Ελληνολόγιο

07/05/2024

Ο Ερμής παραδίδει μέσα σε πάνα τον νεογέννητο Διόνυσο στον Παποσιληνό, Αθήνα 475-425 π.χ. Museo Gregoriano Etrusco Vaticano

07/05/2024

"Ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο, που ανταποκρίνεται στην ανάγκη ύπαρξης ενός υψηλής ποιότητας βοηθήματος, σχετικά με ένα πάντα δημοφιλές πεδίο έρευνας. Οι κεραμεικοί ρυθμοί, που εκτείνονται διαμέσου πέντε χιλιετιών της κρητικής ιστορίας, απαιτούν σαφή εξιστόρηση της εξέλιξής τους. Ο κ. Betancount καταφέρνει το ζητούμενο αυτό κατά αξιοθαύμαστο τρόπο, επιτυγχάνοντας λεπτή ισορροπία μεταξύ των ζητημάτων τεχνικής και των ζητημάτων αισθητικής" - Nicolas Coldstream, Πανεπιστήμιο Λονδίνου.

"Ένα εξαιρετικό εγχειρίδιο, που ανταποκρίνεται στην ανάγκη ύπαρξης ενός υψηλής ποιότητας βοηθήματος, σχετικά με ένα πάντα δημοφιλές πεδίο έρευνας. Οι κεραμεικοί ρ....

07/05/2024

Πολύμνια, η μούσα της λυρικής ποίησης:

Πολύμνια, η μούσα της λυρικής ποίησης, Giovanni Baglione, 1620

07/05/2024

έχω τη γνώμη πώς ένας από μας δεν πρέπει να γίνει μονάρχης· γιατί ούτε εεχάριστο είναι ούτε καλό— Μα και πώς θα μπορούσε νάναι πράμα καλοβαλμένο η μοναρχική εξουσία που μπορεί να χάνει αυτά που θέλει χωρίς να δίνει κανένα λόγο; και τον καλλίτερον από τους ανθρώπους που θα στεχόταν σ’ αύτή, θα μπορούσε να τον βγάλει από τη συνηθισμένη του νοοτροπία. Από το πλήθος τ’ αγαθά γεννιέται μέσα του η υπεροπτιχή αλαζονεία' κι’ όσο για το φθόνο, αυτός φυτρώνει πάντα στην ψυχή τού ανθρώπου. Έχοντας ο μονάρχης αυτά τα δυό ελαττώματα, έχει σύναμα κάθε κακία : Η ύπεροψία που τον γεμίζει τον παρακινεί σε πολλά και σε ξέφρενα εγκλήματα, το ίδιο κι’ ο φθόνος. Έπρεπε βέβαια ο τύραννος, έχοντας όλα τ’ αγαθά, να μη φθονάει ώστόσο τ’ ολότελα αντίθετο προσδιορίζει τη στάση του απέναντι στους πολίτες : φθονάει τους καλλίτερους όσο ζούνε κι’ υπάρχουνε, ευνοεί τη χειρότερη μερίδα του λαού και περίφημα δέχεται κάθε συκοφαντία. Αλλά το πιο συνάρτητο : αν τον θαυμάζεις μετρία, δυσφορεί πώς δεν υπερετιέται με παραπολλή προθυμία, κ’ αν τον υπηρετεί κανείς με παρα πολλή προθυμία, δυσφορεί σα για μια ταπεινή κολακεία. Τα πιο μεγάλα όμως τώρα θα τα πω : Αναστατώνει τα πατροπαράδοτα έθιμα, βιάζει τις γυναίκες, σκοτώνει τους ανθρώπους χωρίς δίκη.

έχω τη γνώμη πώς ένας από μας δεν πρέπει να γίνει μονάρχης· γιατί ούτε εεχάριστο είναι ούτε καλό— Μα και πώς θα μπορούσε νάναι πράμα καλοβαλμένο η μοναρχική εξουσί....

06/05/2024

Γυναίκα με μανδύα από τα Τάραντα, 2 αιώνας π.χ. Museo Nazionale Archeologico di Taranto

06/05/2024

Ο δεσμός που συνδέει τον πολιτισμό μας με τη γλώσσα, την ιστορία και τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων δεν αναζητείται σε υποτιθέμενα «κοινά σημεία» ανάμεσα στους αρχαίους και σ’ εμάς. Αντιθέτως, είναι επίκαιρο και πιο παραγωγικό να καταλάβουμε τις διαφορές· ο στοχασμός πάνω σε αυτή την απόσταση θα μας επιτρέψει να καταλάβουμε το νόημα που το παρελθόν και η κληρονομιά του έχουν για μας. Αυτή είναι η οδός που ακολούθησε ο Λουτσιάνο Κάνφορα στα δοκίμια που έγραψε σ' αυτό το βιβλίο, τα οποία αφορούν ορισμένα κρίσιμα θέματα: τη μέθοδο των αρχαίων ιστορικών, τη σχέση ανάμεσα στην ιστοριογραφία και την αλήθεια, τη θεώρηση της Ιστορίας ως ανάμειξης, σαν «μεγάλο και λασπώδες» ποτάμι που αφομοιώνει και παρασύρει τις πιο διαφορετικές παραδόσεις.

