Tikapur Hot Express

07/02/2024

यस क्षेत्रका आम नागरिकले आफ्नो चेतनाको स्तर वृद्धि गर्न जरुरी छ । नेपाली कांग्रेस महासमिति सदस्य एवं युवा नेतृत्व Navraj Rawal का विचारहरू समय मिलाएर सुनौं । प्रतिक्रिया व्यक्त गरौं । जय नेपाल !

28/01/2024

जनि जनि एस पाप...

22/01/2024

टीकापुरको विकास सम्बन्धमा अन्तरक्रिया कार्यक्रम

16/01/2024

टीकापुर महोत्सव - २०८० पाँचौ दिन

15/01/2024

निर्मला अनि भागरथी बाँचेका भए त्यो पनि 'वान नाइट स्ट्यान्ड' हुन्थ्यो होला है ?
ठमेलको एक होटेल सञ्चालकले आफ्नै ग्राहक अमेरिकी महिलाको बलात्कार गरेको सूचना आयो। सोर्हखुट्टे वृत्तमा उजुरी परेको थियो।

'ठमेलको होटेलमा अमेरिकी महिलाको बलात्कार' शीर्षकमा मात्र समाचार लेख्न चित्त बुझेन। अङ्ग्रेजी फिल्मका दृश्यको प्रभावले' सेतो छाला भएका युवतीहरूका लागि त सेक्स भनेको केही पनि हैन, जोसँग, जहाँ पनि सुत्न तयार हुन्छन्' भन्ने सोच दिमागमा गढेको थियो।

त्यसैले जाहेरी नै हेर्न मन लाग्यो। वृत्त पुगेर तत्कालीन कार्यालय प्रमुखसँग घटनाबारे बुझेँ। उनी आफैँ कन्फ्युज रहेछन्। उनले घटना विवरण सुनाएपछि भने 'नेपाली भएको भए त यो केसै हुन्न। अब विदेशी महिला परिन्। दूतावासले चासो राख्छ।

मलाई पनि लाग्यो, 'यो कसरी बलात्कार?'छक्क परेँ। घटना विवरणै त्यस्तै थियो।

ती महिला पर्यटक लामो समयदेखि ठमेलको त्यही होटेलमा बसेकी थिइन्। कतै कुनै विषयमा मतभेद भएपछि बलात्कारमा फसाउन लागेकी पो हो कि! यस्तै लाग्यो।

वृत्तका डिएसपीले जे बताए जाहेरी त्यही अनुसार छ या छैन हेर्न मन लाग्यो। हेरेँ।

'अमेरिकाबाट आएर होटेलमा बस्दा कहिलेकाहीँ हामी सँगै बसेर मदिरा पिउने गर्थ्यौँ। घटनाको दिन पनि हामी होटेलको रेस्टुरेन्टमा सँगै बसेर मदिरा पियौँ। हामी साथी बनिसकेका थियौँ। मदिरा पिउँदापिउँदै हामीबिच यौन सम्बन्ध राख्ने सहमति भयो। सहमति अनुसार हामी दुवै जना मेरो कोठामा गयौँ। म उनीसँग यौन सम्बन्ध राख्न राजी थिए। तर कन्डमसहित। जब यौन सम्बन्धको चरणमा पुग्यौँ उनले कन्डम लगाएनन्। मैले कन्डम नलगाई सेक्स नगर्ने बताएँ। तर उनले वास्ता गरेनन् र मेरो चाहनाविपरित मसँग यौन सम्बन्ध राखे।'

सम्झना भएसम्म यस्तै थियो जाहेरी।

सहमतीमै यौन सम्बन्ध राख्न कोठामा गएको तर कन्डम नलगाएर यौन सम्बन्ध राख्दा कसरी बलात्कार भयो? मेरो मनमा पनि डिएसपीको मनमा जस्तै शङ्कास्पद प्रश्नहरू उठिरहे।

युवतीलाई मदिरामा बेहोस बनाएर होटेलमा लगेर बलात्कार गरेको, युवतीलाई उठाएर लगेर बन्धक बनाएर बलात्कार गरेको लगायतका घटनाको रिपोर्टिङ गरेको थिएँ। तर बलात्कार घटनामा यस्तो घटनाको पहिलो रिपोर्टिङ थियो।

त्यसैले मलाई त्यो बलात्कार हो भन्ने नै लागेन। डिटेल विवरणसहित समाचार लेख्न मन लागेन। कार्यालय फर्किएर सपाट समाचार लेखे जसमा मदिरा पिएको अनि सहमतिमा यौन सम्बन्ध राख्न कोठामा गएको विषय अलि हाइलाइट गरिएको थियो। समाचारको आशय सहमतीमै हो है भन्ने नै थियो। जे हेडलाइन नचाहेको हो त्यही हेडलाइन राखियो 'बलात्कार आरोपमा ठमेलका होटेल सञ्चालक पक्राउ।'

फसाउन लागेको भन्ने लागेकाले घटनाको फलोअप समाचार गरिन।

त्यो घटनाको १५ दिनपछि बौद्धमा अर्को त्यस्तै घटना भयो। यसका आरोपी र पीडित दुवै विदेशी थिए। बौद्धमा घुम्दाघुम्दै परिचय भएका दुई जना बौद्धमै रहेको एक होटेलको कोठामा गए। केटा पहिल्यैबाट बौद्धको त्यही होटेलमा बस्थे।

होटेलको कोठामा जानेबेलासम्म दुवै यौन सम्बन्धकै लागि गएका थिए। तर कोठामा पुगेपछि युवतीको सोचाइ बदलियो। उनले 'नो' भनिन्। केटाले यौन सम्बन्ध राखे। भोलिपल्ट युवतीले प्रहरीमा बलात्कारको उजुरी दिइन्।

ठमेल अनि बौद्धको घटनामा धेरै समानता थियो। ठमेलको घटना सम्झिएँ। केटाले के बयान दिएछ भन्ने चासो लाग्यो। वृत्तमा गएर हेरेँ।

