Nieuws - Allereerste dubbelster gevonden bij superzwaar zwart gat in ons Melkwegstelsel.
Een internationaal team van onderzoekers heeft een dubbelster ontdekt die dicht om Sagittarius A* – het superzware zwarte gat in het centrum van ons Melkwegstelsel – cirkelt. Het is voor het eerst dat een sterrenpaar in de omgeving van een superzwaar zwart gat is gedetecteerd. De ontdekking, gebaseerd op gegevens die met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) zijn verzameld, helpt ons begrijpen hoe sterren in omgevingen met extreme zwaartekracht kunnen overleven, en kan mogelijk leiden tot de detectie van planeten in de buurt van Sagittarius A*.
‘Zwarte gaten zijn niet zo verwoestend als we dachten,’ zegt Florian Peißker, onderzoeker aan de Universiteit van Keulen (Duitsland) en hoofdauteur van de studie die vandaag in Nature Communications is gepubliceerd. Dubbelsterren – sterparen die om elkaar heen draaien – komen heel veel voor in ons heelal, maar ze waren nog niet eerder ontdekt in de nabijheid van een superzwaar zwart gat, waar de intense zwaartekracht stersystemen instabiel kan maken.
Deze nieuwe ontdekking laat zien dat sommige dubbelsterren zelfs onder destructieve omstandigheden een tijdje kunnen standhouden. D9, zoals de pas ontdekte dubbelster wordt genoemd, is net op tijd opgespoord. Hij is naar schatting pas 2,7 miljoen jaar oud en de sterke zwaartekracht van het nabije zwarte gat zal er waarschijnlijk voor zorgen dat de twee sterren binnen een miljoen jaar zullen samensmelten tot één enkele ster – een zeer korte tijdspanne voor zo’n jong stersysteem.
‘We hebben – naar kosmische begrippen – maar weinig tijd om een dubbelster als deze waar te nemen, maar het is ons gelukt!’, legt mede-auteur Emma Bordier uit. Zij werkt eveneens aan de Universiteit van Keulen en was voorheen student bij ESO.
Wetenschappers hebben jarenlang gedacht dat de extreme omgeving van een superzwaar zwart gat de vorming van n
Nieuws - Verkenning woestijnplaneet : MRO brengt Mars InSight Lander in beeld om stofbeweging te bestuderen.
NASA's Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) heeft onlangs een glimp opgevangen van InSight, de gepensioneerde lander van het bureau, en documenteerde de ophoping van stof op de zonnepanelen van het ruimtevaartuig. Op de nieuwe foto, 23 oktober gemaakt door MRO's High-Resolution Imaging Science Experiment (HiRISE) camera, hebben de zonnepanelen van InSight dezelfde roodbruine tint gekregen als de rest van de planeet.
Na de landing in november 2018 was de lander de eerste die marsbevingen op de Rode Planeet detecteerde en daarbij details van de korst, mantel en kern onthulde. In de vier jaar dat het ruimteschip wetenschap verzamelde, gebruikten ingenieurs van NASA's Jet Propulsion Laboratory in Zuid-Californië, dat de missie leidde, beelden van de camera's van InSight en HiRISE van MRO om in te schatten hoeveel stof zich op de zonnepanelen van de stationaire lander afzette.
NASA heeft InSight in december 2022 met pensioen gestuurd, nadat de lander zonder stroom kwam te zitten en stopte met communiceren met de aarde tijdens zijn verlengde missie. Maar ingenieurs bleven luisteren naar radiosignalen van de lander voor het geval de wind genoeg stof van de zonnepanelen van het ruimteschip zou verwijderen om de batterijen op te laden. NASA heeft de afgelopen twee jaar geen veranderingen waargenomen en stopt aan het eind van dit jaar met het luisteren naar InSight.
Wetenschappers vroegen om de recente HiRISE-opname als afscheid van InSight en om te controleren hoe de landingsplaats in de loop der tijd is veranderd.
