VMÓLÀ

23/12/2022

Vtoshì ràwe tiqdang

Àngí tvnù:ngòe, yàngòe, ká:ngòe (Control).
Àngí ø:pmòe (Govern)
walòng vtoshì lún rà e (Surrender).

12/10/2022

MODO TVRÀ TAQ HÍÍ TVRÀ KADØ DÌ LV́M?

Ngàmaq rvgaq tvrà shvlá daqì modo, saige rì luqmvnshì daqì yv́ng kení modo, Saige í vtøp kéò nø shì we kvlaq kéò we luq mvnshì lúngì. Yadø bø̀n we mvtú nø kv́nglv́m dvrá (ယာဥ်စည်းကမ်း) mvcànì rvt íe.

Wervt vdè nø vdè vyáshì mvdóng nø mà-vl.

Ngà maq móng nø tvrà vbv̀ngpā (ညာမောင်း) kv́ng we móng í rvt modo tvrà taq híí dì daqì ke ''VGWÉ PĀ DÍ RÀ E''

PÀWÁ?

Modo, Saige rì vbv̀ngpa di ke vdè gø vbv̀ng pa ni èdi kení pvng lap mvyv́ngshì rvt pvng lap kení vtøp raè.

Híí modo tvrà taq bvttv́ng (vgwé pa) èdi ni vzv̀nglap kadø di daqe wa lòng yv́ngshì nø̀ vyáshì lv́m yīlshì lv́m vpán e.

Tasv̀ng dvtá kéì nø vyá shàì.

06/10/2022

"Vdè vsvng mvdóng nø màvl"
wa kà laq mànáì.

08/09/2022

In Remembrance of
Queen Elizabeth II 🕊️

“No age group has a monopoly of wisdom, and indeed I think the young can sometimes be wiser than us.
But the older I get, the more conscious I become of the difficulties young people have to face as they learn to live in the modern world.”

Queen Elizabeth II

24/06/2022

24/2/2022
Rasháí Europe vnvn bøà.

24/6/2022
Miwà í mònggàn vnvn daqò mà?

Rashá Zaq pànní vnvn bøà íwe Miwà í nø Køn pànní vnvn daqò ma?

vnà dvjùng wáshàì.

23/02/2022

22/02/2022

Ngàmaq mónglvmàng dvjà lv̀ngdø̀m taq yadø dvdv́ng lv́m 'possibility' vl e.

We rvt kapà wàì nì gø shvlá wa nønt riqkømp dvdvm dángí wá vdu e.

Vrá kø̀nì wv́ngzà móng rvgaq èv̀l nø̀ng we vdèpv̀n dvcì rì é, kagǿ gø vdè rvgaq taq mvzàn bø̀n lv́m nònggùn zí màdu. Mvzàn zibè zí lv́m, dvshà lv́m nàmaq mèí nøng, Døngjá rí mvdv́ng daqì.
Mv̀nglè mòngzø̀l lv́m rvt nònggùn zí vdue.

Dvjà ídv́ngte Àngkàngpè Gvray kaq nønt shvrúng shàì nø̀ vjúrøtnì.

27/01/2022

“Preoccupied with a single leaf... you won't see the tree. Preoccupied with a single tree... you'll miss the entire forest.

Don't be preoccupied with a single spot. See everything in it's entirety... effortlessly. That is what it means to truly "see.”

― Takehiko Inoue

07/11/2021

Nàò ngvnshà sv̀ng èsháò,
Nà vdè gø èsháshì ni 100 baq mvzàn gø svre mvrà.

ínì gø mvzàn 100 èjòr mvdv̀m, mà-gvcvtshaq èjòr lòng nø ring vtvng íe.

Sūn zu.

02/08/2021

HERD IMMUNITY!

Ngàmaq móng shiqshàn zvnit zìdvng nø toni kení màshvla,
Zvnit lòng nv̀ng vl we svrawun rìí bashàrì mvgǿm kéò móng íe (Bashà 10,000 gǿ taq svrawun 7 gǿí wa dawun lúrà zìdvng taq íshàe. Thai 9 gǿ, Malaysia 15 gǿ, Miwà 20 gǿ, Vmerigvn 26 gǿ).

System lòng màshvla nvng’’ cìl mvdò í āna tøl bǿà rvt vtù we taq svrawun rì téka CDM gòng nø helth system lòng vrø̀l bǿì wa shǿn shvla we rvtø̀ taq Covid-19 3rd wave lòngí ètìm atshà nø̀ zìróng, svrawun mvloq we é. Zø̀nlì vgám lv́m vaccine mvlúnì we é, Móng lvmàng dvjà rvt é. Covid rvt shóngshàì we vdè vsv̀ng rì mà-vl we shv̀ngkàrì rvt nønt jaq vtvng vhǿmì we nila íe.

Mònggàn taq helth care system shvlá vtvng móngdv̀nrì dv́ng ‘Covid-19 Delta’ vmyú lòngí tvné’’ mvcha nila taq ngàmaq móng dèjaq daqò ni sǿng’’ dø gá lv́m tvrà mvyv́ngshì døchae.

Shíwùn zø̀nlì vtú vgám lv́m mvdø̀ng vchvk we ‘front line’ Zìróng, Svrawun, Vaccine mvloq rvt kadø gø vgám, nar mà-shvlá á:mì nø̀ covid virus nø vsher lv́m wa íámì we dvjà taq àlì ku íe.

Kadø màwá.

Yadø íwe dvjà taq dvdvm lv́m dø ínø̀ tiqni taq dvjà lòng zø̀l daqmá? wà lv́m shv̀ngkà tiqlòng vl e.

