منادیان آزادی / Liberty Pro-claimer

17/05/2024

https://youtu.be/ZrvfQWUQfmA?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

15/05/2024

https://youtu.be/5NNfS7sNh4Q?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

12/05/2024

https://youtu.be/rtSgcQLm1lY?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشریف، #عب...

09/04/2024

https://youtu.be/JdtczGt5Mlo?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

07/04/2024

https://youtu.be/qFf9-VIiIi0?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

06/04/2024

https://youtu.be/MzZn7_c8cYg?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشریف، #عب...

30/12/2023

https://youtu.be/qFf9-VIiIi0?si=uD2iOQtdoqfNtXC5

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

14/12/2023

21/11/2023

پر مایه و رهنمودی

✍️ آینده‌ی زبانِ پارسی در افغانستان

بارها گفته‌ام که زبانِ پارسی، تنها زبانِ یک عشیره یک تبارِ و یک جغرافیای ویژه نیست؛ بل زبانِ یک حوزه‌ی تمدنی و فرهنگی بزرگ است که در جریانِ سده‌ها به‌این زبان داد و سِتدِ فرهنگی و تمدنی انجام شده‌ و فرآورده‌های سترگِ اندیشه‌ورزی در بستر آن شکل گرفته‌است.

اما شوربختانه در سال‌های پسین، به‌دلیلِ کم‌کاری و بی‌توجهیِ گاه هدف‌مند و گاه ناهدف‌مند، زبانِ پارسی به‌دلیل مواردِ زیر در افغانستان دچار ناهنجاری‌ها و کژباوری‌ها شده‌است:

• هجومِ بی‌رویه‌ی واژه‌های بی‌گانه، وضعیّتِ این زبان را سخت آشفته ساخته‌است؛

• نبودِ فرهنگستان از بهر برابرسازی واژه‌های پارسی در برابر واژه‌های بی‌گانه بسیار محسوس بوده‌است؛

• تقسیم‌بندی‌های سیاسیِ غیرِ مُجاز و جغرافیایی، آینده‌ی زبانِ پارسی را سخت آسیب زده‌است؛

• جدا انگاری دری از بدنه‌ی زبانِ پارسی و ترویجِ پنداشتِ نادرست لهجه و گویش به‌جای زبان، فرایندِ گفتن و نوشتن را برای بسیاری از پارسی زبانان در افغانستان دشوار کرده‌است؛

• به‌روز نسازی زبان و برآورده‌نسازی نیازهای زمانی در بسترِ زبان پارسی، بر حجمِ این دشواری‌ها در روندِ آموزشِ آن افزوده‌است؛

• تعصب و حسادت در برابر برابرهای جا افتاده و واژه‌های به‌روز، در سال‌های پسین این زبانِ شُکوه‌مند را دچار حاشیه‌نشینی کرده‌است؛

• آشفته‌گی در نوشتار و نبود هنجارهای پذیرفته شده برای هم‌گون‌نویسی، چهره‌ی دبیره (خط) در این زبان را وارونه جلوه داده‌است؛

• لهجه‌نویسی‌‌ها و مرزشکنی‌های ناهنجار میانِ زبان‌های گفتار و نوشتار، به‌بهانه‌ی عام‌فهمی و ساده‌نویسی، زبانِ پارسی را در فرایندِ گفتن و نوشتن سخت آسیب رسانیده‌است؛

• بی‌میلی‌های سیاسی در برابرِ زبانِ پارسی و کوشش برای به‌حاشیه بُردنِ آن، و آن را در تقابل با سایرِ زبان‌ها قرار دادن، آسیب‌های درازمدت را متوجه زبانِ پارسی ساخته‌است.

• از همه مهم‌تر که امر و نهی از سوی زبان‌دانانِ زبان‌ناشناس برای کاربستِ واژه‌گان، اصطلاح‌های فنی و مصطلح‌ها در زبان، و هر موردی را پیوند زدن به‌‌نافِ سیاست و مرزکَشی‌های جغرافیایی، چهره‌ی روشنِ این زبان را در هاله‌ای از تَوُهُم فرو برده‌است.

آن‌چه را به‌نامِ دشواری‌ها فرا راهِ زبانِ پارسی نوشتم، به‌‌مثابه‌ی "مشت نمونه‌ی خروار" بود.

