Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του covid-19

11/05/2021

Έκθεση της ανεξάρτητης, μη κυβερνητικής οργάνωσης Democracy Reporting International με τίτλο "Extraordinary or extralegal responses? The rule of law and the COVID-19 crisis", η οποία επιχειρεί μια κριτικά αναστοχαστική προσέγγιση των περιοριστικών μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας του covid-19 από τη σκοπιά του κράτους δικαίου στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από ελληνικής πλευράς, στο project συμμετέχει ο Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου της Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Γιώργος Καραβοκύρης.

One year into the COVID-19 pandemic, EU Member States have been among the hardest-hit countries in the world. Suffering from high mortality rates and successive waves of infection, states (re)introduced highly restrictive measures. To evaluate how the pandemic response has affected the rule of la

05/05/2021

Άρθρο του Τάκη Βιδάλη, Διδάκτορα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονικού Συνεργάτη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής.

"Δεν είναι όμως ο παλιός ιατρικός πατερναλισμός που επιστρέφει εδώ για να επιβάλλει και να δικαιολογήσει τους περιορισμούς. Οι γιατροί, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν χρησιμοποιούν τη γλώσσα της επιβολής και της τιμωρίας: συνεχίζουν να «συμβουλεύουν» και να «συνιστούν», βασιζόμενοι στην πειθώ και στην εκούσια φροντίδα της υγείας όπως την εννοεί καθένας μας στο ιδιαίτερο πλαίσιο της δικής του ζωής. Εκείνο που αρχίζει να απλώνεται -σαν πραγματική παράλληλη πανδημία-είναι ο πατερναλισμός της κρατικής εξουσίας. Σε παγκόσμια κλίμακα, η κρατική εξουσία «επιβάλλει», απειλεί και τιμωρεί κάθε απόκλιση από αποφάσεις της, με δικαιολογία τη δημόσια υγεία"...

Η πανδημία του πατερναλισμού1Του Τ. Κ. ΒιδάληΟ πατερναλισμός χαρακτήριζε επί αιώνες την Ιατρική, ειδικά τις σχέσεις ασθενούς/γιατρού. Τον συναντάμε τόσο στην ιπποκ....

29/03/2021

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Ξενοφών Κοντιάδης και η Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου Αλκμήνη Φωτιάδου γράφουν για τη δυσχερή πρακτική εναρμόνιση ανάμεσα στον εμβολιασμό κατά του covid-19 και τα δικαιώματα των εργαζομένων...

"Κρίσιμη διάσταση στην εξέταση του ζητήματος αποτελεί επίσης ο λόγος άρνησης του εμβολιασμού. Οι λόγοι υγείας διαφοροποιούνται από τους λόγους συνείδησης. Η θεμελίωση του υποχρεωτικού εμβολιασμού για συγκεκριμένες κατηγορίες εργαζομένων συνίσταται ακριβώς στην επιδίωξη να μπορούν να ασκούν τα δικαιώματά τους οι πιο ευάλωτοι και αυτοί που δεν μπορούν να εμβολιαστούν, μέσω της δημιουργίας του τείχους ανοσίας. Ο νόμος θα αντιμετωπίσει διαφορετικά εκείνους που δεν μπορούν να εμβολιαστούν από αυτούς που δεν το θέλουν για λόγους συνείδησης.

Ο χώρος και το είδος της εργασίας παίζουν επίσης ρόλο. Το παράδειγμα του ιατρικού και του νοσηλευτικού προσωπικού είναι το πιο προφανές. Η φροντίδα ασθενών δημιουργεί αυξημένες υποχρεώσεις. Η στάθμιση δικαιωμάτων θα γείρει προς τα δικαιώματα των νοσηλευόμενων. Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις φροντίδας ηλικιωμένων"...

Ο Ξενοφών Κοντιάδης και η Αλκμήνη Φωτιάδου γράφουν για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού σε σχέση με τα εργασιακά δικαιώματα.

25/02/2021

Άρθρο του Γιώργου Καραβοκύρη, Επίκουρου Καθηγητή Νομικής Σχολής ΑΠΘ.

"The flexibility of the proportionality principle ends up in a double option, like the two faces of Janus. On one hand, proportionality enhances the resilience of the Constitution, its ability to receive and absorb the extreme pressures and, on the other one, it may, for that exact reason, turn into an assault on human rights".

" ... the reserved judicial review of the pandemic crisis-law is not only a matter of judicial strategy or constitutional conviction but also of competence and political responsibility. As it occurs in crises, the judge acknowledges the legislator’s priority in handling the urgency and the administration’s technical expertise".

In the first wave of the pandemic (March-June 2020) Greece has been widely praised for having taken all necessary actions to contain effectively the spread of the virus. Despite the reasonable concerns, a consensus among scholars about the constitutionality of harsh restrictions on rights was reache...