“Ook al horen we niets meer van InSight, het leert ons nog steeds over Mars,” zei wetenschapsteamlid Ingrid Daubar van de Brown University in Providence, Rhode Island. “Door in de gaten te houden hoeveel stof zich verzamelt op het oppervlak - en hoeveel er wordt weggezogen door wind en stofduivels - leren we meer over de wind, de stofcyclus en ande
Nieuws - NASA's Junomissie ontdekt het hart van de vulkanische woede van de Joviaanse maan.
Een nieuw onderzoek wijst uit waarom en hoe Io het meest vulkanische lichaam in het zonnestelsel is geworden.
Wetenschappers van NASA's Juno-missie naar Jupiter hebben ontdekt dat de vulkanen op Jupiters maan Io waarschijnlijk elk worden aangedreven door hun eigen kamer van kolkend heet magma in plaats van een oceaan van magma. Deze ontdekking lost een 44 jaar oud mysterie op over de oorsprong van de meest opvallende geologische kenmerken van de maan.
Een artikel over de bron van het vulkanisme van Io werd op donderdag 12 december gepubliceerd in het tijdschrift Nature. De bevindingen en andere wetenschappelijke resultaten van Io werden besproken tijdens een persconferentie in Washington op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Geophysical Union, 's lands grootste bijeenkomst van wetenschappers op het gebied van aarde en ruimte.
Io is ongeveer zo groot als de maan van de aarde en staat bekend als het meest vulkanisch actieve lichaam in ons zonnestelsel. De maan herbergt naar schatting 400 vulkanen, die lava en pluimen uitstoten in schijnbaar voortdurende uitbarstingen die bijdragen aan de coating op het oppervlak.
Galileo Galilei ontdekte de maan op 8 januari 1610, maar vulkanische activiteit werd pas in 1979 ontdekt, toen beeldvormend wetenschapper Linda Morabito van NASA's Jet Propulsion Laboratory in Zuid-Californië voor het eerst een vulkanische pluim identificeerde op een foto van het Voyager 1-ruimteschip.
“Sinds Morabito's ontdekking hebben planeetwetenschappers zich afgevraagd hoe de vulkanen gevoed werden door de lava onder het oppervlak,” zegt Scott Bolton, hoofdonderzoeker van Juno aan het Southwest Research Institute in San Antonio. “Was er een ondiepe oceaan van witheet magma die de vulkanen van brandstof voorzag, of was hun bron meer lokaal? We wisten dat de gegevens van de twee zeer nabije vluchten van Juno ons inzicht konden geven in hoe deze
Nieuws - Proba-3 lancering.
ESA’s Proba-3-missie is op donderdag 5 december om 11:34 CET (10:34 GMT, 16:04 lokale tijd) vertrokken met zijn PSLV-XL-raket vanaf het Satish Dhawan Space Center in Sriharikota, India.
Bron : ESA.
Origineel : https://www.esa.int/
Nieuws - Sterspotactiviteit van de rode reus XX Trianguli wijst op niet-periodieke, chaotische dynamo.
In een studie gepubliceerd in Nature Communications hebben onderzoekers van het Leibniz-Institut for Astrophysics Potsdam (AIP) en het HUN-REN Research Centre for Astronomy and Earth Sciences (HUN-REN CSFK) de temporele veranderingen in de verdeling van oppervlaktevlekken op de rode reuzenster XX Trianguli gereconstrueerd. Het onderzoek is gebaseerd op een unieke reeks spectroscopische waarnemingen die gedurende 16 jaar zijn uitgevoerd door het robotobservatorium STELLA.
“Zonnevlekken zijn de bekendste manifestaties van magnetische activiteit van de zon, die samen met vele andere verschijnselen, zoals zonnevlammen of de zonnecyclus, in verband kunnen worden gebracht met het dynamomechanisme dat binnenin de zon actief is,” legt Dr. Zsolt Kővári, wetenschappelijk adviseur bij de Konkoly Sterrenwacht van het HUN-REN CSFK en lid van het onderzoeksteam, uit.
“Stervlekken zijn verschijnselen die lijken op zonnevlekken, maar dan op het oppervlak van verre sterren. Meestal kunnen we het oppervlak van sterren echter niet rechtstreeks waarnemen. Daarom hebben we een indirecte tomografische techniek, Doppler imaging genaamd, toegepast op de gegevens van XX Tri.”