Ο δεσμός που συνδέει τον πολιτισμό μας με τη γλώσσα, την ιστορία και τη σκέψη των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων δεν αναζητείται σε υποτιθέμενα «κοινά σημεία» ανάμ...

06/05/2024

Σελήνη και Ενδυμίων:

Σελήνη και Ενδυμίων, Jean-Honore Fragonard, 1753

06/05/2024

Οὶ μυκηναϊκὲς τοιχογραφίες ἔχουν χρώματα ζωηρὰ χωρὶς διαβαθμίσεις καὶ φωτοσκιάσεις. Οἱ μορφὲς ἔχουν σαφήνεια καὶ σωστὲς ἀναλογίες παρ᾿ ὅλη τὴ στατικότητα καὶ τὴν ἀκαμψία τους. Οἱ γραμμὲς εἶναι συχνὰ σκληρές. Τὰ περιγράμματα τῶν μορφῶν εἶναι καθαρά, πολλὲς φορὲς ἕντονα. Τὸ «χέρι» τῶν ζωγράφων ὄμως εἶναι σίγουρο. Αἰσθανόμαστε ὅτι ἔχουν μεγάλη πείρα καὶ ὅτι συνεχίζουν μία μακραίωνη παράδοση.



Οἱ Μυκηναῖοι ζωγράφοι εἶναι ἀπὸ τὴ φύση τους συντηρητικοί- λιγότερο ἐπινοοῦν καὶ περισσότερο ἀντιγράφουν᾿ εἶναι ὀπτικοὶ τύποι, ταξιδεύουν πολὺ καὶ ἀποτυπώνουν στὴ μνήμη τους ἔντονα τὶς ἐντυπώσεις τους. Ἀπὸ τὸ ἕνα ἀνάκτορο στὸ ἄλλο ἐπαναλαμβάνουν τὰ ἴδια θέματα δίνοντας τὶς ἴδιες λύσεις, Τοπικὲς σχολὲς ζωγραφικῆς δὲν ὑπάρχουν, οἱ καλλιτέχνες ἐμπνέονται ἀπὸ μιὰ κοινὴ παράδοση καὶ μέσα στὰ πλαίσια αὐτῆς κινοῦνται. Τὰ θέματα μεταδίδονται ἕτοιμα ἀπὸ τὸ ἕνα κέντρο στὸ ἄλλο καὶ ἐξελίσσονται ὁμοιόμορφα. Ἔνας τύπος ποὺ θεωρήθηκε ἐπιτυχημένος τυποποιεῖται καὶ ἐπαναλαμβάνεται συχνά, ἀκριβῶς ὅπως καὶ στὴν ἐπικὴ ποίηση ποὺ καὶ αὐτὴ μεταδίδεται μὲ ὁρισμένες ἕτοιμες «φόρμουλες»-ἐκφράσεις, Πολλὲς ἀναλογίες παρατηροῦνται ἀνάμεσα στὸ ἔπος καὶ στὴν τοιχογραφία.



Μία ὁμοιομορφία παρατηρεῖται στὶς τοιχογραφίες τῶν μυκηναϊκῶν ἀνακτόρων, ἀκόμη κι ἂν αὐτὰ βρίσκονται σὲ μεγάλη ἀπόσταση μεταξύ τους, ἢ κι ἂν τὶς χωρίζει μεγάλο χρονικὸ διάστημα. Η ὁμοιομορφία αὐτὴ -χαρακτηριστικὴ τῆς μυκηναϊκῆς τέχνης ἀπὸ τὸ 1400 π.Χ. καὶ ἑξῆς- ὀφείλεται στὸν συντηητισμὸ τῶν καλλιτεχνῶν, ἀλλὰ καὶ στὸ γεγονὸς ὅτι οἱ καλλιτέχνες ἐνδεχομένως δεσμεύονταν ἀπὸ τοὺς παραγγελιοδότες στὴν ἐκλογὴ τῶν θεμάτων καὶ τὴν ἀπεικόνισή τους᾿ εἶναι δὲ περίπου βέβαιο ὅτι εἴτε βασιλεῖς ἦταν αὐτοὶ ποὺ ἔδιναν τὶς παραγγελίες εἴτε ὁποιαδήποτε ἀλλη κοσμικὴ ἢ θρησκευτικὴ ἀρχή, σχεδὸν ὅλοι θὰ ἐπιζητοῦσαν ἔργα ποῦ θὰ πραγματεύονταν τὰ ἴδια περίπου θέματα. Ἐξάλλου ἡ θρησκεία, συντηρητικὴ ἀπὸ τὴ φύση της, ὑπῆρξε ἀσφαλῶς ἕνας ἀνασταλτικὸς παράγων γιὰ τὴν ἀνανέωση τῶν ζωγράφων καὶ τῆς εἰκονογραφίας καθὼς μάλιστα πολλὲς τοιχογραφίες ἔχουν θρησκευτικὸ περιεχόμενο, εἶναι φυσικὸ ὅτι πολλὲς καινοτομίες δὲν θὰ ἦταν δυνατἔς.