28/01/2021

Κείμενο των Χαράλαμπου Κουρουνδή (ΔΝ, υπότροφου μεταδιδακτορικού ερευνητή Νομικής ΑΠΘ, Δικηγόρου) και Βασίλη Τσιγαρίδα (ΔΝ, Δικηγόρου) για τα ζητήματα αντισυνταγματικότητας της νέας προληπτικής καθολικής απαγόρευσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων.

"Οι ως άνω περιγραφόμενες υπερβάσεις του Συντάγματος δεν ήταν αρκετές για την κρατική εξουσία.

To add insult to injury, το Αρχηγείο της ΕΛ.ΑΣ. έσπευσε να διευκρινίσει ότι η επίμαχη απόφαση «δεν σχετίζεται με οποιαδήποτε προγραμματισμένη συνάθροιση, ενώ επίσης δεν αφορά στην παρουσία πολιτών σε εμπορικά σημεία, καταστήματα», οι δε κυβερνητικές πηγές ξεκαθάρισαν ότι το συγκεκριμένο μέτρο «αφορά αποκλειστικά στις συναθροίσεις και όχι στον συνωστισμό στα καταστήματα». Με αυτόν τον τρόπο, το Αρχηγείο της ΕΛΑΣ και οι κυβερνητικές πηγές κατάφεραν να γελοιοποιήσουν προληπτικά οποιονδήποτε θα τολμούσε να πάρει σοβαρά τον ισχυρισμό ότι η Απόφαση του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ. είχε οποιαδήποτε σχέση με την προστασία της δημόσιας υγείας. Τι υπαγορεύει τις αλλεπάλληλες απαγορεύσεις συναθροίσεων και την αλλοπρόσαλλη δικαιολόγησή τους; Ας το ξαναπούμε: μια γυμνή, αδυσώπητη raison d’état, όχι βεβαίως με γνώμονα την κρατική μέριμνα για τη δημόσια υγεία αλλά την κρατική βούληση δραστικής συρρίκνωσης των ελευθεριών συλλογικής δράσης ώστε να εμποδίζεται η έκφραση των κοινωνικών αντιστάσεων απέναντι στην κυβερνητική πολιτική. Πρόκειται για την ίδια πολιτική που, εκκινώντας την διαδικασία θέσης σε ισχύ ενός νόμου ο οποίος συναντά την αντίδραση της συντριπτικής πλειοψηφίας των ενδιαφερομένων, αδιαφορεί επιδεικτικά για το πρόσφατο Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που κάλεσε τις εθνικές κυβερνήσεις «να απέχουν από την θέσπιση μέτρων με ισχυρό αντίκτυπο στα θεμελιώδη δικαιώματα» και τούτο «ιδίως σε μια κατάσταση όπου οι ανησυχίες για τη δημόσια υγεία δεν επιτρέπουν τη δέουσα δημοκρατική συζήτηση και την ασφαλή διαμαρτυρία»"...

Η ελληνική κυβέρνηση έχει θέσει από τις 13 Ιανουαρίου σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου με τίτλο «Εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, Προστασία της Ακαδημαϊ...

20/01/2021

Κείμενο του Θωμά Ψήμμα (Διδάκτορα Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ).

"Η απαραίτητη οικοδόμηση εμπιστοσύνης ανάμεσα στο Κράτος και τους πολίτες, αλλά και μεταξύ των πολιτών, προϋποθέτει να αντιμετωπίζεται ο καθένας και η καθεμία όχι ως πειθαρχημένος υπήκοος, αλλά ως επί ίσοις όροις συμμέτοχος σε έναν αλληλέγγυο σκοπό, την προστασία της δημόσιας υγείας με τη μορφή ενός συλλογικού δικαιώματος στη φυσική υπόσταση για τα πρόσωπα που διαβιούν εν κοινωνία σε έναν συνεργατικά διαμορφωμένο δημόσιο χώρο"...

Θωμάς Ψήμμας Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η αντιμετώπιση της πανδημίας του covid-19,[1] δηλαδή μιας υγειονομικής κατάστασης ανάγκης πρω....

13/01/2021

Άρθρο του Ξενοφώντα Κοντιάδη (Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου, Προέδρου του Ιδρύματος Τσάτσου) για τις συνταγματικές παραμέτρους του υποχρεωτικού εμβολιασμού.

"Θα μπορούσε να επιβληθεί γενική υποχρέωση εμβολιασμού όλου του πληθυσμού; Σκόπιμο είναι να διευκρινιστεί ότι υποχρεωτικότητα δεν σημαίνει εμβολιασμό με την άσκηση φυσικής βίας, ούτε με την επιβολή προστίμων για όσους αρνηθούν να εμβολιαστούν. Κάτι τέτοιο θα έθιγε τον πυρήνα του δικαιώματος του αυτοκαθορισμού. Υποχρεωτικότητα μπορεί όμως να σημαίνει απαγόρευση μετακινήσεων εκτός νομού, περιορισμό στη φοίτηση σε σχολεία και Πανεπιστήμια ή απαγόρευση πρόσβασης σε συγκεκριμένους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους. Όσοι δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν και όσοι θέλουν να διαφυλάξουν ως ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο αν εμβολιάστηκαν, μπορούν να το επιλέξουν. Στο πλαίσιο όμως της οργανωμένης κοινωνικής συμβίωσης, η άρνηση εμβολιασμού είναι συνταγματικά ανεκτό να επιφέρει συγκεκριμένες έννομες συνέπειες υπό συνθήκες πανδημίας"...

