پێداوە کە ئاراستەی سکرتێر ڕۆجەرز بوو. ئەو نامەیە کە کۆپییەکی هاوپێچ کراوە، هەفتەی داهاتوو بە فەرمی لە لایەن ئەوانەوە بە کۆمپانیای نوێنەری کورد لە واشنتۆن شەفیق قەزاز دەگەیەنرێت.
بە نهێنی ڕێگەیان پێداین کۆپییەکی نامەکە بۆ زانیاری خۆمان دروست بکەین. مەلا مستەفا بە تایبەتی داوای لە بەڕێزان ئەندرۆس و ئیسماعیل کردبوو کە پەیامێک بە حکومەتی ئەمریکا بگەیەنن. واتە مەلا دەیەوێت بزانین لەژێر فشاری شوێنکەوتووانیدایە بۆ ئەوەی هێرش بکاتە سەر دامەزراوە نەوتییەکانی کەرکوک.
کورد لە داهاتوودا ڕەچاوی جددی بۆ ئەوە دەکات. بە هۆکاری ئەوەی کە نەوت داهات بۆ حکومەتی عێراق بەدەست دەهێنێت کە لە بەرامبەردا بۆ کڕینی چەک بۆ هێرشکردنە سەر کورد بەکاردێت.
لە وەڵامی لێپرسینەوەیەکی دیاریکراوی بەڕێز (باس)دا، بەڕێز ئەندرۆس ڕایگەیاند، مەلا مستەفا داوای هیچی لێ نەدەکردین لە بەرامبەر ڕێککەوتن بۆ هێرش نەکردنە سەر ئیمکاناتەکانی کەرکوک. مەلا مستەفا تەنها دەیویست ئاگادارمان بکاتەوە. بەڕێز ئەندرۆس وتی بێگومان بارزانی لە هەر لایەکەوە بەدوای پشتیوانیدا دەگەڕێت. ئاماژه ی بەوەشدا، بارزانی گوتی "پێم خۆشە کوردستان ببێتە ویلایەتی 51 ئەمریکا".

ساڵی ١٩٦٩ دوای زیادبونی زەبرو زەنگی و دەستدرێژی زیاتری حکومەتی عێراق بۆ سەر کوردو ئاشورییەکان، مەلا مستەفا بارزانی وەفدێک بۆ ئەمریکا دەنێرێت کە پێکهاتبون لە (شەفیق قەزاز، زیا مەلاک ئیسماعیل و سام ئەندرۆس).
مەلا مستەفا بارزانی لەرێی وەفدەکەوو پەیام بە ریچارد نیکسۆن سەرۆکی ئەمریکا دەگەیەنێت و دەڵێت:
بەڕێزتان ئاگاداری ئەوەن کە زیاتر لە حەوت ساڵ و نیوە خەڵکی کوردستانی عێراق بوونەتە قوربانی شەڕێکی نەژادی کە لەلایەن دیکتاتۆرەکانی بەغداوە بەرامبەریان ئەنجام دراوە، کە بە کودەتای سەربازی خوێناوی دەسەڵاتیان گرتە دەست.
بارزانی لە پەیامەکەشدا دەڵێ:
جگە لەو هەڕەشەیەی کە ئەم شەڕە ئامانجی هەبووەو خواستە ڕەواکانی گەلەکەمان، چ کوردو چ ئاشووری، کارەسات و نەهامەتی بەسەر هەموو قوربانییەکانیدا هێناوە.
خەڵکی کوردستان و بەتایبەت ئاشوورییەکان و کوردەکانی لە پەروەردەو تەندروستی و تەواوی پێداویستییەکان بێبەش کردووەو دەیان هەزاریانی کردە پەنابەر. هەموو ئەم نەهامەتیانە تەنیا لەبەر ئەوەی ئیدیعای مافە سەرەتایی و ڕەواکانی مرۆیی و نەتەوەییمان کردووە، کە ئێمەش وەک هەر گەلێکی دیکە مافی ئەوەمان هەیە.
لە زیاتر لە بۆنەیەکدا گەلەکەمان بانگەوازی لە گەل و حکومەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا کردووە بۆ هاوکاریکردن لە تەنگانەو بەشداریکردن لە هاوکاری وڵاتەکەتدا، لە هەموو بوارەکاندا، بۆ زۆرێک لە گەلانی کەم گەشەسەندوو.
لە کاتێکدا ئێمە لە ڕێگەی جەنابی بەڕێزتانەوە بانگەوازی خۆمان بۆ خەڵک و حکومەتی ئەمریکا دووپات دەکەینەوە، هیوادارین کە ئیدارەی سەرۆک ڕیچارد نیکسۆن ڕەنگە کاتێکی گونجاوتر بۆ دۆزی ئێمە بخاتەڕوو، و ئەم بانگەوازە ببێتە هۆی بەدەست هێنانی ڕەزامەندی و پشتیوانی ئێوە بۆ ئێمە
هەر هەنگاوێکی جددی کە بۆ ئەم مەبەستە بنێیت، سوپاسگوزاری و پشتیوانی بەخشندەی گەلەکەمان بۆ وڵاتەکەت مسۆگەر دەکات، هەروەها باشترین جێبەجێکردنی سیاسەتی ئەمریکا دەسەلمێنێت، کە ئامانجی خزمەتکردنی مرۆڤایەتی و وەستانەوە لە پاڵ ئەو نەتەوە بچووکانەدایە کە ملکەچی کراون بۆ ناڕەحەتی و ئازار.
تکایە جەنابی سەرۆک دڵنیاییەکانی بەرزترین ڕەچاوکردنی من قبوڵ بکە.