बयानमा युवतीले' कन्डम नभए यौन सम्बन्ध नराखौँ भनेको। उनले गर्भवती हुने भयले त्यस्तो भनेको होला भन्ने लागेर सम्बन्ध राखेँ तर वीर्य बाहिर नै निकालेँ। सम्बन्ध राख्दा उनले जोडबल केही लगाइनन्' भनिएको थियो।

केटामा मैले बलात्कार गरेको हुँ भन्ने कुनै भाव देखिएन। युवतीले कन्डमविना नगरौँ भनेको तर यौन सम्बन्ध राख्ने बेलामा नाइँ भनेर बल नलगाएकाले उनको सहमति भएको उनको तर्क थियो।

बौद्धको घटनामा जोडिएका विदेशी पुरुषको हकमा भने ठ्याक्कै उल्टो थियो। उनले नाइँ भन्दाभन्दा मदिराको नसामा मैले यौन सम्बन्ध राख्नु गल्ती थियो भनेर स्विकारेका थिए। बलात्कार गर्ने नियत थिएन। तर घटना भयो भन्ने स्वीकारोक्ति थियो उनको।

लगभग एकै प्रकारको दुई घटनामा आरोपितको अलग बयान देखेर छक्क परेँ। खुल्दुली बढ्यो। के यो घटना साँच्चै बलात्कार हो त? सहमतीमै कोठामा जाने, नाइँ भन्ने तर प्रतिकार गरेर कोठाबाट बाहिर निस्कन पनि नखोज्ने यस्तो पनि बलात्कार हुन्छ त!

यसबारे कता बुझ्ने? यसबारे त विदेशी महिला पीडित भएका केसहरू हेरेका हुनुपर्यो। महिला हिंसाबारे मुद्दा लडिरहने एक कानुन व्यवसायीसँग परिचय थियो, उनैसँग यी दुई केसले अन्यौलता पारेको भन्दै भेट्न समय मागे।

साँच्चै यी दुवै घटनाबारे म अन्यौलमा थिएँ। मलाई यी दुवै घटना बलात्कार हो भन्ने लागेकै थिएन। किनकि जति बलात्कारका समाचार लेखियो, फिल्म हेरियो त्यसमा केटाले जवर्जस्ती गरेकै थियो, केटीले जोगिन भएभरको बल लगाउँदा पनि नसकेपछि मात्र बलात्कार भएको देखिएको थियो।

ती वकिलसँग भेटेपछि समाजको यौन सम्बन्धी सोचाइ र हुर्काइले बलात्कार जस्तो गम्भीर अपराधबारे कस्तोसम्म भ्रममा बाँचिने रहेछ भन्ने छ्याङ भएँ।

मुख्यतः अमेरिकी महिलाको कुरा गरौँ। अमेरिकामा विध्यालयतहदेखि नै खतरासँग कसरी जोगिने भन्ने शिक्षा दिइने रहेछ। 'पहिला आफू जोगिने, अनि बाँकी उपचार खोज्ने।'

महिलाको हकमा यौन दुर्व्यवहारदेखि बलात्कारका घटनामा समेत आफू कसरी जोगिने भनेर सिकाइने रहेछ। बलात्कार लगायतका घटनामा जबसम्म सुरक्षित महसुस हुन्न तबसम्म प्रतिकार गर्ने लगायतका गतिविधि गर्दा आरोपीबाट हत्यासम्मको खतरा बढ्न सक्छ।

त्यसैले अस्वीकार गर्ने, सुरक्षित हुनसक्ने अवस्था छ भने सुरक्षित हुने, यदि तत्काल सुरक्षित हुने उपाय खोज्दा थप खतरा बढ्ने जोखिम छ भने सरेन्डर गर्ने र सुरक्षित भएपछि मात्र आवश्यक कानुनी प्रक्रिया चाल्ने।

अर्थात् पहिला ज्यान जोगाउने अनि मात्र कानुनी उपचार खोज्ने। मरेपछि त सकिहाल्यो। ठमेल अनि बौद्धको घटनामा दुवै युवतीले नाइँ मात्र भनेर प्रतिकार किन गरेनन् भन्ने जिज्ञासा मेटियो।

ठमेलको घटनामा होटेल उसैको थियो। कोठामा चुकुल लगाएको अवस्था थियो। दुवैले मदिरा पिएको। शारीरिक रूपमा पनि युवक बलिष्ठ। प्रारम्भमा यौन सम्बन्धका लागि दुवै राजी भएर वार्मअपको चरण पार गरेर यौन सम्बन्ध राख्ने चरणमा प्रवेश गरिसकेका थिए।

नाइँ भनेर उसलाई रोकेको रोक्यै गर्दा मदिरा र यौन उन्मादमा रहेको युवकले बल प्रयोग गर्न सक्ने र त्यसमा पनि प्रतिकार गर्दा थप क्षति हुनसक्ने खतराको आङ्कलन गरेरै युवतीले कन्डम नभए हुन्न भन्दा युवकले नमानेपछि सरेन्डर गरेको देखियो।

बौद्धको घटना पनि यस्तै थियो। युवती र युवक कोठामा गएर यौन सम्बन्धका लागि तयार भइसकेको अवस्थामा युवतीको मुड बदलियो। उनले नाइँ भनिन्। युवकले सम्बन्ध राख्न खोज्यो। उनले सरेन्डर गरिन्। भोलीपल्ट जब उनले सुरक्षित महसुस गरिन् प्रहरीमा उजुरी दिइन्।

किशोरी निर्मला पन्त हुन् या भागरथी यी लगायतकाहरुको बलात्कारपछि हत्या भएका घटनाहरू टन्नै छन् हाम्रो समाजमा। निर्मला हुन् या भागरथी बलात्कारीले 'यो बाँची भने त म जेल जानुपर्छ' भन्ने भयले प्रमाण नष्ट गर्न दुवैको बलात्कारपछि हत्या गरेका थिए।

अर्थात् दुवै घटनामा पीडितले आफू सुरक्षित स्थानमा नपुगी बलात्कारीले खतरा महसुस गर्ने गरी प्रतिकार गरेको हुनसक्छ। त्यसैको परिणाम बलात्कारीले बलात्कारपछि आफू जोगिन हत्याको चरणसम्म पुग्यो।

यस्तो घटनामा बलात्कारबाट जोगिन सक्ने उपाय नभएको अवस्थामा पहिला ज्यानको सुरक्षा गर्नुपर्छ अनि कानुनी उपचार खोज्नुपर्छ भन्नेबारे उनीहरू जानकार हुन्थे भने उनीहरू पनि बाँच्ने अनि बलात्कारी जेलमा हुन्थे कि!

