نشريه نون

07/12/2024

شعر هم می‌تواند مثل اقتصاد دچار بحران و تورم شود. چاپ بی‌رویه و بی‌پشتوانهٔ پول نشانهٔ بحران اقتصادیست. تولید بی رویهٔ شعر نشانگر بحران ادبیست. در این‌جا هدف من شعر و شاعر خاصی نیست؛ بل اشاره به یک وضعیت است که برایش نام می‌گذارم شاعر زیادی و شعر زیادی... ادامه این نبشته را به وب‌سایت نون بخوانید:

  خالد نویسا شعر هم می‌تواند مثل اقتصاد دچار بحران و تورم شود. چاپ بی‌رویه و بی‌پشتوانهٔ پول نشانهٔ بحران اقتصادیست. تولید بی رویهٔ شعر نشانگر بحران ادبیست. در این‌...

03/28/2024

روایت‌هایی از خاک و خون، عنوان فرعی کتاب « به مساحت قوطی گوگرد»، اثر عزیز نیکیار است. من این کتاب را در سفری که به تهران داشتم، از انتشارات امیری به دست آوردم و آن را در مسیر برگشت تا فرانسه خواندم. همان‌طوری که از عنوان فرعی این کتاب بر می‌آید، محتوای این کتاب را روایت‌های از جنگ، خون، درد، رنج و ویرانی مردمان سرزمین به نام افغانستان شکل می‌دهد که از جغرافیای به نام هلمند در این کشور نمونه برداری شده است. نمونه‌برداری به این معنا که در این کتاب تنها بخش کوچکی از جنایت‌های که در آن جغرافیا رخ داده است، بازگو و روایت شده است.

روایتی از خاک و خون؛نگاهی به کتاب به مساحت قوطی گوگرد

03/20/2024

اسلاوی ژیژک، فیلسوف مشهور اسلوونیایی که نظریه‌هایش همیشه چالش برانگیز بوده است، افغانستان پیش از استعمار شوروی را یکی از پر مداراترین کشورهای اسلامی می خواند. به عقیده او آنچه که باعث ظهور بنیادگرایی دینی در افغانستان گردید سیاست‌های قدرت‌های بزرگ دنیا و نظام سرمایه داری جهانی است. این دیدگاه کم‌و‌بیش دیدگاه معمول غربی‌ها از افغانستان بوده که ازین قرار است: در افغانستان همه چیز خوب بود و کشور رو به ترقی و پیشرفت می‌رفت؛ شوروی آمد و همه چیز دگرگون شد. آمریکا مجاهدین را تمویل کرد که بنام خدا و جهاد علیه کمونیسم بجنگند. بنیادگرایی دینی از مدرسه‌هایی که در مرز پاکستان با پول امریکا مجاهد می پروردند، آغاز شد...ادامه مطلب را در وب‌سایت نون بخوانید

طالبان محصول سیاست‌های غرب در منطقه

11/13/2023

ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده است. در این سلسله مصاحبه‌ها این‌بار با آقای کاظم حمیدی‌رسا روزنامه‌نگار، نویسنده و مسوول نشراتی مرکز معلوماتی دانشگاه کابل در باره‌ی وضعیت ادبیات و ادبیات کودک گفت‌وگویی انجام دادیم. رسا سال‌هاست که در بخش نوشتن، چاپ و نشر کتاب در افغانستان می‌نویسد و کار می‌کند. این مصاحبه را در وب‌سایت نون بخوانید.

  ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده ...

11/10/2023

ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده است. در این سلسله مصاحبه‌ها این‌بار با آقای کاظم حمیدی‌رسا روزنامه‌نگار، نویسنده و مسوول نشراتی مرکز معلوماتی دانشگاه کابل در باره‌ی وضعیت ادبیات و ادبیات کودک گفت‌وگوی انجام دادیم. رسا سال‌هاست که در بخش نوشتن، چاپ و نشر کتاب در افغانستان می‌نویسد و کار می‌کند. ادامه این گفت‌وگو را در سایت نون بخوانید:

  ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده ...

11/09/2023

ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده است. در این سلسله مصاحبه‌ها این‌بار با آقای کاظم حمیدی‌رسا روزنامه‌نگار، نویسنده و مسوول نشراتی مرکز معلوماتی دانشگاه کابل در باره‌ی وضعیت ادبیات و ادبیات کودک گفت‌وگوی انجام دادیم. رسا سال‌هاست که در بخش نوشتن، چاپ و نشر کتاب در افغانستان می‌نویسد و کار می‌کند. ادامه این گفت‌وگو را در وب‌سایت نون بخوایند

  ادبیات در افغانستان به ویژه ادبیات کودک و نوجوانان، مانند بسیاری از ژانرهای هنری – ادبی دیگر در این کشور تحت تاثیر فراز و نشیب روی‌دادهای تاریخی و حتا فرهنگی بوده ...

