04/11/2025
💬 Nói có văn hóa – Sống đẹp trên không gian mạng
-----------
🌿 “Lời nói chẳng mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau” – câu ca dao quen thuộc nhắc ta về giá trị của lời nói và văn hóa ứng xử. Nhưng trong thời đại công nghệ số, không ít bạn trẻ lại đang quên mất điều ấy. Trên mạng xã hội, chỉ với vài dòng bình luận hay một video ngắn, một số người đã vô tình hoặc cố ý phát ngôn lệch chuẩn: thô tục, miệt thị, bóp méo tiếng Việt, thậm chí xúc phạm người khác. Những hành vi tưởng chừng nhỏ ấy đang “ô nhiễm” không gian mạng và làm xấu đi hình ảnh con người Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế.
💬 Nhiều bạn trẻ tìm cách thể hiện cái “tôi” bằng ngôn từ biến tấu, lạ lẫm hoặc gây sốc để thu hút sự chú ý. Nhưng sự sáng tạo ấy, nếu không đặt trong khuôn khổ văn hóa, dễ biến thành “sáng tạo lệch lạc”. Đáng lo hơn, một số cá nhân, tổ chức thù địch còn lợi dụng sự thiếu hiểu biết của giới trẻ để gieo rắc quan điểm sai trái, kích động, xuyên tạc quyền tự do ngôn luận ở Việt Nam.
⚖️ Tự do ngôn luận là quyền chính đáng của mọi công dân, nhưng đó không phải quyền tuyệt đối. Mỗi lời nói, mỗi chia sẻ đều phải nằm trong khuôn khổ pháp luật và đạo đức xã hội. Ngay cả các quốc gia phát triển cũng quản lý chặt chẽ vấn đề này. Ở Trung Quốc, người dùng mạng phải đăng ký tài khoản thật và chịu trách nhiệm pháp lý cho mọi nội dung đăng tải. Liên minh châu Âu đã ban hành Đạo luật Dịch vụ số năm 2022, buộc các tập đoàn công nghệ như Meta, Google, Amazon phải ngăn chặn tin giả, phát ngôn thù hận. Như vậy, quản lý phát ngôn không phải là “hạn chế tự do”, mà là bảo vệ tự do ngôn luận đúng nghĩa – tự do trong khuôn khổ, văn minh và có trách nhiệm.
🇻🇳 Ở Việt Nam, có hơn 77 triệu người đang sử dụng mạng xã hội – chiếm gần 80% dân số. Hiến pháp năm 2013 khẳng định công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, nhưng việc thực hiện các quyền ấy phải theo quy định của pháp luật. Không ai được nhân danh “tự do” để đăng tải thông tin sai sự thật, bịa đặt, xúc phạm người khác hoặc đi ngược lại thuần phong mỹ tục. Mỗi người cần hiểu rằng, quyền tự do chỉ có ý nghĩa khi đi cùng trách nhiệm công dân.
📘 Để xây dựng không gian mạng lành mạnh, mỗi người trẻ hãy bắt đầu từ chính mình: cẩn trọng khi phát ngôn, kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ, không a dua, không lan truyền tin giả hay bình luận ác ý. Hãy nghiêm túc thực hiện Bộ Quy tắc ứng xử trên mạng xã hội (2021) do Bộ Thông tin và Truyền thông ban hành. Bộ quy tắc gồm 4 nguyên tắc cơ bản:
✨ Tuân thủ pháp luật;
✨ Ứng xử lành mạnh, có văn hóa;
✨ An toàn, bảo mật thông tin;
✨ Có trách nhiệm với bản thân và cộng đồng.
Người dùng nên dùng họ tên thật, bảo vệ tài khoản cá nhân, không dùng ngôn từ xúc phạm, không kích động chia rẽ vùng miền, tôn giáo hay giới tính; không phát tán nội dung phản cảm, bạo lực hay trái đạo đức xã hội.
🎓 Cùng với đó, nhà trường, tổ chức Đoàn – Hội và gia đình cần tăng cường giáo dục kỹ năng số, văn hóa ứng xử, giúp thanh thiếu niên biết chọn lọc và chia sẻ những điều tích cực. Mỗi bài viết, bình luận hay video đều là “tấm danh thiếp số” phản ánh nhân cách và hiểu biết của người đăng. Vì vậy, hãy cân nhắc kỹ trước khi bấm “đăng” hay “chia sẻ”.
🌺 Mạng xã hội là không gian mở, nơi cái tốt và cái xấu cùng tồn tại. Nếu mỗi người trẻ biết lan tỏa điều tốt, sẻ chia giá trị nhân văn, góp phần đẩy lùi phát ngôn độc hại thì không gian mạng sẽ trở nên trong sáng và đáng tin cậy hơn. Hãy “nói có văn hóa – chia sẻ có trách nhiệm – lan tỏa điều tử tế”. Đó chính là cách để thế hệ trẻ khẳng định bản lĩnh, trí tuệ và hình ảnh đẹp của thanh niên Việt Nam trong kỷ nguyên số.
💙 Mỗi dòng chữ, mỗi lời bình trên mạng đều có sức lan tỏa. Hãy để ngôn từ của chúng ta mang năng lượng tích cực, nuôi dưỡng lòng nhân ái và tự hào dân tộc. Khi giới trẻ Việt Nam biết dùng tiếng nói văn minh, chúng ta không chỉ bảo vệ văn hóa của mình mà còn góp phần làm cho “thế giới phẳng” trở nên đẹp hơn – một không gian mạng đậm đà bản sắc Việt, nhân văn và đầy niềm tin yêu.