Ngàmaqí sháì dø April-May shvlá ni la taq India móng covid dvjà long nø naqciqriq íapmì. Zø̀nlìí zín kéò we tiqninv̀m taq wa 400,000 gǿ mvdv̀m luq nø̀ Zø̀nlì rvt shì we shìnàngrì wv́r lv́m shǿng gø be høq íapmì. Íwe dènila dvjà nø vrá zø̀nlì í zínkéò we vsv̀ng rì tiqni taq 30,000 gǿ ram wa ínø̀ yúm mvnshì we yv́ng lúnshì e.

Vrá India móng 21 state taq vsv̀ng 30,000 ram sv̀ng Dvtøp daqà ni 67% dv́ngte nø covid zø̀nlì lòng gagwe á (Immune) v̀l bǿì we shálúnshìe.

Kàpà rvt wedø íe má?

Zìróng rvm manò rvt gø møí,
Svrawun shvloq lún bǿà rvt gø møí,
Vaccine gø̀gøm dø tú lún bǿà rvt gø møí.

July shvlá høq shaqrérì taq vaccine nv̀mlat dos túlúnò we 25% wa íe. Vaccine 2 dos túlúnò we 10% ram wa túlún bǿà. Ínì gø virus gagwe á v̀l bǿì we nø Europe móng taq vaccine loq vtvng túlún bǿà we England móng nv̀ng tvné tiqdvchá v̀l lv́m dø Immune v̀l á:mì.

Herd Immunity!

Yadø bø̀n we nø zì paqzí í ‘Herd Immunity’ alò we íe wae.

Dvtøp daqà ni India vsv̀ng rì tvné tiqka vl lv́m dv́ngte covid zø̀nlìí zín ké apmà we taq té ka nø àngwa ban apmì yv́ng kení covid zø̀nlì sv̀ng góngí dv́ng ké apmà nø Immune v̀l apmì we dvtøp lún bǿà.

Kadø wa kà íe?

Herd (n.) = vsv̀ng rì
Immunity (n.) = Gagwe á

‘Herd Immunity’ or ‘Community Immunity’ ò lvjøm nø,

Bashà rì zø̀nlì tiq pv̀n’’ taq
1. Vaccine túshì yv́ng kení Immune lúnò we mø-í ni,
2. Za yv́ng kení ban nø̀ góng vdòng taq àng wa Immune lúnò we vsv̀ng rì zidvng tiqlòng høq (Loq mvlùng) luq vm nø̀ virus lòng dvgá gǿ sv̀ng zín ke màshvla dø høq bǿò lòng sv̀ng alò we íe.

Wervt India móng dvjà ku nø bashà rì téka zø̀nlì í zín kéò yv́ng kení mvlúng ka àngwa ban yv́ng kení immune lúnò nø 'Community Immunity' bø̀n ku íe wa zì svrawun rìí dvtøp lúnò ku íe.

Ngà maq móng nø dvgá dø vlǿmshì lv́m shini mvyv́ngshì rvt tiqni taq yadø laq bø̀n daq wa shø̀n lv́m, dvdvm lv́m gø vl e.

Wervt ngàmaq móng taq gø 'Herd Immunity' mvbø̀n nila taq vdè mvzín ke lv́m vdè rvp, vdè mvrìng, vdè wàngdùng høq garshì lv́m gvzà vchvk e.

* Ínì gø zø̀nlì tiqpv̀n’’ taq ‘Herd Immunity’ bø̀n lv́m rvt Immune bø̀n bǿì we vsv̀ng zidvng màbóng. Ksd. Marløng nar lúnlv́m rvt Immune vl we vsv̀ng yúm vtvng 95 % ràe. Polio taq nø yúm vtvng 80 % ràe.

Wedø írvt
1. India case lòng rvt yadø íá:mì, yadø ídaqe wa kàciq liq lv́m rvt rvtø̀ nv̀ng study case shini mvloq.
2. 3rd wave taq téka vsher bǿì we nø Delta vmyú írvt vzv̀ng case rì dø cun mà-shvla we vl e.

Wervt vyáshì lv́m lòng nø NO. 1 vchvk vtvng íe.

Gvray kaq gø vlǿm shàì nø vyáshì lv́m wàì.

https://www.bbc.com/news/world-asia-india-56345591?fbclid=IwAR0x4Ranwz9ELsQRBuDV4iIabCpXsdqz6G1jZQXqEh1LGcCzBZTZ40lkxh4
https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/medical-doctors-(per-10-000-population)

31/07/2021

The War Has Changed.

Covid Delta vmyú vsher lv́m gvzà yùl e, Vaccine túshìshaq ínì gø zín kéò e.

C.D.C. (Vmerigvn shiqshàn dap) í àngmaq vdòng dvkangò report taq kení shálúnshì we, Akvt poq vhǿmì we Covid Delta vmyú nø vsher lv́m, Zín ke lv́m gvzà yùl e wa shálúnshìe.

MERS, SARS, Ebola nvng Nǿng vrv̀m bø̀n we shvmór bǿn dvzv́rò we virus rì mvdv̀m zín ke lv́m yùl e wae.

Wervt dvgǿshì rà we, Vyáshì rà we zìdvng lòng vlíng á:mì.

The immediate next step for the agency is to ''acknowledge the war has changed,'' wa nø̀ document taq vruò e.

Ngà maq rvgaq ya mvdv̀m mà-sher lv́m gvzà'' vyáshàì.
Mvrìng shaqré rì vlàngré rì vdè mvrìng, wàngdùng sv̀ng mvgòng lv́m àngdang'' vrashàì nø̀ vgám dvzaqshì lv́m wàì.

16/07/2021

AMERICA'S LONGEST WAR!

American móng mvshǿl taq yvng vtvng Afghanistan mvzàn nar bǿà.

Nøngmaq móng mónglvmàng, covid zø̀nlì shv̀ngkà rì yà:ngì rvtø̀ taq mònggàn shv̀ngkà vchvk we tiqlòng bøn apmì.

Welòng nø American í 20 nǿng gvcvt atnà we Afghanistan móng mvzàn kení yilshì we shv̀ngkà íe.

