The Strategy First Times

Home
The Strategy First Times

Contact information, map and directions, contact form, opening hours, services, ratings, photos, videos and announcements from The Strategy First Times, News & Media Website, .
(5)

26/02/2024

"ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး Franchise လုပ်ငန်း (၅) ခု အကြောင်း"

---------------------------------------------------

အောင်မြင်တဲ့ Franchise Model နဲ့လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ ကုမ္ပဏီကြီးတွေနဲ့အတူ Franchise လုပ်ငန်းများဟာ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးလောကမှာ အဓိကအ‌ရေးပါတဲ့လုပ်ငန်းများ ဖြစ်လာပါတယ်။ Franchise လုပ်ငန်းဆိုတာကတော့ ကုမ္ပဏီတစ်ခု (Franchisor) မှ လုပ်ငန်းလုပ်ကိုင်လိုတဲ့ တစ်ဦးတစ်ယောက် (Franchisee) ကို ကုမ္ပဏီရဲ့အမည် အသုံးပြုပြီး သီးခြားနယ်ပယ်တစ်ခုမှာ အဲ့ဒီကုမ္ပဏီရဲ့ ထုတ်ကုန် ဒါမှမဟုတ် ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းများကို လုပ်ငန်း လိုင်စင်ပေးပြီး လုပ်ကိုင်စေခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါဆိုရင် ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးမားဆုံး Franchise လုပ်ငန်းက ဘယ်လုပ်ငန်းဖြစ်မလဲ? ဆက်ပြီးကြည့်ကြည့် ရအောင်။ McDonald’s လုပ်ငန်းကတော့ နိုင်ငံပေါင်း ၁၀၀ ကျော်မှာ စားသောက်ဆိုင်ပေါင်း ၃၅၀၀၀ ဖြင့် Franchise လောကရဲ့ ခေါင်းဆောင်နေရာမှာ ရှိနေပါတယ်။ McDonald’s ဟာ ၁၉၅၅ ခုနှစ်ကတည်းက Franchise လုပ်ငန်းဖြစ်ခဲ့ပြီး ယနေ့မှာဆိုရင် ၎င်းစားသောက်ဆိုင်များရဲ့ ၉၃ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးကို Franchisee များမှ ပိုင်ဆိုင်ပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးမှာတော့ Franchise Unit စုစုပေါင်းအရေအတွက်၊ Brand value များအပေါ်မှာ အခြေခံပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးမားဆုံး Franchise လုပ်ငန်း (၅) ခုအကြောင်းကို ပြောပြသွားမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၁။ McDonald’s

ဒေါ်လာ ၁၅၄.၉၂ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိ အမှတ်တံဆိပ်တန်ဖိုးနဲ့ နိုင်ငံ‌ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်မှာ Franchise ဆိုင်ပေါင်း ၃၅၀၀၀ ဖြင့် McDonald’s ဟာ Franchise လောကမှာ ငြင်းဖွယ်ရာမရှိတဲ့ ဘုရင်တစ်ဆူဖြစ်လာပါတယ်။ McDonald’s ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ လူသိအများဆုံး အမှတ်တံဆိပ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး နောင်နှစ်များမှာလည်း စီးပွားရေး နှေးကွေးသွားမယ့် အရိပ်အယောင်လည်း မတွေ့ရသေးပါဘူး။ ၁၉၄၀ ခုနှစ်မှာ Burger စားသောက်ဆိုင်အဖြစ် စတင်ခဲ့တဲ့ McDonald’s ဟာ ယခုအချိန်မှာတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အင်အားကြီးတဲ့ Fast-Food လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်လို့နေပါပြီ။

၂။ 7-Eleven

America ရှိ လမ်းထောင့်တိုင်းမှာ 7-Eleven ဆိုင်ကို
မြင်နိုင်တာကြောင့် သူဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကြီးမားတဲ့ Franchise လုပ်ငန်းအဖြစ် တည်ရှိနေတာကတော့ အံ့သြဖွယ်ရာမရှိပါဘူး။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၉ နိုင်ငံမှာ စတိုးဆိုင်ပေါင်း ၇၅၀၀၀ ကျော်ြဖင့် 7-Eleven ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံး Convenience Store ဆိုင်တစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ 7-Eleven ကို small ice house အဖြစ် Texas ပြည်နယ်၊ Dallas မှာ ၁၉၂၇ ခုနှစ်က စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာတော့ 7-Eleven ဟာ အဆင်ပြေတဲ့ ဆိုင်တည်နေရာ၊ ‌ရွေးချယ်စရာများပြားတဲ့ အဆာပြေစားစရာများနဲ့ အ‌ဖျော်ယမကာများကြောင့် အောင်မြင်တဲ့ Franchise လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။
တခြား convenience store ဆိုင်များနဲ့ ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်နေပေမယ့်လည်း 7-Eleven ဟာ ခိုင်မာတဲ့ အမှတ်တံဆိပ်အသိပြုမှုတွေကြောင့် ဆက်လက်ရှင်သန်နေဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၃။ Kentucky Fried Chicken (KFC)

KFC ဟာ ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ‌ရေပန်းအစားဆုံး Fast-Food စားသောက်ဆိုင်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံပေါင်း ၁၅၀ ကျော်မှာ အခိုင်အမာရပ်တည်နေပါတယ်။ Franchise ဆိုင်ပေါင်း ၂၅၀၀၀ နီးပါးဖြင့် KFC ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ McDonald’s ပြီးရင် ဒုတိယအကြီးဆုံး Fast-Food chain တစ်ခုဖြစ်လာပါတယ်။ KFC လုပ်ငန်းကို ၁၉၅၂ ခုနှစ်မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့ကြက်ကြော်ကြောင့် လူသိများလာပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာ KFC ဟာ ကြက်သားထုပ်၊ အသုပ်များနဲ့ ကြက်ကင်များအပါအဝင် မီနူးမျိုးစုံကို ရောင်းချလျက်ရှိပါတယ်။

