Economics in Nepali-अर्थशास्त्र नेपालीमा

10/01/2025

५ पटक लोकसेवा फेलपछी 😜😜

09/01/2025

विश्वव्यापी बैंकिङको अवधारणा
---------------------------
Tilak Mahara

09/01/2025

Happy New Year 2025
---------
NRB 4 र ADBL 5 Exam २०८० को Economics खण्डको प्रश्न र उत्तर

09/01/2025

**Gross Domestic Product (GDP)**
Meaning and Features
---------
एक निश्चित अवधिमा (प्रायः एक बर्षमा) कुनै पनि देशको सीमाभित्र उत्पादन भएका सम्पूर्ण अन्तिम वस्तु तथा सेवाहरुको मौद्रिक मान लाई कुल गार्हस्थ्य उत्पादन भनिन्छ। कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको मापनमा कच्चा पदार्थ तथा मध्यस्थ वस्तुहरुको मूल्यलाइ समाबेश गरिदैन। कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको मापनमा दोहोरो गणना नहोस भन्नका लागि मध्यस्थ वस्तुहरुको मूल्यलाइ समाबेस गरिदैन।अन्तिम वस्तु तथा सेवा भन्नुको अर्थ अन्तिम उपभोगका लागि प्रयोग हुने वस्तु तथा सेवाहरु हुन्। कुल गार्हस्थ्य उत्पादन मापन गर्दा सम्पूर्ण वस्तु तथा सेवाहरुको सम्बन्धित बजार मूल्यले गुणन गरिन्छ र योगफल निकालिन्छ। यसको मापन केवल देशको सिमानाभित्र उत्पादित वस्तु तथा सेवाहरुको योगफल हो र देशबाहिरबाट प्राप्त हुने स्रोतहरु जस्तै विप्रेषण, पेन्सन आदि यसभित्र पर्दैनन्।

कुल गार्हस्थ्य उत्पादनका विशेषताहरु (Characteristics of Gross Domestic Product)
-----
++यो अन्तिम वस्तु तथा सेवाहरुको मौद्रिक मापन हो।
++कुनैपनि देशको भैगोलिक सिमा भित्र रही उत्पादित वस्तु तथा सेवाहरु मात्रै यसको मापनमा पर्दछन।
++प्रायः एक बर्षमा उत्पादित नयाँ वस्तु तथा सेवाहरु यसमा समाबेश गरिन्छ।
++यसले बजार मूल्य भएका वस्तु तथा सेवाहरु मात्रै मापन गर्दछ।
++दोहोरो गणना बाट बचाउनका लागि केवल अन्तिम वस्तु तथा सेवाहरु मात्र यसमा पर्दछन।
++यसमा देश बाहिरबाट प्राप्त कुनैपनि रकम समाबेश गरिदैन।
++पूजीगत लाभ र हस्तान्तरणीय भुक्तानिहरु जस्तै भत्ता, पेन्सन आदि यसमा समाबेश हुदैनन्।
++यसले कुनैपनि देशको आर्थिक स्थितिको स्पष्ट चित्र पर्दर्शन गर्दछ र यसकै सहयोगमा अर्थव्यवस्था र विकास दरको आकार अनुमान गर्न सकिन्छ।
++यसलाई व्यय, उत्पादन, र आम्दानी गरि तीन तरिकाहरूमा गणना गर्न सकिन्छ।
++अर्थतन्त्र र अर्थव्यवस्था लाई अझै गहिरो अन्तर्दृष्टि बाट बुझ्न यसलाई मुद्रास्फीति र जनसंख्या संग समायोजित गर्न सकिन्छ।
GDP ले एक विशेष समयमा अर्थव्यवस्थाको उत्पादनको मौद्रिक मूल्य प्रस्तुत गर्दछ। यसको सीमितताहरूको बावजुद, GDP नीति निर्माताहरू, लगानीकर्ताहरू, र व्यवसायहरूलाई रणनीतिक निर्णयहरू गर्न मार्गदर्शन गर्न एक प्रमुख आर्थिक चर हो।
-----------------------------------------------