“De grote amplitudevariaties in de helderheid van de rode reus XX Tri zijn al eerder waargenomen, dus het was ook bekend dat de variaties werden veroorzaakt door donkere vlekken, die in en uit beeld komen wanneer de ster in 24 dagen om zijn as draait. Deze vlekken zijn zelfs groter dan het hele oppervlak van onze zon. Daarom wordt XX Tri ook wel 'de meest gevlekte ster aan de hemel' genoemd,” voegt Dr. Kővári toe.
De onderzoekers maakten gebruik van meer dan 2.000 hoge-resolutiespectra die in 16 jaar zijn verzameld met de STELLA-robot-telescopen van AIP op Tenerife, een ongekende hoeveelheid homogene spectroscopische gegevens van een ster. Het STELLA-robotobservatorium, waarvan prof. Klaus G. Stra
Nieuws - NASA team koppelt komeetwater aan Aardse oceanen.
Wetenschappers ontdekten dat komeetstof de interpretatie van metingen van ruimtevaartuigen beïnvloedt, waardoor kometen zoals 67P weer kunnen worden gezien als potentiële bronnen van water voor de vroege Aarde.
Onderzoekers hebben ontdekt dat het water op komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko een vergelijkbare moleculaire signatuur heeft als het water in de oceanen op aarde. Deze vondst, die in tegenspraak is met enkele recente resultaten, wijst er opnieuw op dat kometen uit de Jupiterfamilie, zoals 67P, kunnen hebben geholpen om water naar de aarde te brengen.
Water was essentieel voor het ontstaan en de bloei van het leven op aarde en staat nog steeds centraal in het leven op aarde. Hoewel er waarschijnlijk wat water aanwezig was in het gas en stof waaruit onze planeet zo'n 4,6 miljard jaar geleden ontstond, zou veel van het water verdampt zijn omdat de aarde zich dicht bij de intense hitte van de zon vormde. Hoe de aarde uiteindelijk rijk werd aan vloeibaar water blijft een bron van discussie voor wetenschappers.
Onderzoek heeft aangetoond dat een deel van het water op aarde afkomstig is van damp uit vulkanen; die damp condenseerde en regende neer op de oceanen. Maar wetenschappers hebben bewijs gevonden dat een aanzienlijk deel van onze oceanen afkomstig is van het ijs en de mineralen op asteroïden en mogelijk kometen die op de aarde zijn neergestort. Een golf van botsingen van kometen en asteroïden met de binnenplaneten van het zonnestelsel 4 miljard jaar geleden zou dit mogelijk hebben gemaakt.
Hoewel het verband tussen het water van asteroïden en dat van de aarde sterk is, heeft de rol van kometen wetenschappers voor een raadsel gesteld. Verschillende metingen van kometen uit de Jupiterfamilie - die primitief materiaal uit het vroege zonnestelsel bevatten en vermoedelijk zijn gevormd voorbij de baan van Saturnus - toonden een sterk verband aan tussen hun water en dat van de aarde. Dit verba
Nieuws - Hoe worden astronomische illustraties gemaakt ?
Je hebt vast wel eens illustraties van kunstenaars van de kosmos gezien, maar hoe zijn ze gemaakt en waarom? Naast prachtige beelden leggen telescopen ook complexere gegevens vast die voor niet-astronomen moeilijk te interpreteren kunnen zijn. In deze aflevering van Chasing Starlight laten we je zien hoe astronomen, kunstenaars en communicatoren samenwerken om astronomische gegevens te vertalen naar beelden die zowel prachtig als wetenschappelijk accuraat zijn.
Bron : ESO.
Origineel : https://www.eso.org/public/videos/cs0015a/
Nieuws - Onderzoekers van het Curtin knooppunt van het 'International Centre for Radio Astronomy Research' (ICRAR) hebben een recordbrekende astrofysische ontdekking gedaan.
