Kovidanam Vani

Kovidanam Vani Media, entertainment, and holistic lifestyle company dedicated to Sanatana Dharma. Kovidanam Vani is owned and operated by Rays, LLC.

अस्ति कोविदानम वाणी सनातनधर्म समर्पिता स्वाश्रित मीडियामनोरञ्जनसमग्रजीवनशैलीच संस्था । अस्य रुचयः सन्ति वेदाः आगमाः पुराणाः इतिहासौ शास्त्राः विविधाः आदिवासीप्रथाः च इत्यादि परस्परं सम्बद्धाः अफगानिस्तान पाकिस्तान नेपाल चीन(तिब्बत) भूटान भारतम् बाङ्गलादेश म्यांमार मालदीव श्रीलङ्का च राष्ट्रेषु विस्तृतस्य क्षेत्रस्य भारतवर्षस्य देशीयाः परम्पराः । संस्थायाः दर्शनम् अस्ति यत् एताः परम्पराः प्राणयुतज

्ञानभण्डाराः सन्ति एतेषां परम्पराणां सम्यक् व्याख्या अस्ति एतेषां परम्पराणां जनाणाम् साधकाणाम् च व्याख्या एतेषु परम्परासु निहितं प्रज्ञा विश्वसमृद्ध्यर्थं शान्तिं च अत्यावश्यकम् च इति। कोविदानाम् वाण्याः स्वामी प्रचालकः च रेस् एल् एल् सी अस्ति।

Kovidanam Vani is an independent media, entertainment, and holistic lifestyle company dedicated to Sanatana Dharma. Its interests include the intertwined traditions of Vedas, Agamas, Puranas, Itihasas, Shastras, and various tribal practices that are indigenous to Bharatavarsha, a region which spans the countries of Afghanistan, Pakistan, Nepal, China (Tibet), Bhutan, India, Bangladesh, Myanmar, Maldives, and Sri Lanka. The company's philosophy is that these traditions are living knowledge repositories, that the correct interpretation of these traditions is that of their respective insiders and practitioners, and that the wisdom inherent in these traditions is essential for world prosperity and peace.

The Science of Arun̻apras̰na: Cosmology to Quantum PhysicsSitaram Ayyagari In R̰gved̾a 10.158 Su͆kt̾a, R̰s͚i Caks͚u So̾r...
06/29/2022

The Science of Arun̻apras̰na: Cosmology to Quantum Physics
Sitaram Ayyagari

In R̰gved̾a 10.158 Su͆kt̾a, R̰s͚i Caks͚u So̾rya beseeches Su͆rya D̾evat̾a͆ for eyes to correctly see and understand our world. There is no doubt we need that kind of clarity for understanding our beautiful yet bewildering universe, especially when we as observers are interacting intimately with what we are observing. Scientists understand this complexity and are continuously attempting to internalize the external variables in their models, but there is still a vast ground to cover. Like the scientists, Mi͆ma͆˙saka͆s are firmly grounded in physical reality. They do accept the science’s Prat̾yaks͚a and Anuma͆na, but when it comes to D̰̾arma, they rely only on their solid exegesis of the Ved̾a and embody it through Ved̾a’s mandated ritualistic way of life. In fact, in the discussion on Apu͆rva, the Mi͆ma͆˙saka͆s say that only when Prat̾yaks͚a and Anuma͆na do not show a physical benefit of an action enjoined by the Ved̾a should one ascribe that to Apu͆rva. In this interesting succinct work of practical significance, the author outlines the science of the Ved̾a along those lines. It is essential to note the preposition “of” in the title of the book. The title is “The Science of Arun̻apras̰na:” and not “The Science in Arun̻apras̰na:.” This is not just the view of the Mi͆ma͆˙saka͆s alone. World over most ethnic-religious systems embody this perspective in their own unique way. Deist, nature worshipper, and the father of the American independence movement, Thomas Paine, in one of his most famous works, “The Age of Reason” said, “It is from the study of the true theology that all our knowledge of science is derived, and it is from that knowledge that all the arts have originated.” The author’s goal in this work is to foster collaboration amongst the Mi͆ma͆˙saka͆s, other Ved̾a scholars, scientists, and engineers to understand the science of Ved̾a for everyone’s benefit. In fact, the subject matter is such that it demands this kind of cooperation. It is helpful in this context to quote Ra͆ja͆ R̰t̾uparn̻a, from Maha͆b̰a͆rat̾a 3.7.72.8. R̰t̾uparn̻a, before demonstrating his statistical estimation skills says to Ba͆huka his charioteer, who is none other than great Nala Maha͆ra͆ja. “Sarva: Sarvȧ Na Ja͆na͆t̾i Sarvajn͚o̺ Na͆st̾i Kas̰cana । Ne̾kat̾ra Parinis͚t̰a͆st̾i Jn͚a͆nasya Purus͚e Kacit̾ ।।“ Everyone does not know everything. There is no one who knows it all, and so complete knowledge is never established in any one person. This book is an excellent resource for academicians looking for new avenues of research especially considering today’s world of interdisciplinary studies. Its lucid style combined with structured presentation makes it a wonderful book for students of all ages from middle schoolers to graduate students. For the lay readers, it sheds clarity on various scientific concepts while offering a deeper understanding of the Ved̾ic rituals. In closing, we remember what A͆ca͆rya Arobind̾o said in one of his great essays, “I believe that Veda to be the foundation of the Sanatan Dharma; I believe it to be the concealed divinity within Hinduism,—but a veil has to be drawn aside, a curtain has to be lifted. I believe it to be knowable and discoverable. I believe the future of India and the world to depend on its discovery and on its application, not to the renunciation of life, but to life in the world and among men.” We hope you enjoy this work and it inspires you to research the Ved̾a scientifically.

https://www.amazon.com/Science-Arun%CC%BBapras%CC%B0na-Cosmology-Quantum-Physics/dp/0981759602/ref=sr_1_1?crid=178ZUWWYGHWTA&keywords=the+science+of+arunaprasna&qid=1656437950&sprefix=The+science+of+Aruna%2Caps%2C88&sr=8-1

https://store.pothi.com/book/sitaram-ayyagari-science-arun%CC%BBapras%CC%B0na/

The Science of Arun̻apras̰na: Cosmology to Quantum PhysicsSitaram Ayyagari ऋग्वेदे १०.१५८ तमे सूक्ते चक्षुसौर्यः ऋषिः जग...
06/29/2022

The Science of Arun̻apras̰na: Cosmology to Quantum Physics
Sitaram Ayyagari

ऋग्वेदे १०.१५८ तमे सूक्ते चक्षुसौर्यः ऋषिः जगत् सम्यक् द्रष्टुम् अवगन्तुं च नेत्राभ्यां देवं सूर्यं प्रार्थयते। एतत् सुन्दरम् दुरवगमं च जगत् विशेषतया येन सह वयम् परिशीलकाः भूत्वा अविभाज्यसम्बन्धेन व्यवहरामः तद् अगवन्तुं अस्माकं तादृशी स्पष्टता आवश्यकी एव इति कथने न कोपि संशयः। यद्यपि अद्यतनवैज्ञानिकाः एतं क्लिष्टं जानन्ति जगत्सम्बद्धम् एतद् बहुमुखीनत्व􀈕म् अवगम्य बहिर्भूतान् विभिन्नान् परिणामशीलान् अंशान् स्वसिद्धान्तेषु अन्तर्भावयितुम् अविरतं प्रयतन्ते च तथापि अतिविस्तृतं क्षेत्रम् इतोप्यधिगन्तुम् विद्यते एव । मीमांसकाः अद्यतनवैज्ञानिकाः इव भौतिकास्तित्वे सम्यक् निरूढाः भवन्ति। ते लौकिकविज्ञानविषयेषु प्रत्यक्षे अनुमाने च दत्तबुद्धयः सन्ति तथापि धार्मिकांशेषु वेदस्य तेषाम् दृढस्य मीमांसस्य प्रभुत्वम् एव अङ्गीकुर्वन्ति वेदविधितकर्मकाण्डानुसारजीवनेन् धर्मसाक्षात्कारंकुर्वन्ति च। वस्तुतः अपूर्वम् इत्यस्य विषयस्य चर्चायां मीमांसकाः इदम् अभिप्रयन्ति यत् यस्य कस्यचिद् वेदविधितकार्यस्य प्रत्यक्षानुमानाभ्यां किमपि प्रयोजनं दर्शयितुं न शक्यते चेत् तदा एव अपूर्वं प्रयुज्यते इति। व्यवहारोपयोगिनि अस्मिन् सुरुचिरे लघुप्रबन्धे लेखकः तया दृष्ट्या वेदविज्ञानं प्रतिपादयति। अत्र कृतेः शीर्षिकायाम् उपयुक्तः षष्टीविभक्तिप्रत्ययः स्पष्टम् अवगन्तव्यः। एषा शीर्षिका अस्ति अरुणप्रश्नस्य विज्ञानम् न तु अरुणप्रश्ने विज्ञानम्। अयं मीमांसकाणाम् एव दृष्टिकोणः नास्ति। विश्वे समग्रे एताम् एव दृष्टिं बह्व्यः स्थानीयाः धार्मिकव्यवस्थाः स्वकीयया पद्धत्या साक्षात्कारंकुर्वन्ति। अविदितेश्वरवादः प्रकृत्युपासकः अमेरिकास्वातन्त्रोद्यमस्य पितृतुल्यः च थामस् पैनः The Age of Reason इतिनामके प्रसिद्धे स्वग्रन्थे उल्लिखति यत् अस्माकं शास्त्रविज्ञानं सर्वम् अपि धर्मशास्त्रे एव व्युत्पत्तिं भवति। तत्शास्त्रविज्ञानातः एव अस्माकं सर्वाः अपि कलाः निर्गताः इति। एतस्मिन् ग्रन्थे रचयितुः अयम् एव आशयः यत् मीमांसकाः अन्ये वेदपण्डिताः अद्यतनवैज्ञानिकाः तन्त्रज्ञाः च सम्भूय सर्वेषाम् मानवाणाम् श्रेयसाय वेदस्य विज्ञानम् अवगच्छेयुः इति। स्वतस्सिद्ध्या एषः विषयः अपि तादृशाय सहयोगाय कल्पते। अत्र महाभारतस्य ३.७.७२.८ तमे श्लोके बाहुकरूपेण स्थितस्य महान्नलमहाराजस्य पुरतः आत्मनः सङ्ख्याज्ञानस्य प्रदर्शनात् पूर्वं राज्ञा ऋतुपर्णेन उक्तं यत् तस्य उल्लेखनम् उचितं स्यात्। ऋतुपर्णः वदति यत् सर्वः सर्वं न जानाति सर्वज्ञो नास्ति कश्चन। नैकत्र परिनिष्ठास्ति ज्ञानस्य पुरुषे क्वचित्।। बहुशास्त्राणां युगपतध्ययनावक्श्यकतायाः अद्यतने काले इयं कृतिः शोधकर्तॄणां नूतनमार्गान्वेषणे नितराम् उपयोगाय भवति। अस्याः अक्लेशकरी शैली क्रमका विषयप्रस्तावनव्यवस्था च एतम् पुस्तकम् माध्यमिकशालातः महाविद्यालयपर्यन्तं विद्यार्थिभ्यः बहु कुतूहलाय कल्पते। सामान्यजनेभ्यः वैदिककर्मकाण्डाणाम् अवगमनाणाम् दृढी कुर्वन् विविधाणाम् विज्ञानविषयाणाम् उपरि स्पष्टता किरणायते इयं कृतिः। उपसंहारे एकस्मिन उत्कृष्टलेखे आचार्यस्य अरविन्दस्य इमाम् उक्तिं स्मरामः।

सनातनधर्मस्य आधारः वेदाः इति विश्वसिमः। हिन्दुधर्मसिद्धान्ते इदं निगूढं दिव्यत्वम् इति मम भावना। परन्तु काचन अवगुण्ठनम् अपसारणीयम् काचन यवनिका उत्कर्षणीया। तत् ज्ञातुम् परिशोधितुं च शक्यम् इति विश्वसिमः। सन्यासाय न अपि तु जगत्यजनेषु जीवनाय तस्य पुनराविष्कारे प्रयोगे च भारतविश्वयोः भवितव्यता प्रतितिष्ठति इति विश्वसिमः।

इमां कृतिं भवन्तः आस्वादयन्ति भवतां वेदानां विज्ञानदृष्ट्या संशोधने प्रोत्साहयति सा च इति अस्ति अस्माकं आशा।

https://www.amazon.com/Science-Arun%CC%BBapras%CC%B0na-Cosmology-Quantum-Physics/dp/0981759602/ref=sr_1_1?crid=178ZUWWYGHWTA&keywords=the+science+of+arunaprasna&qid=1656437950&sprefix=The+science+of+Aruna%2Caps%2C88&sr=8-1

https://store.pothi.com/book/sitaram-ayyagari-science-arun%CC%BBapras%CC%B0na/

Five Ad̰̾armasIntroductionThe beautiful diversity of D̾evat̾a͆s (देवताः) in Sana͆t̾anad̰̾arma (सनातनधर्मः) is a natural ...
10/26/2021

Five Ad̰̾armas

Introduction
The beautiful diversity of D̾evat̾a͆s (देवताः) in Sana͆t̾anad̰̾arma (सनातनधर्मः) is a natural expression of R̰t̾am (ऋतम्), the laws of the universe. From Agni (अग्निः) to Havird̰̾a͆na (हविर्धानः) in the Ved̾a (वेदः), from Gan̻apat̾i (गणपतिः) to S̰ani (शनिः) in the Pura͆n̻as (पुराणाः) and It̾iha͆sas (इतिहासौ), and the thousands of Gra͆mad̾evat̾as (ग्रामदेवताः), Kulad̾evat̾a͆s (कुलदेवताः) and other D̾evat̾a͆s of the various tribal people of B̰arat̾avars͚a (भरतवर्षः), all exemplify this heterogeneity. Beyond B̰arat̾avars͚a, there are many indigenous traditions with their own diverse D̾evat̾a͆s. Each one of these D̾evat̾a͆s has a distinct identity and associated inherent wisdom that must be preserved. We must consciously protect these identities from five interrelated Ad̰̾armas (अधर्माः) that constantly threaten their distinctiveness.

Identity Superimposition
A few years ago, our company approached a famous artist for an illustration of Su͆rya (सूर्यः) to adorn the cover of a book on A͆d̾it̾yahr̰d̾ayam (आदित्यहृदयम्) that we were publishing. It was interesting what we received from the esteemed illustrator. The image looked more like a different D̾evat̾a͆ than like Su͆rya. All the signature characteristics of Su͆rya were replaced with those of the other D̾evat̾a͆ giving a clear impression that Su͆rya is just a version of that other D̾evat̾a͆. Beyond the lessons learned in vendor management, it was an insight into what we can call Identity Superimposition, the first of the five diversity destroying threats. Su͆rya has a distinct identity, and his image is a part of that identity. The freedom to imagine one’s Is͚tad̾evat̾a͆ (इष्टदेवताः) is one’s right, but that right is subject to the D̰̾arma (धर्मः) of upholding the rights of others to preserve the identity of their Is͚tad̾evat̾a͆s. Irresponsible exercise of Identity Superimposition is Ad̰̾arma (अधर्मः).

Identity Collapsing
In the Ved̾a, Pura͆n̻as and It̾iha͆sas, we see the extolling of a particular D̾evat̾a͆ as a singular representation of all D̾evat̾a͆s. This, when taken literally, leads to Identity Collapsing, the second of the five threats to diversity. One must make the distinction between Vid̰̾i (विधिः) and Art̰̾ava͆d̾a (अर्थवादः) in our Sana͆t̾anad̰̾arma texts. Vid̰̾i is an injunction to act in a prescribed manner. Art̰̾ava͆d̾a, on the other hand, comprises of statements of praise, which are meant for encouraging one to follow the prescribed Vid̰̾i. These extolling statements of Art̰̾ava͆d̾a are not meant to be taken literally. Further, our texts seem to contradict themselves because they extol the singularity of different D̾evat̾a͆s in different texts and sometimes within the various sections of the same text, especially in the Ved̾a. This apparent contradiction disappears when we recognize that all such statements are Art̰̾ava͆d̾a and understand their purpose. We must focus on the Vid̰̾i, use the Art̰̾ava͆d̾a as an inspiration to do our D̰̾arma and not descend into the Ad̰̾arma of Identity Collapsing.

But Ved̾a͆nt̾a (वेदान्तः) teaches us about Brahman (ब्रह्मन्), the ultimate reality, does it not, one might say. True, it does, but Ved̾a͆nt̾a is something that needs to be experienced at an individual level, and that too only after one is ready for that kind of knowledge. Talking about Ved̾a͆nt̾a without entering Sa˙nya͆sa (संन्यासः) is as ludicrous as a girl without even experiencing puberty, lecturing on the subjects of pregnancy, childbirth, and menopause. A true Ved̾a͆nt̾in (वेदान्तिन्) understands the immense value of D̾evat̾a͆ distinctiveness. Expounding Ved̾a͆nt̾a without self-experience and more importantly using that as an excuse to indulge in Identity Collapsing is Ad̰̾arma.

Identity Grading
My D̾evat̾a͆ is higher than your D̾evat̾a͆, is Identity Grading, the third of the five threats. It might seem incredible that we are capable of such arrogance, but it is more common than one thinks. Aside from being blatantly discriminative, it leads to some dangerous consequences eventually.

A case in point is what happened in ancient Iran. Before the advent of Zoroastrianism in Iran, a tradition very similar to our pluralistic and ritualistic Vedic tradition flourished in that land. Their D̾evat̾a͆s were known as Daevas, and their Yajn͚as were called Yaznas. With the rise of Zoroastrianism, one of those Daevas, Ahuramazda was elevated to the level of the highest Daeva, and simultaneously other Daevas such as Verethragna, Anahati, Mithra, Tishtrya, and Tiri were relegated to lower positions. In the older portions of the Avesta, the Zoroastrian religious texts, particularly in the Gathas of Zarathustra, the worship of these relegated Daevas continued even though their place was declared as beneath that of Ahuramazda. However, in the later sections of the Avesta, something sinister happened. The hitherto venerated Daevas were transformed into demons unworthy of any worship. Eventually, these Daevas were characterized as forces aligned with Ahriman, the ultimate evil.

There is no higher or lower D̾evat̾a͆ amongst the D̾evat̾a͆s. All expressions of gradation of D̾evat̾a͆s within Sana͆t̾anad̰̾arma should be taken only as Art̰̾ava͆d̾a, and we must be watchful whenever it raises its ugly Ad̰̾armic head in its literal discriminatory form.

Monotheistic Exclusivity
We then discuss the next threat, namely Monotheistic Exclusivity. Here the claim of the adherents of a particular D̾evat̾a͆ is that only their D̾evat̾a͆ is the true D̾evat̾a͆ and their tradition is the only true tradition. All other D̾evat̾a͆s are false, and therefore their associated practices are to be condemned. This kind of thinking is doctrinally discriminatory. It inspires the reactionary birth of more monotheistic exclusivist ideologies. Over time this leads to an unhealthy conflict-prone society, which continuously struggles to find common ground amongst the various exclusivist positions. History is replete with such conflicts, which continue even today. Monotheistic Exclusivity is Ad̰̾arma. More importantly, it lays the foundation for the emergence of the most dangerous threat to the diversity of thought, namely, Proselytizing Monotheistic Exclusivity.

Proselytizing Monotheistic Exclusivity
Proselytizing Monotheistic Exclusivity followers are not content in proclaiming that their chosen D̾evat̾a͆ and tradition are the only true ones but have a mission to convert everyone into their fold. In the last two thousand plus years, this has done immense damage to the hitherto pluralistic world. The ideologies that sprung from this thought have usually employed predatory tactics, which they characterize as peaceful. These so-called peaceful conversions have resulted in the cultural genocide of hundreds of traditions, and their violent manifestations have led to the physical genocide of millions of people on every continent. They hide their crime behind the garb of human unity and universal human values that their tradition is supposed to bring about. But unity is not uniformity. Instead, unity is the coexistence with diversity without any dissonance. Today, Proselytizing Monotheistic Exclusivity continues to be an existential threat for Sana͆t̾anad̰̾arma and similar indigenous traditions around the world. Proselytizing Monotheistic Exclusivity is probably one of the greatest acts of Ad̰̾arma.

Conclusion
These five threats are not discrete. There exists a continuous spectrum from Identity Superimposition to Proselytizing Monotheistic Exclusivity. We must consciously work to protect the distinctiveness of every D̾evat̾a͆ from this spectrum of threats. More importantly, we should introspectively look at our tradition and watch our actions that may inadvertently give space to any combination of these threats to Sana͆t̾anad̰̾arma.

ART
Drawings and Animations: Rays LLC

IMAGES
Om
Author: Kashmiri
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Lu
Author: Aethelwolf Emsworth
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Shinto
Author: MesserWoland
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Ometeotl
Author: MesserWoland
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License.

Inti
Author: Juan Martín de Pueyrredón
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mahafaly
Author: Moongateclimber
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Pe**te
Author: Oliver Wolters
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Asatru
Author: Gizmo II
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Rodnovery
Author: Thomas A Neb
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Druidry
Author: Me
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Hellenism
Author: Dalovar
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Romuva
Author: Nyo
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Arevakhatch
Author: AnonMoos
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Than
Author: Toutiorix
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Taeguk
Author: ZooFari
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Opon Ifa
Author: Ji-Elle
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Mwaash aMbooy Mask
Author: UnKnown (Brooklyn Museum)
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 3.0 Unported.

Pachamama
Author: Oliver Wolters
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Maya
Author: Wolfgang Sauber
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Bathala
Author: Dragonbite
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 1.0

Baci
Author: Dalbera
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Nat
Author: Wagaung
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Serer
Author: Tamsier
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Medicine Man Africa
Author: Ukabia
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

SwarzycaKruszwicka
Author: Wojsław Brożyna
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mari
Author: Wewelsburger
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Jumiois
Author: Life of Riley
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Praskozorje
Author: Bosanskikolovrat
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

AfroAmerican Religions
Author: Greg Willis
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Umbanda
Author: Associação de Umbanda Caxias
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Deity with Supporting Warriors
Author: Mario Carvajal
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Corroborre
Author: WR Thomas
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Maori Gods
Author: J White
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mt. Kenya
Author: Hdahlmo~commonswiki
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Mali Deity
Author: Mario Carvajal
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Horus
Author: Jeff Dahl
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Melek Taus
Author: Malak
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tanbur
Author: Allaudin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Akan
Author: Yellowfiver
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Bantu Lizard
Author: LyWashu
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Druze
Author: Erin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tanit
Author: Erin Silversmith
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Orkhon
Author: Ch1902
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mordvin
Author: Erzyan Mastor
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Keremet
Author: AnonMoos
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Æfsati
Author: Farniev Konstantin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Dievturity
Author: Iyyo
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Zalmoxiana
Author: Osarbatoare
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Croix de Lorraine
Author: Daniel FR
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Baal
Author: Jastrow
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Ishtaar
Author: Babelstone
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tengrist Crescent
Author: Jormunpherreik
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Shaman
Author: Nicolaes Witsen
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Kayakakoua
Author: Arago
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Jarai
Author: Rdavout
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Bon Cross
Author: Aethelwolf
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mari
Author: Josu Goñi Etxabe
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic License.

Armazi
Author: Goran tek-en
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International License.

Goyazan
Author: OrkhaNasiB
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported License.

Scythian
Author: Unknown/Boris Rybakov
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Svetoid
Author: not specified
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Asura
Author: Nyarlathotep1001
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International

पञ्चाधर्माःप्रस्तावनासनातनधर्मे देवतानां वैविध्यं यद्विद्यते तद् ब्रह्माण्डधर्माणामपर पर्यायस्य ऋतस्य नैसर्गिकम् अभिव्यञ...
10/26/2021

पञ्चाधर्माः

प्रस्तावना
सनातनधर्मे देवतानां वैविध्यं यद्विद्यते तद् ब्रह्माण्डधर्माणामपर पर्यायस्य ऋतस्य नैसर्गिकम् अभिव्यञ्जनम्। वेदेषु अग्नेः प्रभृति हविर्धानपर्यन्तं पुराणेतिहासेषु गणपतेरारभ्य शनिदेवपर्यन्तम् एवमेव सहस्रशः ग्रामदेवताः कुलदेवताः तथैव विभिन्नानां जनजातीनां देवताः च भारतवर्षस्य शोभनां विविधतां प्रत्यक्षं दर्शयन्ति। भारतवर्षस्य परेणचापि अनेकाः स्थानीयाः धार्मिकव्यवस्थाः स्वकीयया विविधैः देवतैः सह सन्ति। एतासां देवतानाम् एकैकस्याः स्वकीयज्ञानसम्बद्धं विशिष्टं व्यक्तित्वं मूर्तिमत्त्वं च विद्यते यस्य संरक्षणं निश्चयेन कर्तव्यम्। तासां वैशिष्ट्यानां निर्मूलनाय प्रवर्तमानेभ्यः परस्परसम्बद्धेभ्यः पञ्चभ्यः अधर्मेभ्यः जागरूकतया रक्षणीयानि इमानि देवता-व्यक्तित्वानि।

अन्यमूर्त्तिमत्त्वापादनम्
केभ्यश्चिद्वर्षेभ्यः पूर्वम् अस्माकं संस्था आदित्यहृदयस्तोत्रसम्बद्धं पुस्तकमेकं प्रकाशयितुं प्रवृत्ता आसीत्। तस्य मुखपृष्ठालङ्करणार्थं सूर्यभगवतः किञ्चित् सुरुचिरं चित्रमेकं लेखनीयमासीत्। तदर्थं कश्चन प्रसिद्धचित्रलेखकः अस्माभिः निवेदितः। तेन लिखिते चित्रे सूर्यः कश्चन अन्यो देव इव आसीत्। सूर्यदेवस्य विशिष्टानां लक्षणानां स्थाने अन्यस्य देवस्य लक्षणानि तथा चित्रीकृतानि यथा तानि दृष्ट्वा सूर्यः अपि तस्य देवस्य अपरं प्रतिरूपमेव नान्यः इति चिन्त्येत येन केनचित्। अनेन अनुभवेन वाणिज्यसम्बद्धः कश्चन पाठः तु अस्माभिः अधीतः एव तदतिरिच्य नैसर्गिकवैविध्यविघातकेषु पञ्चसु अधर्मेषु प्रथमस्य अन्यमूर्त्तिमत्त्वापादानाख्यस्य अधर्मस्य विषये अस्माकं नेत्राणि उन्मीलितानि आसन्। सूर्यस्य किञ्चन स्वकीयं मूर्त्तिमत्त्वं विद्यते। तस्य चित्रमपि तन्मूर्त्तिमत्त्वस्य अनुरूपं भवेत्। स्वस्य इष्टदेवतायाः स्वरूपस्य विषये यथाभावम् ऊहितुं कस्यचन स्वातन्त्र्यं स्यात् परं तत् स्वातन्त्र्यं अन्येषाम् इष्टदेवतायाः स्वरूपस्य संरक्षणाधिकारं न अतिक्राम्येत्। बाध्यताविहीनं अन्यमूर्त्तिमत्त्वापादानस्य प्रदर्शनम् अधर्मः।

मूर्त्तिमत्त्वविलयः
वेदेषु पुराणेतिहासेषु च कस्याश्चन देवतायाः स्तुति प्रसङ्गेषु अन्याः सर्वा अपि देवताः तस्याः एकस्याः देवतायाः एव प्रतिरूपकाः इत्यादीनि कथनानि दृश्यन्ते। यदि अस्य भावस्य अन्तरार्थम् अनवगम्य शब्दार्थं एव अनुस्रियेत तर्हि तत् पञ्चसु अधर्मेषु द्वितीयम् अधर्मं प्रति अस्मान् नयति। सोऽस्ति मूर्त्तिमत्वविलयः। सनातनधर्मे शास्त्रेषु विधिवाक्यानाम् अर्थवादवाक्यानां च मध्ये भेदः अवगन्तव्यः। अस्मान् धर्ममार्गे प्रवर्तयितुम् उपदिष्टानि वाक्यानि विधिवाक्यानि। अर्थवादवाक्यानि परम् निर्दिष्टानां विधिवाक्यानाम् अनुसरणाय श्रद्धालुं प्रेरयितुं प्रयुक्तानि स्तुतिवाक्यानि। तानि अर्थवादवाक्यानि अक्षरशः न अनुसर्तव्यानि। न केवलं तत्। अस्माकं शास्त्रेषु काञ्चिदेव देवतां सर्वासाम् अन्यदेवतानाम् आधाररूपेण वर्णयन्तः बहवः ग्रन्थाः एकस्मिन्नेव ग्रन्थे बहवः सन्दर्भाश्च सन्ति ये परस्परं विरुद्धाः इव दृश्यन्ते सकृदवलोकने। वेदे विशेषतः इयम स्थितिः। एतानि सर्वाण्यपि वाक्यानि अर्थवादवाक्यानीति अवगम्य तेषां मुख्योद्देश्यं ज्ञातुं प्रयतामहे चेत् एते सर्वेपि भेदाः अपगच्छन्ति। विधिवाक्यान्येव अस्माभिः अनुसर्तव्यानि। धर्माचरणाय प्रेरणार्थमेव अर्थवादवाक्यानि उपयोक्तव्यानि। अन्यथा कृत्वा मूर्तिमत्त्वविलयो नाम अधर्मे न पतेम वयम्।
परं वेदान्ताः पारमार्थिकसत्यस्य अद्वितीयपरब्रह्मणः विषये अस्मान् बोधयन्ति। तेषामवगमनमपि एवमेव किमिति न शङ्का उदीयेत। वेदान्तप्रतिपादितं पारमार्थिकं सत्यं जीवेन स्वानुभूत्या ज्ञातव्यम् भवति। योग्यैः उत्तमाधिकारिभिरेव तल्लभ्यते नत्वन्यैः। योग्यतानुसारं सन्न्यासाश्रमम् अस्वीकृत्य वेदान्तवाक्यानां जल्पनम् असङ्गतम्। यौवनमपि अप्राप्तवत्या कयाचन बालिकया गर्भधारणविषये प्रसववेदना विषये रजस्त्वसमाप्तेः विषये च भाषणमिव कपोलकल्पनमात्रं तद् वाचावेदान्तः। वेदान्ती यो यथार्थं जानाति सः देवतानां वैशिष्ट्यस्य विषये महदवधानं प्रदर्शयति। आत्मज्ञानं विना वेदान्तवाक्यानां विवरणं तत्रापि देवतामूर्त्तिनां वैशिष्ट्यसाङ्कर्याय तेषां वाक्यानाम् उद्धरणं तु अधर्मः एव।

मूर्त्तिमत्त्वतारतम्यम्
भवतः देवतायाः अपेक्षया मम देवता उन्नता इयं भावना अस्ति मूर्त्तिमत्त्वतारतम्यम्। अयमस्ति पञ्चसु अधर्मेषु तृतीयः। वस्तुतः देवतासु तारतम्यप्रकटनाय को वा मदोन्मत्तः आत्मानं समर्थं मन्येत इति संशयः भवेत्। परं तादृशी प्रवृत्तिः दृश्यते बहुषु। सा प्रवृत्तिः न केवलं पतनकारकं भेदभावं प्रवर्धयति अपि तु भयानकानां परिणामानां मूलहेतुरपि भवति।
पूर्वे इरानदेशे यत् प्रचलितं तदेव इदं सत्यं निरूपयति। इरानदेशे पारशीकमतस्य प्राचुर्यात् प्राक् वैदिकधर्मतुल्यः अनेकैः आचारैः संयुतः वैविध्यभरितः च कश्चन सम्प्रदायः प्रसिद्धः आसीत्। तेषां देवताः दीवाः इति, तेषां यज्ञाः यज्नाः इति च उच्यन्ते स्म। पारशीकमतप्रवर्धनेन तेषु देवेषु अन्यतमः अहूरमज्डाख्यः सर्वेभ्योपि उन्नत इव पूजितः। अन्ये वेरेत्राग्नः अनाहतिः मित्रः तिष्ट्र्यः तिरिः इत्यादयः देवाः तस्यापेक्षया न्यूनस्तरीयाः इव परिगणिताः। अवेस्ताख्येषु पारशीकमतग्रन्थेषु पुरातनभागेषु विशेषेण जरातुष्ट्रगाथासु दृश्यते यद् एतेषां देवानामपि पूजादिकानि प्रचलन्ति स्म इति। तेषां स्थानम् तु अहूरमज्डस्य अपेक्षया निम्नम् इति निश्चितम् आसीत्। अवेस्ताख्ये ग्रन्थे उत्तरभागेषु तु काचन विपरीता प्रवृत्तिः सञ्जाता। ये दीवाः तावत्पर्यन्तं पूजनीयाः आसन् ते सर्वेपि असुराः इव पूजायै नितराम् अयोग्याः इव परिवर्तिताः। क्रमेण ते दीवाः मुख्यासुरस्य अह्रिमानस्य एव विभिन्नाः दुष्टाः शक्तयः इव पर्यवसिताः।
देवतासु देवेषु वा न कोपि अन्यस्य अपेक्षया उन्नतः अधमो वा विद्यते। सनातनधर्मे यत्र कुत्रचित् तादृशं तारतम्यं देवेषु दृश्यते यदि तद् अर्थवाद इव परिगणनीयः। तादृशं तारतम्यं पारमार्थिकमेवेति भावः अधार्मिकः। तादृशः अधार्मिकभावः अस्माकं बुद्धौ यथा न प्रभवेत् तथा अस्माभिः जागरूकैः भवितव्यम्।

एकदेवसत्यत्वम्
एकदेवसत्यत्वम् इति अग्रिमा हानिः। कस्यचन विशिष्टस्य देवस्य भक्ताः प्रवदन्ति अस्माकं देवः एव सत्यम् अन्ये देवाः असत्यं अस्माकं सम्प्रदायः एव वास्तविकः अन्ये अवास्तविकाः तदर्थं अन्य-देवेन सम्बद्धाः आचाराः तिरस्कृत्याः इति। एतादृशं चिन्तनं सैद्धान्तिकतया तारतम्यं प्रदर्शयति। एतेषां प्रभावेण अन्येपि तादृशाः एकदेवसत्यत्ववादाः उद्भवन्ति। गच्छता कालेन एते समाजे परस्परवैरुद्ध्यभावनानां जनकाः भवन्ति। तेषां अशास्त्रीयस्पर्धायुतानां सम्प्रदायानां मध्ये सामरस्यसम्पादनाय तेषां समानाधारप्रतिपादनाय च महान् श्रमः आवश्यको भवति। तादृशैः विरुद्धभावैः आप्लावितो वर्तते इतिहासः येषु बहवः अद्यापि विद्यन्ते। एकदेवसत्यत्वभावना अधर्मः। नैसर्गिकभिन्नत्वभावनायाः उन्मूलनाय प्रवर्तमानानां स्वदेवतासत्यत्वप्रतिपादननिमित्तकानां मतान्तरीकरणप्रयत्नानां बीजप्रक्षेपार्थम् अयमधर्मः उपकरोतीति विशेषेण अवधातव्यो विषयः।

एकदेवसत्यत्वनिमित्तकं मतान्तरीकरणम्
एकदेवसत्यत्वनिमित्तकानां मतान्तरीकरणानां प्रोत्साहकाः जनाः स्वस्य देवता स्वस्य सम्प्रदायः एव सत्यं नान्यत् इति उद्घोषयन्तः एव तूष्णीं न तिष्ठन्ति। ते अन्यान् सर्वानपि तेषां पद्धत्यां सम्मेलयितुं बद्धकङ्कणाः भवन्ति। तत्कार्यं स्वस्य उत्तमः आचारः इव पालयन्ति। तदर्थं स्वस्य जीवनमपि त्यक्तुमिच्छन्ति केचन। गतेषु अधिकद्विसहस्रेषु वर्षेषु इयं भावना सहजभिन्नत्वयुतविश्वस्य महतीं हानिम् आपादितवती। अस्याः भावनायाः उद्भूताः राद्धान्ताः प्रायः अतीव आक्रामकाः प्रक्रियाः अनुसरन्ति। तासाम् अनुचरास्तु ताः शान्तियुताः प्रक्रियाः इति कथयन्ति। तथाकथितशान्तियुताः एतादृश धर्मान्तरीकरणप्रकल्पाः समग्रे विश्वे शतशः सम्प्रदायानां विघातकाः आसन्। तेषां हिंसायुताभिः दुश्चर्याभिः भूतले प्रत्येकस्मिन् खण्डे कोटिशः जनाः निहताः। सर्वेषां जनानाम् एकीकरणं वैश्विकमानवत्वमूल्यानि च आविष्कुर्वतः अस्माकं मतस्य प्रचारः अनया रीत्या क्रियते इति निनदन्तः तन्नाम्ना ते स्वस्य अपराधं निगूहयितुं प्रयतन्ते। परम् समानता एकरूपता च भिन्नौ विषयौ। परस्परभिन्नत्वाङ्गीकारेण सामरस्यपूर्वकं सहजीवनमेव समानत्वमिति कथ्यते। सनातनधर्माय विश्वे तादृशेभ्यः अन्येभः बहुभ्यः स्वस्थानीयसम्प्रदायेभ्यश्च एतद् एकदेवसत्यत्वनिमित्तकं मतान्तरीकरणम् अधुनापि महान् अपकारकः विद्यते। एकदेवसत्यत्वनिमित्तकं मतान्तरीकरणं तु प्रायः अत्यन्तं त्याज्यम् अधार्मिकं कार्यम्।

सारांशः
एते पञ्च विघातकाः न परस्परं भिन्नाः न परस्परम् असम्बद्धाः च। अन्यमूर्त्तिमत्त्वापादानादारभ्य एकदेवसत्यत्वनिमित्तक मतान्तरीकरणपर्यन्तं पञ्चानाम् अधर्माणां मध्ये भेदेन सह सारूप्यमपि विद्यते। एतस्माद् विघातकसमूहाद् अस्माभिः एकैकस्याः देवतायाः विभिन्नता संरक्षणीया। तस्याप्यपेक्षया मुख्यविषयः अन्यो विद्यते। इतः परं वयं सर्वे अस्माकं धर्मं सम्प्रदायं च शास्त्रीयदृष्ट्या परिशीलयन्तः सनातनधर्मविघातकेषु एतेषु पञ्चसु अधार्मिककार्येषु अस्माभिः अज्ञानात् प्रमादाद्वा यत्किमप्यधार्मिकं कार्यमाचर्यते किमिति सर्वदा अवहितमनस्काः भूत्वा परीक्षेमहि।

LANGUAGE
Sanskrit Translation: Shri M. V. R. Amarendra Nath
Roman Transliteration: Rays LLC

ART
Drawings and Animations: Rays LLC

IMAGES
Om
Author: Kashmiri
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Lu
Author: Aethelwolf Emsworth
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Shinto
Author: MesserWoland
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Ometeotl
Author: MesserWoland
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License.

Inti
Author: Juan Martín de Pueyrredón
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mahafaly
Author: Moongateclimber
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Pe**te
Author: Oliver Wolters
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Asatru
Author: Gizmo II
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Rodnovery
Author: Thomas A Neb
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Druidry
Author: Me
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Hellenism
Author: Dalovar
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Romuva
Author: Nyo
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Arevakhatch
Author: AnonMoos
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Than
Author: Toutiorix
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Taeguk
Author: ZooFari
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Opon Ifa
Author: Ji-Elle
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Mwaash aMbooy Mask
Author: UnKnown (Brooklyn Museum)
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 3.0 Unported.

Pachamama
Author: Oliver Wolters
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Maya
Author: Wolfgang Sauber
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Bathala
Author: Dragonbite
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 1.0

Baci
Author: Dalbera
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Nat
Author: Wagaung
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Serer
Author: Tamsier
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Medicine Man Africa
Author: Ukabia
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

SwarzycaKruszwicka
Author: Wojsław Brożyna
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mari
Author: Wewelsburger
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Jumiois
Author: Life of Riley
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Praskozorje
Author: Bosanskikolovrat
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

AfroAmerican Religions
Author: Greg Willis
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Umbanda
Author: Associação de Umbanda Caxias
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Deity with Supporting Warriors
Author: Mario Carvajal
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution 2.0 Generic

Corroborre
Author: WR Thomas
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Maori Gods
Author: J White
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mt. Kenya
Author: Hdahlmo~commonswiki
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Mali Deity
Author: Mario Carvajal
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Horus
Author: Jeff Dahl
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Melek Taus
Author: Malak
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tanbur
Author: Allaudin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Akan
Author: Yellowfiver
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Bantu Lizard
Author: LyWashu
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Druze
Author: Erin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tanit
Author: Erin Silversmith
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Orkhon
Author: Ch1902
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mordvin
Author: Erzyan Mastor
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Keremet
Author: AnonMoos
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Æfsati
Author: Farniev Konstantin
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Dievturity
Author: Iyyo
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Zalmoxiana
Author: Osarbatoare
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0

Croix de Lorraine
Author: Daniel FR
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Baal
Author: Jastrow
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Ishtaar
Author: Babelstone
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Tengrist Crescent
Author: Jormunpherreik
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Shaman
Author: Nicolaes Witsen
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Kayakakoua
Author: Arago
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Jarai
Author: Rdavout
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Bon Cross
Author: Aethelwolf
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Mari
Author: Josu Goñi Etxabe
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 2.5 Generic License.

Armazi
Author: Goran tek-en
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International License.

Goyazan
Author: OrkhaNasiB
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported License.

Scythian
Author: Unknown/Boris Rybakov
Source: Wikipedia
Licenesed Under: GNU Free Documentation License

Svetoid
Author: not specified
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Public Domain

Asura
Author: Nyarlathotep1001
Source: Wikipedia
Licenesed Under: Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International

Address

4023 Kennett Pike, #405
Pike, PA

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when Kovidanam Vani posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to Kovidanam Vani:

Share

Category


Other Pike media companies

Show All