اگر این وضعیّت ادامه یابد (که بی‌گمان ادامه خواهد یافت) آینده‌ی زبانِ پارسی در افغانستان با آسیب‌های جُبران‌ناپذیری روبه‌رو خواهد شد و زبانی را که فردوسی، سنایی، مولوی، حکیم ناصرِ خسر بلخی، واصفِ باختری و بزرگانِ دیگر برای ما به‌امانت گذاشته‌اند، چگونه پاس‌داری کرده و با چه سازوکاری برای بالنده‌گی و پویایی آن خواهیم کوشید؟

• پاسخ این‌ست:
درست است که زبانِ پارسی به‌نقل از فردوسی کاخِ بلند است و از باد و بارانِ روزگار آسیب نخواهد دید؛ اما اگر به‌پاس‌داری و بازسازی این کاخِ با شُکوه توجه نداشته باشیم، دیری نخواهد گذشت که از اثر باد و باران‌های موسمی آسیب خواهد دید و از یک زبانِ پویا به‌یک زبانِ بایگانی شده در حافظه‌ی آدم‌ها و نسل‌ها بدَل خواهد شد.

از سوی دیگر باید گَردِ تقدس‌گرایی‌های بی‌جا را از پیکرِ زبان پارسی بزداییم و به‌‌آسیب‌ها و جنبه‌های به‌روزسازی آن توجه بیش‌تر کنیم.

در وضعیّتِ کنونی که جغرافیای زبانِ پارسی در افغانستان محاط به‌خشکه است، یگانه راه، نوشتن، آموزشِ گسترده، برگزاری کارگاه‌های آموزشی از راه دور و نزدیک، توجه بیش‌تر نویسنده‌گان، شاعران و گویش‌وران به‌زبانِ پارسی است.

چاپ کتاب‌های بیش‌تر چه به‌گونه‌ی جمعی و چه به‌صورتِ فردی، راه‌کارِ دیگری برای گسترشِ این زبان است.

ضبطِ قصه‌ها، شعرها و نوشته‌ها به‌گونه‌ی شنیداری و پخشِ آن به‌نحوِ گسترده برای کودکان، نوجوانان و جوانان‌ مهم است.

هیچ زبانی را نمی‌توان به‌گونه‌ی قطعی از فرهنگِ گفتاری و نوشتاری مردم حذف کرد؛ اما بی‌توجهی و ناهنجاری‌ها در به‌کارگیری آن، می‌تواند سال‌ها زبان را دچار کژفهمی و آسیبِ فزاینده بسازد.

جاوید فرهاد

20/10/2023

یاددهانی در پیوند به مصاحبه جناب محمد یونس قانونی با تلویزیون آمو
گرچه تصمیم دارم که دیگر پوستی نكنم اما وقتی مصاحبه جناب قانونی با آقای سمیع مهدی را نگاه کردم ضروری دانستم تا جهت روشن شدن یک نکته، کوتاهه‌اى بنویسم.
جناب قانونی در برابر پرسشی در مورد کنفرانس بن گفتند که استاد شهید مخالف امضای موافقت نامه بن نبودند اما می‌خواستند اداره موقت در کابل اعلام شود. من به عنوان شاهد عینی این قضیه، باید خدمت جناب ایشان و دوستانی که مصاحبه ایشان را دیدند، عرض کنم که در آن ایام بنده معاون خبرگزاری باختر بودم. در همان روزی که موافقت نامه به امضا می‌رسید اعلامیه دولت اسلامی (استاد برهان الدین ربانی) به خبرگزاری باختر مواصلت کرد. در اعلامیه به صراحت آمده بود که هیات دولت اسلامی افغانستان از صلاحیت کامل در مذاکرات بین الافغانی برخوردار است اما هر موافقت نامه حاصله از کنفرانس بن باید در پایتخت کشور (کابل) به امضا برسد. در آن شب، روز خبرگزاری باختر باید اخبار مربوط به کنفرانس بن را با رهبران دولت اسلامی به ویژه مرحوم مارشال فهیم که جانشین شهید احمدشاه مسعود بودیم چک می‌کرد، لذا با ایشان تماس گرفتیم،مارشال از این اعلامیه اطلاع نداشتند و ‌هدایت دادند که اعلامیه آن شب نشر نشود. فردای آن روز که موافقت به امضا رسیده بود، صبح زود سید نجیب الله هاشمی، دستیار استاد شهید و چند نفر از افراد مسلح به دفتر من آمده مرا با خود نزد استاد که در ریاست عمومی امنیت ملی که آن وقت وزرات بود، بردند ،در یک سالون بزرگ که جلسه شورای عالی دولت جريان داشت، وارد شدیم. جناب استاد سیاف نیز حضور داشتند. همین که چشم مرحوم مارشال به من خورد، بلافاصله از جایش برخاست و نزد من آمده، گفت: «وارخطا نشو» و با من یکجا به اتاقک کوچک کنار سالون که استاد تشریف داشت و توسط تیلفون با جناب قانوتی صحبت می‌کرد، رفتیم. استاد آن روز بسیار عصبانی به نظر می‌رسید و با صدای بلند صحبت می‌کرد. همین که ما رسیدیم، تیلفون را قطع کرد و با خشم از من پرسید که چرا اعلامیه دولت شب نشر نشده است. قبل از این که من پاسخ بگویم، مارشال گفت: «استاد آژانس باختر اعلامیه را فرستاده است اما از تلویزیون نشر نشده است.» از من پرسید که کی نشر نکرده است؟ من گفتم: «استاد!از آقای شمس الحق آرینفر بپرسید.» برایم گفت بروید معلوم کنید كه کدام لچک مانع نشر اعلامیه شده است. مارشال به من اشاره کرد که بیرون بروم. متاسفانه فرموده جناب قانونی در این قسمت که گویا استاد موافق امضای موافقت نامه بن در آلمان بوده است عاری از حقیقت است. درست است که نقشه راه را بپذیرفته بود اما در مورد تشکیل اداره موقت حتمن نظریات خودش را داشت که با مخالفت جناب قانونی، داکتر عبدالله و مرحوم مارشال فهیم مواجه شد. در این شکی وجود ندارد که غربی‌ها در راس امریکایی‌ها نمی‌خواستند که استاد در اریکه قدرت بماند اما استاد می‌خواست که کابینه زیر نظر خودش در کابل تعیین شود. خلیزاد با استفاده از نام امریکا، در تمام موارد مداخله داشت و همین که کابینه جدید تحت ریاست حامد کرزی به کار آغاز کرد، به ویژه تنکوکرات‌های تبلیغات علیه جبهه مقاومت اول را مستنثنی از آمر صاحب شهید آغاز شد. واژه جنگ سالار را درهمین دوران وارد ادبیات سیاسی کردند این تبلیغات را اعضای جبهه مقاومت که به معاونیت ریاست جمهوری و وزارت‌ها رسیده بودند، ناشنیده می‌گرفتند.
صدیق الله توحیدی

