01/04/2022
දේශපාලකයන්ගේ කෲරත්වයට එරෙහිව ජනතාව වීදි බසින විට, පොලිසිය විසින් කඳුළු ගෑස් සහ අනෙකුත් ජන සමූහයන් පාලනය කරන ආයුධ ප්රහාර එල්ල කරමින් ප්රචණ්ඩකාරී මර්දනයන්ට උත්සහ දරති. . "අඩු-මාරාන්තික" ලෙස රැවටිලිකාර ලෙස හැඳින්වෙන මෙම ආයුධ අධික බලයෙන් භාවිතා කරන විට බරපතල තුවාල හා මරණය පවා ඇති කළ හැකි ඒවාය. එබැවින්, කඳුළු ගෑස් සහ අනෙකුත් රසායනික ද්රව්ය සඳහා සූදානම් වීමටත්, ආරක්ෂා වීමටත් මෙම ලිපිය කියවන්න.
🔖🖋විරෝධතා දැක්වීමේදී කඳුළු ගෑස් සහ අනෙකුත් රසායනික ද්රව්ය වලින් ආරක්ෂා වීමට පැළඳිය යුතු දේ:
😷 මුහුණු ආවරණය ( Face Mask) හෝ නාසයේ සිට නිකට දක්වා ඔබේ මුහුණ වැසීමට තරම් විශාල ස්කාෆ් එකක්.
😎 අක්ෂි ආවරණයක් (උදා. අව් කණ්ණාඩි (Shatter-resistant) , පිහිනුම් කණ්නාඩි (swim goggles) , හෝ ගෑස් ආවරණයක් (gas mask) ෆුල් ෆේස් හෙල්මට් එකක් වුවද සුදුසුය.
🕴️ හැකිතාක් ඔබේ සම ආවරණය වන පරිදි ඇඳුමක්. (අත් දිගට සහ කකුල් දිගට)
🏃ඔබට පහසුවෙන් ඇවිදීමට/දිවීමට හැකි කකුල වැසෙන ලෙස පැලදි සුවපහසු සපත්තු.
🙈 අක්ෂි කාච පැළඳීමෙන් වළකින්න. ඔබ අක්ෂි කාච පළඳින්නේ නම්, සෑම විටම සම්පූර්ණ මුහුණේ ගෑස් ආවරණයක් හෝ ඇස් කණ්ණාඩියක් තබා ගන්න.
🙋අයි ලයිනර් වැනි මේකප් භාවිතා කිරීමෙන් වළකින්න.
🔖🖋️විරෝධතාවයකට ගෙන යා යුතු දේ:
1). ප්ලාස්ටික් බෝතලයක ජලය (බීමට සහ ඔබේ සම හෝ ඇස් සෝදා ගැනීමට)
2). ඔබට රැගෙන යාමට කිසිවක් වේ නම් පිටේ එල්ලාගත හැකි කුඩා බෑගයක සියල්ල දමාගන්න. Side bag හෝ cross body bag භාවිතය සුදුසු නොවේ.
3). ඔබව හඳුනා ගැනීමේ සහ හදිසියකදී සම්බන්ධ කරගත යුතු අයෙකුගේ තොරතුරු (මෙය ඔබේ සම මත ලිවීම සලකා බලන්න)
4). ඔබ අත්අඩංගුවට ගනු ලැබුවහොත් ආහාර සහ ප්රවාහනය සඳහා මුදල් හෝ මුදල් ඇප.
5). ඔබ දියවැඩියාව, අධි රුධිර පීඩනය වැනි කාලීන රෝග සදහා ප්රතිකාර ලබාගන්නා අයෙකුනම් දින 02/03ක් සදහා ඖෂධ (අත් අඩංගුවට ගනු ලැබුවහොත් භාවිතා කිරීම සදහා )
6). වෛද්ය අනතුරු ඇඟවීමේ බ්රේස්ලට් එකක් හෝ නිදන්ගත වෛද්ය තත්වයන් හෝ අසාත්මිකතා පිළිබඳ තොරතුරු
7). ඔබ රසායනික ද්රව්යවලට නිරාවරණය වුවහොත් ඇඳුම් මාරු කිරීම සදහා එක් ඇදුමක්.
🖋🔖කඳුළු ගෑස් සහ අනෙකුත් රසායනික ද්රව්ය වලින් ඔබව ආරක්ෂා කර ගන්නේ කෙසේද:
කඳුළු ගෑස් 1993 දී රසායනික අවියක් ලෙස වර්ගීකරණය කර ජාත්යන්තර යුද්ධ සඳහා භාවිතා කිරීම තහනම් කර ඇතත්, නීතිය ක්රියාත්මක කරන නිලධාරීන්ට එය භාවිතා කිරීමට ඇතැම් රටවල අවසර ඇත.
කඳුළු ගෑස් කැනිස්ටර් පිපිරෙන විට, CS කුඩු වාතයට ඉසින අතර ඔබේ ඇස්වල කඳුළු, ඔබේ සමේ දහඩිය, ඔබේ හිසකෙස්වල සහ ඔබේ මුඛය ආවරණය කරන කෙල සහ ශ්ලේෂ්මල , ශ්වසන මාර්ගය ඇතුළුව එයට සොයාගත හැකි ඕනෑම තෙතමනයකට ඒවා ඇලී සිටී.