July 9, 2021 yadø̀ng mvlùng taq Bagran airbase kení American cìl rì shvngbe Afghanistan vzúyaq sv̀ng gø màdvtá shaq lō apmì.

Àngmaqí lángò we Modo, Cìl modo rì, Jvk dvrè, v́m aq lv́m dvrè àngcé sèn pv̀n làngò nø lo apmì.

Yalòng mvzàn nø 911 dvjà yv́ng kení Taliban tǿshì we Terrerist rì sv̀ng October, 2001 kení gvcat daqà we íe.

20 nǿng mvzàn taq sǿm bǿì we.

Vsv̀ng gønshaq

- Móng bashàrì 47,245 gǿ shìbǿì.
- Journalists 72 gǿ shì bǿì.
- AID workers rì 444 gǿ shì bǿì.
- Afghan cìl nv̀ng police 66,000 - 69,000 gǿ shì bǿi.
- Móng bashà 2,700,000 gǿ dvgá móng sv̀ng yilshì bǿì.
- Vdè chø̀m kení atshì vdu we 4,000,000 gǿ ram v̀l á:mì.
- American cìl 2,442 gǿ shì bǿì nø̀ 20,666 gǿ kvlaq ké bǿà.
- Private secturity íwe contractors 3,800 gǿ shì bǿì.
- Nato móng kení Afghan cìl shvjang svra 1,444 gǿ gø shì bǿì.

MilitaryTimes í shø̀nò we shvngbe 241,000 gǿ yalòng mvzàn rvt shí vdu bǿì wa e. (Mzàn rvt v́l dvshà v́m-aq mvlúnò rvt shì rì mà-bá)

Yalòng mvzàn taq gvmsùng kadv́nge lv́ng bǿà?

20 mvzàn taq US dollar 2.26 trillion (2,260,000,000,000 US dollar) lv́ng bǿà.

Lúnshì we ?

World Bank shø̀n we
- Afghan vsv̀ng bat cúnshì we (life expectancy) 64 nǿng høq bǿà (56 kení)
- Lèga sháò we vsv̀ng 8 % rvmshì e.
- Myuq taq vl we vsv̀ng 43 % vháng daqì (Life in cities has improved)
- Aqtì shvlá aqlúnò we 89 % rvmshì e. (16 % kení)
- Vsvk cv̀m rvtø̀ taq shvzøngshì we (Child marriage) 17 % yúm e.

20 nǿng wà daqà mvzàn kení dvgá dø sǿm we nø móngdvn yalòng 'failed state' bø̀n we yv́ngshì e. (American cìl yilshì we ó Taliban rìí Afganistan móng 85 % chàng tøl lún bǿà.)

The Washington Century kení
Michael Wahid Hassan shøn we,

"We invested too much with too little to show for it,"

Yalòng kení cvnshi lvm vl e.

https://www.militarytimes.com/news/your-military/2021/04/16/afghanistan-war-cost-more-than-2t-and-240000-lives-report-finds/

https://apnews.com/article/asia-pacific-afghanistan-middle-east-business-5e850e5149ea0a3907cac2f282878dd5

11/07/2021

Kapà rvt mvdø̀ng mvdaq vyáshì vdu e?

🔴Covid zø̀nlì mònggv̀n taq vsher daqì we tvné 500 ni ídaqì we taq
- Zø̀nlì í zín kéò we 185,564,000 gø mvdv̀m í íá:mì.
- Shì we 4,000,000 gǿ mvdv̀m íá:mì.

🔴 Mvme móngdv̀n taq 2nd, 3rd wave vkǿn nø̀ tiqzàng'' taq nø 4 poq wa poq vkǿn we gø vl e.

Yadv́ngte vlé daqì nì gø móngdv̀n vzúyaqrìí zø̀nlì lòng 'control' mvlúnò we mvtúrì mvme vl e. Ksd. Vaccine gǿmò dø, luq dø tú mvlúnò, Vsv̀ng kukaq yakaq di rì nar mà-shvla.

Yadø írì kení mvtúmè tiqlòng nø 'Covid' zø̀nlì lòng àng wa língshì nø̀ (mutants) té nònggùn vl, vsher lv́m té yùl dø pō shìlòng íe.

🔴 Nv̀mlat sháì we Covid nø Miwà móng 'Wuhan' kení íe. Íwe akvt nø welòng mvtaq mvme species vl bǿì.

Mònggàn shiqshàn dap (WHO) í vyáshì rà we species (Varients of Concern) 4 pv̀n vl e.

England (B.1.1.7.) Alpha.
Africa (B.1.351) Beta.
Brazil (P.1) Gamma
India (B.1.617.2) Delta

Yarì kení yanila mònggàn taq vsher we nø Delta yalòng íá:mì.

🔴 Delta species dang shárà we.

1. Zín lv́m yùl e.

Alpha nø Wuhan mvdv̀m zín ke lv́m 50 % yùl e.
Delta nø Alpha mvdv̀m zín ke lv́m 60 % yùl e. (Wuhan mvdv̀m 200%)

Wervt Delta species gòng bø móng taq zín ke we 'case' rì 11 ni taq 10 saq (10 times) luq mvnshì rvt control mvlúnò we íe wa e.

2. Ànwà species mvdv̀m nònggùn vl e.

Àngwà species mvdv̀m góng taq gòng bø ni shaq vhéshì lv́m system taq copy 1,000 saq copy wáshìe wa e. Wervt RT-PCR ku jep lv́m 4 ni vdòng sháshì e (àngwà 6 ni).

3-5 ni gòng bø kení shvwi taq oxygen yúmdø wàò nø̀ rvshǿ sv̀ng gø góng yùl e. (Alpha : 7-10 ni)

Rvshǿ yv́ng gòng bø kení rvshǿ gvyaqò nø̀ shaqhéshì yvk rvt oxygen gvzà gvzà lv́ng rà daq e.