سایتی دەسەڵاتی چوارەم، زانیارییەکانی لە واڵی شامان سۆران لە تێلیگرام وەرگرتوە.

24/12/2024

کوردو ئیسرائیل پێویستە کەناڵی گفتوگۆیان هەبێت
لەدوای ٢٠١١ ەو، گەرمبوونی قەیرانی سوریاوە، ساڵانێکە، پێشکەشکردنی ڕاهێنانی سەربازی و چەک و ئامێرو هاوکاری دارایی لەلایەن واشنتۆنەوە بۆ هێزەکانی سوریای دیموکرات بەردەوامەو سوودەکانی وەبەرهێنان لە هاوکاریکردنی هاوبەشە متمانەپێکراوەکانی نیشانی داوە کارە راستەکەیە.
ئێستاو ئەمجارەیان کارگەیشتوەتە ئەوەی یەکێک لە سەرکردەو بیرمەندە کاریگەرەکانی جوو لە جیهاندا "گرێگ ڕۆمان-Gregg Roman" دەڵێت: پێویستە کنێست واتە پەرلەمانی ئێسرایل ڕێگە بە بەرنامەیەکی هاوشێوە بدات بۆ چەکدارکردن و هاوکاریکردنی کورد، دابینکردنی چەک و پاڵپشتی هەواڵگری و داکۆکیکردنی دیپلۆماسی. هاوبەشییەکی لەو شێوەیە دەتوانێت بەرپەرچی دەستدرێژی تورکیا بداتەوە و فراوانبوونی تورکیا تێکبدات و یەکێک لە هاوپەیمانە بەتواناکانی ناوچەکە بەهێزتر بکات.
نوسەرو ئەکادیمیستێکی کورد دەڵێت:
بۆچی سەیر و مەترسیدار بێت کورد پەیوەندیی لەگەڵ ئیسرائیل هەبێت؟ هەموو وڵاتانی عەرەبی بەدوای کەناڵێکدا دەگەڕێن نیزیکیان بکاتەوە لە ئیسرائیل، لەناو ئێراندا دەیان هەزار جوولەکە دەژین، ئازەربایجان بستێک لە ئێرانەوە دوورە و باڵوێزخانەی ئیسرائیلی لێیە، ئیماراتی عەرەبی چوار پەنجە لە ئێرانەوە دوورە کەچی بەهێزترین پەیوەندیی ئابوریی ئاشکراو پەیوەندیی هەواڵگریی لەگەڵ ئیسرائیل هەیە، قەتەر بەهەمان شێوە. تورکیا یەکەمین دەوڵەتی خاوەن زۆرترین نفووسی ئیسلامییە کەساڵی (١٩٤٨) پیرۆزبایی لە دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسرائیل کردوە؛ بەئێستاشەوە چاوی لەوەیە بەهێزترین پەیوەندیی لەگەڵ ئیسرائیل هەبێت، هەموو کاتێک تورکیا وەک حەوشەی پشتەوەی ماڵەکەی سەیری ئیسرائیل دەکات تا لێوەی بچێت بۆ واشنگتۆن. ئوردون و میسر لە کۆتایی حەفتاکان و نەوەتەکانەوە پەیوەندیی فەرمیان هەیە، هەموو جیهان وەکو هەر بابەتێکی ئاسایی ئەم پەیوەندییە دەبینێت، بەڵام بۆ کورد نەک هەر حەرامەو مەترسیدارە پەیوەندیی فەرمی هەبێت، بە شێوەیەکی زۆر نافەرمی و زۆر ناڕاستەوخۆش دەبێتە جێگەی گومان و مەترسیی؟ ئەم دوالیزمەیە پێویستە ڕاست بکرێتەوە. کورد دەبێت لە ڕووی جیۆپۆڵەتیکییەوە تواناکانی خۆی بوێرتر بکات، پراگماتییانەتر مامەڵە بکات، ئێران و تورکیا دراوسێمانن، ئاسایشی هاوبەش و سنوری هاوبەشمان هەیە، بەڵام ڕووبەر و خواستی جیاوازیشمان هەیە. ئەگەر ئیسرائیل دەتوانێت گرەنتی دەستخستنی بەرژەوەندییەکانی کورد بکات لە ئیدارەی ترامپ دا، کورد و ئیسرائیل لێرەدا پێویستە کەناڵی گفتوگۆیان هەبێت، وە ئەگەر ئیسرائیل هەر وەکو ساڵانی (٢٠٠٨- ٢٠١٠) وتەبێژەکەی "ڕەعنان غیتیسین" مەسەلەی کوردی بۆ قسەکردن دژی ئەردۆگان بەکاردەهێنا، ئەم بەوی دەگوت تۆ فەلەستینی دەکوژی، ئەویش بەمیانی دەووت تۆ منداڵی کورد دەکوژیت! ئەوە مانای وایە ئیسرائیل پرسی کورد بەکاردەهێنێت دژی ناحەزەکانی ڕۆژگاری خۆی.