၄။ Subway

Subway ရဲ့ ထူးခြားတဲ့ရောင်းချမှုကတော့ ကျန်းမာ‌ရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ အစားအစာများရောင်းချတာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ မကြာသေးတဲ့နှစ်များအတွင်း ဈေးကွက်ထဲမှာ Fast-Food တွေထက် ကျန်းမာရေးနဲ့ညီညွတ်တဲ့ တခြားရွေးချယ် စရာတွေကို တောင်းဆိုမှုများပြားလာတာကြောင့် Subway ဟာ အလွန်ကို ‌အောင်မြင်လာခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံပေါင်း ၁၀၉ နိုင်ငံမှာ Franchise ဆိုင်ပေါင်း ၄၂၀၀၀ ကျော်ဖြင့် Subway ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံးစားသောက်ကုန် Franchise လုပ်ငန်းတစ်ခု ဖြစ်လာပါတယ်။ Subway ကို ၁၉၆၅ ခုနှစ်မှာ Fred Deluca အမည်ရှိ ဆယ်ကျော်သက်တစ်ဦးမှ တည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်။ ယနေ့ခေတ်မှာတော့ Subway ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးမားဆုံး Submarine Sandwich Chain အဖြစ်ရပ်တည်နေပြီး ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်တဲ့ အစားအစာများကို ရွေးချယ်ဝယ်ယူနိုင်တာကြောင့် လုပ်ငန်းဟာ ဆက်လက်ကြီးထွားလာနေပါတယ်။

၅။ Burger King

Fast-Food industry မှာ တခြားကုမ္ပဏီကြီးတစ်ခုဖြစ်တဲ့ Burger King ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ တတိယအကြီးဆုံး ဟမ်ဘာဂါဆိုင်ဖြစ်ပြီး Franchise ဆိုင်ပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။ Burger King ဟာ နိုင်ငံပေါင်း ၁၀၀ ကျော်မှာ စားသောက်ဆိုင်များကို ဖွင့်လှစ်ထားပြီး ကမ္ဘာပေါ်မှာ အခိုင်အမာရပ်တည်နေပါတယ်။ Burger King လုပ်ငန်းကို ၁၉၅၄ ခုနှစ်မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေ တစ်လျှောက်မှာ ပိုင်ရှင်ပြောင်းလဲမှုများနဲ့ ဖြတ်ကျော်လာခဲ့ပါတယ်။ သို့ပေမဲ့လည်း Burger King ဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ လူကြိုက်အများဆုံး Fast-Food ဆိုင်များထဲမှ တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ဆဲဖြစ်ပါတယ်။
ဒါကတော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာရှိတဲ့ အကြီးမားဆုံး Franchise လုပ်ငန်းကြီး (၅) ခုအကြောင်းကို မျှဝေပေးခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

www.drfranchise.com မှ Top 10 Biggest Franchise in the World in 2023 ဆောင်းပါးမှ တချို့တစ်ဝက်ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ကိုးကားထားပါတယ်။

Daw Htet Pann Wai
(B.Com, Q**, M.Com, MEUE)

25/02/2024

"ပလတ်စတစ်အမှိုက် လျှော့ချနိုင်မယ့်နည်းလမ်းများ"

------------------------------------------------

ပလတ်စတစ်တွေဟာ အသုံးပြုရလွယ်ကူပြီး တစ်နေ့တာလုပ်ငန်းများမှာ ထိရောက်စွာ အသုံးချ နိုင်တဲ့အတွက် ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝမှာ ကြီးမားတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီအချက်ကပဲ ကမ္ဘာကြီးမှာ ခိုင်လုံတဲ့ဖြေရှင်းနည်းမရှိသေးတဲ့ ဆိုးရွားလှတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ပလတ်စတစ်ညစ်ညမ်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပါတယ်။ ပလတ်စတစ်တွေဟာ အသုံးပြုဖို့လွယ်တဲ့အပြင် ဈေးနှုန်းသက်သာစွာလည်း ဝယ်ယူနိုင်တဲ့အတွက် ပလတ်စတစ်အသုံးပြုမှုကို ချက်ချင်း ယတိပြတ် စွန့်လွှတ်ဖို့မှာ အလွန်ခက်ခဲပါတယ်။
ဒါ့ကြောင့် ကျွန်ုပ်တို့ဟာ ပလတ်စတစ်အသုံးပြုမှုကနေရရှိတဲ့ ကောင်းကျိုးတွေကိုသာ ကြည့်မနေသင့်ဘဲ
ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတွေကိုပါ တွေးတောဆင်ခြင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

ကျေးဇူးတင်စရာက ကမ္ဘာတစ်ဝန်းရှိ အဖွဲ့အစည်းများနဲ့ အစိုးရများဟာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ပလတ်စတစ်အသုံးပြုမှုရဲ့ အကျိုး သက်ရောက်မှုကိုလျှော့ချဖို့ အစီအစဥ်များကို အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်နေကြပါတယ်။ တကယ်တော့ ယခုနှစ်မှာ ဥရောပသမဂ္ဂက သူ့ရဲ့နယ်နိမိတ်အတွင်း ပလတ်စတစ်ဘူးခွံနဲ့ တစ်ခါသုံးပိုက်များ၊ ဇွန်း၊ ခက်ရင်းများ၊ နားကြပ်တံများ စတဲ့အမှိုက်တွေကို စည်းကမ်းမဲ့စွန့်ပစ်ခြင်း၊ ရောင်းချခြင်းကို တားမြစ်မယ်လို့ သိရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆူနာမီလှိုင်းလုံးကြီးများသဖွယ် မြင့်တက်လာတဲ့ ပလတ်စတစ် ညစ်ညမ်းမှုကို ထိရောက်စွာတားဆီးဖို့ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်စွမ်းရည်နဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်တဲ့အရာတွေ ရှိပါတယ်။ အရင်ဆုံး ပလတ်စတစ် အမှိုက်သရိုက်နဲ့ပတ်သက်ပြီး လေ့လာတွေ့ရှိထားတာလေးတွေကို ပြောပြချင်ပါတယ်။

