23/04/2023
Why don't hurricanes form at the equator?
Tại sao bão không hình thành ở xích đạo?
Here's why hurricanes, also known as tropical cyclones and typhoons, don't form at the equator and why it would be rare for them to cross it.
Đây là lý do tại sao bão, còn được gọi là xoáy thuận nhiệt đới và bão nhiệt đới, không hình thành tại đường xích đạo và tại sao chúng hiếm khi băng qua đường xích đạo.
The fierce winds of a hurricane are known as tropical cyclones in some parts of the world, so you might expect them to sweep across the entire tropics. But there's one area of the tropics where hurricanes almost never form: the equator.
Những cơn gió dữ dội của một cơn bão được gọi là xoáy thuận nhiệt đới ở một số nơi trên thế giới, vì vậy bạn có thể cho rằng chúng sẽ quét qua toàn bộ vùng nhiệt đới. Nhưng có một khu vực của vùng nhiệt đới mà bão hầu như không bao giờ được hình thành: đường xích đạo.
Historical maps of the locations of tropical cyclones (also known as typhoons and hurricanes, depending on the location) would reveal that "it is extremely rare for them to form within a few degrees of the equator," Gary Barnes, a meteorologist who's now retired from the University of Hawaii, told Live Science. (One degree of latitude covers about 69 miles, or 111 kilometers.)
Các bản đồ lịch sử về vị trí của các cơn bão nhiệt đới (còn được gọi là typhoon và hurricane, tùy thuộc vào vị trí) sẽ tiết lộ rằng "rất hiếm khi chúng hình thành trong phạm vi vài độ so với đường xích đạo," Gary Barnes, một nhà khí tượng học hiện đã nghỉ hưu từ Đại học Hawaii, nói với Live Science. (Một vĩ độ tương đương khoảng 69 dặm, hay 111 km.)
But why aren't there hurricanes at the equator?
The reason is linked to why tropical cyclones rotate, which is due to Earth's spin. At the equator, even when the air is calm, the planet and the atmosphere above it are actually moving at over 1,000 mph (1,600 km/h), Barnes said. This movement follows Earth's direction of spin from west to east.
Nhưng tại sao không có bão ở xích đạo?
Lý do của việc này liên quan mật thiết đến việc tại sao các cơn bão nhiệt đới (xoáy thuận nhiệt đới) lại xoay tròn, đó là do sự quay tròn của Trái Đất. Ông Barnes cho biết, tại đường xích đạo, ngay cả khi không khí đứng yên, địa cầu và bầu khí quyển bên trên nó thực sự đang di chuyển với tốc độ hơn 1.000 dặm/giờ (1.600 km/giờ). Chuyển động này tuân theo hướng quay của Trái Đất từ Tây sang Đông.
Earth's circumference is largest at the equator. This means anything standing on the equator is moving faster eastward than anything lying away from the equator — anything on the equator is traveling a greater distance than anything north or south on Earth's surface in the same amount of time.
Chu vi Trái Đất lớn nhất ở xích đạo. Điều này có nghĩa là bất cứ thứ gì đứng trên đường xích đạo đều di chuyển nhanh hơn về phía Đông so với bất kỳ thứ gì nằm cách xa đường xích đạo — bất cứ thứ gì trên đường xích đạo đều đang di chuyển một khoảng cách lớn hơn bất kỳ thứ gì ở phía Bắc hoặc phía Nam trên bề mặt Trái Đất trong cùng một khoảng thời gian.
If air moves north from the equator, it will also still flow quickly eastward compared with its new surroundings. This means air traveling north from the equator will appear to veer right. In contrast, air flowing south from the equator will appear to stray left.
Nếu không khí di chuyển về phía Bắc từ đường xích đạo, nó vẫn sẽ di chuyển nhanh về phía Đông so với môi trường xung quanh. Điều này có nghĩa là không khí di chuyển về phía Bắc từ đường xích đạo sẽ dường như sẽ rẽ phải. Ngược lại, không khí di chuyển về phía Nam từ đường xích đạo dường như sẽ đi lệch sang trái trái.
This phenomenon, known as the Coriolis effect, helps control the direction in which tropical cyclones spin. In the Northern Hemisphere, rightward-turning air will create a counterclockwise spinning motion, and the opposite will occur in the Southern Hemisphere.
Hiện tượng này, được gọi là hiệu ứng Coriolis, giúp kiểm soát hướng quay của các cơn xoáy thuận nhiệt đới. Ở Bắc Bán cầu, không khí quay sang phải sẽ tạo ra chuyển động quay ngược chiều kim đồng hồ và điều ngược lại sẽ xảy ra ở Nam Bán cầu.
"Hurricanes collect rotation from the environment around them," Paul Roundy, an atmospheric scientist at the University of Albany in New York, told Live Science.