بەهرۆز جەعفەر

23/12/2024

گۆڕانکارییەکان ئەم دواییە سیاسەت و داواکارییەکانی ناوچەکەی پێچەوانە کردۆتەوە.
ماوەی رابردو هێزەکانی حەشدو بەرەی مقاوەمە، فشاریان دەستپێکردبوو داوای دەرکردنی ئەمریکایان لە عێراق دەکرد، ئێستا بەهۆی روداوەکانی تێکشکانی حەماس و حزبوڵڵاو سوریا داواکارییەکە پێچەوانە بۆتەوەو ئەمریکا داوای هەڵوەشاندنەوەی حەشدی شەعبی و نەمانی بەرەی مقاوەمە دەکات.
ئەمە لە سیاسەتدا چاوەڕوانکراوە، هەڵەن ئەوانەی کورت بینن و هێلکەکانیان دەخەنە سەک سەبەتەوە، یان چارەنوسیان بە لایەنەکەوە دەبەستنەوە.
با چاوەڕێ بین بزانین دانوستانەکان هاوکێشەکە چارەسەر دەکەن یان زەبری هێزو پلانی سەربازی بەلایدا دەخات.
سالار شاڵی

23/12/2024

"یەک خوداو یەک پێغەمبەرو یەک قورعان، بەڵام سەدان گروپ و رەوت و حزب و مەزهەبی لێکەوتۆتەوە" ئەمە قسەی خەڵکانێکە کە دەیانەوێت ئیسلام یەک بێت و ئەم فرەییە کۆتایی بێت.

سایتی (D4):
لە هەرێمی کوردستان هێزە ئیسلامییەکان نەیانتوانیوە پێشبکەون و رابەرایەتی کردنی سەدا دەی خەڵکیشیان بۆ ناکرێت، لەکاتێکدا زۆرینەی کورد موسڵمانن. هۆکارەکان زۆرن، دیارترینیان ئەوەیە کە ئەو هێزو حزبانە لە وڵاتانی دەرەکییەوە ئاراستە دەکرێن و هەروەها بەرژەوەندی و پۆست و پلەو پارەشیان لە دەسەڵات و حوکمڕانیدا رەتنەکردۆتەوە، بۆیە هەتا بێت لەناو خەڵکدا متمانەیان کەم دەبێتەوە.
ئێستا خەڵکی بەدوای بەدیلی ئەم حزبە ئیسلامیانەدا دەگەڕێن و دەیانەوێت لەبری ئاینی میسڕو سعودیەو ئێران، ئاینێکی کوردانەی پاک هەبێت، لەبری ئەقڵی وەهابی و ئیخوانی ئەقڵی زانا کوردەکان برەو پێ بدەن، خەڵکی دەیانەوێت ئاینێک بێت پشتیوانی دۆزی رەوای میللەت بکات نەوەک دژی کوردایەتی بێت و هەمیشە پشتیوانی دەوڵەتانی دەرەوەو دژایەتی ناوەوە بکەن.
ئاسۆ عەبدللەتیف نوسەر، لەواڵی خۆی خەڵکی بۆ ئەو باسە جۆشداوەو دەڵێت:

ئەبووبەکر_هەڵەدنی خەریکی دروستکردنی بەرەیەکی ئاینی میحوەریی گرنگ و لامەزهەبی سوننی نیشتیمانپەروەری کوردستانییە بەو تێگەشتنەی من و سەرنجم لە دیدارەکانی وەک سەرکردەیەکی ناڕازیی ئیسلامی کوردیی، لەبری بەرەی حیزب و ئایدۆلۆژیای ڕەوتە سەلەفی و ئیخوانی و جیهادیەکانی ناو بزاوتە ئیسلامیەکان کە دەیان ساڵە خەبات دەکەن و ئایندەیان نادیارە.

بەرەیەکی ڕادیکاڵ و ئازادیخوازی کوردانەو قایم و بەهێز گرنگی بدات بە دۆخی ناسیۆنالیزم و دۆزی کوردو دادگەری و ئازادی و خەبات بۆ سەربەخۆیی و جڤاکیی و مێژووی تەڤگەرە کوردیەکان گرنگ و چارەنوسسازە، ئەو بەرەیە کە ئێستا پەرت و بڵاون پێویستە کۆبکرێنەوە بەپشتیوانی مەتبەخێکی سیاسی کوردیانە بۆ خەباتی ڕزگاری خوازی گەلی کوردو قۆناغە هەستیارەکانی خەباتی نوێ لەپارچەکانی تری کوردستان.

ئەم بەرەیە دەبێ کۆکراوەی دیدو ڕوانگەی ڕابەرە ئیشراقیەکانی کوردبن وەک ئیبن خەلەکان و ئیبن سەڵاح و شەمسی شارەزوری و شێخ عەبدولقادری گەیلانی و مەولانا خالیدی نەقشبەندیی و کاک ئەحمەدی شێخ و مەلای گەورەی کۆیە و شێخ حسامەدینی باخە کۆن و شێخ عوسمانی سیراجەدینی تەوێڵە و شێخ عومەری زیائەدینی بیارەو سەعیدی نورسی و شێخ سەعیدی پیران و قازی و کاک ئەحمەدی موفتی زادەو شێخ محمدی خاڵ و مەلا عەبدولکەریمی مودەڕیس و مەلا محمدی ئیبن ئادەمی باڵەکی و شێخ ئیسماعیلی وڵیانی و دەیان ڕابەری تر کە خاکی کوردستان بەمەڕجەعی خۆیان بزانن نەک پایتەختەکانی تورک و فارس و عەرەب.
بەرەو دروستکردنی بەرەی ئازادیخوازی سوننی کوردستانی و نیشتیمانپەروەر

22/12/2024

یەکێتی مەکتەبی سیاسی لە قەڵاچوالان لادەبات
سایتی (D4):
لە دوای کۆنگرەی هەشت یەکێتی نیشتمانی کوردستان بارەگای مەکتەبی سیاسی حزبەکەی بردە قەڵاچوالان، بەڵام ماوەیەک بەر لەئێستا لە قەڵاچوالانیشەوە بۆ بارەگا نوێیەکەی یەکێتی لە بازنەی مەلیک مەحمود گواستراونەتەوە.
سەرچاوەیەک لە مەکتەبی سیاسی یەکێتی بە سایتی (دەسەڵاتی چوارەم)ی راگەیاند، بە بڕیارێک کارمەندو ئاسایشەکانی مەکتەبی سیاسی لابراون و بارەگای مەکتەب سیاسیش لە قەڵاچوالان نەهێڵراوەو گواستراوەتەوە بۆ بینایەکەی سەر شەقامی بازنەی مەلیک مەحمود.
ئەو سەرچاوەیە وتیشی، بەپێی پەیڕەوی نوێی یەکێتی مەکتەب سەرۆک هەیەو مەکتەبی سیاسی پێویستی بەو کارمەندو هێزە نییە.
وتیشی، کارمەندەکان هەندێکیان نێردراون بۆ ئۆرگانەکانی دیکەو هەندێکیشیان جارێ لە ماڵەوەن و دەوام ناکەن، سەبارەت بە ئاسایشی مەکتەب سیاسیش، وتی ئەو هێزە سەر بە بەرگری و فریاکەوتنن، نزیکەی ٣٠ کەسیان هێڵراونەتەوە.
بەپێی وتەی سەرچاوەکە بەشێکی تری ئۆرگانەکانی تری حزب دەهێنرێنە هەمان بارەگا.
شیاوی باسە مەکتەب سیاسی یەکێتی رۆڵێکی ئەوتۆیان نییە، تەنانەت لەسەر روداوەکانی ناوچەکەش کۆنەبونەتەوە.