Το κράτος μπορεί να επιβάλει τον εμβολιασμό; Οι εργοδότες μπορούν, χωρίς κρατική ρύθμιση, να απαιτήσουν από τους εργαζόμενούς τους να εμβολιαστούν;

05/01/2021

Άρθρο-παρέμβαση των Νίκου Αλιβιζάτου (Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ) και Δημήτρη Χριστόπουλου (Καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου).

"Το ερώτημα, λοιπόν, της επόμενης μέρας δεν είναι μονοδιάστατα υγειονομικό. Είναι ευρύτερα θεσμικό και αφορά την ποιότητα της συνταγματικής μας δημοκρατίας. Η κυβέρνηση βέβαια θα εξακολουθήσει να έχει τον τελευταίο λόγο. Θα πρέπει όμως να αιτιολογεί τις τυχόν αποκλίσεις της από τις απόψεις που θα διατυπώνει η διεπιστημονική επιτροπή που θα συσταθεί. Γιατί η αιτιολογία είναι συστατική της διοίκησης σε μια δημοκρατία, δίνει κύρος στις αποφάσεις και, σε τελευταία ανάλυση, αυτή μόνο χτίζει μακρόπνοες συναινέσεις"...

Αν και ο καθένας από τους υπογράφοντες αξιολογεί διαφορετικά το αποτύπωμα που αφήνει στο κράτος δικαίου η διαχείριση της πανδημίας από τη σημερινή κυβέρνηση, και ο...

03/01/2021

Κείμενο της Αικατερίνης Παπανικολάου, ΔΝ Νομικής και Μέλους στην Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου των Επικοινωνιών.

"Ο σύγχρονος τρόπος διακυβέρνησης δικαίως εξισώνει την προσβασιμότητα στις τεχνικές κρίσεις και στην επιστημονική τους τεκμηρίωση με τα δικαιοκρατικά sine qua non. Για την ακρίβεια και κατά κυριολεξία, οι ανοιχτές πηγές πληροφόρησης συμβάλλουν στη διαμόρφωση της αναγκαίας συνθήκης για τη λογοδοσία της εξουσίας, τόσο κατά τη νομοθετική της λειτουργία, όσο και όταν αυτή υλοποιεί και εφαρμόζει τις επίμαχες αποφάσεις. Πλέον αυτών, και ο επιγενόμενος δικαστικός έλεγχος προϋποθέτει επαρκή γνώση των υπό συζήτηση πληροφοριών προκειμένου να σταθμίσει την αναλογικότητα – κυρίως, την προσφορότητα – των περιοριστικών μέτρων"...

Ο σύγχρονος τρόπος διακυβέρνησης δικαίως εξισώνει την προσβασιμότητα στις τεχνικές κρίσεις και στην επιστημονική τους τεκμηρίωση με τα δικαιοκρατικά sine qua non. Για ...

19/12/2020

Αναρτούμε το βίντεο του χθεσινού διαδικτυακού debate, με τις τοποθετήσεις των ομιλητών και των παρεμβαινόντων, τις δευτερολογίες και τις απαντήσεις στις ερωτήσεις του κοινού.

Ευχαριστούμε θερμά για τη συμμετοχή σας!!!

18/12/2020

Αγαπητές φίλες και φίλοι, το διαδικτυακό μας debate Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του COVID-19: Lock down 2.0
ξεκινάει σε 5-10 λεπτά, με την πρόσβαση να γίνεται μέσα από τον σύνδεσμο https://authgr.zoom.us/j/97701771014

Ευχαριστούμε όλες και όλους για το ενδιαφέρον και συγγνώμη για την αναστάτωση!

Zoom is the leader in modern enterprise video communications, with an easy, reliable cloud platform for video and audio conferencing, chat, and webinars across mobile, desktop, and room systems. Zoom Rooms is the original software-based conference room solution used around the world in board, confer...

18/12/2020

Αγαπητές φίλες και φίλοι, δυστυχώς λόγω τεχνικού προβλήματος στη σύνδεση του Zoom με το νέο Facebook Live Producer, η εκδήλωσή μας θα διεξαχθεί μόνο μέσα από την πρόσβασή σας στην πλατφόρμα Zoom στις 19.00 η ώρα, στον σύνδεσμο https://authgr.zoom.us/j/97701771014

Η εκδήλωση θα καταγραφεί και θα προσπαθήσουμε να ανέβει το συντομότερο δυνατό με τη μορφή βίντεο στη σελίδα μας για όσες φίλες και φίλους δεν καταφέρουν να το παρακολουθήσουν. Ευχαριστούμε πολύ για την κατανόηση και λυπούμαστε για την αναστάτωση.