18/11/2024

Major Macroeconomic Indicators of Nepal/नेपालको प्रमुख समष्टि आर्थिक सूचकहरु
------------------

16/11/2024

Growth rate data

अरु वृद्धि होस कि नहोस आर्थिक वृद्धि चाहि हुनु पर्छ है। ल हेरौ त कति हुन्छ रे आर्थिक वृद्धि।
----------

04/11/2024

Banking तयारीको लागि सहायक स्तरमा आवश्यक अर्थशास्त्र खण्डको केहि विषयवस्तु र सोको भिडियोको लिंक
--------------

1. Introduction to Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को परिचय: https://youtu.be/80zKpAw5HtU?si=R6rnoGL0DBuSHdan
2. Best definition of Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को उत्तम परिभाषा: https://youtu.be/bEvf6uhA3M8?si=FJ5Hfm8BCezUtNMl
3. Best definition of Macroeconomics/ बृहत् अर्थशास्त्र को उत्तम परिभाषा: https://youtu.be/MxtF8aIttnU?si=0UO31_bh81g3VRDk
4. Major Macroeconomic Variables/Indicators/ प्रमुख समष्टि आर्थिक चर/सूचकहरू: https://youtu.be/30g-TloBTVg?si=a_YHOB4QnMhUemtx
5. Basic terminologies of National Income/ राष्ट्रिय आयको आधारभूत शब्दावलीहरू: https://youtu.be/aIoSO1gsawM?si=8nAuQgptVOo52Jy8
6. Meaning and Features of GDP/ GDP को अर्थ र विशेषताहरू: https://youtu.be/ObO6W3Gzito?si=qNYwos8H_GEPoBCl
7. Nominal and Real GDP/ मौद्रिक र वास्तविक जीडीपी: https://youtu.be/gmC88UymfLA?si=pnrpizsmrPKaU_XZ
8. GDP Deflator/ जीडीपी डिफ्लेटर: https://youtu.be/dhxU_k1zz04?si=NlUZQPZMxtgkbro-
9. Elements and Components of GDP/ GDP को तत्व र घटकहरू: https://youtu.be/3yYKFYWJ254?si=DmnQ8giN0MY3n8tl
10. Measurement of GDP and National Income in Nepal/ नेपालमा GDP र राष्ट्रिय आयको मापन: https://youtu.be/MH-9B0nWbto?si=VsjTV5uO3c7AWF6h
11. Per Capita Income/ प्रतिव्यक्ति आय: https://youtu.be/yxINmqr7fjc?si=rdYZ5LOiKWbJCpOM
12. Objectives/Role of Fiscal Policy/ वित्त नीतिको भूमिका/उद्देश्य: https://youtu.be/B8IyK2pVCJc?si=5fNv5bEVsPrMQH6a
13. Role of Fiscal Policy in Economic Stability/ आर्थिक स्थायित्वमा वित्त नीतिको भूमिका: https://youtu.be/6GZQehznZmc?si=nqUnozahtWwF_neu
14. Meaning of Monetary Policy/ मौद्रिक नीति को अर्थ: https://youtu.be/o8RsKfw-aPk?si=hdIS9ihbv3TgzB88
15. Objectives of Monetary Policy/ मौद्रिक नीतिका उद्देश्यहरू: https://youtu.be/i-b-StgLRLk?si=Ax11FUn5v3q9GKwO
16. Interrelationship/Interdependence between Fiscal and Monetary Policy/ वित्त र मौद्रिक नीति बीचको अन्तरसम्बन्ध/अन्तरनिर्भरता: https://youtu.be/M7-MQfIGIX8?si=Alh5BehYkn2QJ2jp
17. Open Market Operation/ खुला बजार सञ्चालन/कारोवार: https://youtu.be/ljSkxdYEnKQ?si=9HX3pYbQPztIA9mC
18. Meaning of Inflation/ मुद्रास्फीति को अर्थ: https://youtu.be/21QaRG_56zs?si=S_WqaULackgXGUfV
19. Types of Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को प्रकार: https://youtu.be/jbX7JfmuayQ?si=DLobbjeNFGo-AIdv
20. Subject Matter of Monetary Policy/ मौद्रिक नीतिको विषयवस्तु: https://youtu.be/HzSyPGA0VoY?si=n3570yfGsiqcHE1N
---------
Thank you for being so supportive