🔴 Vrá nøngmaq móng taq túò we India nv̀ng Miwà kení vaccine í Delta species sv̀ng mvdv́ng kéò we shálúnshìe. (Singapore móng í Miwa vaccine íwe Sinovac lòng vaccine túshì we zvyín taq màdvdutnò).

🔴 Dvcì cèrì é, yakvt baq nø kv̀mni cè mø-í. Yanila móng dvjà rvt 'Health system' lòng nø kadø gø mvbø̀n. Nøngmaq rvgaq té wa sháì dø zìróng, svrawun, zarì gv̀l lv́mrà kadø gø mvloq. Za bø we rì dvpvt mvdø̀ng rà we oxygen lún lvn rvzaqe.

🟢 Wervt Gvray kaq gø ním mànì nø̀ mvdø̀ng mvdaq vyáshàì.

Vtv́r rvwá rvgaq mvgòng lv́m , vrúm we shìgùng móng sv̀ng mvgòng lv́m shaqré rì can'' nàrashì nøng.

Photo credit : Internet

www.bbc.com/news/health-57431420a
https://www.who.int/en/activities/tracking-SARS-CoV-2-variants/
https://www.who.int/news-room/feature-stories/detail/the-effects-of-virus-variants-on-covid-19-vaccines?gclid=Cj0KCQjwiqWHBhD2ARIsAPCDzano1jKxS21oNjIcJyzdZx9sOD5uY-IHfdQTUYyoxhP6ASnyVxmgdl4aAvIyEALw_wcB

07/07/2021

Mvrìng shaqré rì é.

Bò nàrashì nøng nø 14 ni vdè nø vdè yagweq, Mvrìng vdòng self 'lock down' , self quarantine èwashì nøng.

Vzúyaq svng mèca nøng ni.

07/07/2021

Covid zø̀nlì dang vyáshàì.

Mìn móng covid dvjà gvzà yvk daqì. Jip mvlúnò mvgǿmò rì kadvngte vsher bǿì má màshá. Yazidvng rvm mvnshì ni gvzà màlé ke zìróng taq zarì yøp shvrà mvluq, Zì svrawun mvluq nø̀ 'Health system' vrø̀l sháò e, Yadø bø̀n daqni gvzà svre dvké e.

Nøngmaq móng nø àngwà zìróng, Zì svra mvloq nvng'' Health system taq bvnlì wa wuntánrì CDM gòng we mvme vl bøì rvt té yvk we vhǿm lv́m dvjà vl e.

Yanila mònggàn taq vsher we covid nø àngwà species (Wuhan) møí ámì. Alpha Species (England), Delta Species (India) rì vsher we shálúnshì e.

Wuhan species mvdv̀m Alpha species zín ke lv́m yùl e, Alpha mvdv̀m Delta zín ke lv́m té yùl nø̀ za we zidvng gø té rvnaqe.

Delta species gòng ámì wa táshì e (dvráshv̀ng màdvkangò lòng wa ràe.) Mkn. taq za rì gv̀l lv́m shvrà màvl bǿì wa nø gø táshìe.

Miwà móng, India kení íwe vaccine rìí species àngshvr rì mvdv́ng kéò wa nø shálúnshìe. (Mìnmóng nø Miwà nv̀ng India kení vaccine túshì e)

Wervt mvdø̀ng mvdaq vdè nø vdè vyáshì lv́m lòng gvzà vchvk á:mì.

Picture credit : Internet

28/06/2021

Tv̀ngdv́ng pvtbe gvcvt ke daqe wa mèlv́n nø̀ngni,
Rvtø̀ tiqlòng høq atnò kvt shòní lap vrashì daqe.

Wervt chávle we bvnlì, kàtvng laq mvshø̀nì.

21/06/2021

Yanila nøngmaq móng dvjà nø
vdè dvcì dvjà wa mø-í,
Kachin móngwál dvjà wa mø-í.
Myanmar móng køp ò dvjà íe.

Wedø tiqdvchá Myanmar móng dvjà gø wa mø-í dø
'Regions', 'Global' høq sing we 'international politics, relations' nv̀ng 'super power' móngdv̀n rìò 'power balance' dvjà høq sing we yv́ngshìe.

Yadvtv̀ng høq yv́nglúnì kení ngà maq dvcì kadø wáshì rà we zvndvtut kadø dírà we mvtúrì àngdang'' yv́ng lúnshì e.

10/03/2021

CDM (Civil Disobedience Movement)

CDM wa we nø vzúyaq dvzømshúrì nv̀ng business driven wàò bvnlìrì àngmèrì vzúyaq vmíng mv-cv̀n we, ngálshì we wa kà íe.
Shǿn mvyǿ we nø móng dvzøm cèrì bvnlì mv-wa chíng kení vzúyaqò øpkv́ng bvnlì vnar nø̀ vzúyaq mvdò laq vrø̀l vcat daq wa nø̀ dvdìò we bvnlì íe.

Bǿn daq we bvnlì íe má?

Democracy kuí móngzøng cèrìí shvlutnò we vzúyaq (Lutdaw, Vzúyaq, Dvrá mvdò vl we) tiqlòng sv̀ng vrø̀l dø wá lún daqe. Íwe anāshin ( အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ဥပေဒျပဳေရး၊တရားစီရင္ေရး shvngbe tiq gǿ, tiq mvdò taq tuqwe) vzúyaq sv̀ng nø CDM kuí vrø̀l dø wà lv́m bǿn mv-daq. Pàwá wani vzúyaq Public Service (ပညာေရး၊က်န္းမာေရးႏွင့္ အျခားျပည္သူ႔ဝန္ေဆာင္မွုလုပ္ငန္းမ်ား) bvnlìrì wá mv-lúnò nì gø øpkv́ng dvgu (အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား) nø mà-cat daq.

Vrá nøngmaq Myanmar móngò àngwà dvjà ( ပကတိအေျခအေန) rvt gø bǿn mv-daq, wa nø yv́ngshìe.