Zoom is the leader in modern enterprise video communications, with an easy, reliable cloud platform for video and audio conferencing, chat, and webinars across mobile, desktop, and room systems. Zoom Rooms is the original software-based conference room solution used around the world in board, confer...

17/12/2020

Οι Μπάμπης Κουρουνδής (Διδάκτορας Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ, υπότροφος μεταδιδακτορικός ερευνητής), παρεμβαίνων στο αυριανό διαδικτυακό debate "Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του covid-19: Lock down 2.0" και Βασίλης Τσιγαρίδας (Διδάκτορας Διοικητικής Δικονομίας ΑΠΘ) εξετάζουν τα ζητήματα συνταγματικότητας και νομιμότητας της προσωρινής καθολικής απαγόρευσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων.

"Τυχόν επιβεβαίωση της νομιμότητας της πράξης θα οδηγήσει σε ένα, μάλλον, παράδοξο φαινόμενο: Τη στιγμή που πλείστες ατομικές διοικητικές πράξεις -μικρότερης, προφανώς, εμβέλειας- ακυρώνονται εξαιτίας της παράβασης του επίμαχου ουσιώδους τύπου, θα γίνει ανεκτή η πλημμελής τήρηση της διοικητικής προδικασίας ενόψει της απαγόρευσης άσκησης (κατ’ ουσίαν αναστολής) ενός συνταγματικού δικαιώματος. Η αποκατάσταση της νομολογιακής ισορροπίας, κατόπιν μίας τέτοιας κρίσης του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου, θα απαιτήσει αυξημένη προσπάθεια από την δικαιοδοτική λειτουργία. Ακόμη, όμως, και αν αυτή η ισορροπία κάποτε επιτευχθεί, είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν θα προσπεραστεί η αντίληψη που θα έχει εγγραφεί στην καρδιά της ελληνικής έννομης τάξης, σχετικά με το κράτος δικαίου και το Σύνταγμα. Εκείνο που θα έχει μείνει είναι μια γυμνή, αδυσώπητη raison d’état, όχι βεβαίως με γνώμονα την κρατική μέριμνα για τη δημόσια υγεία αλλά την κρατική βούληση δραστικής συρρίκνωσης των ελευθεριών συλλογικής δράσης"...

Η συνταγματικότητα της απαγόρευσης συναθροίσεων σε όλη την επικράτεια για 4 ημέρες, με στόχο την μη διεξαγωγή των πορειών της 17.11, παραμένει σύνθετο θέμα

16/12/2020

Η Αλκμήνη Φωτιάδου (ΔΝ Συνταγματικού Δικαίου), ομιλήτρια στο διαδικτυακό debate "Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του COVID-19: Lock down 2.0" συζητά με τον Αχιλλέα Αιμιλιανίδη (Κοσμήτορα Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας) για τα συνταγματικά δικαιώματα στη δεύτερη φάση της πανδημίας...

Ποιες οι εξελίξεις σε επίπεδο συνταγματικών δικαιωμάτων στη δεύτερη πλέον φάση της πανδημίας; Ποια η πρόσληψή τους από τους πολίτες και ποιοι οι κίνδυνοι;

15/12/2020

O Ακρίτας Καϊδατζής (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου), ομιλητής στο διαδικτυακό debate "Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του COVID-19: Lock down 2.0" επιχειρηματολογεί υπέρ της αντισυνταγματικότητας της πρόσφατης καθολικής απαγόρευσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων με απόφαση του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας.

"Συμπερασματικά, η απόφαση που ο αρχηγός της ΕΛΑΣ εξέδωσε στις 14 Νοεμβρίου 2020 για την καθολική απαγόρευση όλων των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων άνω των τριών ατόμων στο σύνολο της επικράτειας επί τετραήμερο είναι αντισυνταγματική, καθότι αντίκειται στο άρθρο 11 του Συντάγματος, και παράνομη, καθότι αντίκειται τόσο στις διατάξεις του ν. 4703/2020 για τις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις όσο και στην ίδια την εξουσιοδοτική της διάταξη του άρθρου εξηκοστού όγδοου παρ. 2 της Π.Ν.Π. της 20.3.2020 (αν υποθέσουμε ότι η διάταξη αυτή παραμένει ακόμη σε ισχύ), της οποίας παραβαίνει τόσο τους ουσιαστικούς όσο και τους διαδικαστικούς όρους"...

Την εκτενή γνωμοδότηση του επίκουρου καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκη, Ακρίτα Καϊδατζή κατέθεσε το Μέ...