Subject Matter of Monetary Policy/मौद्रिक नीतिको विषयवस्तु

03/11/2024

24/10/2024

चौथो नेपाल जीवनस्तर सर्वेक्षण २०७८/७९ अनुसार
——-
**हालको न्यूनतम आधारभूत आवश्यकताको औसत लागत रु. ७२९०८ रहेको छ (यसको अर्थ हरेक नेपालीले आफ्ना आधारभूत आवश्यकता पूर्ति गर्न वार्षिक सो रकम खर्च गर्ने गर्दछन)
खाद्य आवश्यकता पूर्ति गर्न रु. ३५ हजार २९ र गैरखाद्य आवश्यकता पूर्ति गर्न रु. ३७ हजार आठ सय ७९ बराबर खर्च गर्ने गरेका छन।
———

16/10/2024

Nepal ma progress data ma matra huncha
——————
बैंकमा खाता खोल्नेहरुको संख्या नेपालको कूल जनसंख्याभन्दा झण्डै दोब्बर पुगेको छ। नेपाल राष्ट्र बैंकको तथ्यांकअनुसार बैंक खाताको संख्या ५ करोड ६२ लाख ५५ हजार पुगेको हो । जबकी, पछिल्लो जनगणनाअनुसार नेपालको कुल जनसंख्या २ करोड ९१ लाख ६४ हजार ५७८ छ।

16/10/2024

15/10/2024

Banking तयारीको लागि सहायक स्तरमा आवश्यक अर्थशास्त्र खण्डको केहि विषयवस्तु र सोको भिडियोको लिंक
--------------
1. Introduction to Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को परिचय: https://youtu.be/80zKpAw5HtU?si=R6rnoGL0DBuSHdan
2. Best definition of Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को उत्तम परिभाषा: https://youtu.be/bEvf6uhA3M8?si=FJ5Hfm8BCezUtNMl
3. Best definition of Macroeconomics/ बृहत् अर्थशास्त्र को उत्तम परिभाषा: https://youtu.be/MxtF8aIttnU?si=0UO31_bh81g3VRDk
4. Major Macroeconomic Variables/Indicators/ प्रमुख समष्टि आर्थिक चर/सूचकहरू: https://youtu.be/30g-TloBTVg?si=a_YHOB4QnMhUemtx
5. Basic terminologies of National Income/ राष्ट्रिय आयको आधारभूत शब्दावलीहरू: https://youtu.be/aIoSO1gsawM?si=8nAuQgptVOo52Jy8
6. Meaning and Features of GDP/ GDP को अर्थ र विशेषताहरू: https://youtu.be/ObO6W3Gzito?si=qNYwos8H_GEPoBCl
7. Nominal and Real GDP/ मौद्रिक र वास्तविक जीडीपी: https://youtu.be/gmC88UymfLA?si=pnrpizsmrPKaU_XZ
8. GDP Deflator/ जीडीपी डिफ्लेटर: https://youtu.be/dhxU_k1zz04?si=NlUZQPZMxtgkbro-
9. Elements and Components of GDP/ GDP को तत्व र घटकहरू: https://youtu.be/3yYKFYWJ254?si=DmnQ8giN0MY3n8tl
10. Measurement of GDP and National Income in Nepal/ नेपालमा GDP र राष्ट्रिय आयको मापन: https://youtu.be/MH-9B0nWbto?si=VsjTV5uO3c7AWF6h
11. Per Capita Income/ प्रतिव्यक्ति आय: https://youtu.be/yxINmqr7fjc?si=rdYZ5LOiKWbJCpOM
12. Objectives/Role of Fiscal Policy/ वित्त नीतिको भूमिका/उद्देश्य: https://youtu.be/B8IyK2pVCJc?si=5fNv5bEVsPrMQH6a
13. Role of Fiscal Policy in Economic Stability/ आर्थिक स्थायित्वमा वित्त नीतिको भूमिका: https://youtu.be/6GZQehznZmc?si=nqUnozahtWwF_neu
14. Meaning of Monetary Policy/ मौद्रिक नीति को अर्थ: https://youtu.be/o8RsKfw-aPk?si=hdIS9ihbv3TgzB88
15. Objectives of Monetary Policy/ मौद्रिक नीतिका उद्देश्यहरू: https://youtu.be/i-b-StgLRLk?si=Ax11FUn5v3q9GKwO
16. Interrelationship/Interdependence between Fiscal and Monetary Policy/ वित्त र मौद्रिक नीति बीचको अन्तरसम्बन्ध/अन्तरनिर्भरता: https://youtu.be/M7-MQfIGIX8?si=Alh5BehYkn2QJ2jp
17. Open Market Operation/ खुला बजार सञ्चालन/कारोवार: https://youtu.be/ljSkxdYEnKQ?si=9HX3pYbQPztIA9mC
18. Meaning of Inflation/ मुद्रास्फीति को अर्थ: https://youtu.be/21QaRG_56zs?si=S_WqaULackgXGUfV
19. Types of Microeconomics/ सूक्ष्म अर्थशास्त्र को प्रकार: https://youtu.be/jbX7JfmuayQ?si=DLobbjeNFGo-AIdv
20. Subject Matter of Monetary Policy/ मौद्रिक नीतिको विषयवस्तु: https://youtu.be/HzSyPGA0VoY?si=n3570yfGsiqcHE1N
---------
Thank you for being so supportive