न विद्यालय न त अभिभावकले नै यस्तो घटनासम्म हुनसक्छ है, अनि भयो भने यसो गर्ने भनेर सिकाउँछन् अनि सन्तान कसरी सहमतिको सम्बन्ध र बलात्कारबारे जानकार हुन्। यस्तो घटनामा कसरी जोगिने के थाहा? फिल्ममा यस्तो दृश्य देखायो भने मरिमेटेर प्रतिकार गरेको, चिच्याएको, टोकेको, भाग्न खोजेकै देखाउँछन्। सिक्ने त्यही त हो।

अब समाजलाई हेर्ने हो भने त अझैँ पनि सहमतिमा होस् या जवर्जस्ती, विवाहपछि श्रीमान् बाहेकसँगको यौन सम्बन्ध हुनु, अझ बलात्कार हुनु भनेको सतीत्व लुटिनु हो, ज्युँदै मरे समान हो।

ज्युँदेै किन मर्नु! कि जोगिने, कि मर्ने। अनि आपराधिक मानसिकताले गाँजेका व्यक्तिसँग असुरक्षित स्थान भए पनि प्रतिकार नगरे के गर्ने!

पल शाह अनि सन्दीप लामिछानेकै घटना हेरौँ न। यदि कुनै युवतीले बलात्कार प्रयासमा 'हुन्न' मात्र भनेर कुनै प्रतिकार नगरी सुरक्षित भएपछि मात्र उजुरी दिँदा समाजको सचेत वर्गले 'पहिला रमाइलो गर्न गई, अहिले फसाउन नाटक गर्छे' भन्ने जोखिम' अझैँ कति बलियो रहेछ । बलात्कारीको हाई-हाई छ। पीडित ट्रोलको सिकार भइरहेका छन्।

यौन सम्बन्धमा सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण पक्ष उमेर अनि युवतीले प्रतिकार गरिन् या गरिनन्, कोठामा जान सहमति थियो या थिएन नभई यौन सम्बन्धको चरणमा उनले सहमति थियो या परिबन्द र करकाप महत्त्वपूर्ण हो भन्ने कसलाई मतलब!

नाइँ त परको कुरा 'यसो हेरेर हाँस्दा त सेक्स गर्न राजी भइ' भन्ने सोचले ग्रस्तहरु सुरक्षित हुने समाजमा निर्मला या भागरथी बाँचेका भए उनीहरूमाथि पनि एक पटकका लागि रमाइलो गर्न राजी हुने 'वन नाइट स्ट्यान्ड' बाहेक केही हैन' भन्ने आरोप लाग्थ्यो होला है!
साभार

21/12/2023

JCI Nepal 50th National Convention

25/11/2023

That is ever the difference between the wise and the unwise: the latter wonders at what are unusual; the wise man wonders at the usual.

22/11/2023

गुण्डाराजको पनि हद हुन्छ नि यो चिसोमा रातको १२ बजे सुतिरहेको अबस्थामा महेश बस्नेत समुहले आमा दिदिबहिनीहरूलाई ओछ्यानबाट, लखेटेर बहादुरी प्रस्तुती गर्यौ भन्ने कस्तो राजनैतिक संस्कारको विकास गर्यौ । प्रसाइ एक्लै काफी देखीए एमालेको लागि ।

17/11/2023

खाद्य व्यवस्था तथा व्यापार कम्पनीद्वारा वडा सिफारिस अनिवार्य, सिफारिसलाई वडाले लिए २०० सम्म शुल्क, धान किन्न हरेक एक किसानका लागि ३० क्विन्टलसम्मको सीमा

17/11/2023

🇺🇸 United States drug overdose death totals:

1968 - 5,033
2008 - 36,450
2009 - 37,004
2010 - 38,329
2011 - 41,340
2012 - 41,502
2013 - 43,982
2014 - 47,055
2015 - 52,404
2016 - 63,632
2017 - 70,237
2018 - 67,367
2019 - 70,630
2020 - 93,000
2021 - 107,000
2022 - 107,081

23/10/2023

हिन्दु धर्मावलम्बी नेपालीहरूको महान चाड विजया दशमी तथा शुभ दिपावली यस पावन अवसरमा आफन्तजन, इष्टमित्र, गुरुवर्ग, प्रीय साथीभाईजन, विद्यार्थी, कर्मचारी, समाजसेवी, बुद्धिजीवी, राजनीतिज्ञ एवं आदरणीय नेतृत्वगण लगायत स्वदेश तथा विदेशमा बस्नु हुने सम्पूर्ण नेपाली आमाबुबा, दाजुभाई तथा दिदीबहिनीहरूमा हार्दिक मंगलमय शुभकामना व्यक्त गर्दै सबै घरमा, सुख, शान्ति, समृद्धि, सु-स्वास्थ्य, दिर्घायू एवं उत्तरोत्तर प्रगतिका पाइलाहरू छाउन्, कामना गर्दछौँ । जय नेपाल !
२०८० कार्तिक ०६

18/08/2023

नागरिकको चेतना

22/06/2023

चुनाब जितेको पाँच वर्षपछि एउटा हातमा घोषणापत्र र अर्को हातमा कामको लिस्ट देखाएर गर्वका साथ उभिन सक्ने नेता चाहिएको हो देशलाई !

21/06/2023

अब उधारो उठाउने कानुनको आवश्यकता छ !चाडो भन्दा चाडो उधारो उठाउने कानुन बनाउ सरकार !!!!