Οὶ μυκηναϊκὲς τοιχογραφίες ἔχουν χρώματα ζωηρὰ χωρὶς διαβαθμίσεις καὶ φωτοσκιάσεις. Οἱ μορφὲς ἔχουν σαφήνεια καὶ σωστὲς ἀναλογίες παρ᾿ ὅλη τὴ στατικό....

05/05/2024

Αρύβαλλος με σφίγγες, Κόρινθος 620-590 π.χ. The Metropolitan Museum of Art

05/05/2024

Διασαφηνίζονται οἱ κατὰ τὸν Πλάτωνα σχέσεις τῆς μουσικῆς πρὸς τὴν φιλοσοφία. Στὸν Φαίδωνα ὁ Πλάτων δηλώνει ὅτι ἡ φιλοσοφία εἶναι ἡ μέγιστη μουσική. Συνεπῶς, κατὰ τὸν Ἀθηναῖο φιλόσοφο, ἡ τέχνη τῶν ἤχων συγγενεύει πρὸς τὴν τέχνη τῆς διαλεκτικῆς. Στὸ α΄ μέρος τοῦ βιβλίου ἐκτίθενται οἱ μουσικὲς γνώσεις τοῦ Πλάτωνος σὲ σχέση πρὸς τὰ στοιχεῖα τῆς μουσικῆς, τὶς ἑλληνικὲς ἁρμονίες, τοὺς ρυθμοὺς καὶ τὰ ὄργανα, ἐνῶ ἐξετάζεται ἡ στάση του ἀπέναντι στὶς μουσικὲς τεχνικὲς τῆς ἐποχῆς του. Οἱ προσπάθειες τοῦ φιλοσόφου προσανατολίζονται στὴν μουσικὴ ἐξήγηση τοῦ κόσμου καὶ τῆς ζωῆς μέσα ἀπὸ τὴν σύνθεση τῶν πυθαγόρειων θεωριῶν καὶ αὐτῶν τοῦ Δάμωνος. Στὸ β΄ μέρος ὁ Πλάτων ἑρμηνεύει τὴν ὀρχηστικὴ τέχνη. ἡ ὄρχηση, ἀδιαχώριστη ἀπὸ τὴν μουσική, συνιστᾶ μιὰ μουσικὴ ἔκφραση ποὺ ἐπιτρέπει τὴν ἐπικοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μὲ ἕναν συγκεκριμένο χαρακτῆρα τοῦ κάλλους. Στὸ γ΄ μέρος ἐξετάζεται τὸ πεδίο τῆς μουσικῆς παιδείας καὶ στὸ δ΄ τὸ σύνολο τῶν περὶ μουσικῆς αἰσθητικῶν θεωριῶν στὸ ἔργο τοῦ Πλάτωνος. Τέλος, στό ε΄ μέρος τοῦ βιβλίου ἀναπτύσσεται ἡ φύση καὶ ὁ ρόλος τῆς μουσικῆς ἁρμονίας κατὰ τὸν Πλάτωνα. Ἡ ἔννοια τῆς ἁρμονίας κατέχει κεντρικὴ θέση στὸν πλατωνικὸ κόσμο, καθ’ ὅτι καθίσταται ἡ εἰκονικὴ παράσταση τῆς ψυχῆς τοῦ κόσμου. Ὁ κόσμος τοῦ Πλάτωνα, ἐπειδὴ εἶναι ὁ καλύτερος δυνατός, εἶναι ὁ πιὸ ὡραῖος καὶ ὡς τέτοιος προέρχεται ἀπὸ τὴν ὡραιότερη οὐσία, τὴν ἁρμονία τοῦ άριθμοῦ.