Subject Matter of Monetary Policy/मौद्रिक नीतिको विषयवस्तु

14/10/2024

तीन अमेरिकीलाई अर्थशास्त्रतर्फको नोबेल पुरस्कार
——-
अर्थशास्त्रतर्फ अमेरिकाका तीन जना अर्थशास्त्रीले यस वर्षको नोबेल पुरस्कार पाउने भएका छन्। म्यासाचुसेट्स इन्स्टिट्यूट अफ टेक्नोलोजीका डारोन एसिमोग्लु, सोही इन्स्टिट्यूटका साइमन जोन्सन र सिकागो विश्‍वविद्यालयका जेम्स रोविन्सनलाई पुरस्कृत गर्ने निर्णय गरिको हो।

संस्थारूको निर्माण र त्यसले समृद्धिलाई पार्ने प्रभावबारे गरिएको अध्ययनका लागि उनीहरूलाई अर्थशास्त्रतर्फ नोबेल पुरस्कार प्रदान गर्न लागिएको पुरस्कार समितिले जनाएको छ।
Annapurna Post

08/10/2024

Maudrik nitiko subject matter

Subject Matter of Monetary Policy/मौद्रिक नीतिको विषयवस्तु

07/10/2024

वैदेशिक लगानी र देश विकासमा वैदेशिक लगानीको भूमिका
====-=====-======-=====-======
विदेशी लगानीकर्ताले सेयरमा गरेको लगानी, लगानीबाट प्राप्त आयको पुनर्लगानी तथा ऋण वा ऋण सुविधाका रूपमा गरेको लगानीलाई जनाउँछ। विदेशी लगानीकर्ताले प्रत्यक्ष वा पोर्टफोलियोमार्फत लगानी गर्ने कार्य नै वैदेशिक लगानी हो । यो एक देशले अर्को देशको पुँजी, प्रविधि र अन्य क्षेत्रमा गर्ने लगानी हो। देशको आर्थिक विकास गर्दै अर्थतन्त्रलाई स्वतन्त्र, आत्मनिर्भर, उन्नतिशील र समृद्ध बनाउन वैदेशिक लगानी अपरिहार्य हुन्छ ।