21/12/2024

کەس سوکانی ئۆتۆمبێلەکەی نەگرتوە!
رێبوارێک بە شوانێک دەگات و دوای دانیشتن و گفتوگۆکردن، کابرای رێبوار سەری لە شوانەکە دەسوڕمێت و پێی دەڵێت، ئەم هەزاران سەر ئاژەڵە دەلەوەڕێنی، بۆ چەکێک بۆ بەرگریکردن لە خۆت و ئاژەڵەکان هەڵناگریت، ناترسی خەڵکانێکی خراپ زەفەرت پێ بەرن و مەڕو بزنت لێ بدزن.
کاکی شوان وەڵامی رێبوارەی دایەوەو وتی، کە تەبایی و پێکەوە ژیانی خەڵکی گوندەکان دەبینم و دەزانم هەموویان لە یەک خێزان دەچن، ئیتر ترسم لە هیچ نییەو چ پێویست دەکات چەک هەڵگرم.
پێکەوە دوای گفتوگۆکانیان سەرخەوێکیان شکاند.
کاتێک شوان بەئاگا هات بینی کابرای ئامۆژگاریکەر رۆیشتوەو چەند سەر ئاژەڵێکی لەگەڵ خۆی بردوە….
خولاسەی کەلام، تەشبیه بە مەڕو ماڵاتەکە نەبین، ئێمە چواردەورمان نەک دۆست و تەبا نین، بگرە بەخوێنمان تینون و رێگایەک بۆ لەناو بردنمان نەماوە نەیگرنە بەر، کەچی وەک شوانەکە دڵساف و بێ چەکین.. هەر بێگانەیەک بێت و بە باڵاماندا هەڵبدات بە دۆست و برای خۆمانی دەزانین و قسەکانیان دڵخۆشمان دەکات.. بێ ئاگاین لەوەی وەک کابرای رێبوار هەلەکە دەقۆزنەوە.