• နှစ်စဉ် ကမ္ဘာတစ်ဝန်းမှာ ပလတ်စတစ်ပုလင်းပေါင်း ၅၀၀ ဘီလီယံ ထုတ်လုပ်လျက်ရှိပြီး သမုဒ္ဒရာထဲမှာ ပလတ်စတစ်စွန့်ပစ်ပစ္စည်း တန်ချိန် သန်း ၁၅၀ ကျော် ရှိနေပါတယ်။ ဒါကြောင့် ၂၀၅၀ ခုနှစ်ရောက်ရင် သမုဒ္ဒရာရှိ ပလတ်စတစ်များဟာ ငါးပမာဏထက် ကျော်လွန်သွားနိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။

• ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်တန်ချိန် သန်း ၅၀၀ ကျော် ထွက်ရှိခဲ့ပြီး ၁၉၈၀ ခုနှစ်ထက် ၉၀၀% ကျော် ရှိခဲ့ပါတယ်။

• တစ်ခါသုံးပလတ်စတစ်တွေရဲ့ ပျမ်းမျှအသုံးဝင်တဲ့ သက်တမ်းမှာ ၁၂-၁၅ မိနစ်ရှိပြီး ပြိုကွဲဖို့ အတွက်တော့ နှစ်ပေါင်း ၅၀၀ အထိ ကြာနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ပလတ်စတစ်အမှိုက်များ လျှော့ချနိုင်မယ့်နည်းလမ်းတွေကို ဖော်ပြပေး ချင်ပါတယ်။

"ပလတ်စတစ်အမှိုက် လျှော့ချနည်း"

တစ်ခါသုံး ပလတ်စတစ်များကို ရှောင်ကြဉ်ပါ။

ပလတ်စတစ် ပိုက်၊ ဘူးခွံများ၊ ပန်းကန်ပြားများနှင့် မီးဖိုချောင်သုံး ပလတ်စတစ်များဟာ အသုံးပြုဖို့ ပိုလွယ်ကူစေပေမယ့် ကမ္ဘာကြီးအပေါ်မှာ ဆိုးရွားစွာ သက်ရောက်မှုရှိပါတယ်။ ပလတ်စတစ်အစား ဖြစ်နိုင်ရင် သတ္တု၊ ဝါး ဒါမှမဟုတ် ဇီဝပျက်စီးနိုင်တဲ့ ပလတ်စတစ်များကို အသုံးပြုပါ။

အစုလိုက်ဝယ်ပါ။

စတိုးဆိုင်များမှာ စျေးဝယ်တဲ့အခါ တစ်ခါသုံးဖော့ဘူးများ၊ ပလတ်စတစ်ဘူးများနဲ့ထုပ်ပိုးထားတဲ့ စားသောက် ကုန်များကို အခါခါဝယ်မယ့်အစား စီရီရယ်နဲ့ ဆန်ကဲ့သို့ အစားအစာများကို အိတ်လိုက်တစ်ခါတည်း ဝယ်ယူသင့်ပါတယ်။

အစားအစာသိုလှောင်မှုကို ပြန်လည်စဉ်းစားပါ။

ပလတ်စတစ်ဇစ်အိတ်များ၊ ပလတ်စတစ်ဘူးများနဲ့ ပစ္စည်းတွေကို ထုပ်ပိုးမယ့်အစား စတီးချိုင့် ဒါမှမဟုတ် ဖန်အိုးတွေကို အသုံးပြုပါ။ ဈေးဝယ်ထွက်တဲ့အခါ အဝတ်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားတဲ့အိတ်ကို ယူသွားပါ။ ဆိုင်ကပေးတဲ့ ပလတ်စတစ်အိတ်တွေ မသုံးပါနဲ့။

ဒေသခံလယ်သမားဈေးကွက်တွင် ဈေးဝယ်ပါ။

လယ်သမားတွေဆီမှာ တိုက်ရိုက်စျေးဝယ်တာက လတ်ဆက်တဲ့ အသီးအနှံများကို မိမိကိုယ်ပိုင်အိတ်များဖြင့် စိတ်တိုင်းကျဝယ်ယူနိုင်တဲ့ နေရာကောင်းတစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။ ပလတ်စတစ် Tupperware ကို ဖန် ဒါမှမဟုတ် စတီးကွန်တိန်နာများဖြင့် အစားထိုးပါ။ တကယ်လို့ သင် ပလတ်စတစ်တစ်ခုခုကို အသုံးပြုပါက
သင့်ပလတ်စတစ်အမှိုက်များကို
မှန်ကန်တဲ့ (Recycling Container) ပြန်လည်အသုံးပြုတဲ့ပုံးထဲမှာ ထည့်ပါ။

မိုက်ခရိုပလတ်စတစ်များကို အသုံးပြုတဲ့အလှကုန်များကို ရှောင်ပါ။

အဝတ်အစားများကို လျှော့ဝယ်ပြီး လိုအပ်မှသာ လျှော်ပါ။ တစ်ကြိမ်လျှော်ရုံဖြင့် မိုက်ခရို ပလတ်စတစ် 700,000 bits ကို ပတ်ဝန်းကျင်သို့ ထုတ်လွှတ်နိုင်ပါတယ်။ ချည်၊ လျှော်နဲ့ ပိတ်ချောကဲ့သို့ “သဘာဝ” အထည်များကို ဝယ်ယူပါ။ ဒီပစ္စည်းများက polyester နဲ့ နိုင်လွန်ကဲ့သို့ ပေါင်းစပ်ထည်များထက် ရေအသုံးပြုမှုနည်းပြီး ကြာရှည်လည်း ခံပါတယ်။ ရေပြန်ဖြည့်နိုင်တဲ့ refillable water bottle များကိုသုံးပါ။