14/12/2020

Ο Γιώργος Καραβοκύρης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου), ομιλητής στο διαδικτυακό debate "Δημοκρατία και δικαιώματα στα χρόνια του COVID-19: Lock down 2.0" (Παρασκευή 19.00 η ώρα) επιχειρηματολογεί υπέρ της συνταγματικότητας της πρόσφατης απαγόρευσης των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας.

"Το μείζον και αποφασιστικό κριτήριο δεν είναι ο αριθμός των ατόμων, αλλά α) η προσωρινότητα του μέτρου, δηλαδή η ισχύς των τεσσάρων (4) ημερών και β) η ευθεία αναγωγή του στο πλαίσιο της πανδημίας, στις συνθήκες, επομένως, της αναγκαιότητας (μέρος του ελέγχου της αναλογικότητας) της συγκεκριμένης συγκυρίας.

Με απλά λόγια: δεν ερμηνεύουμε στο κενό το Σύνταγμα και τους νόμους, αλλά στην τραγική πραγματικότητα που βιώνουμε (το ίδιο παρατηρεί κανείς και στο συγκριτικό νομολογιακό παράδειγμα, σε Γερμανία και Γαλλία). Αυτά τα δύο δεδομένα ενισχύουν και προκρίνουν, μετά από τα προηγούμενα αναλυτικά βήματα, τη συνταγματικότητα της απαγόρευσης. Και εκεί, στο λεπτό αυτό σημείο και τη γκρίζα ζώνη, στην οποία εισέρχεται αναπόφευκτα και η πολιτική επιλογή, επικεντρώνεται και ο συνταγματικός διάλογος. Και είναι αλήθεια ότι, αν μη τι άλλο, έφτασε όσο βαθιά γινόταν"...

Η απαγόρευση δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης, για λόγους δημόσιας υγείας, υπάγεται στο κανονιστικό πεδίο του άρθρου 11 παρ.2 του Συντάγματος.

11/12/2020

Κείμενο για την Έκθεση της Επιτροπής της Βενετίας του Θωμά Ψήμμα, Διδάκτορα Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ.

"Συμπερασματικά, όπως συνάγεται από την Έκθεση της Επιτροπής της Βενετίας, η υιοθέτηση αυστηρών μέτρων για την αναχαίτιση της πανδημίας σε κάθε περίπτωση έχει αντίκτυπο στη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα. Κρίσιμο είναι να διατηρούνται αλώβητες οι θεμελιακές εκφάνσεις του κράτους δικαίου. Πρώτον, η υιοθέτηση μέτρων να συντελείται με γενικό και αντικειμενικό χαρακτήρα, χωρίς καμιά έκπτωση από την απαγόρευση αυθαίρετων (άμεσων ή έμμεσων) διακρίσεων μεταξύ των προσώπων και από την αρχή της ισότητας όλων ενώπιον του νόμου. Δεύτερον, να λειτουργούν απρόσκοπτα τα θεσμικά αντίβαρα του πολιτεύματος (κοινοβουλευτικός έλεγχος, πλήρης και αποτελεσματική δικαστική προστασία, έλεγχος από ανεξάρτητα θεσμικά όργανα της κοινωνίας των πολιτών). Και, τρίτον, να πληρούται η σχέση αναλογικότητας ανάμεσα στα μέτρα και τον σκοπό δημοσίου συμφέροντος, ανάμεσα στην κατάσταση εξαίρεσης και την επάνοδο στην κανονικότητα, όπως διαφαίνεται υπό το πρίσμα της ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολόγησης των μέτρων και της προσωρινότητας της κατάστασης ανάγκης"...

Ο Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Θωμάς Ψήμμας, αναλύει τα σημαντικότερα σημεία της Έκθεσης της Επιτροπής της Βενετίας.

10/12/2020

Κείμενο του Χαράλαμπου Ανθόπουλου, Καθηγητή Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

"Δεδομένου ότι η συλλογική ανοσία είναι ένα δημόσιο αγαθό, διότι όλοι ωφελούνται από αυτήν, η υποχρέωση εμβολιασμού θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα καθήκον κοινωνικής αλληλεγγύης κατά την έννοια του άρθρου 25 παρ. 4 Συντ., το οποίο το Κράτος δικαιούται και ενδεχομένως υποχρεούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες, με τις εύλογες εξαιρέσεις που δικαιολογούνται από ιατρικούς λόγους (βλ. Χ. Ανθόπουλος, Πανδημία, δικαίωμα στην υγεία και καθήκον αλληλεγγύης, ΕφημΔΔ 1/2020). Στην περίπτωση αυτήν η ελευθερία αυτοκαθορισμού του ατόμου σε θέματα της προσωπικής του υγείας υποχωρεί έναντι του συλλογικού δικαιώματος στην υγεία, δηλαδή στην ουσία έναντι του δικαιώματος στην υγεία των άλλων"...

Ο ν. 4675/2020 (ΦΕΚ 54/Α/11.3.2020) προβλέπει ρητά ότι «Σε περιπτώσεις εμφάνισης κινδύνου διάδοσης μεταδοτικού νοσήματος, που ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη δημόσια...

