02/03/2024
🗂️ ✨ 𝐻𝑖𝑠𝑡𝑜𝑟𝑖 𝑠𝑢𝑘𝑠𝑒𝑠𝑖 - 𝐽𝑜𝑎𝑛 𝑍ℎ𝑜𝑛𝑔𝑎
📄 Kur flitet për historinë e animacionit shqipar, një emër do të mbajë gjithnjë një vend të veçantë, si një nga përfaqësuesit më të spikatur të tij: Joan Zhonga. Me një përvojë mbi 43-vjeçare në fushën e filmit të animuar, regjisori i talentuar e ka vendosur denjësisht Shqipërinë krah më të mirëve, në konkurset më prestigjoze botërore të animacionit. 11 filma të animuar me metrazh të shkurtër mbajnë firmën e tij dhe po ashtu 3 seri televizive e mbi 150 reklama televizive, ndërsa filmat e tij janë shfaqur dhe vlerësuar në më shumë se 220 festivale filmi në mbarë botën. Joani është i vetmi regjisor i animacionit nga Shqipëria dhe Greqia së bashku, i përzgjedhur 5 herë në Festivalin prestigjioz Ndërkombëtar të Filmit të Animacionit Annecy (Kana e Animacionit), duke e bërë të njohur industrinë shqiptare të animacionit në mbarë botën.
📃 Lindur në Tiranë dhe diplomuar në Akademinë e Arteve në vitin 1982 në degën Pikturë Skenografi, karriera e tij filloi të formësohet në Kinostudion “Shqipëria e Re” si regjisor/ art director/animator/drejtor fotografie. Gjatë viteve 1982-1990 ai krijoi 8 filma të animuar me metrazh të shkurtër me teknika të animacionit 2D dhe stop motion animation duke përdorur kukulla dhe plastelinë. Në përpjekje për të tejkaluar kufijtë e animacionit, Joani sfidonte vazhdimisht veten duke krijuar projekte ambicioze ndaj dhe filmat e tij shkëlqyen jo vetëm teknikisht, por edhe për nga tematika, falë temave provokuese të skenarëve.
✍🏻 Si një regjisor i ri dhe ambicioz, në filmat e tij ‘Lodrat e Mirit’ (1986) dhe ‘Përsëri të lumtur’ (1987) ishte i pari në Shqipëri që krijoi skelet-armaturë profesionale për kukullat e tij, në mënyrë që ato të lëviznin më natyralisht. Kjo ishte një arritje e madhe për industrinë shqiptare të filmit të animuar të kohës, por risitë e tij nuk u ndalën me aq. Si regjisor mori vendimin për të kombinuar kukullat stop motion në një mjedis të gjallë me aktorë, gjë që rezultoi një prodhim unik që i dha çmimin "Aleksandër Moisiu" si filmi më i mirë i animuar i vitit 1987. Më tej, me filmin “Veza e rrallë”, me një skenar me nënkuptime politike dhe ide mjaft të guximshme për kohën e censurës komuniste, Joani sfidoi rrezikun dhe i dha jetë filmit. Ishte pikërisht kreativiteti, vizioni dhe këmbëngulja e tij që e bënë të përzgjidhej në Annecy, festivalin më të madh të animacionit në botë, në vitin 1989. Por ky ishte vetëm fillimi i një liste të gjatë përzgjedhjesh në festivalet e filmit ndër vite.
🗓️ Me rënien e diktaturës, në vitin 1990 si shumë artistë bashkëkohës të tij, Joani u zhvendos në Greqi në kërkim të mundësive të shprehjes së artit të tij. Talenti i Joanit u spikat shumë shpejt dhe me 1991 u bë pjesë e kompanisë me te madhe të produksionit te filmit “'Mangos S.A'” ku punoi deri në vitin 1998. Gjatë kësaj kohe ai krijoi shumë reklama televizive, filera emisionesh si dhe drejtoi serialin e tij të parë të animuar stop motion me 35 episode të quajtur "Plastelino", që e bëri të përzgjidhet sërish në festivalin Annecy në vitin 1992.
Nga viti 1998 e në vijim ai iu bashkua ERT Hellenic Broadcasting Corporation, Radio Televizionit Publik Grek, ku punon aktualisht dhe krijoi studion e parë të animacionit stop motion ne Athinë, duke realizuar me sukses 3 filma të shkurtër: “Dy dallgët” (2006) – bazuar në një histori të Evgenios Trivizas, “Esenca e Jetës” (2009) dhe “Ethnofobia” (2016). Këta dy të fundit i realizoi si bashkëprodhim i Qendrës Shqiptare të Kinematografisë, një fakt i patjetërsueshëm i lidhjes së tij me Shqipërinë dhe rrënjët e tij.
🎞️ Në filmin e tij të fundit "Ethnofobia”, me një qasje me më shumë pjekuri dhe stilistikisht më të njohur për fëmijët dhe të rriturit, ai depërtoi thellë në temën shumë aktuale dhe të ndjeshme të racizmit. Duke përdorur materialin e tij të preferuar, plastelinën, në një mënyrë të thjesht, por gjenial, ai portretizoi ndryshimet dhe ngjashmëritë e njerëzve në ditët e sotme dhe tregoi se thellë brenda, ne jemi të gjithë njësoj. Bota përqafoi mesazhin dhe vizionin e tij dhe e bëri “Ethnophobia” filmin e tij më të suksesshëm në Shqipëri dhe Greqi, me 31 çmime nderkombëtare dhe me më shumë se 200 përzgjedhje të festivaleve të filmit në Francë, SHBA, Portugali, Kinë, Shqiperi, Spanje, Angli dhe në shumë vende të tjera, duke u shfaqur njëkohësisht në kinematë e mbarë Greqisë.
✔️ Gjithashtu, Joani drejton edhe 2 seriale të animuara për Televizionin ERT, më i fundit nga të cilët “Gegone-Inside the Museum” prodhuar në vitin 2022 në bashkëpunim me 5 muzetë më të mëdhenj dhe kryesorë të Athinës, shfaqet aktualisht në ERT1 dhe ERTFLIX. "Gegone-Inside the Museum" shënoi përzgjedhjen e tij të 5-të për Annecy dhe tashmë po bën turneun e festivalit nëpër botë. Seriali është shfaqur në Francë, Poloni, SHBA dhe ka fituar çmime në Itali, Greqi dhe Shqipëri.
👉🏻 Me kalimin e viteve, përveç punës së tij, Joani iu përkushtua trajnimit të shumicës së kineastëve të rinj grekë të specializuar në animacionin stop motion, qoftë përmes mundësive të praktikës në studion e tij ose nëpërmjet seminareve dhe leksioneve si i folës kryesor. Ai ftohet rregullisht në festivalet rajonale të filmit, si Anibar në Kosovë, Festivali Ndërkombëtar i Filmit Tetovë, Maqedoninë e Veriut dhe Festivali i Filmit Dropull, në Shqipëri dhe ka ligjëruar në masterklasa në Kolegjin AKTO dhe Institutin Theoharaki në Athinë.
✨ Talenti dhe përkushtimi në një fushë sa të veçantë aq edhe kërkuese, e ktheu rrugëtimin e Joan Zhongës, në një skenar suksesi, i cili brezave të rritur u zbukuroi fëmijërinë dhe brezave të rinj u edukoi artin e bukur të animacionit. Plastelina foli shqip, falë talentit të mjeshtrit.
👏 ✨
Ministria për Evropën dhe Punët e Jashtme - Republika e Shqipërisë