(a) Dáyíndá sv̀ngpv̀n gvzà luqe.
(b) Party rì gvzà luqe.
(c) Lvknak lvng we mvdò gvzà luqe.
(d) Mvgàm nvng dvshà we (ဆင္းရဲခ်မ္းသာကြာဟမွု) gvzà tēe.

Vrá sv́ngzà cèrìo àngwà dvjà (လူ႔သေဘာ သဘာဝ) rvt gø CDM walòng nø bǿn mv-daq we yv́ngshì e. Vsv̀ng wawe nø tiqgǿ nv̀ng tiqgǿ dvdvm nønt mà-bóng mvdv̀m nø v́m aq lv́m, lúnshì we, mvgàm dvrvt, vjàng laqyà nv̀ng wv́mshì tvrà (ဝါသနာ) gø mà-bóng. Tiqmaq nø naqshì cè vl mvyǿ we laqyà vl e. Tiqmaq nø v̀l lv́m, v́m lv́m rvzaq we, tiqmaq nø vdè shaqré sv̀ng ánā sháòe. Yadø íwe dvjà laqyàrì rvt CDM nø 100% bø̀n lv́m rvzaq e.

Yadø íwe mvtúrì rvt móng dvzøm cèrìò dvdvm nønt gø mà-bóng, Mónglvmàng nvng sing dø vtoshi we gø mà-bóng we yv́ngshìe. Tiqrvp vsv̀ng dv́ng nønt vrá lv́m gvzà rvzaqe. Myanmar móng køp vl we (10) jv́n sèn vl we wuntánrì tiq nønt ídaqe wa we nø bǿn mv-daq we íe. Wedø írvt CDM walòng nø 100 % bø̀n lv́m nø gvzà rvzaq we yv́ngshìe.

Vrá nøngmaqí shálv́m nø vzúyaqò Bureaucracy vrvngshì we system íe. Vzúyaq tanaq rì shvngbe nø àngké róng kení wa dvzv́r we kàru (အမိန႔္၊ညႊန္ၾကားခ်က္) rì kuwa bvnlì dvdi nø wa we íe. Mìn móngò tanaq àngké róngrì nø Nepidaw, yangon rvgaq wa vle. Àngké vl yv́ng vrø̀l vcat bø kvt nø nøngmaq v̀lì we shìgùn móng rvgaq nø àngwawa vrø̀l daqe. Àngké yv́ng mà-cat ke mvnuq dø íwe Putao rvgaq CDM wàì we, dvzaq shàì lòng nø tiqyowk muq mà-vl.
KBZ,CB,AYA Bank rì dèni høq bvnlì mvwa we nø àngké (Head Quarters) kení bvnlì pv́ng mà-dvzárò rvt íe. Pin vzúyaqí àngmaq kaq pressure zíò we nøngmaqí sháì dø kani kayaq vrá poq daqò má mà-shá? Lvmala business àngmèrì (Bank rì gø vbá dø) shvngbe Pin vzúyaq kaq ngálshì nø̀ bvnlì mvwa daq kení àngmaqò wuntán rì kaq laqza zìbè shvyúm we mø-íni wuntá gorø shvyúm we walvm wa íe. Covid first wave kení bvnlì nar pv̀ng yv̀ngà we Air Plane Pilot rì စားျပဲထိုး vpo we shvngbeí dvsháì ni.

Vzúyaq wuntán CDM wáshìrì sv̀ng kadø wàdaqò má?

''CDM wàì we nø bvnlì lángshàì we mø-í, Pyitu vzúyaq ngv̀ng long kvt bvnlì vrá zv́ngshì lv́m íe'' wà ìe. Íwe lólóse (Pyitu vzúyaq mv-bung daq dv́ngte) nø wuntán Úbvde mø-íni, Vzúyaq mvdò vmíngí bvnlì nø wàlv́m ídaqe. Vzúyaq tanaq taq nø móng dvzømcè dvrá (ဝန္ထမ္းဥပေဒ) ku nø, Vkv́ng màdá róng mv-di we (ခြင့္မဲ့ပ်က္ကြက္) íkvt nø mvrà zi we 9 pv̀n yv́ng kení tiqpv̀npv̀n zi nø̀ háng vtvng nø Dismiss (or) Removed bvnlì láng vdu daqe.

Rvwàng dvcì nv̀ng CDM

Pto., Mcb., Kònglv̀ngpǿ nv̀ng Lóngmùng wamàrì taq móng dvzømcè té ka nø nøngmaq Rvwàngcèrì íshàe. Putao gùrwang taq wa 300 jv́n v̀lìe. Téka nø lv̀ngpvngram wuntán (ေအာက္ေျခဝန္ထမ္း) rì íshàe. Vháng dvtv̀ng nø (အရာရွိဝန္ထမ္း ) kadv́ngte mà-vl. Wuntán shvlá zìbè cèí dvkúmshì we vsv̀ng nø Putao yv́ng vl we dvgá dvcìrì mvdv̀m vdè dvcì luq we íe.

Dèni høq CDM wa we Rvwàngcèrì nø Putao Kayai gøt dvhøm 200 jv́n gǿ ídaqì. Téka nø zùng svrarì íe. Lvmala CDM warì kaq bvnlì làng lv́m vmíng dvjá daqò ni, sǿm vtvng nø nøngmaq dvcì ídaqìe.
Nøngmaq rvgaq taq vsv̀ng àngyá gǿ sv̀ng bvnlì zílúno we bvnlì nø vzúyaq bvnlì kení dvgá mà-vl. Vzúyaq bvnlì nø zìbè gvzà mv-luq nì gø bv̀nlì ngv̀ng we (အလုပ္အကိုင္တည္ျမဲခြင့္) nv̀ng Binsin zìbè (ပင္စင္ခံစားခြင့္) lúnshì we íe. Yarì nø Privates business àngmèrì (Banks and big company, Corporations) rì taq mvlúnshì we mvtúrì íe.
CDM wàì nø̀ bvnlì la èlàng daqì ni nà tiqgǿ wa èsǿm we mø-í, nàmaq rvp, vdè shvngø̀mré, vdè dvcì høqshaq sǿmì we íe.
Wedø írvt shóngshàì we vdè dvcìcèrì é, Móng lvmàng nø kadø mø-í, ínì gø móng dvzømcè wuntán bvnlì yv́ng kení nø laq mv-lángshàì. Tønshì nø̀ bvnlì taq zømshàì kvt nø mèpvng dvpvt vjú vl daq e wàì nø̀ dvmv̀n atnìe.