07/12/2020

Κείμενο του Γιώργου Γερανάκη (Δικηγόρου, Μεταπτυχιακού Φοιτητή Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Ανθρωπιστικού Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης).

"Ο μεγάλος κίνδυνος είναι η συμφιλίωση με αυτό το αναδυόμενο «Λεβιάθαν» των απαγορεύσεων και η εξοικείωση με την καταστολή. Η διαμόρφωση μιας νομικής κουλτούρας και πρακτικής τόσο ευλύγιστης που μπορεί να δικαιολογήσει το οτιδήποτε. Είναι γνωστό ότι η αμερικάνικη έννομη τάξη εγκόλπωσε πολλές από τις «έκτακτες» ρυθμίσεις που προέκυψαν μετά από την 11η Σεπτεμβρίου. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και στη Γαλλία. Η ευκολία με την οποία παρακάμπτονται κάθε φορά νόμοι και Συντάγματα, προϊόντα ενδεχομένως θετικότερου κοινωνικού συσχετισμού στο παρελθόν, μπροστά σε ό,τι «αναπάντεχο» προκύπτει συνηγορεί πως ο κίνδυνος είναι υπαρκτός"...

Οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις σε συνδυασμό με την καταστολή αποτελούν μια τομή σε εξέλιξη. Στόχος είναι να περιοριστεί τελικά η δυνατότητα διεκδίκησης.

04/12/2020

Κείμενο του Απόστολου Βλαχογιάννη, Μέλους ΣΕΠ ΕΑΠ, Δ.Ν., Université Paris II Panthéon-Assas για τις κανονιστικές (εθνικές και υπερεθνικές) βάσεις του υποχρεωτικού εμβολιασμού.

"Από τις παραπάνω αναλύσεις, προκύπτει ότι η καθιέρωση υποχρεωτικού εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού, εφόσον χρειαστεί, ή συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού είναι καθ’ όλα σύμφωνη με το ελληνικό Σύνταγμα (άρθρα 5 παρ. 1 και 5, 7 παρ. 2, 21 παρ. 3, 25 παρ. 1 και 4), την ΕΣΔΑ (άρθρο 8) και τη Σύμβαση του Οβιέδο (άρθρα 5επ. και 26). Η αυτονομία του προσώπου και η αρχή της ενημερωμένης συναίνεσης μπορούν να καμφθούν, εν μέσω πανδημίας, για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας, όπως έχει εξάλλου συμβεί παλαιότερα στην Ελλάδα και έχει γίνει κατά καιρούς δεκτό από διάφορα εθνικά και υπερεθνικά δικαιοδοτικά όργανα"...

Εν μέσω της αντιμετώπισης του δεύτερου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού και ενόψει της έγκρισης από την αρμόδια σε ευρωπαϊκό επίπεδο αρχή της κυκλοφορίας των ε....

02/12/2020

Κείμενο του Gerd Winter, Ερευνητή Καθηγητή Περιβαλλοντικού Δικαίου στο Ερευνητικό Κέντρο για το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Δίκαιο του Πανεπιστημίου της Βρέμης, για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που γεννά η πανδημία για μια νέα περιβαλλοντική πολιτική στην κατεύθυνση της βιώσιμης (απο)ανάπτυξης.

"The economic depression caused by the pandemic will in many respects be a start from zero. The new uptake may be an opportunity for a radically different trajectory towards stark sustainability. Indeed, many subsidy programmes and regulatory steps are aimed at better environmental protection. For instance, German subsidies for the car manufacturing industry set a clear priority for electric cars. Britain even plans to ban sales of petrol and diesel cars by 2030. Thus, the pandemic has provided the chance of resetting the economy on a greener path"...

No doubt, the Covid-19 pandemic has thrown the world into a deep social, cultural and economic crisis. Crisis literally means turning point. The question then is: in what direction are we turning? One could be towards the ever worse ending in deep despair. Such trajectory is indeed highly probable,....

25/11/2020

Κείμενο του Κωνσταντίνου Μουρτοπάλλα (μέλους του εργαστηρίου Συνταγματικού Δικαίου του Τομέα Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης Νομικής Σχολής ΔΠΘ) για τα κενά δικαίου που παρατηρούνται στη θεσμικό πλαίσιο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης ενόψει πανδημίας, ιδίως ως προς το ζήτημα της μη απαλλαγής των κυλικείων των ΚΑΠΗ από την καταβολή μισθωμάτων στους ΟΤΑ α΄ βαθμού.