उधारोमा सामानको खरिद बिक्रीले यो तहको विकराल रुप ल्याउला भन्ने सायद कसैले सोचेको थिएन । तर, अहिले बजारमा उद्योगीदेखि सामान्य खुद्रा बिक्रेतासम्म उधारो नउठेर तनावमा छन् । सँगै, ‘उधारो उठाउने कानुन’ चाहिन्छ भन्ने आवाज पनि सुनिन थालेको छ । त्यसो त, उद्यमी प्रेमप्रसाद आचार्यले आत्मदाह गरेपछि उधारो उठाउने कानुनको विषय जोडले उठेको थियो । तर, त्यसपछि विस्तारै सेलायो । अहिले पनि ब्यवसाईहरु उधारो उठाउने कानुनको आवश्यकता झनझन बढिरहेको बताइरहेका छन् ।

उधारो उठाउने कानुन चाहिन्छ भनेर मस्यौदा नै बनाएर ब्यवसाई बसेका छन सुर्खेत उधोग बाणिज्य संघका अध्यक्ष लक्ष्मण कंडेल भन्नुहुन्छ अहिले उधारो उठाउने कानुन जारी गर्ने ठिक समय भएको बताउँछन् । २०७६ सालतिरै उधारो उठाउने कानुन यस्तो हुनुपर्छ भनेर ‘ड्राफ्ट’ नै बनायका ब्यवसाईहरु उधारोमा वस्तु तथा सेवा खरिद गरेर त्यसबापतको भूक्तानी नगर्नुलाई सामान्य ठगीका रुपमा नभई ‘आर्थिक अपराध’ मानेर सजाय हुने व्यवस्था गर्नुपर्ने हुन्छ

व्यापार व्यवसाय गर्दा एउटा करार सम्झौता गरेर उधारो कारोबार गर्छौँ, अर्को विश्वासका भरमा चलनचल्तीका आधारमा गर्छौँ । करारमा गर्दा पहिलो पक्ष र दोस्रो पक्षबीच अधिकार र दायित्व समावेश हुन्छ, दिनेले के दिन्छ र पाउनेले के पाउँछ भन्ने कुरो प्रष्ट हुन्छ । यसमा विवाद भए पनि कागज बोल्ने भयो, समस्या भएन । अर्को भनेको, केही सामान उधारोमा लिँदा लिनेले तिर्नुपर्ने यति रकम हो भन्ने उल्लेख हुन्छ, तर यसको लिखित सम्झौता कतै हुँदैन ।

बिक्रीकर्ताले खरिदकर्तालाई वस्तु तथा सेवा दिन्छ, तर खरिदकर्ताले आज नगद भएन केही समयपछि दिन्छु भनेर वस्तु लैजान्छ । तर, यस्तो खालको कारोबारमा लिखित सम्झौता भएको हुँदैन । केवल लिने र दिनेबीच आपसी समझदारी मात्रै हुन्छ ।

प्रश्न के रहन्छ भने, उधारो दिने व्यक्तिले वस्तु उत्पादन गर्दा वा आयात गर्दा ऋण लिएको होला, अथवा आफ्नो पूँजी लगाएको होला, आफ्नो खर्च पनि गरेको होला, थोरै नाफा पनि जोडेको होला । मानौँ, उधारोबापत उठ्नुपर्ने पैसा उठेन । अब उपचार के त ?

व्यापार राम्रोसँग चल्दा उधारो जानु र बढ्नु नौलो कुरा होइन । चक्र हुन्छ चलिरहन्छ । उधारोमा लैजानेले पनि कि उपभोगका लागि लैजान्छ, कि बिक्री गर्न लैजान्छ । उपभोगमा लगेको सामानको हो भने पैसा आएपछि तिर्छ । तर, बिक्रीका लागि लगेको हो भने उसको पनि पैसा नउठेको हुन सक्छ । यस्तो अवस्थामा चेन इफेक्ट पर्छ ।

उत्पादनकर्ता वा आयातकर्ताले डिलर्सलाई दिने, डिलर्सले होलसेलरलाई दिने, होलसेलरले रिटेलरलाई दिने, रिटेलरबाट बल्ल उपभोक्तासम्म पुग्ने हो । यसरी उपभोक्ताबाट उधारोबापत भूक्तानी नहुँनासाथ रिटेलदेखि उत्पादनकर्ता वा आयातकर्तासम्म चेन इफेक्ट पर्छ ।

यो अवस्थामा पैसा कहाँबाट उठाउने त ? उदाहरण हेर्न टाढा जानु पर्दैन, बैंकिङ प्रणाली हेरेर त्यही अनुसार गरे पनि हुन्छ । बैंक तथा वित्तीय संस्थाले बाफिया (बैंक तथा वित्तीय संस्थासम्बन्धी कानुन)बाट घर, जग्गा वा धितो लिलाम गरेर अशुलउपर गर्ने अधिकार पाएका छन् । तर, व्यवसायमा प्रयोग भएको पैसा पनि त बैंककै पैसा हो, त्यसको पनि सुरक्षाको ग्यारेन्टी हुनुपर्छ नी । मानौँ, कुनै एक व्यक्तिले बैंकबाट कर्जा लिएर सामान उत्पादन गर्छ र बिक्री गर्छ भने बैंकलाई भूक्तानी गर्नुपर्ने दायित्व त उसको हो । तर, उसले उधारोमा सामान बेच्यो, उधारोमा लैजानेले पैसा तिरेन भने बैंकमा त उसले आफ्नो ऋणको सावाँब्याज तिर्न सक्ने अवस्था रहँदैन । मैले उधारोमा सामान दिएको व्यक्तिले पैसा नतिर्नाले बैंकमा भूक्तानी गर्नुपर्ने पैसा तिर्न सकिँन भनेर पनि उसले छुट पाउँदैन । तर, उधारोमा सामान लैजाने मान्छे त फ्रि भयो । उ कतै पनि जवाफदेही हुनुपरेन । त्यही भएर उधारोमा सामान लिने तर पैसा नतिर्ने विकृति बढ्यो । यो विकृतिलाई ‘कन्ट्रोल’ गर्न कानूनी आधार सिर्जना नगरी नहुने अवस्था देखिएको छ ।