Διασαφηνίζονται οἱ κατὰ τὸν Πλάτωνα σχέσεις τῆς μουσικῆς πρὸς τὴν φιλοσοφία. Στὸν Φαίδωνα ὁ Πλάτων δηλώνει ὅτι ἡ φιλοσοφία εἶναι ἡ μέγιστη μουσική. Συνεπῶς,...

05/05/2024

Η κρίση του Πάρη:

Η κρίση του Πάρη, Lucas The Elder Cranach, 1527

05/05/2024

Ειλικρινής στην πίστη του στις λατρείες της πόλης, ο Επίκουρος ήταν εξίσου ειλικρινής στη χρήση που έκανε στα γραπτά του εκείνων των επικλήσεων κατά τις οποίες οι θεοί αναφέρονται σαν μάρτυρες. «Θα ήταν κωμικό να πούμε πως καθαγίαζαν τη χρήση του όρκου», παρατηρεί ο Φιλόδημος, «στο βαθμό που τα φιλοσοφικά τους έργα βρίθουν από επικλήσεις». Είναι σωστό, πάντως, να πούμε πως ο Επίκουρος τους προέτρεπε να τηρήσουν την υπόσχεση που είχαν δώσει, δεσμευμένοι από τον τάδε ή τον δείνα όρκο και ιδιαίτερα να σέβονται τον εμφατικό όρκο στο όνομα του ίδιου του Δία. Γιατί δεν είναι ο άνθρωπος που θα γράψει, «Εις το όνομα του ... - αλλά τι να πω; Πως μπορώ να μιλήσω ευσεβώς;». Και συμβουλεύει του Κολώτη να είναι πάντα προσεκτικός με τους όρκους και την ευπρεπή χρήση του ονόματος των θεών (και πάσης θεολογίας)



Ο Επίκουρος, λοιπόν, τηρούσε τους τύπους της κρατικής θρησκείας με πραγματικό συναίσθημα, κι όχι μόνο για να «υπακούει στο νόμο».

Αυτά τα κείμενα είναι αρκετά και δεν υπάρχει ο παραμικρός λόγος να ερμηνεύσουμε τις συμπεριφορές που περιγράφουν ως ένδειξη υποκρισίας. Αυτή η κατηγορία της υποκρ....

04/05/2024

Άρτεμις Βενδίδα , 4 αιώνας π.χ. Boston Museum

04/05/2024

Με το βιβλίο αυτό, το οποίο αποτελείται από λευκές σελίδες, ο γνωστός φιλόλογος στηλιτεύει την άγνοια των νέων Ελλήνων για την αρχαία ελληνική γραμματεία. Το μήνυμά του είναι: «Για διαβάστε Αρχαίους μας, κι αφήστε τώρα τους τόσους ατάλαντους που γράφουν σήμερα! Αρχαίους! Αρχαίους! Πρώτες ποιότητες! Μη χάβετε δεύτερα πράγματα!»

Με το βιβλίο αυτό, το οποίο αποτελείται από λευκές σελίδες, ο γνωστός φιλόλογος στηλιτεύει την άγνοια των νέων Ελλήνων για την αρχαία ελληνική γραμματεία. Το μήνυμά...

04/05/2024

Η εγρήγορση του Διογένη:

Η εγρήγορση του Διογένη, Luis Paret y Alcazar, 1870

04/05/2024

Στους μονολόγους του Γιάννη Ρίτσου, οι δραματικοί χώροι ξεφεύγουν πολύ από την παραδοσιακή φόρμα απλής πλαισίωσης της δράσης. Εδώ πλέον οι χώροι, τους οποίους ο ποιητής περιγράφει –κάποτε με λεπτομέρειες στις σκηνικές οδηγίες της αρχής–, αποτελούν δυναμικό και αναπόσπαστο στοιχείο της δράσης που ξετυλίγεται στους μονολόγους των προσώπων. Στο Νεκρό Σπίτι (με τον υπότιτλο «Φανταστική κι αυθεντική ιστορία μιας πανάρχαιης ελληνικής οικογένειας»), όπως υποδηλώνει και ο τίτλος, ο χώρος είναι εκείνος που σχεδόν συναιρεί μέσα του τη δράση και κινητοποιεί την εσωτερική ένταση των ηρωίδων, της αδελφής που μιλάει αλλά και της άλλης που «πότε πότε μονάχα ακουγόταν [το] σιγανό περπάτημά [της] με παντόφλες στη διπλανή κάμαρα». Η γυναίκα αναφέρεται στην ιστορία της οικογένειάς της σαν να είναι αξεδιάλυτα δεμένη με το σπίτι αυτό: «Δεν ξέρουμε / πώς να βολέψουμε τούτο το σπίτι, πώς να βολευτούμε· / να το πουλήσουμε μας έρχεται άσκημο –μια ζωή περάσαμε δω μέσα– / είναι κι ο χώρος των νεκρών μας εδώ –δεν μπορείς να τους πουλήσεις– / κι άλλωστε ποιος τους παίρνει τους νεκρούς;».



