14/01/2025
मिनाम ल्हेस ( नयॅा वर्ष ) ५०१८ को सम्पूर्णमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।
माघे सक्रान्ति र मगर समुदायको ऐतिहासिकता
माघे सक्रान्ति नेपालका विभिन्न समुदायहरूले आफ्नै मौलिक परम्परा र सांस्कृतिक शैलीमा मनाउने गरेका छन्। मगर समुदायका लागि यो पर्व विशेष ऐतिहासिक र सांस्कृतिक महत्त्व राख्छ। मगरहरूले माघे सक्रान्तिलाई आफ्नो परम्परा, प्रकृति र सामाजिक संरचनासँग गहिरो रूपमा जोडेर मनाउँदै आएका छन्।
मगर समुदाय र माघे सक्रान्तिको ऐतिहासिक पृष्ठभूमि
मगर समुदायको इतिहास प्रकृति, कृषि र धार्मिक विश्वाससँग गहिरो सम्बन्धित छ। मगरहरू प्रकृतिपूजक मानिन्छन्, जसले माघे सक्रान्तिलाई प्रकृतिसँगको नजिकपनको उत्सवका रूपमा मनाउँछन्।
यो पर्वलाई उनीहरूले नयाँ वर्षको रूपमा पनि लिन्थे, जसमा पुराना ऋण चुक्ता गर्ने ( ऋण लिंदा वा दिंदा माघे सक्रान्ति भाका राखेर दिने प्रचलन प्रचलित थियो ।) , नयाँ योजना बनाउने र समुदायभित्रको आपसी मेलमिलापलाई प्रोत्साहन गर्ने चलन थियो।
माघे सक्रान्ति मनाउने मगर परम्परा
मगर समुदायले माघे सक्रान्ति धूमधामका साथ मनाउने परम्परा राखेको छ। यस पर्वमा उनीहरूको सामाजिक, सांस्कृतिक र धार्मिक परम्परा झल्किन्छ।
देवी-देवताको पूजा
यो पर्वमा मगरहरूले आफ्ना कुलदेवी र देवताको पूजा गर्छन्। ‘भुमे देवता’ (प्रकृतिका संरक्षक) र ‘सुनदेवी’ को विशेष पूजा गरिन्छ। यी देवी-देवताहरू मगरहरूको सांस्कृतिक परम्पराका अभिन्न अंश हुन्।
समुदायभित्रको भोज र नाचगान
माघे सक्रान्तिका अवसरमा मगर गाउँहरूमा सामूहिक भोजको आयोजना गरिन्छ। परम्परागत नाचगान, विशेष गरी ‘सोरठी’ नृत्य, मगर समुदायको मुख्य आकर्षण हो।
परिकारहरू
तरुल, सखरखण्ड, तिलको लड्डु, चाकु, र मासुको परिकार मगर समुदायको माघे सक्रान्तिको विशेषता हुन्। यी खानाहरू केवल परम्परा नभई जाडो मौसममा शरीरलाई न्यानो र ऊर्जाशील बनाउने उपाय पनि हुन्।
ऐतिहासिक कथा र मान्यताहरू
माघे सक्रान्तिसँग जोडिएका ऐतिहासिक कथाहरू मगर समुदायको मौलिक इतिहास र पहिचानसँग जोडिएका छन्। मगरहरूको विश्वास अनुसार, यो पर्व उनीहरूको पुराना राजा ( हांग ) र अग्रजहरूले समय व्यवस्थापन र कृषि प्रणालीलाई व्यवस्थित बनाउन सुरु गरेका हुन्। उनीहरूका पुराना गीत र लोकगाथामा माघे सक्रान्ति र त्यसका परम्पराहरू उल्लेख छन्।
मगर समुदायको सामाजिक संरचना र माघे सक्रान्ति
माघे सक्रान्तिले मगरहरूको सामाजिक संरचनामा मेलमिलाप र सहकार्यको भावना थप्ने काम गर्दछ। यो दिन सबै मगर परिवार एकै ठाउँमा भेला भएर सम्बन्ध सुधार र एकताको प्रतीकका रूपमा मनाउँछन्।
यस पर्वले समुदायका युवा पुस्तालाई आफ्नो सांस्कृतिक परम्पराप्रति सचेत गराउने र पुराना परम्परालाई निरन्तरता दिने आधार बनाएको छ।
माघे सक्रान्ति मगर समुदायका लागि केवल चाडमात्र होइन, आफ्नो इतिहास, संस्कृति, र पहिचानको जगेर्ना गर्ने अवसर हो। यो पर्वले मगर समुदायको प्रकृति, धर्म, र सामाजिक सम्बन्धप्रतिको निष्ठा प्रकट गर्छ। यी परम्पराहरूलाई आधुनिक समयमा पनि जोगाएर राख्नु मगर समुदायको सांस्कृतिक धरोहरको सम्मान हो।
किरात समुदायको यलम्वर सम्वत ५०८५ , थारु समुदायको नयॅा वर्ष तथा माघी पर्व , हिन्दु शास्त्र अनुसार भिष्मले देहत्याग गरेको दिन लगायतको सम्पूर्णमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।
झलक मगर खरमटारे भाईको पोस्टबाट साभार