पहिलाको मुलुकी ऐन, अहिलेको मुलुकी देवानी संहितामा पनि बील बीजकसम्बन्धी ठगी मुद्दा लगाउन सकिने भनिएको छ । तर, ठगी मुद्दा भन्ने वितिक्कै सरकारवादी मुद्दा हुन्छ । उधारोमा वस्तु तथा सेवा लिएर निश्चित समयमा त्यसको भूक्तानी नगर्नु भनेको ठगी होइन, यो फाइनान्सियल क्राइम हो । फाइनान्सियल क्राइम भएकाले यसका लागि छुट्टै उपचार विधि चाहिन्छ भनिएको हो । यो भनाइको अर्थ छुट्टै कानून चाहियो ।

यसले दुइ वटा अप्सन दिन्छ । एउटा उधारोमा लिएको सामानको बील एउटा इन्स्ट्रुमेन्ट बन्न जान्छ । अर्को चाहीँ मैले उधारोमा सामान लिएको हुँ, यति समयमा यति रुपैयाँ तिर्नुपर्छ भनेर ‘प्रमिशनरी नोट’ प्रमाण हुन्छ । अलि बुझ्ने गरी के भनौँ भने, तपाइँले मलाई कुनै वस्तु बिक्री गर्नुभयो, त्यसबापत बील हुनुपर्यो । वस्तु तथा सेवाको बिक्री गर्नेहरुले पनि अनिवार्य बील बीजक जारी गरेर मात्रै कारोबार गर्नुपर्ने हुन्छ । यसले करको दायरा पनि बढायो । मेरो नाममा भएको बीलमा जति तिर्नुपर्ने हो, त्यो मैले अहिले तिर्दिनँ, ३० दिन, ४५ दिनपछि तिर्छु भनेको हुन्छु । तर, मैले त्यो अवधिमा भूक्तानी दिइन भने त्यो बीललाई नै प्रमाण बनाएर तपाइँले अदालतमा मुद्दा दायर गरेर त्यो पैसा अशुल गर्न पाउनुपर्यो । यो कानूनी प्रणाली अहिले नेपालमा छैन, त्यही भएर चाहियो भनेर हामीले भनेका हौँ ।

एउटा उदाहरण हामीले उखु किसानलाई लिन सक्छौँ । यदी यस्तो कानून भइदिएको भए उखु किसानहरु तराइदेखि हिड्दै काठमाडौँ आएर माइतीघरमा धर्ना बस्नु पर्दैनथ्यो । किसानहरुले आफूले फलाएको उखु उधारोमा चिनी मिललाई बेचे, तर मिलले किसानलाई पैसा दिएन । मिलले किसानबाट उखु ल्याएर चिनी बनाएर बेच्यो होला, कतिको उस्तै गरी पैसा उठेन होला, तर जे भए पनि किसानलाई पैसा तिर्नुपर्ने दायित्व त त्यो मिलको हो नी । तर, मिलबाट पाउनुपर्ने पैसा नपाएपछि उखु किसानहरु आफ्नो पैसा उठाउन जाने ठाउँ कहाँ त ? माइतीघर मण्डलामा धर्नामा बस्नु यसको समाधान त पक्कै होइन । तर, न्यायका लागि उनीहरु माइतीघर आएर धर्ना बस्नुपर्यो ।

यदी यस्तो कानून भइदिएको भए, किसानले उधारोमा उखु बेच्दा मिलबाट पाउनुपर्ने पैसा यति छ है भनेर हिसाबकिताब गरिएको कागज कमर्शियल डकुमेन्टका रुपमा प्रमाणयोग्य हुन्थ्यो । जुन मिललाई उखु बेचेको हो, त्यो मिलबाट हिसाब मिलान गर्ने गरी किसानले बैंकलाई त्यो कागज बिक्री गर्न पनि सक्ने बाटो खुल्थ्यो ।

मैले भनेको, बैंकको ‘डेब्थ रिकभरी’का लागि चाहिँ ‘एक्ट’ बन्यो । तर, अन्य देशमा आफ्नो देशको व्यवहार सुहाउँदो गरी प्रचलनमा आइसकेको ‘कर्पोरेट डेब्थ रिकभरी एक्ट’ हामीकहाँ अहिलेसम्म आएन । व्यवसायी र उद्योगीले उधारो बापतको पैसा सहजै असुलउपर गर्न सक्ने कानून बन्नुपर्छ र अहिले यो कानून ल्याउने उपर्युक्त समय पनि हो ।

अर्को कुरा, उधारोमा सामान बेच्ने उद्योगी वा व्यवसायीलाई पनि मेरो पैसा जुनसुकै हालतमा पनि उठिहाल्छ भन्ने विश्वास हुन्छ । आन्तरिक प्रतितपत्र (लोकल एलसी) खोल्ने प्रबन्ध गरौँ भनेर लोकल एलसीको अवधारणा पनि आएको थियो । राष्ट्र बैंकले यसलाई बन्द गरायो, यो राम्रै हुँदै थियो । अहिले चाहीँ बैंक ग्यारेन्टी चाहिने व्यवस्था छ ।

तर, एउटा सानो व्यवसायीले १० ठाउँमा दशदश हजारका दरले उधारोमा सामान दिएको छ भने १ लाख फसेको हुन्छ । न १० हजारमा सामान लैजानेले बैंक ग्यारेन्टी ल्याएको हुन्छ, न सामान दिनेले नै बैंक ग्यारेन्टी लिएर आइज भन्न सक्छ । अब त्यसरी १० हजार उधारो लैजानेले तिरेन भने उ कहाँ जाने त ? उसले त्यो पैसा कसरी उठाउने ? उसको सम्पत्तिको सुरक्षाको ग्यारेन्टी खोइ ?