🔖කඳුළු ගෑස් නිසා පහත රෝග ලක්ෂණ ඇති විය හැකිය:
• ඇස්: අධික ලෙස දැවිල්ල, රතු වීම, පිළිස්සීම, නොපැහැදිලි පෙනීම
• සම: පිළිස්සුම් සහ කුෂ්ඨ
• මුඛය: පිළිස්සීම, irritation, කෙළ ගැසීම, ගිලීමේ අපහසුතාව
• නාසය: දියර ගැලීම, දැවිල්ල සහ ඉදිමීම
• පෙනහළු: පපුවේ තද ගතිය, හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවය, හුස්ම හිරවීම, කෙටි හුස්ම, කැස්ස, ඇදුම
• බඩ: ඔක්කාරය සහ වමනය
🖋️🔖ඔබ කඳුළු ගෑස් හෝ වෙනත් රසායනික ද්රව්යවලට නිරාවරණය වී ඇත්නම් කුමක් කළ යුතුද?
🔖වහාම කළ යුතු දේ:
🔜 කඳුළු ගෑස් වලාකුළෙන් මිදී ඔබට හැකි ඉක්මනින් පොදු ප්රදේශයෙන් ඉවත් වන්න. කඳුළු ගෑස් බොහෝ බර බැවින්, උස් බිමකට යන්න. ඔබ පොලොවට සමීප වන තරමට වායු සාන්ද්රණය වැඩි වේ.
🔜 ඇවිදින්න, දුවන්න එපා. දිවීම නිසා ඔබට වඩාත් දැඩි ලෙස හුස්ම ගැනීමට සිදු විය හැක, එය ඔබේ පෙණහලු කරා යන කඳුළු ගෑස් ප්රමාණය වැඩි කරනු ඇත. එබැවින් ඔබේ හුස්ම ඒකාකාරව තබා ගැනීමට උත්සාහ කරන්න.
🔜 ඔබේ ඇස් නිරාවරණය වී ඇත්නම් සහ දැවෙන හෝ නොපැහැදිලි නම්, වහාම ඒවා වතුරෙන් සෝදා හරින්න. ඔබේ ඇස්, නාසය හෝ මුඛය ස්පර්ශ නොකිරීමට උත්සාහ කරන්න. සේදීම සඳහා ඔබේ වතුර බෝතලයෙන් ජලය භාවිතා කරන්න. ඔබට විවෘත පානීය දිය උල්පතක් හෝ පොදු විවේකාගාරයක ගිල්විය හැකි නම්, විනාඩි 10 සිට 15 දක්වා ඔබේ ඇස් වතුරෙන් සෝදා හරින්න. ජලය වහාම ලබා ගත නොහැකි නම් wet tissues වැනි වෙනත් පිරිසිදු කිරීමේ ද්රව්ය භාවිතා කිරීමෙන් හැකිතාක් වලකින්න. එය ඔබේ ඇස්වල හෝ මුහුණේ irritation එක වැඩි කිරීමට හේතු වේ.
🔜 හැකි නම්, ඔබට බලපෑමක් සිදු නොවේ නම්, අන් අය පිරිසිදු හා වාතාශ්රය ඇති ප්රදේශයකට ගෙන යාමෙන් ඔවුන්ට උදව් කරන්න.
කඳුළු ගෑස් කැනිස්ටර් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ නොකරන්න, එසේ කිරීමෙන් ඔබට තවදුරටත් හානි සහ තුවාල සිදුවීමේ අවදානම වැඩි විය හැක.
🔖🖋️රසායනික ද්රව්ය තවදුරටත් ඉවත් කරන්නේ කෙසේද:
➡️ හැකි ඉක්මනින් ඔබේ ඇඳුම් මාරු කරන්න. ඔබ ස්නානය කිරීමට පහසුකම් ඇති ස්ථානයකට පැමිණි වහාම ඔබේ සිරුර සෝදන්න.
➡️ නිවස තුලට රසායනික ද්රව්ය ඇතුලුවීම වැලැක්වීම සදහා ඔබේ පාවහන් නිවසින් පිටත ගලවන්න.
➡️ ඔබ ඇඳ සිටි සියලුම ඇඳුම් ඉවත් කර ඒවා සේදීමට පෙර අවම වශයෙන් පැය 48 ක් විවෘත, වාතාශ්රය ඇති ප්රදේශයක එල්ලා තබන්න. ඔබට ඒවා විවෘත ස්ථානයක තබා ගැනීමට නොහැකි නම්, ඒවා සේදීමට සූදානම් වන තුරු මුද්රා තැබූ බෑගයක ඒවා බහා තබන්න. CS කුඩු මුදා හැරීමෙන් පසු දින පහක් වැනි කාලයක් ක්රියාකාරී විය හැකි බැවින්, පිරිසිදු ඇඳුම් සමඟ ඒවා මිශ්ර නොකරන්න.
➡️ රසායනික ද්රව්ය ඔබේ සමට තවදුරටත් හානි කිරීම වැළැක්වීම සඳහා අවම වශයෙන් විනාඩි 20 ක් සීතල ජලය ස්නානය කරන්න. ස්නානය කරන අතරතුර වැඩිපුර කඳුළු ගෑස් හුස්ම නොගැනීමටත්, ඔබේ ඇස් වසාගෙන සිටීමටත් උත්සහ කරන්න. ඔබේ හිසකෙස් විශේෂයෙන් හොඳින් සෝදන්න.
➡️ සියලුම දේ ඉහත ආකාරයෙන් ඉවත් කර මිනිත්තු 30ක් හෝ ඊට වැඩි කාලයකට පසුත් ඔබට තවමත් රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම්, අක්ෂි හෝ පෙනහළු ආබාධ තිබේ නම්, වෛද්ය ප්රතිකාර ලබා ගන්න.
සටහන : වෛද්ය සචිනි අත්තනායක
(Physicians for Human Rights වෙබ් අඩවිය ඇසුරිනි )