သင့်ရဲ့ သန့်ရှင်းရေးထုတ်ကုန်များကို
ကိုယ်တိုင်ပြုလုပ်ပါ။

ရှာလကာရည် (၁) ပိုင်းမှ ရေ (၃) ပိုင်းအထိ ရောစပ်ပြီး ဘက်စုံသုံးဖြန်းဆေးအဖြစ်သုံးပါ။ ၎င်းကို Refill ပြန်လည်အသုံးပြုနိုင်တဲ့ Spray ဘူးထဲမှာ သိမ်းဆည်းထားပါ။ လိုအပ်တဲ့ ပလတ်စတစ်ပစ္စည်းများ ဝယ်ယူတဲ့အခါ အသစ်အစား အဟောင်း (Used) ကို ဝယ်ပါ။ အစားအစာအစား သိုလှောင်ဖို့အတွက် Plastic Warp သုံးမယ့်အစား သဘာဝပျားဖယောင်းနဲ့ ပြုလုပ်ထားတဲ့ beeswax-coated cloth wraps များကို စမ်းသုံးကြည့်ပါ။ ပလတ်စတစ် အမှိုက်အိတ်များအသုံးပြုခြင်းကို တားဆီးဖို့ အစားအစာ အကြွင်းအကျန်များ မကျန်အောင် သတိပြုပါ။

ဒီအရာတွေက ကမ္ဘာမြေပေါ်ရှိ ပလတ်စတစ်စွန့်ပစ်မှုများရဲ့ သက်ရောက်မှုကို လျှော့ချနိုင်တဲ့ ထိရောက်တဲ့ နည်းလမ်းတချို့မျှသာ ဖြစ်ပါတယ်။ တကယ်လို့ လူတိုင်းက ကမ္ဘာကြီးကို ထိုးနှက်နေတဲ့ ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းပြဿနာကို ပိုမိုသတိပြုမိလာပါက ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝ အဆင်ပြေဖို့အတွက် လွယ်လွယ်အသုံးပြုခဲ့တဲ့ ပလတ်စတစ်ကြောင့်ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ ပျက်စီးမှုတချို့ကို စတင်ဖယ်ရှားနိုင်ပြီး ပလတ်စတစ် စွန့်ပစ်ပစ္စည်းများကို လျှော့ချနိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ “ကမ္ဘာကြီးက သင့်ကိုလိုအပ်နေပါတယ်”
Reference:
Robinson, D. (2022) 15 ways to reduce your plastic waste, Earth.Org. Available at: https://earth.org/ways-to-reduce-your-plastic-waste/ (Accessed: 27 January 2024).

Daw Thwe Thwe Aye

B.Com , M.Com (MEUE)
Meiktila University of Economics

23/02/2024

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေ
ဘာကြောင့်အလုပ်ထွက်ကြတာလဲ?

------------------------------------

ဝန်ထမ်းတစ်‌ယောက်အတွက် အလုပ်တစ်ခုရဖို့ဆိုတာ မလွယ်ကူတဲ့ကိစ္စပါ။ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း နည်းတာရော၊ ယခုလို Covid အလွန်ကာလမှာ အလုပ်ရှင်တွေက ဝန်ထမ်းအသစ်ခန့်ဖို့ အရမ်း စဥ်းစားကြတာကြောင့်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဝန်ထမ်းတစ်ယောက်အတွက် အလုပ်အသစ်ရဖို့ခက်ခဲသလို အလုပ်သစ်မှာ ပြန်လည်စတင်လုပ်ကိုင်ဖို့ကလည်း မလွယ်ကူလှပါဘူး။ သို့ပေမဲ့ တချို့ဝန်ထမ်းတွေက ဘာကြောင့် လက်ရှိအလုပ်ကို စွန့်လွှတ်ဖို့ စဉ်းစားကြသလဲဆိုရင် ဒီအချက်တွေကြောင့် ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

၁။ စီမံခန့်ခွဲမှုကို မကျေနပ်ကြလို့ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေ နှုတ်ထွက်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းတစ်ခုက စွမ်းဆောင်ရည် မပြည့်ဝတဲ့၊ ကျွမ်းကျင်မှု မရှိတဲ့၊ ဘက်လိုက်မှုရှိတဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုတွေကြောင့်ပါ။ အလုပ်ခွင်ဆိုတာ အချင်းချင်းကြားမှာ ကျွန်းကိုင်မှီ ကိုင်းကျွန်းမှီဆိုသလို မျှတမှုရှိရပါတယ်။ စီမံခန့်ခွဲမှုမကောင်းတဲ့အခါ ဝန်ထမ်းကောင်းတွေဟာ စိတ်ပျက် တတ်ကြပါတယ်။

၂။ တိုးတက်မှုအခွင့်လမ်းနည်းလို့ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေဟာ တိုးတက်မှုကို အမြဲရှာဖွေနေတတ်ကြပါတယ်။ အလုပ်တွေကို တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် စွမ်းဆောင်ပြချင်ကြပါတယ်။ သို့ပေမဲ့ လုပ်ငန်းခွင်ဟာ တာဝန်ယူမှုနဲ့အတူ ရာထူးနေရာ မတိုးတက်တဲ့အခါ၊ Career Development မဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အလုပ်ကနေ ထွက်သွားတတ်ကြပါတယ်။

၃။ လစာနည်းတယ် ခံစားရလို့ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေဟာ သူတို့ရဲ့အချိန်နဲ့ ကြိုးစားအားထုတ်မှုတွေအပေါ် လုပ်ငန်းနဲ့မန်နေဂျာတွေက
မကြည့်ပေးဘူးလို့ ခံစားရတဲ့အခါ အလုပ်ထွက်ကြပါတယ်။ ဥပမာ - Employee performance ကို သေချာအကဲဖြတ်ခြင်းမရှိဘူး၊ ကြိုးစားအားထုတ်မှုအတိုင်း
ပြန်မရဘူးလို့ ခံစားရတဲ့အခါမျိုးပါ။

၄။ ခေတ်မမီတဲ့ နည်းလမ်းတွေ၊
Update မဖြစ်တဲ့လုပ်နည်းတွေလို့ ခံစားရလို့ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေတိုင်းဟာ ခေတ်ရေစီးကြောင်းကို အမြဲလိုက်ဖို့တွေးနေသူတွေပါ။ ဒီအချိန်က လုပ်ငန်းက Business environment ကို မလေ့လာဘဲ အဆင်ပြေနေတဲ့ Update မဖြစ်တဲ့ နည်းလမ်းတွေနဲ့ပဲ ဆက်သွားနေမယ်ဆိုရင်
ဝန်ထမ်းကောင်းတွေ အလုပ်ထွက်တတ်ပါတယ်။