Onderzoekers van het Curtin-knooppunt van het International Centre for Radio Astronomy Research (ICRAR) hebben een recordbrekende astrofysische ontdekking gedaan en tegelijkertijd een mogelijke verklaring blootgelegd voor de zeldzame en extreme astrofysische gebeurtenis die bekend staat als radiotransiënten met een lange periode.
Universitair hoofddocent Natasha Hurley-Walker ontdekte samen met Csanád Horváth, destijds student aan Curtin, een puls van heldere energie uit de diepe ruimte in archiefgegevens over lage frequenties van de MWA (Murchison Widefield Array), een voorloper van de radiotelescoop SKAO (Square Kilometre Array Observatory). De energiepuls treedt elke drie uur op en duurt 30-60 seconden, waardoor dit de langstdurende radiostraling is die ooit is waargenomen.
Radiotransiënten met een lange periode zijn relatief nieuw voor de wetenschap en het is nog steeds een mysterie hoe ze radiogolven genereren. Met deze ontdekking denken onderzoekers ook de waarschijnlijke bron van de energie-uitbarsting te hebben geïdentificeerd, wat mogelijk licht werpt op de lange radio-transiënten.
Alle andere eerder ontdekte transiënten bevonden zich diep in ons drukke sterrenstelsel, omringd door sterren, waardoor het een uitdaging is om precies vast te stellen wat de radiogolven veroorzaakt.
Universitair hoofddocent Hurley-Walker legt uit: “De lange-periodetransiënten zijn erg opwindend en om astronomen te laten begrijpen wat ze zijn, hebben we een optisch beeld nodig. Als je er echter naar kijkt, staan er zoveel sterren in de weg dat het lijkt op 2001: A Space Odyssey. Mijn god, het zit vol sterren!”.
In een gelukkige omstandigheid werd de nieuw ontdekte transiënt, genaamd GLEAM-X J0704-37, gevonden aan de rand van ons sterrenstelsel, in een veel leger gebied in de ruimte in het
Nieuws Aardgebonden asteroïden 'kunnen nauwkeuriger worden gevolgd' met nieuwe vergelijking.
Het identificeren van asteroïden die mogelijk op ramkoers liggen met de aarde, kan eenvoudiger worden gemaakt dankzij een vooruitgang in het nauwkeuriger volgen van hun banen.
Rekening houdend met een fenomeen dat voor het eerst werd geïdentificeerd door Sir Isaac Newton en later werd bevestigd door Albert Einstein, hebben onderzoekers een manier bedacht om de precieze posities van kleine objecten in het zonnestelsel te bepalen.
Ze omvatten die in de Kuipergordel - een gebied met ijzige objecten, waaronder Pluto en andere dwergplaneten voorbij de baan van Neptunus - en een enorme, bevroren, bolvormige schil genaamd de Oortwolk, het meest afgelegen gebied in ons zonnestelsel en de thuisbasis van veel langperiodieke kometen.
In een nieuw artikel dat vandaag is gepubliceerd in Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, hebben onderzoekers een nauwkeurige berekening gepresenteerd van de gravitationele buiging van licht (GBL) hoek door een statisch massief object, zoals de zon of langzaam bewegende planeten.
Newton was de eerste die de buiging van licht door zwaartekracht voorstelde, hoewel het Einstein was die verder en dieper ging toen hij in 1915 zijn theorie van de algemene relativiteitstheorie publiceerde. Deze voorspelde met succes de afbuigingshoek voor verafgelegen sterrenlicht dat langs de rand van de zon scheert.
Nu heeft professor Oscar del Barco Novillo van de Universiteit van Murcia in Spanje een exacte vergelijking voorgesteld voor de GBL-hoek wanneer zowel de bron als de waarnemer zich op elke afstand van de statische zwaartekrachtmassa bevinden.
Dit is belangrijk omdat het astronomen in staat zou stellen de exacte locaties van asteroïden en kleine objecten in het zonnestelsel vast te stellen, waardoor een nauwkeurigere berekening van hun banen rond de zon mogelijk wordt en het gemakkelijker wordt om objecten te spotten die mogelijk gevaarl