त्यहीँ भएर कानुनी आधार चाहिन्छ । यसले सानोसानो आकारमा कारोबार गर्नेहरुले पनि अनिवार्य कर तिर्नुपर्ने दायित्व सिर्जना गर्छ । उधारोमा बेचेको सामानको पैसा नउठेपछि कानूनी उपचारमा जानलाई उसले अनिवार्य कर तिरेको हुनुपर्छ, भ्याट लाग्ने वस्तु बिक्री गर्ने हो भने भ्याटमा दर्ता भएको हुनुपर्छ, अन्यथा, कम्तीमा प्यानमा दर्ता भएको हुनुपर्छ ।

यसो हुँदा हाम्रो ३० प्रतिशत भन्दा बढी रहेको भनिएको अनौपचारिक अर्थतन्त्र पनि च्यानलनमा आउँछ । केवाईसी भरेर मात्रै उधारोमा सामान लैजान पाउँछ । किन्ने मान्छे यो हो है भनेर बिक्रीकर्ताले आँखाले हेरेर चिनेर मात्रै भएन, कागजले चिन्नुपर्यो, बोल्नुपर्यो । अझ क्रमशः उधारोमा सामान किन्न प्यान नम्बर पनि अनिवार्य गर्दै गएपछि अनौपचारिक अर्थतन्त्र च्यानलमा आउँछ । उधारोमा सामान किन्दा नै केवाईसीमा किन्ने मान्छेको प्यान नम्बर भएपछि अनौपचारिक अर्थतन्त्र भन्ने बँकी नै रहँदैन, किनकी सबै नेपालीको प्यान नम्बर हुन्छ । त्यसैले उधारो उठाउने कानून बन्यो भने यो सबैभन्दा ठूलो र महत्वपूर्ण फाइदा हुन्छ ।

एउटा कुरा दोहोर्याउँ, उधारो उठाउने कानूनमै उधारोमा सामान बेचेर पैसा नउठेपछि कानूनी उपचारमा जान कर चूक्ता प्रमाणपत्र चाहिन्छ भन्ने प्रावधान राखियो भने सबै खालका उद्यम, व्यवसायदेखि साना खुद्रे पसलसम्म दर्ता हुन्छन् । यसले करको दायरा बढाउँछ, फलस्वरुप सरकारको राजस्व पनि बढ्छ ।

अर्को सानो उदाहरण क्रेडिट कार्ड पनि हो ।

तपाइँलाई बैंकले क्रेडिट कार्ड दिन्छ, तपाइँले ४५ दिनसम्म आफ्नो लिमिट अनुसार त्यसबाट भूक्तानी गर्नुहुन्छ, ४५ दिनपछि तपाइँको खाताबाट बैंकले आफैँ तपाइँले क्रेडिट कार्डमार्फत गरेको खर्च बराबरको पैसा काट्छ । यो अधिकार बैंकलाई छ । तर, ठिक त्यसै गरी तपाइँले कुनै पसलबाट ३० दिनका लागि भनेर १० हजारको समान लैजानुभयो, तर ३० दिनमा तिर्नु भएन भने त्यो पसलले तपाइँबाट अशुल उपर गर्ने बाटो त देखाइदिनु पर्यो नी ।

यो बाटो देखाउनका लागि कर्पोरेट डेब्थ रिकभरी एक्ट नै चाहिन्छ, विभिन्न देशहरुमा यस्तो कानून निकै प्रभावकारी भएका छन् । उधारो नउठेर उद्यमी व्यवसायी आत्महत्या गर्न बाध्य भइरहेका छन्, यस्तो बेलामा तिमीहरुको लगानीको सुरक्षाको ग्यारेन्टी सरकारले गर्छ भनेर सन्देश दिनका लागि पनि अहिले यो कानून ल्याउने ठिक समय हो भन्ने लाग्छ ।