၅။ Over-workload ဖြစ်လို့ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေဟာ ဘယ်လောက်ပဲအလုပ်တွေကြိုးစားကြိုးစား လိုအပ်တာထက်တော့ ပိုမလုပ် နိုင်ကြပါဘူး။ တကယ်လို့ လုပ်နေရပြီဆိုရင်လည်း အကြာကြီးမခံနိုင်ကြပါဘူး။ ဒီလိုအလုပ်တွေ ပိလာရင် Burn-out ဖြစ်ကာ အလုပ်ထွက်တတ်ပါတယ်။

၆။ စိန်ခေါ်မှုမရှိတဲ့အလုပ်တွေကြောင့်ပါ။

ဝန်ထမ်းကောင်းတွေဟာ သူတို့ရဲ့လုပ်နိုင်စွမ်းတွေကိုပြဖို့နဲ့ အတွေ့အကြုံတွေရဖို့ အမြဲမျှော်လင့်ကြပါတယ်။ တကယ်လို့ လုပ်နေရတဲ့အလုပ်တွေက
အရမ်းသမားရိုးကျမထူးခြားဘူးဆိုရင်လည်း အလုပ်ထွက်တတ်ပါတယ်။

၇။ အသိအမှတ်ပြု မခံရလို့ပါ။

ဝန်ထမ်းတိုင်းက သူတို့ရဲ့ကောင်းမွန်တဲ့ ရလဒ်တွေ၊ လုပ်ဆောင်ချက်တွေအပေါ် အသိမှတ်ပြုတာ လိုချင်ကြပါတယ်။ ဒီလိုလုပ်တာကလည်း သူတို့ရဲ့ စိတ်ကိုတက်ကြွစေပြီး အလုပ်မှာ ကျေနပ် ပျော်ရွှင်စေကာ မနက်ဖြန်တိုင်းကို ရင်ဆိုင်လုပ်ဆောင်နိုင်လို့ပါ။ Non-financial ဖြစ်တဲ့ အသိအမှတ် ပြုတာလေးတောင် မလုပ်ခံရတာများလာတဲ့အခါ အလုပ်ထွက်တတ်ကြပါတယ်။

၈။ အလုပ်နဲ့ ဘဝ ဟန်ချက်မညီလို့ပါ။

ဒီဘက်ခေတ်လိုမျိုး Work-life balance ကို သိသိသာသာ လုပ်ဆောင်လာကြတဲ့ခေတ်မှာ ဝန်ထမ်းဟာ အလုပ်ထဲမှာပဲ ခေါင်းထိုးပြီး သူငယ်ချင်းတွေ၊ ပြင်ပပတ်ဝန်းကျင်တွေနဲ့ အဆက်သွယ်ပြတ်လာတဲ့အခါ Work-life balance ကို မခံစားရတော့လို့ အလုပ်ထွက်တတ်ပါတယ်။

၉။ လွတ်လပ်မှုကို မခံစားရလို့ပါ။

မန်နေဂျာတွေဟာ ဝန်ထမ်းကောင်းတွေကို လုပ်ပိုင်ခွင့်၊ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်တွေ ပေးရပါတယ်။ ဒီလိုမှလည်း ဝန်ထမ်းတွေက သူတို့ကို ယုံကြည်မှုရှိကြောင်း၊ တန်ဖိုးထားကြောင်း ခံစားရမှာပါ။ မဟုတ်ရင်တော့ နေရာ’ရာထူးသာရထားတယ် ဘာလုပ်ပိုင်ခွင့်မှမရှိဘူးဆိုပြီး အလုပ်ထွက်တတ်ပါတယ်။
ဒါကြောင့် တကယ်အရည်ချင်းရှိတဲ့ဝန်ထမ်းတွေ အလုပ်မထွက်ဖို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေ၊ မန်နေဂျာတွေ ဒီအချက်များကို ပြည်လည်သုံးသပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ဝန်ထမ်းအသစ်ဟာ လက်ရှိဝန်ထမ်းလောက် လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ မသေချာပါဘူး။ လုပ်နိုင်ရင်တောင် သူ့ကိုသင်ပေးဖို့အတွက် အချိန်နဲ့ တခြားသော စရိတ်များစွာ ရှိနိုင်ပါတယ်။ လက်ရှိစွမ်းဆောင်ရည်ရှိတဲ့ဝန်ထမ်းတွေ ဘာ့ကြောင့် အလုပ်ထွက်ဖို့ စဥ်းစားလဲဆိုတဲ့အကြောင်းရင်းကို ရှာဖွေဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ တစ်ယောက်ထွက်သွားခြင်းက ပြသနာမဟုတ်ပေမယ့် တကယ့်အလုပ်ခွင်မှာ ပြဿနာရှိနေရင် နောက်ထပ်ဝန်ထမ်းများ ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေ ရှိတယ်ဆိုတာ သိထားရပါမယ်။

Indeed မှာ Amber Krosel ရေးသားထားတဲ့ Reason why good employee leaves မှ တချို့ကို ကောက်နုတ်ရေးသားထားပါတယ်။

U Zin Lwin Thant
B.Act, M.Act (MUE)

22/02/2024

မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်းရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးများ

----------------------------------------------

မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ဖို့ အချိန်ယူခြင်းက ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကို ရှောင်ရှားနိုင်ရုံသာမကဘဲ ကျွန်ုပ်တိုရဲ့ ဘဝတွေကို ပိုပြီးပျော်ရွှင်ကျေနပ်မှု ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ သင်က မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်းမရှိဘဲနဲ့ တခြားအရာများကို အလွန်အကျွံ အာရုံစိုက်နေတဲ့သူဖြစ်နေပြီဆိုရင်တော့ အဲ့ဒီအခြေအနေကိုဖယ်ရှားဖို့ နည်းလမ်းများကို ရှာဖွေသင့်ပါတယ်။ ဒါမှမဟုတ် အဲ့လိုတခြားအရာတွေအပေါ် အလွန်အကျွံအာရုံစိုက်မိနေတဲ့ အလေ့အကျင့်တွေကို ပြုပြင်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း နားလည်ဖို့အရေးကြီးပါတယ်။ သင့်အိပ်မက်နဲ့ ဆန္ဒတွေကို လျစ်လျူရှုနေခြင်းက သင့်ကို စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနဲ့ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးများ ခံစားရစေနိုင်ပါတယ်။ မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်းဆိုတာဟာ တစ်ကိုယ်ကောင်းဆန်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါဟာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ချစ်တဲ့ အလေ့အကျင့်တစ်ခုပါ။
မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်းက အကျိုးကျေးဇူးများစွာရှိပါတယ်။ မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်း၊ ဦးစားပေးခြင်းက စိတ်ဖိစီးမှုကို ပြေလျော့စေနိုင်ပြီး ကျန်းမာရေးအတွက် အကျိုးကျေးဇူးများစွာ ရှိတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုယ်နှစ်သက်တဲ့အရာများကို လုပ်ဆောင်ဖို့ အချိန်ရစေမယ့် နည်းလမ်းကောင်း တစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဆောင်းပါးမှာ အကြံပြုချက် တချို့ကို မျှ‌‌‌‌‌‌ဝေပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ မိမိအတွက် အချိန်သတ်မှတ်ပါ။

အိမ်မှာ အလုပ်အီးမေးလ်တွေ စစ်ဆေးတာ၊ reply ပြန်တာတွေမလုပ်ဘဲ ကိုယ့်ရဲ့ အားလပ်ချိန် လေးတွေကို ကိုယ့်အတွက် အပြည့်အ၀ အသုံးချသင့်ပါတယ်။ တကယ်လို့ သင်က အလုပ်မှာရော အိမ်မှာပါ အလုပ်
အကြောင်းကို စဥ်းစားလုပ်ဆောင်နေပြီဆိုရင်တော့ ပြောင်းလဲဖို့ လိုအပ်ပါပြီ။ မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်တယ်ဆိုတာဟာ တခြားသူတွေထက် ကိုယ့်ရဲ့လိုအပ်ချက်နဲ့ ဆန္ဒတွေကို ဦးစားပေးတာပါ။ သင့်ကိုယ်သင် အတွက် အချိန်ယူခွင့်ရှိတယ်ဆိုတာကိုလည်း သတိပြုမိသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ အတွေးအမြင်တွေနဲ့ အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ပြောဆိုထင်မြင်မှုတွေကိုလည်း သတိထား ရှောင်ကြဉ်ဖို့ လိုပါတယ်။ မိမိရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အချိန်လေးတွေကို ဘယ်လိုအသုံးပြုလိုကြောင်း အာရုံစိုက်ရပါမယ်။ သင့်ကိုယ်သင် သိခွင့်ရဖို၊ ချစ်မြတ်နိုးဖို့နဲ့ သင့်ဘ၀အတွက် ပျော်ရွှင်မှုများကို ဖန်တီးဖို့ ဆိုတာတွေဟာ သင့်တာ၀န်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၂။ သင့်၀ါသနာများကို တက်တက်ကြွကြွလုပ်ဆောင်ပါ။

မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်တာဟာ တခြားအရာတွေအားလုံးကို ဂရုမစိုက်ဘဲနေတာလို့ မဆိုလိုပါဘူး။ သင့်ကို ပျော်ရွှင်စေတဲ့၊ စိတ်အားထက်သန်စေတဲ့၊ စိတ်ကျေနပ်မှုရရှိစေတဲ့ အရာတွေကို လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ ပြောရမယ်ဆိုရင် သစ်ပင်အောက်မှာ ထိုင်တာ၊ သစ်ပင်စိုက်တာ၊ လေကောင်းလေသန့်ရှူတာ ဒါမှမဟုတ်
သင်၀ါသနာပါတာလေးတွေကို ကြိုးစားလုပ်ဆောင်ကြည့်တာတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သင်ဟာ သင်လိုချင်တဲ့အရာကို ရှာဖွေတွေ့ရှိနိုင်ဖို့အတွက် သင့်ရဲ့ခံစားချက်တွေကို အမှန်တကယ် သိဖို့လိုပါတယ်။ အလုပ်ခွင်မှာ ဆက်ဆံရေး ကောင်းမွန်စွာ တည်ဆောက်နိုင်တဲ့သူအများစုက လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနဲ့ အချိန်များစွာ ဖြုန်းလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဒါက အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ အဆင်ပြေနိုင်ပေမယ့် သင်နှစ်သက်တဲ့အရာတွေအတွက် အချိန်မရှိတာဟာ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ သင့်ကိုယ်သင် စိတ်၀င်စားမှုကို လျော့ပါးလာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စိတ်ပျက်ခြင်း၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းတိုကိုလည်း ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ပါတယ်။ လူတိုင်းဟာ ကိုယ့်ဝါသနာကို လိုက်စားဖို အချိန်လိုအပ်ပါတယ်။ အဲ့ဒါကြောင့် ဝါသနာနဲ့ အပန်းဖြေဖို့အတွက် အချိန်ဖယ်ထားခြင်းဟာလည်း ပင်ပန်းနွမ်းနယ်မှုကိုဖယ်ရှားဖို့ များစွာအထောက်အကူ ဖြစ်စေပါတယ်။

၃။ မိမိကိုယ်ကိုယ် ကြင်နာမှု၊ စိတ်ရှည်သည်းခံမှုတို့နဲ့ဆက်ဆံပါ။

ဒီနေရာမှာ အရေးကြီးဆုံး တစ်ချက်ကတော့ တခြားသူတွေကို ဆက်ဆံသလိုမျိုး မိမိကိုယ်ကိုယ် ဆက်ဆံဖို့ပါပဲ။ လူအများစုဟာ တခြားသူများကို ကြင်နာတတ်ဖို ဒါမှမဟုတ် အနည်းဆုံးယဉ်ကျေးတတ်ဖို့ လိုလားတတ်ကြပါတယ်။ သင်ဟာ တခြားသူတွေကို သင်ဆက်ဆံသလိုပဲ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် စာနာမှုရှိ၊ မရှိ ကိုပြန်လေ့လာဆန်းစစ်သင့်ပါတယ်။ တကယ်လို့ သင်ဟာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် လျစ်လျူရှုတာမျိုးတွေ ရှိနေတယ်ဆိုရင်တော့ အပြောင်းအလဲတချို့ကို ပြုလုပ်ရပါမယ်။ ဥပမာ
သင်ဟာ သင့်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်ကို အမှန်တကယ် ထောက်ခံပြီး သူတိုရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေကို အောင်မြင်ဖို့ အားပေးနိုင်တယ်ဆိုရင် အလားတူပုံစံပဲ သင့်ကိုယ်သင် ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတွေကို စဉ်းစားပါ။ အဲ့ဒီလို မိမိရဲ့ လူမှုပတ်ဝန်းကျင်မှာ တခြားသူတွေကို အပြုသဘောဆောင်တဲ့ အမူအကျင့်ကောင်းတွေကို သင့်အိမ်မက်၊ သင့်ရည်မှန်းချက်တွေ အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာလည်း အသုံးပြုသင့်ပါတယ်။