नेपालजस्तो अति कम विकसित मुलुकका रूपमा मार खेपिरहेको मुलुकलाई समुन्नत तुल्याउन वैदेशिक लगानीको ठूलो भूमिका रहन्छ। मुलुकको अर्थतन्त्रलाई गति दिन यसको समुचित परिचालन भने आवश्यक हुन्छ। नेपाल पछिल्लो समयमा वैदेशिक लगानीको क्षेत्रमा सकारात्मक अवस्था देखिन्छ। वर्तमान संविधानले पनि आन्तरिक स्रोतको उपयोग गर्दै वैदेशिक लगानीलाई प्राथमिकतामा राखी प्रतिफलयुक्त क्षेत्रमा यसको परिचालन गर्ने नीति लिएको छ ।

विकासमा वैदेशिक लगानीको भूमिका
-----
**बचत र लगानीको आवश्यकताबीचको अन्तर पूरा गर्न
**राज्यको औद्योगिकीकरणमा टेवा पुर्‍याउन,
**वैदेशिक व्यापारलाई प्रवद्र्धन गर्न,
**विकासको पूर्वाधारलाई दरिलो बनाउन,
**उत्पादन र उत्पादकत्वमा वृद्धि गरी अर्थतन्त्रलाई सुदृढ गर्न,
**आयातलाई प्रतिस्थापन गरी निर्यातलाई प्रवद्र्धन गर्न,
**राष्ट्रको विकासलाई गतिशील र अग्रगामी तुल्याउन,
**छरिएर रहेका स्रोत–साधनको समुचित परिचालन गर्न,
**ठूल्ठूला विकासका आयोजनामा लगानी गर्न,
**विदेशी पुँजी, सीप र प्रविधिलाई आन्तरीकरण गर्न,
**व्यवस्थापकीय र प्राविधिक कौशल भित्र्याउन,
**देशको आन्तरिक मागलाई पूरा गर्न,
**लगानीको उचित वातावरण बनाउन,
**अन्तरदेशीय सम्बन्धलाई बलियो बनाउन ।

यसरी वैदेशिक लगानीले पुँजी, प्रविधि र क्षमताको विकासमार्फत देशको अर्थतन्त्रलाई सुदृढ, समृद्ध तथा चलायमान बनाउन विशेष भूमिका खेल्ने हुँदा यसको समुचित परिचालन गरी जनअपेक्षाअनुरूप समृद्ध राज्य निर्माण गर्नुपर्छ। सामाजिक आर्थिक रूपान्तरण, गरिबी न्यूनीकरण र मुलुकको समृद्धिका लागि वैदेशिक लगानीका महत्वपूर्ण भूमिका रहने कुरामा कसैको दुईमत हुन सक्दैन!

05/09/2024

पुँजीवादी अर्थव्यवस्था भनेको के हो ? यस व्यवस्थाका प्रमुख विशेषताहरू उल्लेख गर्दै सबल पक्ष र दुर्बल पक्षहरू चर्चा गर्नुहोस् ।

अर्थतन्त्रमा उत्पादनका साधन माथि निजी स्वामित्व र नियन्त्रण रहने अर्थव्यवस्थालाई पुँजीवादी अर्थव्यवस्था भनिन्छ । यस व्यवस्थामा राज्यको हस्तक्षेप न्यून रहन्छ । आर्थिक क्रियाकलाप राज्य निर्देशित नभई बजारद्वारा निर्देशित हुन्छन् । कहाँ लगानी गर्ने, कुन क्षेत्रमा लगानी गर्ने, कहिले लगानी गर्ने, के उत्पादन गर्ने, कहाँ बिक्री गर्ने जस्ता विषयको निर्णयकर्ता स्वयम् उत्पादकहरू नै हुन्छन् । व्यक्तिहरू आफ्नो इच्छाबमोजिमको पेसा व्यवसाय गर्न, नाफा कमाउन र व्यक्तिगत सम्पत्ति जोड जम्मा गर्न स्वतन्त्र रहन्छन् ।

पुँजीवादी अर्थव्यवस्थाका आधारभूत विशेषताहरू :