20/06/2023

सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारको वजेटमा
कैलालीका पूर्वी क्षेत्रमा कहाँ कति वजेट विनियोजन भयो ?
१. जानकी गाउँपालिकाः
–अमौरी फरेण्डा परागीपुर सडक कालोपत्रे ५० लाख
–बल्चौर कटाक्ष खैरीफाँटा जगतपुर केशरमार्ग ५० लाख
–आधारभूत स्वास्थ्य केन्द्र जगतपुर पिपलचौचतारादेखि बालज्योति माविसम्म सडक ५० लाख
–अमरावती किसान एग्रोदेखि हिमालय राष्ट्रिय हुँदै भगरैया सुवर्णपुरसम्म सडक ५० लाख
–डुडेझारी टीकापुर सडक कालोपत्र १ करोड
–सुवर्णपुर जगतपुर कुलाको बाँध हुँदै सुवर्ण सामुदायिक वनको किनाराको सडक कालोपत्रे ३० लाख
–९ नं. वडा कार्यालयको दक्षिणबाट पूर्वी भगरैया हुँदै तीन डुडसँम्म सडक कालोपत्रे २५ लाख
–जानकी ९ फायर लाइन सडक ५ लाख
–डडुेंझारी टीकापुर सडक १० लाख
–जानकी ८ जवलपुर चोकदेखि कोठारपुर हुँदै जवलपुरसम्म रिङ्ग रोड १० लाख
–बक्लौहा शिविरमा पक्की ढल निर्माण ५० लाख
–जादुपुर चौकदेखि बढरियासम्म पक्की ढल निर्माण ३० लाख
–जानकी ५ अमौरीदेखि थापापुर जोड्ने सडक कालोपे ४० लाख
–जानकी गाउँपालिका औद्योगिक क्षेत्र जाने बाटोमा पुल निर्माण वडा नं. २ मा ५० लाख
–जानकी गाउँपालिका औद्योगिक क्षेत्र जाने बाटोमा पुल बाटो विद्युत वडा नं. २ मा २५ लाख
–पूर्व खैरीफाँटामा डिप ट््युवेल जडान २० लाख
–जानकी कठरियाको घरदेखि वडा नं.–१ को सीमासम्म ढल निर्माण ५ लाख
–अमौरी खानेपानी योजना १० लाख
–धर्मापुर खानेपानी योजना १० लाख
–जगतपुर सुवर्णपुर खानेपानी योजना ४० लाख
–अरूणोदय खानेपानी योजना ४० लाख
–पथरैया हजारी खानेपानी योजना ४० लाख
–हिमालय राष्ट्रिय मावि अमरावती भवन निर्माण २०/२० लाख (पेज नं. २५६ र २५७)
–महेन्द्रशिशु मावि धर्मापुर भवन निर्माण २० लाख
–आदर्श मावि खर्गौली भवन निर्माण २० लाख
–मोति मावि मोतिनगर आइसीटी व्यवस्थापन १० लाख
–राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालय घेरा पर्खाल ७ लाख
–अरूणोदय मावि खैरीफाँटा घेरा पर्खाल ७ लाख रूपैयाँ
२. टीकापुर नगरपालिकाः
–टीकापुर अस्पतालका स्टाफको क्वार्टर निर्माण २ करोड
–टीकापुर अस्पताल परिसरमा सरूवारोग उपचार, नियन्त्रण तथा अनुसन्धान केन्द्र भवन निर्माण ४ करोड
–शल्यक्रिया कक्षलाई स्तरोन्नति गर्न ६५ लाख
–Urine Analyzer मेशिन खरिद गर्न ५० लाख
–Fully Automated Coagulation मेशिन खरिद गर्न ५० लाख
–टीकापुर अस्पताल पर्खाल निर्माण १० लाख
–टीकापुर अस्पताल भवन निर्माण १० लाख
–टीकापुर स्र्पोटस् एकाडेमी निर्माण ५ करोड
–इलाका प्रहरी कार्यालय भवन निर्माण क्रमागत २ करोड
–कमल रावलको घरदेखि टेक देवकोटा घर र पश्चिम नवराज उपाध्यायको घर जाने बाटो कालोपत्रे १ करोड ३० लाख (पेज १९०)
–महालक्ष्मी एग्रोमार्टदेखि कलक स्वडारीको घरसम्म सडक कालोपत्रे ८३ लाख
–बेलुवा चौकदेखि सत्ती वजार हुँदै वडा नं.–८ को सिमाना सूर्यपुरसम्म जोठ्ने सडकको स्तरोन्नति ५० लाख
–टीकापुर वृहत बङ्गला पार्कको भौतिक पूर्वाधार निर्माण ५० लाख
–सूर्यपुरदेखि वडा कार्यालय जाने बाटोमा पक्की ढल निर्माण ५० लाख
–टीकापुर नगरपालिका वडा नं.–१ को प्रशासनिक भवन निर्माण ५० लाख
–टीकापुर नगरपालिका वडा नं.–३ को प्रशासनिक भवन निर्माण ४५ लाख
–बर्गिस बोर्डिङ्गको पूर्व गेटदेखि सीतापुरसम्म नाला सहित कालोपत्र ४० लाख
–बाघमारा निराशाको पूर्व चोकदेखि मुनिको घर हुँदै अस्नेहरीसम्म सडक कालोपत्रे ३० लाख
–टीकापुर गल्फ कोर्ष निर्माण २० लाख
–बीरेन्द्र विद्यामन्दिर मावि टीकापुर भवन निर्माण २० लाख
–जनज्योति आधारभूत विद्यालय ज्योतिनगर भवन निर्माण २० लाख
–कालिका आधारभूत विद्यालय टीकापुर–२ भवन निर्माण २० लाख
–सामुदायिक सेवा केन्द्र सुदृढीकरण २० लाख
–शेरबहादुर बिष्टको घरदेखि चक्र चन्द स्वडारीको घर हुँदै रामप्रसाद उपाध्यायको घरसम्म दोहोरो नाली सहित पक्की सडक १५ लाख
–अस्नेहरीदेखि छेखरखैला हुँदै गम्बुवान चौतारासम्म सकड स्तरोन्नति १० लाख
–सूर्यपुरदेखि वडा कार्यालय जाने मूल बाटोमा पर्ने झरनमा तटवन्ध १० लाख
–डल्फिन पर्यटकीय विश्राम गृह निर्माण १० लाख
–त्रिवेणीधाम संरचना, मोहना कर्णाली, भेरी कर्णाली र सेती कर्णाली टीकापुर नपा वडा नं.–५ पर्यटकीय गन्तब्य निर्माण १० लाख
–सरस्वती मावि बनगाउँ आइसीटी व्यवस्थापन १० लाख
–मुक्त कमैया आधारभूत विद्यालय विजयनगर घेरा पर्खाल १० लाख
–टीकापुर पार्क रोडदेखि वडा नं.–२ जोड्ने बमटे कालोपत्रे ५ लाख
३. लम्की चुहा नगरपालिकाः
–लम्की चुहा सामुदायिक अस्पताल निर्माण २ करोड ५० लाख
–चिसापानी कुइने सोल्टा ताम्चा राक्सा सडक लम्कीदेखि मोहन्यालसम्म १ करोड
–गोकुल खनालको घरदेखि कर्ण जैशीको घर हुँदै पूर्णिमा सामुदायिक वनसम्म सडक कालोपत्र १ करोड
–लम्की चुहा नगरपालिकामा रिङ्गरोड ६० लाख
–लम्की अछाम सडक कालोपत्रे ५० लाख
–लम्की बहुमुखी क्याम्पस छात्राबास भवन निर्माण ४० लाख
–कर्णाली चिसापानी पुलमा लाइटिङ्ग २५ लाख
–लम्की चोकदेखि अमौरासम्म सडक लाइट जडान २५ लाख
स्रोत : रेडियो नमस्ते टीकापुर