၄။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တခြားသူတွေနဲ့ မနှိင်းယှဉ်ပါနဲ့။

ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ထက် တခြားသူတွေကို အာရုံစိုက်ဖို့က တကယ်ကို လွယ်ကူပါတယ်။ တခြားသူတွေထက် သင့်ရဲ့စွမ်းဆောင်ရည် ဒါမှမဟုတ် ခံစားချက်တွေကို အာရုံစိုက်တတ်တဲ့ အလေ့အကျင့် ရှိပါစေ။ ဆိုလိုတာကတော့ တခြားသူတွေ အောင်မြင်တဲ့အခါမှာ သင်ဘာကြောင့် ကျရှုံးနေလဲဆိုတဲ့မေးခွန်းမျိုး မထုတ်သင့်ပါဘူး။ တစ်ခါတရံမှာ သင့်ရဲ့စိတ်နေစိတ်ထားကို ချက်ချင်းပြောင်းလဲဖို့ လွယ်ကူမှာမဟုတ်ပေမယ့် သင်လုပ်နေတဲ့အရာကို အာရုံစိုက်ပြီး တစ်စိုက်မတ်မတ် လုပ်သင့်ပါတယ်။

မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ခြင်းက ပျော်ရွှင်မှု၊ စိတ်ကျေနပ်မှုနဲ့ ပြည့်စုံမှုတို့ကို ခံစားရစေတာကြောင့် တခြားသူတွေနဲ့ ဆက်ဆံရာမှာလည်း အမှန်တကယ် တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေမှာပဲဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် မိမိကိုယ်ကိုယ် ဂရုစိုက်ပြီး နေ့စဥ်ဘ၀မှာ ပိုမိုပျော်ရွှင်တဲ့သူတစ်ယောက် ဖြစ်လာအောင် ကြိုးစားသင့်ပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးပါ အကြံပြုချက်များကို လိုက်နာခြင်းဖြင့် သင်ဟာ သင့်ပတ်၀န်းကျင်မှာအ ပြုသဘောဆောင်တဲ့ လူတစ်ဦး ဖြစ်လာမှာဖြစ်ပြီးတော့ သင့်ရဲ့ဘဝမှာလည်း ပျော်ရွှင်မှုတွေ ပိုမိုရရှိလာမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

Tracking Hapiness မှ Ways to Focus on Yourself ကို ဆီလျော်အောင် မြန်မာဘာသာပြန်ဆို ကိုးကား ရေးသားထားပါတယ်။

Daw Thwet Shwe Yee Htun
B. Com, M.com (MEUE)
Meiktila University of Economics

21/02/2024

Business နဲ့ Ethics က ဆက်စပ်လို့ ရနိုင်မလား ?

-----------------------------------------------

Business လုပ်မယ်ဆိုရင် အကျိုးအမြတ်ရဖို့ ကြည့်ရမယ်ဆိုတော့ Ethics ဆိုတဲ့ အကြောင်းအရာခေါင်းစဥ်က business နဲ့မဆိုင်သလို Ethics ဆိုတဲ့ခေါင်းစဥ်ကို
စဥ်းစားပြီး ဦးစားပေးမယ်ဆိုရင်တော့ business မလုပ်တာ ပိုကောင်းမယ်ဆိုတဲ့ အတွေးမျိုး ရှိခဲ့၊ ရှိနေဆဲဆိုရင် River Blindness ဆိုတဲ့ရောဂါကို Merck ဆေးဝါးကုမ္ပဏီမှ ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်ပေးခဲ့လဲဆိုတာ ယခုဆောင်းပါးမှာ ဖော်ပြပေးသွားပါမယ်။

River blindness ဆိုတဲ့ ကြောက်စရာကောင်းပြီး ဆိုးရွားတဲ့ရောဂါဟာ ခန္ဓာကိုယ်တွင်း သေးငယ်တဲ့ကပ်ပါးကောင် ကပ်တွယ်ရာကနေ ဖြစ်ပွားတဲ့ရောဂါ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီကပ်ပါးကောင်က မြစ်မှာပေါက်ဖွားရှင်သန်တဲ့ black fly လို့ခေါ်တဲ့ ခြင်နဲ့နီးစပ်တဲ့အကောင်ရဲ့ အကိုက်ခံရပြီး ခန္ဓာကိုယ်တွင်း ကျန်ရှိနေခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဆိုပါ ကပ်ပါးကောင်ရှိတဲ့လူကို နောက် black fly က ထပ်မံကိုက်ပြီး နောက်လူကိုပါ တစ်ဆင့်ပြီးတစ်ဆင့် ကူးစက်စေပါတယ်။