ئێستا ناوچەکە بەرەو گۆڕانکاری گەورە دەڕوات و ئیسرائیل و ئەمریکاو هاوپەیمانەکانیان موکڕن لەسەر ئەوەی کە نەخشەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بگوڕدرێت، و بەتایبەت لەروی جیۆسیاسییەوەو کەمکردنەوەی هەژمونی ئێران و قایمکردنی پێگەو هەژمونی ئەمریکاو ئیسرائیل، ئەو وڵاتانەو بە تایبەت ناتانیاهۆ نەیانشاردۆتەوەو بە ئاشکرا باسیان کردوە.
دیار نییە کە چارەنوسی کورد بەرەو کوێ دەڕوات، ئایا دەکرێتە قوربانی رێککەوتنی وڵاتە زلهێزەکان، یان قەوارەیەکی بۆ دادەنرێت؟
کەچی سەرکردایەتی کورد بەتایبەت لە هەرێمی کوردستان هیچ کۆبونەوەیەکییان لەسەر ئەم دۆخە نەکردوە، کە دەکراو دەبوو کۆنفرانسێکی گەورە بە بەشداری سەرجەم حزب و سەرکردەو کەسایەتییە ناودارەکان ببەسترایە، بەڵام بەداخەوە هیچ هەنگاوێک نەنراوە. لە ئۆتۆمبێلێکداین و کەس سوکانەکەی نەگرتوەو بێ شۆفێرو بێخاوەنین!
ئێستا کورد لەسەر لێواری شەڕێکی قورسە، تێوە دەگلێت یان نا، دەهێڵرێتەوە یان نا، کەچی سەرکردایەتی حزبە کوردییەکان وەک خەڵکی ئاسایی بینەری دۆخەکەن و هیچ ئامادەسازییەکییان نەکردوەو تا ئێستاش خەریکی تەخوینکردن و پەلاماردانی یەکترن و مێدیای حزبەکانیان بێ باکانە سەرقاڵی بابەتگەلێکی بێ بەهان! لەبری ئەوەی خەڵک جۆش و ساز بکەن، کەچی بێهیوایان دەکەن!.
پێویستە ئەم دەسەڵاتدارو حزبانە لەم بێ باکییە دورکەونەوەو بابەتە ناوخۆییەکان چۆنیان پێ باشە با وابکەن، بەڵام بۆ ئەم کات و دۆخە ئەرکێکی مێژویی و نەتەوەییەو بەرپرسیارێتییەکی گەورەی سەرشانیانە، دەبێت ئامادە بن. دەبێت بەڕێز کاک مەسعود بارزانی دەستپێشخەری بکات و گوێ بە موزایەدەی هیچ کەس و لایەنێک نەدات، خۆیان تەیارکەن بۆ هەر پێشهاتێک و جۆرێک لە تەبایی دروستکەن. دیدو سیاسەتێکی گشتگیرو نەتەوەیی گەڵاڵە بکەن و لەسەری کۆک بن، هەروا لیژنەیەک لە هەموو حزبەکان پێکبهێنن بۆ کۆکردنەوەی تواناو پەیوەندییەکانیان بۆ پشتیوانی لە هەر ئەگەرێکی نەخوازراو بەرامبەر بە دۆزی کورد.

سەردەشت حەمەساڵح

20/12/2024

هەموو ئەو کێشانەی کورد لە چوارچێوەی مافە ڕەوا سیاسی و یاساییەکانیدا لەگەڵ بەغداد هەیەتی، قابیلی چارەسەرن بە مەرجێک ئیرادە و عەقڵ و دڵسۆزیی و بوێری ئامڕاز بن. ئەمانەش کاراکتەری پەروەردەکراویان پێویستە کە حزوریان هەبێ لە بەغداد.

لەم بابەتەدا؛ ئێمە لەسەر دوو ئاستی نوێنەرایەتی گرفت یا کەموکورتیمان هەیە. ئەوانیش حزوری کۆمەڵیی کە پاکەیجی ئەحزابە بە جیا، ئاستی دووەمیش تاکەکەسییە.

ئاستی یەکەم: حزبە کوردییەکان کە لە ئەنجومەنی نوێنەران نوێنەریان هەیە جا لە حکومەت بەشداربن یا نا، دابەشبوون بەسەر دوو بەرەدا. بەرەیەک بە سەرکردایەتی یەکێتی، پشتیوانی هەرێمی کوردستان و حکومەتەکەی ناکەن و دژن بە بیانووی ئەوەی دەسەڵاتی موتڵەقی هەرێمیان لانییە. بەرەی دووەمیش کە پشتیوانی لە هەرێمی کوردستان و حکومەتەکەی دەکەن، پارتی بە تەنیا ئەم ئاڕاستەیەی گرتووە.

ئاستی دووەم: کارەکتەری هەموو حزبەکانی دەرەوەی پارتی، ئەگەر خاوەنی هەر چوار سیفەتی خاوەن عەقڵ و ئیرادە و دڵسۆزی و بوێریش بن، ناتوانن لە ستراتیژی حزبەکانیان دەربچن، بەمەش بە هیچ شێوەیەک نابنە فاکتەری چارەسەر. ئەمەش یانی ئەرکی سەرکردایەتی سیاسی پارتی بایی ئەوە دژوارە کە دەبێت هەموو ئەو کارەکتەرانەی دەیانکەنە نوێنەری کورد - پارتی لە بەغداد، لە لوتکەی ئەو چوار سیفەتەدابن.

ئەرک و بەرپرسیاریەتی پارتی لەم قۆناغەدا تەواو قورسە لە کاتێکدا لە ستراتیژی حزبە سیاسییەکانیتری کوردستان دڵنیایە کە شکستی هەرێمی کوردستان و حکومەتەکەی بەرامبەر بەغداد، بە سەرکەوتنی خۆیان دەزانن.