Στα περισσότερα έργα ακολουθείται επίσης η παραδοσιακή ενότητα του χρόνου, όπως συμβαίνει στην Κλυταιμνήστρα του Αλέξανδρου Μάτσα, όπου η δράση ξεκινά την αυγή και ολοκληρώνεται το βράδυ της ίδιας ημέρας, στον Αίγιστο του Δημήτρη Χριστοδούλου, στους Ατρείδες του Θάνου Κωτσόπουλου, όπου όλα διαδραματίζονται από την άφιξη του Ορέστη ως τον θάνατο του Αίγισθου και της Κλυταιμνήστρας, καθώς και στην Ηλέκτρα των Κούρου – Χρυσάνθη, όπου μέσα σε μία μέρα αποκαλύπτεται το φοβερό μυστικό της δολοφονίας του Αγαμέμνονα, επέρχεται η τιμωρία των δολοφόνων και η τελική κάθαρση με τον θάνατο όλων των δραματικών προσώπων. Στην Επιστροφή στις Μυκήνες η δράση ξεκινά λίγο πριν από την επιστροφή του Αγαμέμνονα στις Μυκήνες, συνεχίζεται με την υποδοχή του βασιλιά στην πόλη του και τη δολοφονία του, ενώ κλείνει λίγο αργότερα με τον θάνατο της Κασσάνδρας.

Η πολυσημική και δυναμική μορφή του μύθου, που έχει επισημανθεί από πλήθος μελετητών και θεωρητικών της τέχνης και του πολιτισμού, είναι σχεδόν σύμφυτη με την έννο....

03/05/2024

Οδυσσέας και Ναυσικά, Κάνθαρος Αττική 440-430 π.χ. Βρετανικό Μουσείο

03/05/2024

Η Μάχη του Μαραθώνα σηματοδοτεί μία από τις πλέον σημαντικές στιγμές της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, αφού υπήρξε καταλυτικός παράγοντας στη δημιουργία του Δυτικού Πολιτισμού. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι και σήμερα, οι βασικές της παράμετροι παρέμεναν άγνωστες.

Στο βιβλίο αυτό, αποτέλεσμα της πολυετούς έρευνας των δύο συγγραφέων, αποκαλύπτονται για πρώτη φορά κρίσιμα συμβάντα της περίφημης μάχης. Ταυτόχρονα, δημοσιεύεται η πλέον πρωτότυπη αναπαράστασή της και παρουσιάζεται ο ακριβής τρόπος με τον οποίο επετεύχθη η ελληνική νίκη.

Μάχη του Μαραθώνα σηματοδοτεί μία από τις πλέον σημαντικές στιγμές της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας ιστορίας, αφού υπήρξε καταλυτικός παράγοντας στη δημιουρ....

03/05/2024

Θησέας σηκώνει την πέτρα:

Θησέας σηκώνει την πέτρα, Σαλβατόρ Ρόζα

03/05/2024

Το Δικταίο Άντρο ήταν για την κρητική παράδοση ο τόπος γέννησης του Διός. Εκεί η Μητέρα των Θεών Ρέα γέννησε τον νεαρό Θεό μέσα στο σπήλαιο και τον τάισε με το γάλα της αίγας Αμάλθειας και με μέλι από αγριομέλισσες του σπηλαίου. Στο σπήλαιο βρέθηκαν τράπεζες προσφορών, χάλκινα ειδώλια λατρευτών, ένας κτιστός βωμός και Διπλοί Πέλεκεις γύρω από το βωμό και στα τοιχώματα του σπηλαίου. Οι κρητικοί ονόμαζαν τον Θεό Δικταίο Δία και Σκύλλιον, αφού Σκύλλιον ήταν η άλλη ονομασία του ιερού όρους Δίκτη.



Το Δικταίον Άντρον ήταν το σημαντικότερο ιερό σπήλαιο στην Κρήτη, υπήρχαν όμως τουλάχιστον τριάντα τέτοια σπήλαια σε όλο το νησί. Σε αυτούς τους ιερούς τόπους ανέβαιναν οι γυναίκες για να εξασφαλίσουν γονιμότητα και γεωργοί για να ζητήσουν ευνοϊκό καιρό και πλούσια σοδειά φέρνοντας τις προσφορές τους στο θεό ή στη θεά του κάθε Άντρου. Είναι σημαντικό ότι αυτά τα Άντρα ήταν και χώροι μυήσεως για τους νέους και τις νέες που άφηναν την εφηβεία και ενηλικιώνονταν καθώς και για τους μαθητευόμενους των διαφόρων επαγγελματικών συντεχνιών.