10/12/2023

پیدایش فن‌آوری‌ و رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی، نوع تازه‌ای از روابط بین فردی را در جوامع انسانی به وجود آورد که بر پایه مشارکت‌ همه‌گانی بنا شده‌ است. شبکه‌‌های اجتماعی، به عنوان فضاهایی در دنیای مجازی که برای ارتباط میان افراد مختلف، با سطوح گوناگون دست‌رسی به وجود آمده‌اند. ایجاد ارتباطات جمعی و میان فردی، تشکیل اجتماعات سایبری، اطلاع‌رسانی، تبادل اطلاعات و نظرات از شناخته‌شده‌‌ترین کارکردهای این فضاها هستند...

  محمد رضا پارسا پیدایش فن‌آوری‌ و رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی، نوع تازه‌ای از روابط بین فردی را در جوامع انسانی به وجود آورد که بر پایه مشارکت‌ همه‌گانی بنا شد...

10/09/2023

This interview was recorded at the Afghanistan Center at Kabul University (ACKU) before the collapse of the Republican government in 2021. Our colleague, Mr. Kazim Hamidi Rasa, engaged in a lengthy conversation with Professor Mills about the Persian cultural heritage of Afghanistan, and her remarkable work on the country’s oral history and folklore.

The special qualities of Afghanistan folklore are like the special flavors of Afghanistan cuisine in the mouth when it is well prepared from local ingredients: Mills Hint: This interview was recorded at the Afghanistan Center at Kabul University (ACKU) before the collapse of the Republican governmen...

08/16/2023

صبح ۱۵ آگیست۲۰۲۱ به دفتر کارم می‌رفتم، حال وهوای کابل نگران کننده بود. چشم‌ام به پرچم‌های پاره‌پاره‌ای خیابان دارالامان که برای جشن استقلال شهرداری کابل نصب کرده بود افتاد که پیش از برگزاری جشن تکه پاره و آشفته شده بودند.

صبح آن روز به خاطر کار و دیدن همکاران قبلی‌ام به دفتر پروژه‌های تعلیمی بی بی سی رفته بودم. در آنجا با همکاران قبلی‌ام در مورد نگرانی‌ها و آمدن طالبان بحث‌های زیادی داشتیم. هنگام بر آمدن از دفتر بی بی سی، وضعیت جاده‌های کابل وهمناک وعجیب به نظر می‌آمد... ادامه یادداشت را به سایت نون بخوانید

محمد رضا پارسا آواره شدیم صبح ۱۵ آگیست۲۰۲۱ به دفتر کارم می‌رفتم، حال وهوای کابل نگران کننده بود. چشم‌ام به پرچم‌های پاره‌پاره‌ای خیابان دارالامان که برای جشن است....

06/05/2023

من فکر می‌کنم چنان‌چه فیلسوف عصر ما می‌گوید: انسان محکوم به آزادی است، اما اگر آزادی توأم با شکلی از اراده و آگاهی رهای‌بخش نباشد منجر به استبداد خواهد شد. یعنی مهم است که نخست بپرسیم آزادی برای چه گروهی؟ در چه متنی و به نفع چه کسانی؟ چنان‌چه در وضعیت مسلط جهان در قالب نظام‌های سرمایه‌داری، نظامی‌گری و ارتجاعی معنای تلویحی آزادی بیان، اندیشه و اراده‌ی استقرار استبداد سیستماتیک و سرکوب ساختاری در قبال اقشار و گروه‌های اجتماعی مشخص است. مراد از آزادی اگر اراده‌ی معطوف به‌سود و سودای طبقه‌ی حاکم و اقلیت مشخص در قدرت باشد نام دیگر ارتجاع و استبداد و اختناق است. با این‌حال نباید و نمی‌توان درباره‌ی مصداق‌های این مفاهیم سیاه و سفید نظر داد. اگر متهم به‌ خوشبینی نشوم، حتا در حضور طالبان در قدرت نیز امید جرقه‌خوردن یک تحول عمیق موجود است. به‌باور من آزادی همان بارقه‌ی امید است که جایی در تاریک‌ترین و حادترین واقعیت‌های عینی از این دست جرقه می‌خورد. چنان‌چه در محاصره‌ی تمام‌قد فاجعه، جنایت و مصیبت جمعی و در دل این تباهی، امید در امکان آگاهی متجلی شده است. امکان تأمل و تردید در آن‌چه طالبان و حامیان آنان به‌زور به عنوان دستگاه حقیقت تحمیل‌اش کرده‌اند. طالبان و حامیان آنان قبل از اعلام حضور در میدان سیاست و قدرت با رعب و وحشتی که از رهگذر جنایات خشونت‌بار خود را نیروی بومی و مشروع مبارزه در برابر استعمار معرفی می‌کردند. اینک این فرصت با تمام هزینه‌های سنگین جانی و روانی و انسانی به‌دست آمد که اصالت و ماهیت این گروه به مردم و خاصه تاریخ ثابت و مستند شود. برای خواندن کامل این مصاحبه روی لینک وب‌سایت کلیک کنید:

05/24/2023

خانم بهار سهیلی در مقاله‌ای با عنوان «در پاسخ به نقد آقای پرویز شورش» که در نشریه‌ی وزین نون منتشر شده است، به نقد و بررسی سرمایه‌داری در افغانستان پرداخته است. من از خانم سهیلی گرامی بابت نوشتن این نقد، قدردانی و سپاس‌گزاری می‌کنم. خانم بهار در این مقاله، مناسبات جامعه‌ی افغانستان را چیزی شبیه «فئودالیسم» می‌بیند. در این‌باره، نکاتی را به اختصار مطرح می‌کنم. سرمایه‌داری چیست؟ از منظر اقتصاد سیاسی و به‌صورت مختصر، سرمایه‌داری مالکیت بر ابزار تولید و هرآن‌چه که تولید سود و سوداندوزی را به‌میان بیاورد و با چرخش پول سبب تولید سرمایه شود، تعریف می‌شود. به بیان دیگر: «در جامعه‌ی سرمايه‌داری ھر محصولی كالا محسوب مي‌شود. علاوه بر وسايل توليد و محصولات مصرفی، خود نيروی كار انسانی نيز تبديل به كالا مي‌شود. در اين حال، ثروت اجتماعی به‌صورت یک انباشت عظيم كالا در مي‌آيد؛ كالا شكل پايه‌ای (سلولی) اقتصاد سرمايه‌داری را تشکیل می‌دهد.»_ [۱] خانم بهار در مقاله‌اش نوشته است: «سنت مردسالاری در جامعه‌ی افغانستان چنان هژمونیک و همه‌گیر شده است که دو‌ دهه حضور آمریکا هم هیچ امکانی برای تزریق سرمایه‌داری به جامعه‌ی ما را مهیا و ممکن نساخت. کشور ما یک جامعه‌ی سرمایه‌داری نه بل چیزی شبیه فئودالیسم است.» مناسبات سرمایه‌داری در افغانستان از دوره‌ی حاکمیت محمد نادرشاه به میان می‌آید. عبدالمجید زابلی که بعدها وزیر اقتصاد نادرشاه نیز می‌شود و مغز متفکر سیاست‌های اقتصادی نادر هم است، در یادداشت‌هایش تبارزهای سرمایه‌دارانه را به روشنی در آن زمان توضیح می‌دهد... ادامه یادداشت را در وب‌سایت نون بخوانید:

  پرویز شورش خانم بهار سهیلی در مقاله‌ای با عنوان «در پاسخ به نقد آقای پرویز شورش» که در نشریه‌ی وزین نون منتشر شده است، به نقد و بررسی سرمایه‌داری در افغانستان پرد....

05/21/2023

پیش از پرداختن به این نقد، باید بگویم که بازگشت به اصل روشنگری با استفاده از هنر نویسندگی و نقد سالم مرا به وجد آورده است. این پیشگامی را-پس از غیاب یک‌دهه‌ای فرهنگ نقد در کشور-ابتدا به آقای شورش عزیز و سپس به نشریه‌ی نون تبریک و تهنیت می‌گویم. حال من پس از خواندن متن شبیه کوری بود که برای نخستین‌بار نوری در مسیر راه می‌بیند!

05/21/2023

فروغ فرخزاد، شاعر معاصر و نامی ایران هنگامی‌که شعر «گناه» را سروده بود، مورد سنگسار ادبی تعداد شاعران و نویسندگان ایران قرار گرفته بود. جرم او به‌عنوان یک زن سنگین و ننگین بود، چرا که او از تابوها عبور کرده، عریان و بی‌پرده سخن گفته بود. :”گنه کردم گناه پر ز لذت در آغوشی که گرم و آتشین بود گنه کردم میان بازوانی که داغ و کینه‌جوی و آهنین بود.” فرض کنید چنین شعری را یک مرد می‌سرود، آیا چنان‌که این شعر در آن زمان «غوغا» به پا کرده بود، حاشیه‌ساز و مسئله‌ساز می‌شد؟ بدون شک که نه. فروغ چون یک زن بود، باعث به میان آمدن چنین غوغایی شده بود. این یادآوری را به‌خاطر این‌جا آوردم که خانم بهار سهیلی به تازگی با انتشار چند عکس از پاهای برهنه‌اش در فیسبوک مورد سنگسار و بی‌احترامی از جانب جماعتی -به قول خودش- «آلت به دست» قرار گرفت.خانم بهار سهیلی در واکنش به این وضعیت، یادداشی با عنوان «سفسطه‌ی عفت و روایت تن» نوشته است و به ریشه‌های این «نگاه» ستمگرانه‌ی «مردانه» علیه زنان پرداخته است. اگر از دیگاه صرفا «فمینیستی» به جمع‌بندی یادداشت خانم سهیلی بپردازیم، می‌توان گفت به ریشه‌های ستم بر زنان، در جامعه‌ی مردسالار و «دین‌خو» به خوبی پرداخته شده است. ولی در این یادداشت یک بخش از«علت بزرگ» ستم بر زنان تذکر داده نشده است، یا هم آگاهانه انکار شده است. این علت بزرگ «سرمایه‌داری» است. در کنار عامل‌های دینی و شاخصه‌های جامعه‌ی مردسالار، نظام خون‌خوار سرمایه‌داری را نمی‌توان نادیده گرفت... .

  پرویز شورش فروغ فرخزاد، شاعر معاصر و نامی ایران هنگامی‌که شعر «گناه» را سروده بود، مورد سنگسار ادبی تعداد شاعران و نویسندگان ایران قرار گرفته بود. جرم او به‌عنوان...

05/19/2023

هیچ‌وقت ساختاری ایجاد نشده که مردان را برای نداشتن روسری یا چادر شلاق زده باشد، هیچ زنی همسرش را به دلیل بدحجابی طلاق نداده، هیچ خواهری سر برادرش را برای دوست داشتن دختری نبریده، هیچ مادری برای انتخاب سبک متفاوت زندگی پسرش او را عاق و ترد نکرده است و هیچ پدری برای پوشیدن لباس‌های آزاد نقشه‌ی مرگ فرزند پسرش را نکشیده است. بنابراین حق بر تن و اختیار و انتخاب مردان هرگز موضوع بحث و جدل نهاد خانواده و دولت به‌شمار نرفته است. اما اگر زن باشید؛ هزاران مرد با الفاظی رکیک و زننده در قالب کلمه خودشان را به بدن شما می‌مالند، آلت خود را به زور درون‌تان فرومی‌کنند و با تف و لعنت بر شما و خاندان‌تان خواستار کشتن‌تان خواهند شد، چرا که از نظر آن‌ها این تصویر هولناک‌ترین و دهشت‌افکنانه‌ترین رویداد تاریخ در کشور تحت سلطه‌ی مردان به‌شدت «مسلمان و باغیرت» است. چطور ممکن است زنی بتواند با آن‌همه تبلیغ اسلامی-افغانی و نهادینه ساختن بدن زن به عنوان ملکیت شخصی و مزرعه‌ی کشت مردان و انواع مراقبت و ممنوعیت؛ جرات کند، درست زمانی‌که برنامه‌ و آرمان سیاسی- مذهبی طالبان پس از یک قرن رویارویی مدرنیته و سنت‌گرایی در نهایت به ثمر نشسته است؛ در برابر همه‌گیرشدن چادری، خانه‌نشینی و حذف کامل زن از اجتماع مردان دلیر، عکس پاهای برهنه‌اش را در فضای مجازی عمومی سازد و حرف از حق بر تن زند؟ ادامه این یادداشت را در وب‌سایت نون بخوانید:

  بهار سهیلی فکر کنید یک روز درحالی‌که فضای مجازی را زیر و رو می‌کنید، به پاهای برهنه‌‌ی مردی برمی‌خورید که از حق بر تن و کنترل و اقتدار کامل بدنش نوشته است. واکنش ش...

05/14/2023

قرار است نشریه‌ی نون سلسله گفت‌وگو‌هایی را با اصحاب خرد، کنش‌گران اجتماعی، فعالان فکری-فرهنگی داشته باشد. در این نوبت گفت‌وگویی داریم با زهرا موسوی؛ روزنامه‌نگار، نویسنده و کنش‌گر حوزه‌ی مطالعات زنان‌. زهرا موسوی سال‌هاست که برای مطالبات و حقوق انسانی زنان آگاهانه مبارزه می‌کند. او شناخت دقیق از وضعیت و مناسبات اجتماعی افغانستان دارد. بیش‌ترین کار او در حوزه‌ی رسانه‌ها در بخش‌های مدیریتی، تولید و اجرا بوده است. او‌ از سال ۲۰۱۵ میلادی به‌عنوان پناهنده‌ی‌ سیاسی ساکن آلمان است و علاوه بر فعالیت‌ در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری آزاد به انجام پژوهش‌های اجتماعی نیز مشغول است. تمرکز‌ وی‌ در حوزه‌ی مطالعات زنان، جنسیت و مسایل محیط زیستی است. در این گفت‌وگو نگاهی داریم به وضعیت زنان در افغانستان و ستمی که از سوی حکومت توتالیتر طالبان بر زنان مستولی است. بخش نخست این گفت‌وگو را در ویب‌‌سایت نون بخوانید:

قرار است نشریه نون سلسله مصاحبه‌هایی را با اصحاب خرد، کنشگران اجتماعی، فعالان فکری-فرهنگی داشته باشد. در این نوبت گپ و گفتی داریم با زهرا موسوی، روزنامه‌نگار، نویس....

04/24/2023

روزگار تیره‌وتار زنان افغانستان در شرایط امروز بر کسی پوشیده نیست، از روزگاری که نظام جمهوریت فروپاشید و مردم افغانستان به ويژه زنان این کشور که رویاهایی بلندی در سر می‌پروندانند تا بدون نگاه جنسیتی دو شادوش مردان این کشور، برای کشورشان و آینده‌شان تقلا نمایند؛ اما در ۱۵ اگیست سال ۲۰۲۱ برگۀ سرنوشت همه وارونه شد، با سقوط نظام جمهوری و برگشت امارت طالبان در جامعه‌ی افغانستان تحولات عمیق و بنیادین پدیدار گشت... ادامه نبشته در وب‌سایت

محمد رضا پارسا؛ روزنامه نگار روزگار تیره‌وتار زنان افغانستان در شرایط امروز بر کسی پوشیده نیست، از روزگاری که نظام جمهوریت فروپاشید و مردم افغانستان به ويژه زنان ا....

04/14/2023

رئالیسم سرمایه تکثیرکنندۀ اصلی انواع گوناگون فاشیسم در قالب گفتمان‌های متنوع در سطح جهان است. فوکو در پیشگفتارش بر کتاب ضدادیپ، فرامینی را ذیل عنوان «درآمدی بر زندگی غیرفاشیستی» بیان کرده که به گفتۀ پاسکوچی، به مثابه ده فرمان[۱] عشق سیاسی عمل می‌کنند:

  میشل فوکو ترجمۀ عتیق اروند برگرفته از کتاب مدینه‌العشق رئالیسم سرمایه تکثیرکنندۀ اصلی انواع گوناگون فاشیسم در قالب گفتمان‌های متنوع در سطح جهان است. فوکو در پیشگ...

03/06/2023

  نویسنده‌گان: کفایت حمیدی استاد دانشگاه لاپیزیک و ابومسلم خراسانی پژوهشگر دانشگاه لایپزیک در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ بنیاد فولکس آلمان یک نهاد غیر انتفاعی برای ارتقاء پژوه....

03/06/2023

در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ بنیاد فولکس آلمان یک نهاد غیر انتفاعی برای ارتقاء پژوهش‌های اجتماعی با همکاری دانشگاه لایپزیک برنامه‌ای را روی دست گرفته است که در آن زمنیه‌های پژوهش برای شش پژوهشگر افغانستانی را مساعد می‌کنند تا در مورد سیستم رسانه‌‌ای (Media system) افغانستان در بیست سال گذشته تحقیقات خود را به سرانجام برسانند. محور اصلی این برنامه که سرپرستی آن را دکتر کفایت الله حمیدی استاد دانشگاه لایپزیک (Leipzig University) بر عهده دارد، به این مهم می‌پردازد که فروپاشی افغانستان در تابستان ۲۰۲۱ و ساختار شکننده‌ا‌ی حوزه عمومی (sphere Public) و رسانه‌ها (Media) چی رابطه با هم داشتند و چطور برایند آن، روند سقوط افغانستان را تسریع بخشید؟ دولت‌های شکننده (fragile state)، حوزه عمومی، رسانه‌های جمعی ( Mass media) و فروپاشی افغانستان از محورهای اصلی در این برنامه پژوهشی است... ادامه یادداشت را در وب‌سایت نون بخوانید:

  نویسنده‌گان: کفایت حمیدی استاد دانشگاه لاپیزیک و ابومسلم خراسانی پژوهشگر دانشگاه لایپزیک در سال ۲۰۲۲- ۲۰۲۳ بنیاد فولکس آلمان یک نهاد غیر انتفاعی برای ارتقاء پژوه....

03/06/2023

شاید سال ۱۳۴۱ خورشیدی بود. جمعی از هنرمندان موسیقی برای اجرای کنسرت به تاجیکستان دعوت شده بودند. نمی‌خواست دستانش خالی باشند. آرزو داشت آهنگ تازهٔ با خود به ارمغان ببرد. می‌خواست سوغاتی با خود ببرد که نشانی بوی جوی مولیان از آن به مشام آید. مدتی می‌شد که با فضل‌احمد نینواز آشنا شده بود. می‌دانست نینواز سرشار از میلودی‌های تازه است. به سراغ خالق پرشور میلودی‌ها رفت. در قلعهٔ فتح‌الله بود با نامزد خود عالیه. هنوز ازدواج نکرده بودند. گِلکاری داشتند. به نینواز گفت که آهنگی تازه می‌خواهد. در شب‌نشینی‌ها بار بار شنیده بود که نینواز این آهنگ خود را می‌خواند:

«بیا بریم قالین ببافیم.» به او گفت، همین آهنگ او را می‌خواهد و آرزو دارد برای انترهٔ آهنگ اشعار نو و متناسب با آستایی آهنگ ساخته شوند. وقتی پیاده به سوی خانه عالیه برای نان چاشت روان شدند، نینواز به یکباره در جستجوی قلم و کاغذ شد. هیچ‌کدام با خود نداشتند. گفت هر مصراع را یکی به خاطر بسپارد. نمی‌شد. سه نفر بودند و دوبیتی چهار مصراع داشت. کاغذپارهْ را از زمین برداشت و با قلم‌ابروی عالیه شروع کرد به نوشتن دوبیتی‌های که همان لحظه می‌ساخت. خانه که رسیدند چهار دوبیتی برای آهنگ آماده شده بودند. به این ترتیب آهنگی که شصت سال پس از ساختن آن هنوز شهرت دارد، تکمیل شد. چند روزی تمرین کردند و اولین بار در یک کنسرت در شهر دوشنبه در یک پارک بزرگ در حضور شاید چهار پنج هزار شنونده این آهنگ را اجرا کرد... ادامه‌ی این یادداشت خواندنی را در وب‌سایت نون بخوانید:

یما ناشر یکمنش بیا بریم قالین ببافیم شاید سال ۱۳۴۱ خورشیدی بود. جمعی از هنرمندان موسیقی برای اجرای کنسرت به تاجیکستان دعوت شده بودند. نمی‌خواست دستانش خالی باشند. آر...

02/21/2023

در بخش «عشق جنسی و ناموس» دیدیم که ماترون سویۀ دیگری از عشق جنسی را که ناشی از جلوه‌های ظاهری و زیبایی‌ست، تفسیر می‌کند. اتفاقی که در ذهن رخ می‌دهد این است که در جریان کنش جنسی، محرک‌های دیداری به محرک‌های لمسی منتهی می‌شود. بنابراین برای تحریک جنسی، دست‌کم در ابتداء نیازی به اتصال لمسی نیست؛ چرا که بدن پیشاپیش با محرک‌های دیداری تحریک می‌شود. پس برای تحریک بدن باید محرک‌های جنسی دیداری را ایجاد کرد. به بیان ساده، بدن با ایماژهای متنوع جنسی در بیرون می‌تواند تحریک شود. باید تذکر داد که این صرفاً محرک‌های دیداری نیستند که مایۀ تحریک جنسی‌اند، صداها، متون اروتیک (قطعات، داستان کوتاه، رمان، شعر) و حتی برخی از عطرها و پارچه‌ها هم می‌توانند چنین کنند؛ منتها آنچه که برای اسپینوزا و ماترون مهم است، نه نوعیت محرک که ایماژی‌ست که در ذهن ساخته می‌شود. مسئلۀ اصلی این است که ایماژهای جنسی در ذهن می‌توانند بدون حضور ابژۀ بیرونی (معشوق جنسی) ایجاد شوند. اما تأکید ماترون بر محرک‌های دیداری به دلیل شیوع پورنوگرافی در جهان است. ضمن آن‌که پس از محرک‌های لمسی، محرک‌های دیداری در برانگیختن میل جنسی بیشترین تأثیر را دارند... ادامه این یادداشت را در وب‌سایت نون بخوانید:

عتیق اروند در بخش «عشق جنسی و ناموس» دیدیم که ماترون سویۀ دیگری از عشق جنسی را که ناشی از جلوه‌های ظاهری و زیبایی‌ست، تفسیر می‌کند. اتفاقی که در ذهن رخ می‌دهد این اس...

01/26/2023

همان‌طور که در بخش «دولتی در دولت» مشاهده کردیم، اسپینوزا ایدئولوژی انسان‌بنیادی را به طور کل (انسان معیار همه‌چیز است)[۱] و انسان‌انگاری دینی را به طور خاص مورد نقد قرار می‌دهد؛ همچنین در عنوان «ذیل» بخش نخست کتاب اخلاق، به همراه انسان‌انگاری به غایت‌گرایی دینی نیز حمله می‌کند. در این تأمل، می‌کوشیم نقد اسپینوزا را با مثال‌هایی از باورهای عامیانه و دینی، ساده‌سازی کنیم. غایت‌گرایی دینی را می‌توان با تساهل چنین خلاصه کرد که: باوری‌ست مبتنی بر این اصل که در همه چیز غایتی نهفته است و در «خلق» یا «آفرینش» یا «پیدایی» هر چیزی هدف و «حکمتی» در کار بوده است. انسان‌انگاری[۲] نیز همان‌طور که از نامش پیداست، بالکل با انسان‌گرایی[۳] متفاوت است. با این‌که انسان‌انگاری در نقد ادیان بیشتر وجهی منفی دارد، اما در ادبیات و نقاشی مدرن فرمی ایجابی به خود گرفته است. انسان‌انگاری دینی یعنی باور به این‌که می‌توان هویت‌های مقدس یا مذهبی را بر پایۀ تحلیل و همسان‌پنداری و هم‌خوانی اوصاف و مقام بشری شناسایی کرد. ‌پیش از این‌که مثال‌هایمان را ارائه کنیم، ابتدا سه پرسش مهم اسپینوزا را که در «ذیل نخست» آمده، مطرح می‌کنیم و سپس پس از ارائۀ مثال‌ها به پاسخ‌های اسپینوزایی باز خواهیم گشت:

  عتیق اروند همان‌طور که در بخش «دولتی در دولت» مشاهده کردیم، اسپینوزا ایدئولوژی انسان‌بنیادی را به طور کل (انسان معیار همه‌چیز است)[۱] و انسان‌انگاری دینی را به طو...

01/17/2023

پاره‌ای از متن" ما مکان را دریافته بودیم، حتی مکان‌های گوناگون را از زوایای گوناگون می‌دیدیم، اما درکی از فضا نداشتیم. جزئی‌نگر بودیم و اشیاء و سرستون‌ها و نقش فرش‌ها را با جزئیاتش نقاشی می‌کردیم، اما قدرت نظاره از بالا از جایگاه خداوندی بر چیزها را نداشتیم. و چون از این قدرت خدایی محروم بودیم نمی‌توانستیم نظم چیزها را برهم زنیم. تمام هم‌وغم‌مان تقلید از یکدیگر بود؛ تقلید به هدف ترسیم دقیق انتظام چیزها..." صورت مکمل این نوشته ارزشمند را در وب‌سایت نون بخوانید:

  عتیق اروند در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم، یکی از دغدغه‌های مهم نقاشان غربی، غلبه بر «توهم فضا» بود؛ میراثی که از رنسانس برجای مانده بود و با این‌که سپیده‌....

01/13/2023

دوست من از شما می‌خواهم که در نظر بگیرید که انسان‌ها خلق نشده‌اند، بلکه صرفاً به وجود آمده‌اند و بدن آن‌ها قبلاً وجود داشته، هرچند به شکل دیگری اندام گرفته است... برای خوانش نامه‌نگاری اسپینوزا و اولدنبرگ به سایت نون مراجعه کنید:

  ترجمۀ عتیق اروند نامۀ ۳ هنری اولدنبرگ به محترم B. D. S جناب عالی، ای عزیزترین دوست؛ نامۀ بسیار آموزندۀ شما را دریافت کردم و آن را با کمال میل خواندم. من سبک هندسی شما را...

01/11/2023

آنچه در پی می‌آید، به واسطۀ یک آزمایش فکری[۲] حاصل شده است. معروف است که مارکس با اسپینوزا آشنا بود. در واقع، او تمام عبارات TTP[3] (رسالۀ الهی ـ سیاسی) را در دفترش دست‌نویسی کرد. بر اهمیت این واقعیت و دامنۀ تأثیر اسپینوزا بر اندیشۀ مارکس کمتر روشنی انداخته شده است.[۴] هدف این آزمایش در اینجا، اغراق عمدی در میزان این تأثیر است: برای فکرکردن به برخی از پیامدهای احتمالی قراردادن اسپینوزا در مرکز کوشش‌های... ادامه این نبشته را در وب‌سایت نون بخوانید:

آنچه در پی می‌آید، به واسطۀ یک آزمایش فکری[2] حاصل شده است. معروف است که مارکس با اسپینوزا آشنا بود. در واقع، او تمام عبارات TTP[3] (رسالۀ الهی ـ سیاسی) را در دفترش دست‌نوی...

01/10/2023

جناب محترم، دوست عزیز؛

وقتی که همین چند وقت پیش از شما در خلوتگاه‌تان در رینس‌بورخ[۳] دیدن کردم، ترک‌کردن‌تان برایم بسیار دشوار بود؛ طوری که اکنون که به انگلستان برگشته‌ام، شتاب دارم تا آنجا که ممکن است ـ حتی اگر تنها از طریق مکاتبه میسر باشد ـ با شما یکجا شوم. معرفت از چیزهای بااهمیت و ماندگار، همراه با مهربانی و بخشندگی (که همۀ این‌ها را طبیعت و سختکوشی خودتان به وفور به شما ارزانی داشته)، چنان مسحورکننده‌اند که باید عشق هر انسان شریفی را که آموخته که آزاده[۴] باشد به خود جلب کند. پس بیایید جناب عالی، در یک دوستی بی‌ریا به‌هم بپیوندیم و این دوستی را با پشتکار و هر نوع خیرخواهی و خدمتی پرورش دهیم. بر آنچه که من ـ با [وجود] ضعفم ـ می‌توانم ارائه دهم، شما ممکن است ملاحظه داشته باشید. [فقط] اجازه دهید از مواهب ذهنی‌ای که دارا هستید سهمی بخواهم، زیرا این کار بی‌آن‌که به شما آسیبی برساند، امکان‌پذیر است... ادامه این نامه را در وب‌سایت نون بخوانید:

11/02/2022

د ځوان نسل تر ټولو مهمه دنده د سياست ژغورل او په بله خوا د سیاست اړول دي. سیاست له خپله اصلیت جلااو يرغمل شوی.

موږ بي شماره سیاست کونکي لرو او دوي بي له سياسي زده کړو سیاست کوي. د دوي په منځ کي د سياسي انديښمند پیدا کول اسانه کار نه دی. په افغانستان کي بي له سياسي زده کړو سیاست شوی او کیږي. دا نه يوازي د نن، د پرون ستونزه هم وه او د نږدي راتلونکي ستونزه به هم وی. دا بي شماره سیاست کونکي په سياست کي په ټولنيزي او فکري پشتوانه پسي نه ګرزۍ او اهمیت نه ورکوي. دوي د سیاست په فلسفی اوعلمي محتوا فکر نه کوي او نه ورباندي پوهيږي. دوي له سياسي مفهومونو( دولت، حکومت، ملت، ملي وحدت، حاکمیت، مخالفت، دوښمني … سره ډیربد او ناسم چلند کوي او په خاي يي نه استعمالوي. د دوي د سياست کولو پشتوانه زور، ثروت، میراث او بيګانه پالني دي. دوي په سیاست کي له تفاهم، ديالوګ، مصالحي کولو بيګانه دي... .

دستگیر روشنیالی د ځوان نسل تر ټولو مهمه دنده د سياست ژغورل او په بله خوا د سیاست اړول دي. سیاست له خپله اصلیت جلااو يرغمل شوی. موږ بي شماره سیاست کونکي لرو او دوي بي له ....

10/27/2022

دستگیر روشنیالی دولت له قوم، نژاد، مذهب یو خپلواک سياسي جوړښت دیل، که دولت نژادي وی په ټولنه کي نژادي تبعیض ته، که قومي وي قومي تبعیض ته او که مذهبي وي مذهبی تبعیض ته ....