– निजी सम्पत्तिको कानुनी सुरक्षा,

– व्यक्तिको सम्पत्ति सन्तानमा हस्तान्तरण हुने व्यवस्था,

– नाफा आर्जन गर्ने उद्देश्यले निजी फर्म तथा उद्योगहरूको स्थापना र सञ्चालन,

– फर्महरूबिच तीव्र प्रतिस्पर्धा,

– माग र आपूर्तिका आधारमा बजारमा आर्थिक गतिविधि सञ्चालन,

– उपभोक्तालाई छनोटको स्वतन्त्रता,

– सरकारको सीमित हस्तक्षेप ।

क) सबल पक्षहरू :

– नाफा र प्रतिस्पर्धाका कारण उद्यमशीलता प्रवर्धन हुने,

– उपलब्ध स्रोत साधनको महत्तम परिचालन हुने,

– खुला बजारको प्रतिस्पर्धालाई अनुमान गरी व्यक्तिले आफ्नो क्षमताको उच्च उपयोग गरी बढी उत्पादन गर्ने र बढी श्रम गर्ने क्षमता विकास गर्ने हुँदा उत्पादकत्व वृद्धि हुने,

– बढी श्रम गर्ने बानीको विकास हुने र श्रमको उचित कदर गर्ने परिपाटी स्थापित हुने,

– उद्योग तथा फर्महरू नाफा र प्रतिस्पर्धा केन्द्रित हुँदा नवप्रवर्तनमा प्रोत्साहन मिल्ने,

– व्यक्तिगत उत्पादनलाई खुला बजारमा प्रतिस्पर्धा गर्न दिँदा उपभोक्तालाई कम मूल्यमा बढी गुणस्तरका वस्तु तथा सेवा प्राप्त हुने,

– तीव्र आर्थिक वृद्धि हासिल गरी नागरिकको जीवनस्तर माथि उठाउन सहज हुने,

– नागरिकका लागि रोजगारी र आय सिर्जना हुने,

– सरकारलाई राजस्व प्राप्त हुने जसलाई सार्वजनिक पूर्वाधार निर्माण र सामाजिक न्यायको लागि खर्च गर्न सकिने ।

ख) दुर्बल पक्षहरू :

– आम्दानी र सम्पत्तिमा उच्च असमानताको अवस्था सिर्जना हुने,

– उद्योग तथा निजी फर्महरू अत्यधिक नाफा केन्द्रित हुँदा श्रमिकको श्रम शोषण तथा मानव अधिकारको हनन हुन सक्ने,

– वर्ग सङ्घर्षको स्थिति रहने र बन्द, हडताल, आन्दोलनको रूपमा अभिव्यक्त हुँदा आर्थिक गतिविधि प्रभावित हुने,

– उपभोगवादी संस्कार, व्यक्तिवादी सोच, सम्पत्तिप्रतिको उच्च मोह र महत्वका कारण सामाजिक विकृतिहरू सिर्जना हुने,

– कालोबजारी, एकाधिकार, मिलेमतो जस्ता प्रतिस्पर्धा सीमित गर्ने र उपभोक्तालाई हानि पु¥याउने गैर नैतिक गतिविधिहरू हुने,

– अत्यधिक नाफा केन्द्रित हुँदा वातावरणको उच्च दोहन भई प्रदूषण वृद्धि, वातावरणीय ह्रास र विश्वव्यापी तापमानमा वृद्धि हुने,

– व्यापार चक्रमा आउने उतारचढाव सँगै अर्थतन्त्रमा अस्थिरता देखापर्ने,

– भनिन्छ, पुँजीपतिहरू नै पुँजीवादी अर्थव्यवस्थालाई विकृत बनाउन उद्दत हुन्छन् । पुँजीवादी अर्थव्यवस्थामा तीव्र आर्थिक वृद्धिका द्वारहरू खुला रहेता पनि बजार असफलता, आर्थिक असमानता र श्रम शोषणका सम्भावनाहरू पनि जीवितै रहन्छन् । यस व्यवस्थाका सबल र दुर्बल पक्षहरूलाई सन्तुलनमा राखेर मात्र आर्थिक असमानता न्यूनीकरण गर्दै आर्थिक वृद्धिलाई गति दिन सकिन्छ । यसका लागि सरकारको सीमित एवं विवेकशील हस्तक्षेप वाञ्छनीय रहन्छ ।