Το σπήλαιο του Εϊνάτου ανήκε επίσης στην Ειλείθυα. Της πρόσφεραν εκεί μέσα γαβάθες με μέλι και γάλα. Στο σπήλαιο του Ψυχρού βρέθηκε ένας κτιστός βωμός, δίσκοι για προσφορές και χάλκινοι διπλοί πέλεκεις. Η χρήση του μέρους σαν κέντρο λατρείας είναι πανάρχαια. Οι Κρήτες έφερναν εκεί προσφορές: κύπελλα με δημητριακά, ομοιώματα ανθρώπων και ζώων, όπλα. Στο Ψυχρό λατρευόταν η Μεγάλη Θεά με τη μορφή της ερωμένης (προκάτοχος της Αφροδίτης) και ένας αρσενικός Θεός- Ταύρος, ο Ρελχανός.

Ένα πολύ μεγάλο μέρος της Μινωικής λατρείας ήταν επικεντρωμένο γύρω από τέτοια σπήλαια. Και είναι χαρακτηριστικό ότι στη Μινωική Κρήτη απουσιάζουν τα ογκώδη λατρε...

02/05/2024

Ιπτάμενη Νίκη από την Μύρινα της Αιολίδας της Μικράς Ασίας, 2ος αι. π.Χ, Boston Museum of Fine Arts

02/05/2024

Το όραμα του Σικελιανού για μια νέα παγκόσμια τάξη βασισμένη σε πανάρχαιες πνευματικές αρχές επηρέασε ολόκληρο το λογοτεχνικό έργο του. Και όπως κάθε πραγματικός οραματιστής, είχε συγκεκριμένες και πρακτικές προτάσεις τις οποίες κατέθεσε στα γραπτά του. Το όραμά του προέκυψε ως απάντηση στα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα και τις ιστορικές συγκρούσεις της εποχής του. Ένιωσε πιεστική την ανάγκη για μια πνευματική αναγέννηση της ανθρωπότητας και στον συγκεκριμένο στόχο έδωσε το όνομα «Δελφική Προσπάθεια». Αυτός ο τόμος περιλαμβάνει μια επιλογή των σχετικών κειμένων του.



Ο Σικελιανός θεωρούσε τους Δελφούς ιδανικό κέντρο για μια πνευματική συμμαχία μεταξύ λαών και ομοϊδεατών ανθρώπων, γιατί είχαν υπάρξει πνευματικό κέντρο του αρχαίου κόσμου και ήταν η έδρα της Αμφικτιονίας, γεγονός που τους καθιστούσε προφανή επιλογή για τη νέα παγκόσμια πνευματική αμφικτιονία που οραματιζόταν. Γι’ αυτό, λοιπόν, διοργάνωσε τις Δελφικές Εορτές του 1927 και του 1930, ο πραγματικός σκοπός των οποίων ήταν να συγκεντρώσουν πνευματικούς πρεσβευτές από όλα τα έθνη και να αναδείξουν τα βαθύτερα κίνητρα πίσω από τη Δελφική Προσπάθεια.



Εκείνα τα κείμενα του Σικελιανού και το όραμά του παραμένουν επίκαιρα σήμερα. Δεν έχει υπάρξει ποτέ άλλοτε μεγαλύτερη ανάγκη για μια Παγκόσμια Κοινωνία Εθνών, εδραιωμένη στο πνεύμα, στην οποία κάθε έθνος και κάθε άτομο, καθοδηγούμενα από μια φωτισμένη συνείδηση, θα παίζουν έναν επιβεβλημένο ρόλο.

Πρόκειται για κείμενα από το βιβλίο του Άγγελου Σικελιανού «Πεζός λόγος Β», που ανθολόγησε και προλόγισε ο David Connolly.Τα κείμενα του ποιητή για τη «Δελφική ιδέα» συμπ....

