06/12/2021
Shkrimtarë, kritikë letrarë dhe akademikë të njohur i kanë vlerësuar si veprat më me ndikim dhe të pakohë. Këtu ata na shpjegojnë përse?!
“Odiseja “ Homeri
Poema epike e Homerit e shekullit 8 para Krishtit, kryesoi listën e veprave më me ndikim në botë. Pse ishte zgjedhja e parë? Sipas shkrimtares Natalie Haynes: "se është një nga mitet themelore të kulturës perëndimore; sepse pyet se çfarë do të thotë të jesh hero; sepse ka karaktere të guximshme të grave, përveç burrave. Për shkak se është e mbushur me perëndi dhe djaj…Sepse na detyron të pyesim dhe të supozojmë se e njohim luftën e pastaj kthimin në shtëpi pas shumë kohësh.” Ndërkohë, Bethanne Patrick, redaktor i Lit Hub, zgjedh një tjetër arsye. "Unë besoj se udhëtimi i Odisesë përcaktohet si një akt individualizmi ndaj kulturës perëndimore që ka ndikuar në shumë ndryshime në botë - të mira dhe të këqija".
“Frankenstein” Mary Shelley
Eshtë "historia e botës moderne", thotë Roger Luckhurst, një "rikonfigurim i dhunshëm i jetës dhe vdekjes", sipas romancierit dhe kritikut letrar, Lev Grossman. Historia bindëse e shkencëtarit, i cili sjellë një krijesë në jetë është bërë një nga figurat më emblematike në letërsinë bashkëkohore dhe më gjerë dhe përbindëshi shërben si "metaforë përfundimtare".
“Nineteen Eighty-Four” (George Orwell, 1949)
Një roman dystopian i George Orëell-it, ishte një zgjedhje e të gjithëve. Pse? "Sepse kap një të vërtetë rreth totalitarizmit dhe historisë njerëzore", thotë kritikuesi i librit Alex Clark. Romancierja Rebecca Steinitz, komenton se si historia dhe "temat e totalitarizmit, teknologjisë dhe mbikëqyrjes janë dhe kanë qenë interesante”. Adam Thorpe, kritik dhe autor, tregon për përzierjen unike të së kaluarës dhe të ardhmes në këtë vepër të Orwellit. Të gjithë ata që zgjodhën kryeveprën e Orwellit duket se bien dakord për një gjë - predikimi i frikshëm i romanit. "Big Brother merr gjithë vëmendjen," thotë kolumnistja Nilanjana S Roy. "Por kjo është pjesa tjetër, padurimi për t'i bashkuar turmat që ajo të bindet”.
“Don Kishoti” Miguel de Cervantes
Ekzistojnë opinion se Don Kishoti i publikuar në dy vëllime, në vitin 1605 dhe 1615, është romani i parë. Terri Hong, kritik në Qendrën Aziatike-Paqësore-Amerikane, është i sigurt se Perëndimi u “themelua” me këtë pjesë letrare që nuk plaket asnjëherë. Kritikja letrare Susan Larson nga The New Orleans Advocate, ka një sqarim se pse kjo vepër I ka rezistuar kohës: “Kjo kryevepër komike ka frymëzuar shkrimtarë të panumërt dhe lexues nga tërë vendet e botës përgjatë shekujve me këmbënguljen dhe sharmin modern të protagonistit të veprës dhe shërbyesit të tij besnik.”
“Hamleti” William Shakespeare
Ndoshta është befasuese, por Shekspiri është cilësuar si një nga tre shkrimtarët më të popullarizuar në top 100 të shkrimtarëve botëror (dy të tjerët janë Virginia Woolf dhe Franz Kafka). Por është tragjedia dhe definimi i saj që e bënë kaq unike këtë vepër. “Disa nga historitë letrare janë future në botën e kulturës dhe kanë ndikuar në mënyrën sesi mendojmë për veten ,” thotë autori Adam Thorpe. Sipas poetes Elizabeth Rosner, kjo vepër zbulon njohuritë e theksuara të autorit rreth psikikës njerëzore dhe nuancës së saj esktreme. “Tema, personazhet, madje edhe vet drama është e strukturuar në atë mënyrë që vë në pah sabotimin e vetes sonë, aftësinë për të dashur dhe urryer, kreativitetin dhe shkatërrimin.”
“100 vjet vetmi” Gabriel García Márquez
Shumë prej tyre u përqendrua në atë se si kjo vepër ka ndihmuar që të krijojnë një pamje më të qartë globale. “Ishte mënyra se si bota për herë të parë e vë re Amerikën Latine”, thotë Oscar Contardo, duke iu referuar Makondos-qytetit në zemër të romanit. “Nuk ka rëndësi se a je kilian, argjentinas apo kolumbian, gjithmonë do të mbetesh një qytetar i Makondos për pjesën tjetër të botës.” “Ndryshon mundësinë e rrëfimit modern dhe I jep formë vetëdijes prej një pozicioni eurocentrik tek një pozicion më i globalizuar,”, thotë romancieri egjiptian Ahdaf Soueif. Një vepër që ndikoi botën me stilin e papërsëritshëm të autorit, që frymëzoi shkrimtarë nga e mbarë bota të gjurmojnë më shumë tek rrënjët dhe ta bëjnë atë pjesë të letërsisë botërore.