15/10/2023

https://youtu.be/fqxzlfAfq4s?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...

13/10/2023

https://youtu.be/BaeFypDMi9c?feature=shared

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشریف، #عب...

09/09/2023

روح مرد با صلابت و غرور یک ملت شاد، یادش گرامی و راه اش جاویدان باد!

03/09/2023

https://youtu.be/c_0DzJSXAf0?si=nh4D-urXf6RfwMOQ

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشریف، #عب...

02/09/2023

https://youtu.be/oYrVumdJrzI?si=mrmAu7o0kEDdpW2u

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشریف، #عب...

11/08/2023

نام سر گشاده به مسولان امور!
یکبار اشتباه گناه نیست، تکرار آن گناه نابخشودنی است.
در 7 ماه جولای سال 1937 بر بنیاد فرمان شاه وقت و پافشاری محمد گل خان مهمند، اعلان گردید که در افغانستان باید تمام آموزشگاه ها و مکاتب و دانشگاه ها به زبان پشتو تدریس شوند و تمام مکاتبات و مراسلات دولتی هم به زبان پشتو انجام شود.
به این منظور انجمن ادبی کابل به نام( پشټو ټولنه) تغییر نام داده شد و تمام امکانات دولت در این را به مصرف رسید.
9 سال بعد یعنی در اوج جنگ جهانی دوم بزرگوار نجیب الله توروایانا که آموزش دیده خارج، پشتون و متعلق به خانواده محمدزایی بود، نزد محمد ظاهر شاه، پادشاه وقت رفت سرش را لچ کرد و اظهار داشت که :
به زبان پشتو تا ایدون نه دستور زبان داریم، نه یک لغتنامه داریم، نه کتاب کیمیا و بیالوژی داریم، نه فزیک و هندسه داریم، نه آتار علمی دیگر، این مساله موجب شده است که نظام آموزشی کشور به صفر تقرب کند.
زبان فارسی یک زبان رسمی تاریخی است و صد ها هزار عنوان کتاب به این زبان نگاشته، تألیف و ترجمه شده است.
خواهشمندم تا این فرمان را ملغی قرار بدهید و اجازه بدهید تا نظام اداری و آموزشی کشور به زبان فارسی کما فی السابق انجام شود.
شاه به این دلیل و هم به دلیل اینکه بجای هاشم خان ظالم، شاه محمود خان دموکرات صدراعظم شده بود ، فرمان زبان پشتو را ملغی کرد و نظام آموزشی و اداری افغانستان یکبار دیگر به زبان فارسی - دری انجام شد.