02/05/2024

Το μαντείο:

Το μαντείο, Camillo Miola,1880

02/05/2024

Η συζήτηση για τον ορθό τρόπο της ανάγνωσης του Πλάτωνα είναι εντέλει μια συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο ο α­ναγνώστης συμμετέχει στο κείμενο που διαβάζει. Ότι όταν διαβάζουμε δεν μπορούμε να αποστασιοποιηθούμε από το Εγώ μας, ότι δεν μπορούμε να «θέσουμε εκτός λειτουργίας» τα κάθε είδους όριά μας και ότι, επομένως, αποτελούμε οι ίδιοι έναν σημαντικό παράγοντα στη διαδικασία της ανάγνωσης είναι στοιχεία που ισχύουν για κάθε ανάγνωση και γίνονται αποδε­κτά από όλους. Με τον Πλάτωνα όμως συμβαίνει επιπλέον, όπως αναφέρθηκε στην αρχή, ο αναγνώστης να έχει σχεδόν α­ναπόφευκτα την αίσθηση ότι δεν είναι μόνο θεατής αλλά κατά κάποιον απροσδιόριστο τρόπο και μέρος της συζήτησης που παρακολουθεί - πράγμα που πρέπει φυσικά να έχει επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο αντιδρά ως προς το περιεχόμενο. Και στον βαθμό που η έντονη, προσωπική συμμετοχή σε όσα συμ­βαίνουν στους διαλόγους δεν είναι προφανώς μια εντύπωση που προκαλείται από τα έργα του Πλάτωνα συμπτωματικά ή και αντίθετα πρός την πρόθεση του συγγραφέα, το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουμε εδώ δεν μπορεί να ταυτιστεί απλώς με μια όσο γίνεται πιο ευρεία απάλειψη όλων των υποκειμενικών στοιχείων στον τρόπο με τον οποίο προσλαμβάνουμε το κείμενο. Σαφώς ο στόχος είναι να μπορεί κανείς να προσανατολιστεί αποκλειστικά στο ίδιο το θέμα (βλ. Φαίδωνα 91c) όσο όμως βρίσκεται ακόμη στον δρόμο που οδηγεί στον στόχο αυτόν, δεν θα βοηθούσε καθόλου να ενεργεί σαν να είχε επιτευχθεί ήδη ο στόχος και να αγνοεί την πιθανότητα ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν μέσα σε μας τους ίδιους αποφασιστικά εμπόδια (αλλά και βοήθεια, αν η περίσταση το ευνοεί) για την προσέγγιση του στόχου. Είναι φανερό ότι πρέπει να αντιδρούμε στα δράματα του Πλάτωνα με όλο μας το Είναι, όχι μόνο με την αναλυτική μας σκέψη. Το ερώτημα επομένως είναι τι είδους πρέπει να είναι η ενεργητική συμμετοχή του αναγνώστη και τι μερίδιο επιτρέπεται να έχει η αυθόρμητη συμβολή του στη διαμόρφωση του νοήματος.

Μάι 01, 2024 «Σε μια επο­χή που τα κλα­σι­κά γράμ­μα­τα περ­νούν μια αλη­θι­νή ή τε­χνη­τή κρί­ση εγ­χει­ρή­μα­τα σαν την πα­ρου­σί­α­ση της νέ­ας αυτής σει­ράς μπο­....

01/05/2024

Αχιλλέας και Αθηνά, Ετρουλία 300 π.Χ., Λούβρο

01/05/2024

«Σε μια επο­χή που τα κλα­σι­κά γράμ­μα­τα περ­νούν μια αλη­θι­νή ή τε­χνη­τή κρί­ση εγ­χει­ρή­μα­τα σαν την πα­ρου­σί­α­ση της νέ­ας αυτής σει­ράς μπο­ρεί κα­νείς να θε­ω­ρή­σει ότι γί­νο­νται ακρι­βώς στην ώρα τους. Ο εκ­δο­τι­κός μας οίκος έχει συ­ναί­σθη­ση του χρέ­ους του απέ­να­ντι σ' αυτήν την τε­ρά­στια πο­λι­τι­στι­κή κλη­ρο­νο­μιά αλ­λά και της ευθύ­νης του να μην προ­δο­θεί, με προ­χει­ρο­λο­γί­ες ή βι­α­σύ­νες, ο κό­σμος που εκ­προ­σω­πούν τα δη­μι­ουρ­γή­μα­τα των δυο αυτών κλα­σι­κών γλωσ­σών».

«Σε μια επο­χή που τα κλα­σι­κά γράμ­μα­τα περ­νούν μια αλη­θι­νή ή τε­χνη­τή κρί­ση εγ­χει­ρή­μα­τα σαν την πα­ρου­σί­α­ση της νέ­ας αυτής σει­ράς μπο­ρεί κα­νε...