14/05/2023

पक्राउ पुर्जी जारीपछि एमाले नेता टोपबहादुर रायमाझीलाई किन भगाइयो र किन पक्राउ गरिदैन ?
१. मोवाईलका र अन्य प्रमाण नष्ट गर्न
२. माथिल्लो तहको पहुँच प्रयोग गरेर अन्य प्रमाण मेटाउन
३. एमालेका सबैको बयानमा एकरुपता कायम गर्न
४. पीडितको बयान फेर्न दवाव दिन
केपी ओलीले सार्वजनिक रुपमा टोपबहादुरको पक्राउ पुर्जीलाई एमाले माथिको आक्रमण हो । ...क्यान्टोनमेन्टको फाईल खोलौं....भनेर माओवादीलाई तिमीहरूको कमजोरी हामीलाई थाहा छ भन्ने सन्देश दिदै भुटानी शरणार्थीबारे बोल्छु भने । बाहिर उत्तेजित भाषण गर्दै भित्रभित्रै प्रचण्ड र नारायणकाजीसँग कुरा मिलाएका छन् । यसबाट अझै के बुझिन्छ भने संस्थागत रुपमै भ्रष्टलाई एमाले नेतृत्वमा कम्युनिष्ट एकता भएको छ ।

सभामुखसँग सार्वजनिक मञ्चमा देखिएका टोपबहादुर भगाउने मतियार मध्ये गृहमन्त्री एक हुनुभन्ने नबुझी काँग्रेसी नेता उल्टै आरजु लगायतको राजनीति सक्ने मात्र मिसन बोकेका केही नेता गृहमन्त्री जिन्दाबाद भन्न पुगे !

17/12/2022

पंचायत भन्दा राम्रो गर्ला कि भनेर जनताले बहुदलीय कॉग्रेसलाई समर्थन गरे। यसले काम गरेन भन्ने ठाने।
कांग्रेस भन्दा अलि राम्रो गर्ला कि भनेर कम्युनिष्ट नामधारी एमालेलाई समर्थन गरे। यो पनि हावा खॉदै गयो।
एमालेले बिगार्यो, गर्न सकेन, त्यो भन्दा राम्रो गर्ला कि भनेर अर्का कम्युनिष्ट माओबादीलाई समर्थन गरे।
राजाले भन्दा जनताबाट आउने राष्ट्रपतिले राम्रो गर्ला कि भनेर राजा पनि फाले।
एकात्मक शासन भन्दा संघीयताले जनताको राम्रो सेवा गर्ला कि भनेर एकात्मक शासन फाले।
धर्म निरपेक्ष भएपछि धार्मिक समन्वय र सद्भाव बढ्ला कि भनेर हिन्दू राष्ट्रको पदवी पनि फाले। धार्मिक बिखण्डन निम्त्याए। समावेशी गरे पछाडी परेकाहरू अगाडी आउलान् कि भनेर समानुपातिक ब्यवस्था ल्याएर भाइ भतिज, साला साली, ज्वाई ससुरा लोग्ने स्वास्नी पो छिराए। झन सत्तामा नाता कुटुम्बको जहानीया शासन चल्दै गयो।
पूर्खाका विगतका सम्पदाहरू सबै फाल्दा फाल्दा नेपाली जनता न घरको न घाटको कुकुर बनेका बन्यै छन्, विचरा !
पूर्खाले कमाई दिएको केही पौरख, बीरता, मानसम्मानबाहेक कतै कुनै विश्वको कुनै कुरामा नेपालीको कुनै ईज्जत छैन।
नेपालीलाई अहिलेको उपलब्धीले हैन बर्बादीले विश्वले चिन्दै गएका छन्। नेपालको जे जति सकारात्मक परिचय विश्वमा छ ती सबै पूर्खाका पौरख हुन्।
नेपालको विश्व पर्यटनको सारा सम्पदा पुर्खाका योगदान मात्रै हुन्।

पंचायत कालमा सरकारी जनसरोकारका कम्पनी र सेवाप्रदायक दर्जनौ संस्थानहरू स्थापना गरिएका थिए-
१. धान चामल निर्यात कम्पनी
२. टिम्बर कर्पोरेशन
३. विद्युत कर्पोरेशन
४. नेशनल ट्रेडिंग कम्पनी लिमिटेड
५. साल्ट ट्रेडिंग लिमिटेड
६. चिया विकास कम्पनी लिमिटेड
७. कृषि सामग्री संस्थान
८. खाद्य संस्थान
९. कृषिऔजार कम्पनी
१०. नेपाल खानेपानी संस्थान
११. नेपाल यातायात संस्थान
१२. नेपाल दुरसंचार संस्थान
१३. रेडियो नेपाल
१४. नेपाल टेलिभिजन
१५. गोरखापत्र संस्थान
१६. जनक शिक्षा छापाखाना सामाग्री संस्थान
१७. सांस्कृतिक संस्थान
१८. गोदाम तथा पारबहन कम्पनी
१९. साझा यातायात
२०. शाही नेपाल वायुसेवा कर्पोरेशन
२१. चलचित्र संस्थान
२२. नेपाल कन्स्ट्रक्सन कम्पनी नेपाल NCCN
२३. नेपाल ईन्जिनियरिंग कन्सल्ट्यान्सी कम्पनी NEPICON
२४. राष्ट्रिय कम्प्युटर केन्द्र
२५. नेपाल आयल निगम
२६. शाही औषधि लिमिटेड

पंचायत कालमा राजाले दर्जनौं विद्युत तथा राजमार्गका आयोजनाहरू बनाए-
१. त्रिभुवन राजमार्ग
२. सिद्धार्थ राजमार्ग
३. पृथ्वी राजमार्ग
४. महेन्द्र राजमार्ग
५. रत्न राजमार्ग
६. पोखरा बाग्लुंग राजमार्ग
७. अरनिको राजमार्ग
८. त्रिसुली जलविद्युत योजना
९. मर्स्यांग्दी जलविद्युत योजना
१०. कुलेखानी जलविद्युत
११. १ दर्जन भन्दा धेरै मुलुकभरि साना जलविद्युत योजना
१२. वैतडी बझांग राजमार्ग
१३. धनगढी डडेलधुरा राजमार्ग
१४. ट्रलीबस सेवा

15/11/2022

24/10/2022