از آن سال نزدیک به 86 سال می گذرد.
طی این مدت کوچکترین تحولی در نظام چاپ و ترجمه آثار علمی در نظام آموزشی کشور به زبان پشتو انجام نشده است و این زبان در افغانستان تا سال 1919 ترسائی هیچ سند نگارشی در ارشیف ملي کشور ندارد، چگونه می توان این اشتباه را تکرار کرد.
طالبان باید بدانند که بدون کاربرد زبان فارسی که زبان تاریخی، علمی، سیاسی وفرهنگی هزار ساله کشور است و ملیون ها صفحه کتاب و آثار علمی به این زبان وجود دارد و نزدیک به 75 در صد نفوس کشور شامل پشتون ها، تاجیک ها، هزاره ها، ازبیک ها، نورستاني ها، بلوچ ها، پشه يي ها ودیگر تبار ها تنها به زبان فارسی افهام و تفهیم می کنند و 25 در صد باقیمانده نفوس کشور نیز با این زبان به مثابه زبان بین القومی و میانجی سخن می رانند، نمی توان تا نظام اداری کشور را به پیش برد و سر وسامان داد.
حذف زبان فارسی به گفتاورد ((قاري محمد یوسف راشد معیین جوانان وزارت معارف که در بامیان گفته است که به زبان فارسی نیاز ندارد و لازم نیست تا زبان و ادبیات فارسی بیاموزیم.)) یک سخن ناسنجیده و دور از واقعیت های عینی و علمی کشور ما است.
خواهشمند است، تا مسولان امور با درک تاریخی و نیاز زمانی از چنین پندار های بی مسولانه و غیر علمی جلوگیری کنند و به مسولان سبکسر و نا سنجیده اندیش هدایت بدهند تا از چنین سخنان نا سوده خود داری کنند.
از تاریخ باید آموخت و واقعیت های عینی و علمی را با دیده باز نگریست.
آنکه نآموخت از گذشت روزگار
نیز ناموزد ز هیچ آموزگار.
تکرا اشتباه گناه بزرگ و نابخشودنی است.
با درود ومهر
دکتر حمیدالله مفید

05/08/2023

طالبان در مورد زبان فارسی برنامهٔ انگلیس هارا دنبال می کنند،
زمانی که استعمار انگلیس در دههٔ نخست سدهٔ نوزدهم ترسایی وارد هند شدند، می خواستند بخاطر ایجاد تفرقهٔ بین اقوام وگروه های اجتماعی دو مخرج مشترک مردم یعنی دین اسلام وزبان فارسی را به نام دین وزبان وارداتی به منطقه برای مردم تبلیغ ودر جهت از بین بردن آنها دست به کار شوند، ازین رو گویش های محلی را تشویق وزبان فارسی را در سال۱۸۲۳ از سلطنت دهلی بر انداختند.
عین کار را روس های بلشویکی کمونیست پس از تسلط بر امارت بخارا که یکی از مراکز عمدهٔ زبان وفرهنگ فارسی وبه تعبیری چراغ دین اسلام در آسیای میانه بود، پس از سال های۱۹۲۹ زبان فارسی را بهر اسم ورسمی به تنگنا کشانیدند وزمینهٔ موجودیت آن را محدود نمودند.
حالا طالب ها هم کار به ثمر ننشستهٔ انگلیس وروس را در اوغان ستان می خواهند اجرا کنند، که صحبت ملا یونس خلقی در بامیان که« افغانستان به زبان فارسی ضرورت ندارد» نمونهٔ آنست. اما اینها با نشخوار نمودن چنین اراجیفی مکنونات قلبی وبرنامهٔ باداران شان را بر ملا می سازند. اینها غافلند که زبان فارسی در خراسان با شیر مادر وارد اندرون انسان ها شده وبا جان بدر می شود، وزبان فارسی با توانمندی ودرونمایهٔ مقاومی که در تاریخ واجتماع افغانستان دارد به حیات خود ادامه میدهد. این گونه تعصب وتبعیض در برابر زبان، فرهنگ وهویت اقوام افغانستان وزبان بین الاقوامی آنها انگیزهٔ خیزش های مردمی وتوفانی خواهد شد که بازیگران تیاتر فرهنگ ستیزی را چون خس وخاشاک با خود خواهد برد.
صاحب نظر مرادی

04/08/2023

https://youtu.be/qFf9-VIiIi0

#دمبوره، #غیجک، #زیربغلی، #طبله، #تاجیک، #خراسان، #افغانستان، #کابل، #تخار، #کهندژـکندز، #بدخشان، #پنجشیر، #بغلان، #پروان، #کاپیسا، #بامیان، #سمنگان، #مزارشر...