"1. Επρόκειτο για άνιση μεταχείριση ουσιωδών ομοίων περιπτώσεων και το άρθρο 37 παρ. 7 της ΠΝΠ δύναται να διευρυνθεί διασταλτικά για να εναρμονιστεί η εφαρμογή και η ερμηνεία του με τις συνταγματικές διατάξεις των άρθρων 4 παρ. 1 Συντ. και 21 παρ. 3 Συντ. Το τελευταίο άλλωστε προστατεύει την δημόσια υγεία αλλά και ειδικώς θεμελιώνει υποχρέωση δράσης του Κράτους χάριν προστασίας και του γήρατος. Είναι άλλωστε ανεπιεικές μέχρι και σήμερα να θεραπεύεται η προστασία του γήρατος με την αναστολή της λειτουργίας των ΚΑΠΗ ολικά ή μερικά, αλλά τα κυλικεία που λειτουργούν εντός αυτών να μην απαλλάσσονται από την καταβολή του μισθώματος μολονότι ο λόγος ύπαρξής τους και το συμβατικό θεμέλιο των μισθώσεων συνίσταται στην πλήρη λειτουργία των ΚΑΠΗ. Επειδή άλλωστε περιορίζεται ευθέως η οικονομική ελευθερία τους, ως ελευθερία άσκησης του επαγγέλματος (άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.), αντισταθμιστικά ο νομοθέτης όφειλε να τα απαλλάξει από την κύρια υποχρέωση τους, όπως άλλωστε έπραξε για τα ομοειδή κυλικεία εντός των σχολικών μονάδων. Αν ήθελε συνεχιστεί η άνιση μεταχείρισή τους, η δυσανάλογη και υπέρμετρη επιβάρυνσή τους απολήγει στην ολοσχερή προσβολή όλων των εκφάνσεων του δικαιώματος της επαγγελματικής ελευθερίας των κυλικείων.

2. Βάσει της άνω αιτιολογίας όπως αναφέρεται προηγουμένως χωρεί λόγω της τριτενέργειας και η απευθείας επεκτατική εφαρμογή της αρχής της ισότητας του άρθρου 4 παρ. 1 Συντ. και άρα η συμπερίληψη και η ένθεση της περίπτωσης αυτής στο ευεργετικό πεδίο της διάταξης του άρθρου 37 παρ. 7 της ΠΝΠ"...

Η μη απαλλαγή των κυλικείων των ΚΑΠΗ από την καταβολή μισθωμάτων στους ΟΤΑ 1ου βαθμού απασχόλησε όχι μόνο την εθνική αντιπροσωπεία, αλλά δημιούργησε προβλήματα λει...

24/11/2020

Άρθρο του Ευάγγελου Βενιζέλου (Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου-πρώην Αντιπροέδρου της Κυβέρνησης) στα "Νέα" για το ζήτημα της προσωρινής καθολικής απαγόρευσης δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων εν μέσω πανδημίας.

"Βλέπω με ανησυχία να συγκροτείται ένα μέτωπο το οποίο συνδέει τον ανορθολογισμό, τη συνωμοσιολογία, τον δήθεν δικαιωματισμό. Με τη «λογική» αυτή μπορεί αύριο η Ένωση Α να δηλώσει ότι ο καθένας έχει το δικαίωμα να εμβολιάζεται ή να μην εμβολιάζεται. Θα λύσουμε άραγε το θέμα αυτό με συνδικαλιστικού τύπου ανακοινώσεις; Πώς θα «τοποθετηθούμε» σε αυτό; Ο καθένας με την ευθύνη του την επιστημονική, την κοινωνική, την πολιτική. Αλλά θα αποφασίσουν, μετά από εισήγηση των ειδικών μέσα στο πλαίσιο των διεθνών επιστημονικών παραδοχών, τα αρμόδια κρατικά όργανα, υπό δικαστικό πάντοτε έλεγχο. Εννοώ υπό τον έλεγχο των δικαστηρίων και όχι των δικαστικών ενώσεων"...

Τρίτη 17 Νοεμβρίου 2020 Άρθρο Ευάγγελου Βενιζέλου στα ΝΕΑ Συναθροίσεις και πανδημία Κατά το άρθρο 11 παρ. 2 του Συντάγματος «οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγο....

21/11/2020

Κείμενο του Θωμά Ψήμμα, Διδάκτορα Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ.

"Από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, είναι φανερό ότι η –τεχνοκρατικά και πολιτικά ενισχυμένη- εκτελεστική εξουσία έχει εκδηλώσει προθυμία για πολύ πιο δραστικούς περιορισμούς σε άλλα συνταγματικά δικαιώματα (ελευθερία κίνησης, ελευθερία του συνέρχεσθαι κ.λπ.) χωρίς να δείχνει ανάλογη διάθεση για τους απαιτούμενους περιορισμούς στην ιδιοκτησία των ιδιοκτητών ιδιωτικών κλινικών. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης μπορεί να αποτελεί την βασική προκείμενη του καπιταλιστικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος, ωστόσο σε κανονιστικό και δικαιοπολιτικό επίπεδο δεν ανυψώνεται κατά το γράμμα και το πνεύμα του συνταγματικού κειμένου σε νομικά δεσμευτικό γνώμονα του πράττειν ατόμων, συλλογικοτήτων και αρμόδιων αρχών. Επομένως, το «πληρώνω και το έχω στη διάθεσή μου», δηλαδή η αποτύπωση της εμπορευματικής λογικής της ελεύθερης αγοράς, δεν επιβεβαιώνεται από τη συνταγματική ρύθμιση των επιτάξεων της ιδιοκτησίας χάριν της αντιμετώπισης επείγουσας κοινωνικής ανάγκης"