Paul Roundy, một nhà khoa học khí quyển tại Đại học Albany ở New York nói với Live Science rằng “Các cơn bão tập hợp chuyển động quay từ môi trường xung quanh chúng.”
This apparent turning of the wind "is very weak near the equator but becomes much stronger as latitude increases," Barnes said. This is why tropical cyclones only rarely form near the equator — higher latitudes have faster-spinning winds to help drive tropical cyclone growth.
Barnes cho biết sự chuyển hướng rõ ràng này của gió "rất yếu ở gần xích đạo nhưng trở nên mạnh hơn nhiều khi vĩ độ tăng lên". Đây là lý do tại sao xoáy thuận nhiệt đới hiếm khi hình thành gần đường xích đạo vì vĩ độ cao hơn có gió quay nhanh hơn giúp thúc đẩy sự phát triển của xoáy thuận nhiệt đới.
Still, "there are odd exceptions," Barnes noted. For instance, in 2001 the South China Sea, Tropical Cyclone Vamei "intensified within 2 degrees of the equator, but the nascent circulation actually formed earlier, farther away from the equator," he said. Scientists think winds interacting with island terrain in the Indonesian archipelago may have generated the rotation that gave rise to Vamei, he said.
Tuy nhiên, Barnes lưu ý rằng "có những trường hợp ngoại lệ kỳ lạ". Ví dụ, vào năm 2001 ở Biển Đông, Bão nhiệt đới Vamei "tăng cường trong phạm vi 2 độ so với đường xích đạo, nhưng hoàn lưu mới sinh ra thực sự được hình thành sớm hơn, cách xa đường xích đạo hơn". Barnes dẫn lời các nhà khoa học rằng gió tương tác với địa hình đảo ở Quần đảo Indonesia có thể đã tạo ra vòng quay góp phần tạo nên cơn bão Vamei.
If a tropical cyclone were to cross the equator, "it would begin ingesting air rotating in the opposite direction," Roundy said. Barnes noted that this would likely drive the storm to weaken and collapse.
Roundy cho biết nếu một cơn bão nhiệt đới đi qua đường xích đạo, "nó sẽ bắt đầu hút không khí quay theo hướng ngược lại". Barnes lưu ý rằng điều này có thể sẽ khiến cơn bão suy yếu và kết thúc.
However, "it's conceivable that a storm could cross the equator some small distance, since the opposing rotation remains fairly small close to the equator," Roundy said. "It is probably not possible for a tropical cyclone to cross several degrees of latitude into the opposite hemisphere."
Tuy nhiên, Roundy nói: "có thể hiểu rằng một cơn bão có thể băng qua đường xích đạo ở một khoảng cách ngắn, vì vòng quay đối nghịch vẫn khá nhỏ ở gần đường xích đạo". "Có lẽ một cơn bão nhiệt đới không thể vượt qua vài vĩ độ để sang bán cầu đối diện."
Climate change "does not significantly affect the rotation of the Earth, so it won't directly impact the chances of a hurricane crossing the equator," Roundy noted. "However, if rare storms at low latitude were able to achieve higher intensities, if they happened to move toward the equatorial region, they might better maintain there. Climate change might increase the strength of the strongest storms."
Roundy lưu ý rằng biến đổi khí hậu "không ảnh hưởng đáng kể đến sự quay của Trái đất, vì vậy nó sẽ không ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng một cơn bão đi qua đường xích đạo". "Tuy nhiên, nếu những cơn bão hiếm gặp ở vĩ độ thấp có thể đạt được cường độ cao hơn và nếu chúng vô tình di chuyển về phía xích đạo, chúng có thể duy trì ở đó lâu hơn. Biến đổi khí hậu có thể làm tăng độ mạnh mạnh của những cơn bão mạnh nhất."
(Adapted from Livescience.com – translated by Buu Nguyen)
*Ảnh: Hurricane Florence in 2018 as seen from the International Space Station. The eye, eyewall, and surrounding rainbands, characteristics of tropical cyclones in the narrow sense, are clearly visible in this view from space.
Bão Florence năm 2018 khi nhìn từ Trạm vũ trụ quốc tế. Mắt bão, thành mắt bão và các dải mưa xung quanh, đặc điểm của xoáy thuận nhiệt đới theo nghĩa hẹp, có thể nhìn thấy rõ ràng trong góc nhìn này từ không gian.
*Đây là một nội dung trong tạp chí song ngữ Anh - Việt miễn phí Thư Viện Dương Minh được phát hành vào thứ Ba hàng tuần.
Các bạn có thể tải số 3 tại đây: https://bit.ly/tvdm03
Các số cũ hơn:
- Số 2: https://bit.ly/tvdm2
- Số 1: https://bit.ly/tvdm1