کورد لەگەڵ بەغداد، کۆتا کێشەی بودجەیە. حکومەتە یەک لە دوا یەکەکانی بەغداد، سەد ساڵی ڕێک قەرزاری ماددیی کوردستانن. قەرزاری قەرەبووی دەیان ساڵ وێرانکاری و کوشتوبڕ و کۆمەڵکوژین کە بە تریلیۆنان دۆلار دەخەمڵێندرێت. قەرزاری سەد ساڵ دزینی نەوتی کوردستان و داهاتە جیاوازەکانین. سەد ساڵ قەرزاری ڕێگریکردن لە گەشەکردنی کوردستانن لە ڕووە فەرهەنگی و ئابووری و گەشتیارییەکانەوە. خاکمان قەرزارن کە داگیریانکردووە. ئەوەی چەند کەسێک خاکفرۆش بوون، شەرعییەت ناداتە داگیرکاریی ئەوان. نوێنەری کورد لە بەغداد دەبێت لە دۆخی بەرگریکردنەوە بپەڕێتەوە بۆ دۆخی هێرشکردنی سیاسی و یاسایی. دەبێت ئەو مەلەفانە بجوڵێندرێن کە تا ئێستا کراونەتە قوربانی پلە و پۆستی بێ دەسەڵات و موناقەشەی بودجە کە فەرزە لەسەریان بینێرن.

ئارتین جەلال بەگ

19/12/2024

پێشبینی دەکرێت سوریا سەری تورکیا بخوات
سایتی (D4):
دوای کەوتنی سوریا هەمووان چاویان لەسەر عێراق و پاشان ئێران بوو کە هەمان چارەنوس رویان تێ بکات، بەڵام هەڵپەی تورکیا پێدەچێت خۆی پێش ئەو وڵاتانە بخات.
تورکیا کارەکتەری جێبەجێکاری خستنی بەشار ئەسەدە، ئێستا دەسەڵاتێکی فراوانی بەسەر سوریادا هەیە، بۆیە ئیسرائیل و ئەمریکا ئارەزوی ئەوە ناکەن، ئیسرائیل بەهۆی هێزەوە چەند ناوچەیەکی ستراتیژی داگیر کردوە، ئەمریکاش دەیەوێ بەهۆی بەرگری کردن لە کورد دەسەڵاتی لە سوریادا هەبێت. تورکیا نیازی هەیە کورد فیدڕاڵی وەرنەگرێت و لەرێی حوکمی تەحریر الشامەوە فشار دەکات و خۆشی لە هەوڵی هێرشدایە، دەیەوێت سنورێکی کەم و بێ بایەخ بۆ کورد بهێڵێتەوە، ئەمەش دژی حەزی ئەمریکایە، بۆیە پێشبینی دەکرێت ئەمریکا سزای ئابوری لەسەر تورکیا دابنێ هەتا ئەو وڵاتە ناچاری رێککەوتنی ئاشتییانە بکات.
رۆژانی قورس لەناوچەکەدا بەڕێوەن، پێدەچێت تورکیا توشی زیانێکی زۆربێت، بە تایبەت کە بۆتە هۆی گورزێکی گەروە لە هیلالی شیعی، ئێرانیش ئەوە لەبیر ناکات.
سەرەتای کەوتنی سوریا ئەلێکساندەر دوگین کە بە بیرمەندی نزیک لە پۆتنی سەرۆکی روسیا لە قەڵەمدەدرێت رایگەیاند، خستنی سوریا چاڵێکی گەورە بوو بۆ تورکیا هەڵکەندراو تورکیا دەکەوێتە تەڵەکەوە.

Address

As Sulaymaniyah
46001

Telephone

+9647701527332

Website

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when دەسەڵاتی چوارەم Dasalaty 4 posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to دەسەڵاتی چوارەم Dasalaty 4:

Videos

سەر پردی دەباشان، ئەمڕۆ لەکاتی خۆپیشاندانی مامۆستایان

د. عەبدلواحید، مەترسی لەسەر کورد ئاشکرا دەکات
د. عەبدلواحید، مەترسی لەسەر کورد ئاشکرا دەکات

د. عەبدلواحید، مەترسی لەسەر کورد ئاشکرا دەکات

بەمە دەوترێ مەنتق
بەمە دەوترێ مەنتق

بەمە دەوترێ مەنتق

Shortcuts

Share

Category