"Εν κατακλείδι, η ιδιοκτησία, σε μια ρεπουμπλικανική, εξισωτικά φιλελεύθερη εκδοχή της που φαίνεται να προκύπτει από τη συστηματική και τελολογική ερμηνεία των συνταγματικών διατάξεων, δεν πρέπει να εκληφθεί ως αυτοσκοπός, ως η αναπαλλοτρίωτη πεμπτουσία της ατομικής ελευθερίας, όπως προβάλλει ένας νεοφιλελεύθερος, περιουσιοκεντρικός δικαιωματισμός τύπου Nozick. Αντιθέτως, με την καντιανή και, συνάμα, λοκιανή υφή της, αποτελεί το υλικό μέσο για τη βιοτική αυτοτέλεια του προσώπου, υπό τον όρο ότι απομένει –ποσοτικά και ποιοτικά- επαρκής παρακαταθήκη για τη βιοτική αυτοτέλεια των άλλων προσώπων, άρα κατά μείζονα λόγο για τη βέλτιστη δυνατή προσπάθεια -σε ατομικό, συλλογικό και πολιτειακό επίπεδο- προς διασφάλιση της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας των ευάλωτων συνανθρώπων μας"...

Η περιβόητη εταιρική κοινωνική ευθύνη, εξάλλου, αποκαλύπτεται περίτρανα ότι εξαντλείται σε εθελοντικές, φιλανθρωπικές δραστηριότητες για την επίδειξη έξωθεν καλ....

20/11/2020

Κείμενο των Χαράλαμπου Κουρουνδή (Διδάκτορα Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ, Υπότροφου μεταδιδακτορικού ερευνητή, δικηγόρου) και Βασίλη Τσιγαρίδα (Διδάκτορα Διοικητικής Δικονομίας ΑΠΘ, δικηγόρου) για την απόφαση της Προέδρου του Συμβουλίου Επικρατείας επί του αιτήματος προσωρινής διαταγής και των απορριπτικών αποφάσεων επί των αιτήσεων αναστολής από την Ολομέλεια του ανωτάτου ακυρωτικού δικαστηρίου της χώρας σχετικά με τα ζητήματα συνταγματικότητας που εγείρει η καθολική απαγόρευση των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων για τέσσερις ημέρες.

"Αν η Εθνική Επιτροπή είχε εκφρασθεί στον κατάλληλο χρόνο, η ελάσσων πρόταση του νομικού συλλογισμού μερίδας της θεωρίας, όπως περιγράφηκε στην αρχή του παρόντος κειμένου, θα μπορούσε να είναι διαφορετική. Για παράδειγμα, ουδείς μη ειδικός μπορεί να αποκλείσει ότι η Εθνική Επιτροπή θα κατέληγε σε συγκεκριμένες οδηγίες για την ασφαλή διεξαγωγή των πορειών της 17.11.2020, προτείνοντας την τήρηση συγκεκριμένων αποστάσεων μεταξύ των διαδηλωτών, την πρόβλεψη ανώτατου αριθμού διαδηλωτών ανά περιοχή και αναλόγως της επιδημιολογικής της εικόνας, την ανώτατη δυνατή διάρκεια της συνάθροισης κ.ο.κ., με δεδομένο ότι επέτρεψε τη διεξαγωγή πολυπληθών δραστηριοτήτων οικονομικού χαρακτήρα (π.χ. υπαίθριες λαϊκές αγορές) κατά την επίμαχη περίοδο.

Σε μία τέτοια περίπτωση, ο συνταγματικός διάλογος θα διεξαγόταν σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο, εντός του οποίου η διαφύλαξη της δημόσιας υγείας και η μικρότερη δυνατή συρρίκνωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων δεν είναι εγγενώς αντικρουόμενες παράμετροι της καθημερινότητάς μας. Δεν θα περιοριζόταν, δηλαδή, στο εγκλωβιστικό, για ένα κοινωνικό κράτος δικαίου, δίλημμα δημόσια υγεία ή θεμελιώδη δικαιώματα αλλά θα προσπαθούσε να απαντήσει στο ερώτημα υπό ποιες προϋποθέσεις η απόλαυση του δικαιώματος στη συνάθροιση δεν αποτελεί παράγοντα κινδύνου διασποράς του COVID-19"...

Η συνταγματικότητα της απαγόρευσης συναθροίσεων σε όλη την επικράτεια για 4 ημέρες, με στόχο την μη διεξαγωγή των πορειών της 17.11, παραμένει σύνθετο θέμα