အဲ့ဒီကပ်ပါးကောင်ဟာ လူ့ခန္ဓာကိုယ်အရေပြားအောက်မှာ တွင်းပေါက်ပြုလုပ်နေထိုင်ပြီး အဲ့ဒီတွင်းပေါက်ထဲမှာ ၂ ပေခန့်အထိ ရှင်သန်ကြီးထွားနေထိုင်နိုင်ပါတယ်။ Microfilariae ခေါ်တဲ့ သေးငယ်လွန်းသော သားလောင်းများကို မျိုးပွားကာ အရေပြားအောက်မှတစ်ဆင့် ခန္ဓာကိုယ်တစ်ခုလုံးဆီ ရွေ့လျားသွားရာမှ ဒဏ်ရာ၊ အနာများဖြစ်ပေါပြီး အပြင်းအထန်ယားယံမှုကြောင့် ကူးစက်ခံရသူမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်တဲ့အထိ ဖြစ်လာရပါတယ်။ သားလောင်းများက နောက်ဆုံးမှာ လူ့ခန္ဓာကိုယ်ရဲ့ အရေးကြီးအစိတ်အပိုင်းများထဲမှတစ်ခုဖြစ်တဲ့ မျက်စိအထိ ရောက်ရှိလာပြီး ကူးစက်ခံရသူကို မျက်စိကွယ်သွားစေပါတယ်။ ဒီရောဂါဟာ ၁၉၇၀ ပြည့်နှစ်ဝန်းကျင်မှာ အာဖရိက၊ လက်တင်အမေရိကနဲ့ ယီမင်နိုင်ငံများရှိ ကျေးလက်ဒေသများမှာ နေထိုင်ကြသူများအကြား ကူးစက်ပျံ့နှံ့တဲ့ ရောဂါဖြစ်ပါတယ်။

ဒေသခံများက ဖြေရှင်းနည်းတစ်ခုအနေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးများဖျန်းခြင်းဖြင့် နှိမ်နင်းခဲ့ပေမယ့်လည်း ပိုးသတ်ဆေးရဲ့ ဒဏ်ကို ခံနိုင်ရည်ရှိလာပြန်တယ်။ ဒါ့အပြင် အဲ့ဒီအချိန်ကာလတွေတုန်းက လူ့ခန္ဓာကိုယ်တွင်းရှိ ကပ်ပါးကောင်ကို ကုသပေးနိုင်တဲ့ဆေးဝါးများမှာ စျေးကြီးတဲ့အပြင် ဆေးရုံမှာရက်ရှည်နားနေဖို့ လိုအပ်တာတွေကြောင့် ရွာငယ်လေးမှာ တစ်သီးတစ်သန့်နေထိုင်ကြတဲ့ ဒေသခံများအတွက် ဒီဖြစ်ရပ်ကို မဖြေရှင်းနိုင်ဘဲ ဖြစ်နေခဲ့ပါတယ်။

နောက်ထပ်ဖြေရှင်းနည်းအဖြစ် ဒေသခံများက သူတို့ရဲ့မြေဆီဩဇာကောင်းမွန်တဲ့ မြေနေရာကို စွန့်ခွာကာ သူတို့နေထိုင်ရာရွာများကနေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ဖို့ ရွေးချယ်ခဲ့ကြပြန်ပါတယ်။ ကံမကောင်းစွာနဲ့ ပြောင်းရွှေ့ရာနေရာများမှာ စားသောက်နေထိုင်ဖို့ အထောက်အပံ့ကောင်းများ မရှိတဲ့အတွက် အရင်နေထိုင်ရာ ရွာများဆီပြန်လာပြီး ဒဏ်ရာအနာ၊ ပြင်းထန်တဲ့ယားယံမှုနဲ့ မျက်စိကွယ်ခြင်းဘဝကို လက်သင့်ခံပြီး ဆက်လက် နေထိုင်ခဲ့ရတယ်။

၁၉၇၈ ခုနှစ်က Merck ကုမ္ပဏီမှာ သုတေသနပညာရှင်အဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ Dr. William Campbell ဟာ ကုမ္ပဏီရဲ့ ရောင်းအားအကောင်းဆုံးဖြစ်တဲ့ တိရစ္ဆာန်ဆေးတစ်မျိုးဟာ မျက်စိကွယ်စေနိုင်တဲ့ ကပ်ပါးကောင်ကို တိုက်ဖျက်ပေးနိုင်တဲ့ သက်သေအ‌ထောက်အထားများ တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။ အဆိုပါကုသမှုဟာ စျေးနှုန်းသက်သာပြီး ဘေးဥပါဒ်နည်းပါးကာ ရိုးရှင်းတဲ့ကုသမှုတစ်ခုလည်းဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။
သူနဲ့သူရဲ့ အဖွဲ့သားများဟာ ကုမ္ပဏီရဲ့ ဥက္ကဌဖြစ်တဲ့ Dr. Vagelos ထံ အဲ့ဒီဆေးကို လူသားများသောက်သုံးနိုင်ဖို့အတွက် ဖော်စပ်ဖို့ အဆိုပြုတင်သွင်းခဲ့ကြပါတယ်။
အဆိုပြုချက်နဲ့အတူ ငွေကြေးအရ ဒေါ်လာ ၁၀၀ မီလီယံ ကုန်ကျမယ့် ဆေးဝါးထုတ်လုပ်ပြီး စမ်းသပ်မည့်အပိုင်းနဲ့ ရောဂါဖြစ်ပွားရာဒေသဟာ ဆင်းရဲနွမ်းပါးတဲ့အတွက် အမြတ်အစွန်းရဖို့ အင်မတန်အခွင့်အရေးနည်းပါးခြင်း
စတဲ့ တွေးတောစရာကိစ္စရပ်များစွာကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြရတယ်။ နောက်ထပ်စဥ်းစားရမယ့် အရာတစ်ခုက ယုံကြည် စိတ်ချရတဲ့ ဖြန့်ဖြူးရေးလမ်းကြောင်း ရှိမနေတဲ့အတွက် မှောင်ခိုစျေးကွက်ကို ရောက်ရှိကာ တိရစ္ဆာန်များအပေါ် မှားယွင်းစွာ အသုံးချနိုင်တဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ မန်နေဂျာတချို့ဟာ ဆေးရဲ့ဘေးထွက်ဆိုးကျိုးတစ်ခုခုကြောင့် ကုမ္ပဏီအပေါ် လူထုအမြင်ထိခိုက်ပျက်စီးကာ အမြတ်ရရှိနေတဲ့ တိရစ္ဆာန်ဆေးဝါးများရဲ့ ရောင်းအားကိုပါ ထိခိုက်နိုင်တယ်လို့ ထောက်ပြခဲ့ကြပါတယ်။ ဆေးