16/04/2024
Wbrew pozorom posiadacze podstawowej kategorii prawa jazdy mogą kierować wieloma pojazdami, które w wielu przypadkach ważą znacznie więcej niż 3,5 t. W obiegowej opinii kategoria B uprawnia do kierowania tzw. „osobówkami”, tymczasem gama pojazdów dla tej kategorii jest znacznie większa.
W skrócie można powiedzieć, że kategoria B plasuje się w drabince uprawnień pomiędzy kategorią B1 a kategoriami C1/D1. Kategoria B1 dotyczy tzw. czterokołowców, C1 to małe ciężarówki, a D1 to niewielkie autobusy. Co ważne, kategoria B daje możliwość prowadzenia pojazdów niższych kategorii: AM i B1, chodzi zatem o motorowery, czterokołowce i czterokołowce lekkie. Uprawnienia zawarte w dokumencie z „wbitą: kategorią B dają także możliwość ciągnięcia przyczepy lekkiej, a więc takiej, której dmc (dopuszczalna masa całkowita) nie przekracza 750 kg. Prawo jazdy kategorii B daje także możliwość ciągnięcia przyczepy innej niż lekka, o ile łączna dopuszczalna masa całkowita zespołu tych pojazdów nie przekroczy 3500 kg. Osoby, które chcą jechać zestawami cięższymi, gdzie zestaw waży do 4250 kg muszą zdobyć kod 96 prawa jazdy, by go zdobyć, wystarczy podejść do praktycznego egzaminu na prawo jazdy w wojewódzkim ośrodku ruchu drogowego (WORD). Egzamin jest przeprowadzany tak samo, jak egzamin na kategorię B+E.
Motorowery
Na tym jednak nie koniec. Podstawowe prawo jazdy daje możliwość kierowania wszelkimi motorowerami. Co prawda, w przeszłości wystarczało ukończyć 18 lat, by automatycznie uzyskać te uprawnienia, ale po 19 stycznia 2013 r. osoby, które chcą prowadzić motorower, muszą zdobyć prawo jazdy kategorii AM lub wyższej. Prawo jazdy kategorii B nie uprawnia jednak do kierowania jednośladami, które nie spełniają wymogów motoroweru – pojemność silnika większa niż 50 cm3, prędkość jazdy większa niż 45 km/h.
Samochody
A ściślej mówiąc: pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, z wyjątkiem autobusu i motocykla. Te dwa ostatnie są bowiem pojazdami samochodowymi, ale do kierowania nimi jest wymagane odpowiednio prawo jazdy kategorii co najmniej D1 i A1.
Z kategorią B można prowadzić większość samochodów, których dopuszczalna masa całkowita nie przekracza 3,5 t. W gronie tych pojazdów znajdą się wszystkie tzw. „osobówki”, które posiadają świadectwo homologacji dopuszczające je do ruchu po polskich drogach. Bez przeszkód można również kierować większymi pojazdami, takimi jak np. samochody terenowe. Należy przy tym zachować ostrożność, bowiem niektóre samochody dostępne na rynku mogą nieznacznie przekraczać ograniczenia dotyczące masy pojazdu. Ze szczególną uwagą należy przeglądać dokumenty pojazdów terenowych lub SUV sprowadzonych do Europy z USA. Doskonałym przykładem może tutaj być Ford Excursion, który w niektórych wersjach waży aż 4 200 kg! Innym przykładem może być tutaj popularny, europejski samochód dostawczy Iveco Daily, który w większości wersji odpowiada kategorii B, lecz w specjalnej terenowej wersji Daily 4x4 wymaga od kierowcy posiadania co najmniej kategorii C1.
Samochody dostawcze
Nazwa „samochód dostawczy” jest nazwą umowną. Określa się nią samochody osobowe lub lekkie ciężarówki, których dmc nie przekracza 3,5 t. Ze względu na zazwyczaj jednobryłową budowę nadwozia, określa się je busami, ale „dostawczaki” mogą mieć różnorako ukształtowaną przestrzeń ładunkową np.: chłodnia, skrzynia, wywrotka z pojedynczą lub podwójną kabiną itd. Należy jednak pamiętać o tym, by samochód nie został przeładowany. Jeżeli jego masa z ładunkiem przekroczy 3,5 t, to kierowca może zostać ukarany mandatem w wysokości od 20 do 500 zł lecz bez punktów karnych. Trudno zatem liczyć na pobłażliwość policjantów, w kwestii wysokości mandatu. Masa ładunku nie może również przekroczyć norm danego pojazdu, w takim przypadku kara jest taka sama.
Dostawczakami/busami nie można również przewozić więcej niż 8 osób (8+1 kierowca). Dla pojazdów, które mają miejsc siedzących więcej niż 9, dedykowane jest prawo jazdy D1 lub D. Należy o tym pamiętać, ponieważ wiele modeli samochodów dostawczych jest dostępna w wersji przystosowanej do przewozu wielu osób, np. Mercedes Sprinter. Furgonem można jeździć z kat. B, natomiast Sprinter Transfer jest małym autobusem na kategorię D1 lub D.
Wszystkimi samochodami dostawczymi można ciągnąć przyczepę lekką lub przyczepę inną niż lekka z zachowaniem reguł opisanych na początku tekstu.
Ciągniki rolnicze
Większość osób jednoznacznie kojarzy ciągniki rolnicze z kategorią T. Jest to jak najbardziej słuszne skojarzenie, ale za kierownicą tzw. „traktora" usiąść może także osoba posiadająca wyłącznie prawo jazdy kategorii B. Nie obowiązują tutaj żadne ograniczenia wagowe. Dopuszczalna masa całkowita ciągnika może przekraczać 3,5 t i w wielu przypadkach tak jest, np. popularny w Polsce Ursus 1614 waży ponad 5 t. Problem w tym, że posiadacz kategorii B nie może już np. jechać ciągnikiem z przyczepami załadowanymi np. kilkoma tonami zboża lub ciągnąć za sobą kołowe narzędzie rolnicze. Bez przeszkód natomiast, posiadacz kategorii B może korzystać z dróg publicznych w sytuacji, gdy ciągnik wyposażony jest w rolniczy sprzęt podwieszany np.: pług, siewnik, kultywator, rozsiewacz nawozów itp. Do innych, większych narzędzi, takich jak np. kołowy opryskiwacz, roztrząsacz obornika, kombajn ziemniaczany, wymagane jest posiadanie kategorii T lub E (np. B+E). Ta ostatnia kategoria może być stosowana jako odpowiednik kategorii T. Główna różnica polega na tym, że o kategorię T można się ubiegać w wieku 16 lat, zaś o kategorię B+E w wieku 18 lat.
Ogólna zasada w przy korzystaniu z narzędzi rolniczych jest taka, że do wszelkich urządzeń podwieszanych wystarczy prawo jazdy kategorii B. Podobnie zresztą, jak w przypadku samochodów osobowych – do korzystania z tylnego bagażnika rowerowego nie są wymagane dodatkowe uprawnienia. Narzędzia rolnicze, które posiadają koła, należy traktować jako przyczepy, zgodnie z Ustawą prawo o ruchu drogowym: „przyczepa – pojazd bez silnika, przystosowany do łączenia go z innym pojazdem”. Jeżeli jednak masa narzędzia kołowego będzie mniejsza niż 750 kg, wtedy będziemy mieli do czynienia z przyczepą lekką. W takim przypadku kierowcy ciągnika rolniczego wystarczy kategoria B. Jeżeli narzędzie wraz z ciągnikiem nie będzie ważyć więcej niż 3500 kg, wtedy również wystarczy kategoria B.
Niezależnie od rodzaju narzędzia rolniczego, kierowca jest zobowiązany do stosowania się do zaleceń producenta urządzenia zawartych w instrukcji obsługi.
Pojazdy wolnobieżne
W zakresie uprawnień kategorii B znajdują się także wszelkie pojazdy wolnobieżne takie jak: koparki, koparko-ładowarki, walce, kombajny rolnicze itp. Prawo jazdy kategorii B uprawnia jednak jedynie do kierowania tymi pojazdami. Do korzystania z osprzętu roboczego koparki, kombajnu itp. potrzebne są dodatkowe uprawnienia: zaświadczenie eksploatacyjne (pojazdy rolnicze), zaświadczenie kwalifikacyjne (pojazdy leśne i wózki transportowe), książeczka operatora (pojazdy budowlane). Posiadacz kategorii B może zatem np. dostarczyć pojazd przeszkolonej osobie do miejsca pracy. Na szczególną uwagę zasługują w tym przypadku kombajny zbożowe. Posiadacz prawa jazdy kategorii B może jechać kombajnem drogami publicznymi bez urządzenia roboczego, które jest potocznie nazywane „hederem”. Osprzęt roboczy kombajnu zbożowego jest zbyt szeroki i nie wolno z nim jeździć po drogach publicznych. Heder musi być zdjęty i może wówczas być przewożony na specjalnej przyczepie doczepianej do kombajnu. Nie jest to jednak przyczepa lekka, a zatem wymagane jest do tego prawo jazdy kategorii T lub E (np. B+E).
Tutaj także nie istnieje ograniczenie wagowe dla posiadaczy prawa jazdy kategorii B. Z najpopularniejszym „prawkiem” można zatem kierować nawet kilkunastotonowymi maszynami – jeden z największych kombajnów zbożowych Claas Lexion 770 waży aż 17,4 t!
Do każdego, nawet największego pojazdu wolnobieżnego, można oczywiście doczepić przyczepę lekką lub inną niż lekka o ile łączna masa pojazdów nie przekroczy 3500 kg.
Motocykle
A ściślej motocykle o pojemności skokowej silnika nieprzekraczającej 125 cm3, mocy nieprzekraczającej 11 kW i stosunku mocy do masy własnej nieprzekraczającym 0,1 kW/kg pod warunkiem, że osoba posiada prawo jazdy kategorii B od co najmniej 3 lat.
Wszystkie wcześniej wymienione pojazdy można prowadzić od razu pod otrzymaniu prawa jazdy. Na motocykle trzeba poczekać 3 lata, o ile wcześniej zainteresowana osoba nie zdobędzie kategorii A1 lub wyższej. Uprawnienia jakie po 3 latach otrzymują automatycznie posiadacze kategorii B, są bowiem tożsame z uprawnieniami zawartymi w zakresie kategorii A1. Nie trzeba przy tym uczestniczyć w żadnym szkoleniu ani też zadawać egzaminu.
Na podobnych zasadach posiadacze prawa jazdy kategorii B, którzy mają uprawnienia od co najmniej 3 lat, mogą kierować motocyklami trójkołowymi niezależnie od ich wagi. Mowa o motocyklach posiadających homologację L5e.
Okazuje się zatem, że podstawowa kategoria prawa jazdy, o która mogą się ubiegać osiemnastolatkowie, nie jest wcale ubogim dokumentem. Nie oznacza to jednak, że niemal wszędzie można wsiąść i jechać. Każdy pojazd należy dokładnie poznać przed wyruszeniem w drogę. Sprawdzić jego stan techniczny, zapoznać się z dokumentami i instrukcją obsługi, co w niektórych przypadkach może być bardzo ważne. Warto również korzystać z wiedzy i doświadczenia innych osób, które wcześniej korzystały z danego pojazdu.
Niemal każdy kursant nauki jazdy chce zdawać egzamin takim samym samochodem, jaki miał do dyspozycji w szkole jazdy. Z podobną rezerwą należy traktować każdy nowo poznawany pojazd.