Note:
- Yadø vrushì rvt anāshin sv̀ng vtoì e wa kà BVTTUT mø-í.
- Vdè dvcì kení CDM ègòng bǿshà rì sv̀ng gø vpø'ì e.
- 'Police' taq wáshì we vdè dvcì ri sv̀ng shvyúm we kà laq mvshø̀nì (àngmaq mà-vl bø nø cìl rì í wa bvnlì wà daqò kení té yvk we vhǿm daqìe.)
- CDM taq mà-dvbáshì we wuntán rì sv̀ng pressure zi we bvnlì laq mvwà ì. Àngmaq lap kení vdè vsv̀ng dvpvt vjú vl we mvtú gvzà vl e. Mvdv̀m yv́ng vrushì bǿì dø System yalòng mvnuq taq v̀lì we shìgòng móng rì CDM taq dvbá mà-dvbá shàì nì gø kapà tiqyowk muq mà-vl walòng gø dvdvm laq rǿnì. Yadv́ngte dvbáshì bǿshà we laq vrvm.
- Yalòng article ò view nø vdè dvcìò 'Interest' lap kení dvdvmshì nø̀ vrushì we íe.

Nøngmaq móngdv̀n mòngzø̀l lv́m jejú Gvray pèí leqzí daqì.

02/03/2021

Tiqni Socrates sv̀ng sháò we tiqpè dì ráì nø

''Socrates á, Dèni nà rømnvngpè shv̀ngkà tiqlòng tá dá:ngà é'' wà dá:ngí shø̀n lv́m dvgǿshì e.

''Shini é! ètá dáà shv̀ngkà mèshønò vzv̀ng røt lv́m 3 kà vle''
Socrates í vwàngò e.

1. Àngjǿng íe má? (TRUTHFULNESS)

''ló, ètá dáà kà àngjǿng døng kà íwe chvk èsháò má?''
wa røtnò e.

''Chvk nø mvshángò ó, Ngàí gø vsv̀ng kení tiq dvtv̀ng tá:ngò we íe''

''Døng we kà ímá? chvk mèshá dáà, Ínì gø mvrà chvk mésháò nì gø mèpvng kà taq nø èjò daq má màshá.'' wa shø̀n dá:ngí 2 kà røtnò e wa.

2. Shvla we (GOODNESS)

''Shø̀n lv́m lòng nø̀ shvla we shv̀ngkà ímá?''
wa røtnò e.

''Umm... shvla lap nø mø-í ó, Yīt ke we kà mv̀ng íe''
wa vwv̀ngò e.

''Døng we kà ímá? chvk mèsháò, vrá shv̀ngkà shvlá gø mø-í ku íe. Ínì gø mvrà lv̀ngdø̀m kà taq èjò daq má màshá røt daknøng''
wa shø̀n dá:ngí 3 kà røtnò e wa.

3. Vjú vl má? (USEFULNESS)

''Shø̀n lv́m èwàò kà nø ngà dvpvt vjú vl má?''
wa røtnò e wa.

''umm... vjú nø mà-vl na íe lo''
wa kà vwv̀ngò e.

''Ló, Vjú vl shv̀ngkà gø mø-í, Shvla we kà gø mø-í vrá àngjǿng í mø-í we chvk gø mèsháò rvt ètá dáà kà lòng shǿn mvrà.''
wa kà vwàngò e wa. Wepè gø tiqlvng dvdamò nø̀ dvtiqshì dá:ngí kà mà-shǿn shaq lo yà:ngì wae.

Dvcìrì é, Yanila nø kadø íwe kà gø tálv́m, shø̀n lv́m gvzà yuqyà á:mi bàn íe. Ínì gø táì kà, shø̀nì kà nø kadø íwe shv̀ngkà íma? wa dvtøp vdu e. Mà dvtøp, mà dvdvmshaq ídv́ngte shø̀nì vruì nì nø shø̀nò gǿ gø èzāe. Táò gǿ gø zā vme vrá nàí èshø̀nò gø gø zá sháò pv̀n írvt vyáshàì.

Lángì we 'social media community' nø 'mvtøq' (Toxic) íwe community laq mø-í. Nøngmaq vdòng taq nønt za, nønt tìn we vsv̀ng gvzà loq á:mì.

27/02/2021

TVLÚ DVGØ SHÀÌ!

'Great Depression' wawe nø monggang køp wulaq tvra tin gvyaqshi long svng shøno we ie. Wulaq tvra tin gvyaqshi long nø mongdvnri, vzuyaqri, mong bashari shvngbe svng vnankeo høq nonggun vlwe tiqlong ie. Yalong rvt nø wulaq wa ma-shvlawe, dvre dvpø vhangwe, dvreri (စက်ရုံထုတ်ပစ္စည်း) dvkøwe, v́maqlvm , vllvm rvzaq yakwe angpvnpvn bønlongwe ie.

Monggang taq 1930 'Great Depression' nvng 2007 nøng taq 'Great Recession' wanø ya (2) baqwa shini bønyvngi mvshøl vle. 1929 nøng September 4 ni US mong 'Stock Market' long vtong yvng keni 'Great Depression' nø pvngshi yvngi. Mongdvn mvme svng vnan keo nø mongdvnri tiqmaq nø Monggang Mvzan (II) høq vra ma-kung yvng.

Economics paqzi vderii shøno we nø , monggan wuraq tvra nø 2018 nøng keni vnøn pvngshie, wae. Mvdøng nø US-China Trade War rvt tewa vnvnke daqa wae. Wemvdvmø 2019 December shvla keni bungdaqi we Covid 19 shiwu zvnli vrá paqramshi daqi we ie. Welong svng paqzi vderii nø “Covid 19 Recession” or “Great
Lockdown” wa nø bøng zío we ie. Shøn mvyøwe nø monggan yvng “Té vtvng Bvt Vshø rvtø” waka ie. Monggan køp to-shvyan bvnliri (transportation) naro yvng keni welong bvnli nvng mvngúwe Hotel nvng Tourism, Restaurant, Entertainment dø iwe dvgádø
wulaq bvnli shvngbe nvr vdu daqi yvng keni monggan køp wulaq tin gvyaq shidaqe wa sungowe ie. Vsvngri mvzuqshi ma-shvla yvng keni Industry ri nar vdu nø vsvngri mvme bvnli ma-da (Unemployement rate) we luq mvnshie, vsvngri lvnglvm dvreri shvle mv-luno, vsvngri wur taq lvnglvm gamsong mv-vl, yadø iwe bvnchvtri nø tiqni mvdvm tiqni luq mvnshie. Yadø iwe bvnchvtri luq mvnshi yvng keni monggang wulaq tvra vjá mvnshiwe ie. Wedøirvt Covid 19 mepvng monggan taq Great Depression bøndaqe wanø
dakngowe ie. World Bank keni dakngo we nø, “mongdvnri tiqmaq nø 2025 nøng mepvngwa angwa zidvng svng vtvng daqe,” wae.

Myanmar mong mongdvn dvja

Myanmar mongo mé (3) baq me dal tiqløtkung svng 8.11.2020 ni taq wao nø, mongkøp taq NLD party nø 83% í jor ami we ie. Iwe pindvp mvdoi mé shipán mv-jo wa nø vzuyaq svng dvtøpa lvm shúngo yvng keni monglvmvng bvnchvt (နိုင်ငံရေးအကြပ် အတည်း) bøn nø, 1.2.2021 ni taq mongdvn Vko vkáng(Ana) svng tøl bøa we ie. Wedø irvt 6.2.2021 ni keni deni høq mongzøngceri vhaq vjangshi we (Dvbikmok) wadaqa.

Yakvtdø mongdvn mongzøllong mv-vl yvng keni mongdvn mvme keni Myamar mong svng wulaq tvra shøowe, tubum fund ri naro we, køni wulaq wáshúri ( Foreign Investor) lo we,…. Bønbun daqi we yvngshi e. Bank bvnliri gø mvme narshi we vle.

Kadø bøndaq ma?

1. Køni mong wulaq wari (Foreign Investor) lo yvng keni (စက်ရုံ၊
အလုပ်ရုံ) ri, wulaq bvnli gvbari nar shi daqe.
2. Mongdvnri keni wulaq tvra shøo (Scansion) wao rvt export-
import bvnliri vnøn daqe.
3. Myanmar mong gvmsong (Kyat) dvpø vjà mvnshie.
4. Construction dø iwe wulaq bvnli gvbari nar vdu daqe.
5. Wulaq bvnliri vnøn daqni Bank bvnliri gvyaq shidaqe.
6. Myanmar mongo só (Dvtsi, Dize) 98% nø wangza mong keni
wvnshi rvt so dvpø gvza vhang daqe. Só dvpø vhang daqni to-
shvyan dvpø (Transportation Cost) vhang daq rvt nø dvre dvpø
nø angwawa vhang daqe.
7. Bvnli dvkø yvng keni gvmsong gø dvkø daqe. Vde yvng vlwe
gvmsong gø dvpø gvza mv-vl we bøndaqe.

Tvlu Dvgø shai..

Wedø irvt nø dvciceri tvlu dvgø shilvm nø;

1. Vchvkwe shvra taq wa gvmsong lvnglvm wai. Vde yvng vlwe
gvmsong svng shvla wa lvng laqluni.
2. Vde chøm wang taq vm,aq lunshi we kvnni kvnyangri kvt shai,
bvnna angpvn rim shilvm wai.
3. Shiqshan dang taq gvza vyá shai.
4. Modo, Saige, Jak ri dvpvt rawe Só lun dvngte mvkung shilvm wai.
5. Vkø, vyári gvza luqdaq rvt nø nøntshøp dvdi washilvm wai.

Gvmsong vdáiwe vsvng la vl ni nø;

1. Jà(Shé) wvn shai.
2. Rvgaq(Tøngra) wvnshi vdue.

Gvray jeju vdòng nøngmaq móng pamvrace laqi daq….

19/02/2021

Powerful message.

Crd video.

19/02/2021

The danger of single story.

18/02/2021

"Mìnmóng lvmàng taq 'expert' mà-vl." wa we kà vl e.
Wervt vdè dvcì shaqré 2 lap'' vl we nø rà we íe.

Picture : credit

14/02/2021

'Emotion' í
Cìl mvdò svng 'Response'
wàì lòng
àngmaq gvzà shóngshìe.

13/02/2021

Máshì we mvzàn!

Yanila mòngdv̀n vrv̀m í gvcatnò we mvzàn tiqlòng vle.
Móngdv̀n vrv̀m sv̀ng vtøp bǿì rvt (direct-indirect) mònggàn mvzàn gø vl shvla e.

Íwe yapoq mvzàn nø shvnvt í vwvp ke mvzàn mø-í. Shíwù zø̀nlì vnā sv̀ng vtùò we mvzàn íe.

Yalòng zø̀nlì rvt móngdv̀n vrv̀m vzúyaqrì paqzí àngpv̀n'' doqò, gvmsùng dvbéò, Zø̀nlì màsher lv́m rvt 'social distancing policy' rì wàò, wamà rì lock down, móngdv̀n rì lockdown wàò nø̀ høt wa shíwù zø̀nlì yàlòng mvzàn sv̀ng vtú dvzaqshì we rvtø̀ íe.

Íwe nøngmaq móng taq cìl mvdòí móng øp dvrá lòng tøl bǿà rvt vtùì we bvnlì wàì ke nv̀mlat mvzàn lòng vná bǿshà.

Protest wàì we taq vsv̀ng àngmùn, àngsèn dvhǿm shà ì nìgø nønt bùm, nønt vsor ì lòngí vyáshì lv́m lòng vná bǿshà, mvgǿm ke bǿshà.

Vlù vlàng bat vramò, shiqshàn tvrà shvng'' wa írì dvpvt nø gvzà góng dvgishì mvrà nì gø vdèí èríò vna lòng vdè chø̀m taq vl we cvmré, shaqré dvgá dø vna zø̀nlì vrí shaqrì vgvp bø nì nø̀ nønt bùm lv́m gvzà vl e.

Góng vdòng zø̀nlì yalòng gòng bø mèpvng zø̀nlì vna dvtanshì we nø 1-14 ni vdòng taq dvtanshì daqe wa nø̀ shø̀nò e. Té ka nø 5 ni vdòng sháshì e wae.

Akvt nøngmaq móng dvjà nø zì svrawun rì gø CDM movement taq dvbáshì bǿì, Zìróng rvgaq lvjv̀ng lvm svrawun mà-vl á:mì rvt 'Public health system' lòng vrø̀l we rvtø̀ íe wa shǿn shvlae. Shiqshàn tanaq kení yadang shv̀ngkà mà-dvtan we gø mvme ni íá:mì.

Cìl mvdò sv̀ng vtù we dvgá rvt cǿm we nø mø-í ke, Máshì mvzàn yalòng rvt dv́ng mø-í daq wa dvdvm lv́m vl e.

Vyáshì lv́m wàì.

08/02/2021

COVID zø̀nlì vyáshì lv́m laq mànáì!

Mìnmóng taq cìl mvdò í ānā díng bǿà mèpvng covid dvjà lòng mvsháshì bǿì. Ministry of Health and Sports tanaq í gø màdvtanò we mvme ni vlé bǿì.

Zì svrawun wuntán rì gø 'CDM' movement taq mvme dvbáshì bøì rvt yadang bvnlì vjé vdu e.

Wervt protest wàdaqì we taq yalòng dang gø vyá shàì.

Protest wàì we taq ānā tøl bøà we cìl mvdò svng nø mvcǿmì ke, zø̀nlì yalòng rvt cǿm vdu daq má gø màshá.

27/01/2021

'International Holocaust Remembrance Day'

Nǿng vrv̀m January 27 ni nø 'International Holocaust Remembrance Day' íe.

Mònggàn mvzàn 2 poq taq German móng N**i vzúyaqí vsv̀ng shvt yàngà bvnchvt lòng mvzøng nø̀ mèpvng mèyv̀ng yadø íwe bv̀nchvt laq mvbø̀n yv̀ng wa nø̀ UN (United Nations) mvdòí 2005 nǿng taq January 27 nøng vrv̀m nø 'International Holocaust Remembrance Day' laqí wa dvtmat yàngà.

We ni dvtmat nò we nø 1945 nǿng January shvlá 27 ni taq Sovieat cìl dap í Poland móng taq N**i mvdòí vsv̀ng shvtlv́m rvt wàò we 'Auschwitz-Birkenau' dap rìmò nø̀ vdòng taq róngò we vsv̀ng rì
shvlàngò we àngni íyà:ngì rvt weni rvcàngò nø̀ dvtmatnò we íe.

Dap yarì nø vsv̀ng shvt lv́m rvt wà yà:ngà. Mvdø̀ng nø Israel vsv̀ngrì sv̀ng shatnò nø̀ Poland, Romania nv̀ng Slavic vsv̀ng rì gø shvt yàngà.

Shatnò we taq shvnatní wapmò we, Bv̀nlì dvkiò nø̀ shìhøq bvnlì wá dvzárò we gø íyà:ngì. Íwe mèpvng nø shvt lv́m vsv̀ng gvzà loq lúngì rvt wvp lv́m 'Ji-zan' bēe wa nø̀ 'Gas' kok taq rúngò nø̀ shvt yà:ngà.
'Auschwitz' dap taq nø tiqbaq 2,000 gǿ sv́ng we Gas kok rì wàò nø̀ shvt yà:ngà.

Iserael vsv̀ng rì kaq mvwv́mshì we nø Europe móngdv̀n taq mònggàn mvzàn mvbø̀n vzv̀ng kení mvme rvnaq dø zv́ngshì yà:ngì we Germany móng N**i zvúyaq vgo pè Hi**er bàntaq mvwv́mshì lòng poq nø̀ Israel dvcì dvt høq shvt lv́m vjønò nø̀ bvnlì pv̀ng yà:ngà.

Hi**er kv́m we, German dvcì nø shvwi shèr we dvcì írvt vháng dvtv̀ng taq shølshú wáshì ràe. Wedø íwe taq Israel rì nø shvwi søp we dvcì íe. Wervt yarì dvcì sv̀ng shvmv́ng ràe wa kv́m yà:ngì.

Wervt mònggàn mvzàn 2 poq taq N**i vzúyaqí øpmò móngdv̀nrì vdòng v̄l we Israel vsv̀ng ídv́ngte tapmò nø̀ shvt yà:ngà à.

1940 nǿng kení 1945 nǿng vdòng taq israel vsv̀ngrì 6,000,000 gǿ shvt yàngà we shálúnshì e. íwe 11,000,000 gǿ høq ísháòe wae.