01/05/2024

Αριάδνη:

Αριάδνη, Jean-Jacques Lequeu, 1757–1826

01/05/2024

Ο εἰς τὸ ὑψηλότερον σημεῖον τοῦ ἱεροῦ βράχου τῆς Ἀκροπόλεως κατακτυπημένος μὲν ἀλλ᾿ ἀγερώχως ἀκόμη ὀρθούμενος μέχρι σήμερον Παρθενὡν, ἀριστούργημα τῆς συνεργασίας τοῦ Ἰκτίνου καὶ τοῦ Φειδίου, φιλοτεχνηθὲν ὑπὸ τὴν μεγαλουργὸν πνοὴν τοῦ Περικλέους, εἶναι τὸ ἐπιφανέστατον μνημεῖον τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς ἀρχιτεκτονικῆς καὶ πλαστικῆς διακοσμήσεως.



Η ἀφθάστου τελειότητος τεχνική του ἐκτέλεσις, ἡ σοφή σύνθεσις τῶν μελῶν του, ἡ εὐρυθμία καὶ ἡ ἁρμονία τῶν ἀναλογιῶν του καὶ ο παλμὸς ζωῆς ποὺ τοῦ προσδίδουν αἱ τρυφεραὶ καμπύλαι γραμμαὶ καὶ ἐπιφάνειαί του — ἀνυπέρβλητα μέχρι σήμερον στοιχεῖα ἀνωτάτου ἐπιπέδου τέχνης - ἀπεκρυστάλλωσαν ἐκφραστικώτατα ἐπὶ τοῦ πεντελησίου μαρμάρου τὴν ψυχὴν τῆς κοινωνίας, ἡ ὁποῖα τὸν ἐγέννησε περὶ τὰ μέσα τοῦ 5ου πρὸ Χριστοῦ αἰῶνος μιᾶς κοινωνίας, ἡ ὁποῖα, κατὰ τὸ σχετικῶς σύντομον διάστημα τῆς ζωῆς της, ἔφθασεν εἰς τὸν κολοφῶνα τῆς τελειότητος, ὄχι μόνον εἰς τὰς τέχνας ἀλλὰ καὶ εἰς τὰ γράμματα, τὴν ποίησιν, τὴν φιλοσοφίαν καὶ τὰ μαθηματικά, σημειώσασα μοναδικὸν καὶ ἀνεπανάληπτον σταθμὸν ἐξάρσεως καὶ νίκης τοῦ πνεύματος ἐπὶ τῆς ύλης.

Ο εἰς τὸ ὑψηλότερον σημεῖον τοῦ ἱεροῦ βράχου τῆς Ἀκροπόλεως κατακτυπημένος μὲν ἀλλ᾿ ἀγερώχως ἀκόμη ὀρθούμενος μέχρι σήμερον Παρθενὡν, ἀριστούργημα ...

30/04/2024

Ειδώλιο Τανάγραίας που φτιάχνει τα μαλλιά της, 4ος αιώνας π.χ. Αιρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών

30/04/2024

Η Ιστορία της Ύστερης Αρχαιότητας, γραμμένη από τον τελευταίο Εθνικό Έλληνα συγγραφέα Ζώσιμο, είναι η μοναδική ελληνική (μη λατινική και μη εκκλησιαστική) ιστορική πηγή που διαθέτουμε για τον κρίσιμο και ταραγμένο τέταρτο αιώνα μ.Χ. Η Νέα Ιστορία του Ζώσιμου φθάνει μέχρι την άλωση της Ρώμης από τον Αλάριχο. Έχει προηγηθεί μια κρίσιμη εκατονταετία γεμάτη εμφυλίους πολέμους, χριστιανική μισαλλοδοξία, διαφθορά, καταστροφικές βαρβαρικές επιδρομές, σφετερισμούς εξουσίας, κοντόφθαλμους και σκληρούς αυτοκράτορες όπως ο Κωνσταντίνος, ο Θεοδόσιος, ο Ονώριος…

Ανάμεσα σε όλα αυτά θα λάμψει σαν ήλιος η σύντομη βασιλεία του Ιουλιανού. Με τον πρόωρο θάνατό του, θα σβήσει κάθε ελπίδα αναγέννησης του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού: ο κόσμος δρασκελίζει το κατώφλι του Μεσαίωνα μετά φανών και λαμπάδων, και οι λίγοι Εθνικοί που απέμειναν αναζητούν τα αίτια της εκβαρβάρωσης στην επικράτηση του χριστιανισμού και στην εγκατάλειψη της αρχαίας θρησκείας.

Η Ιστορία της Ύστερης Αρχαιότητας, γραμμένη από τον τελευταίο Εθνικό Έλληνα συγγραφέα Ζώσιμο, είναι η μοναδική ελληνική (μη λατινική και μη εκκλησιαστική) ιστορική...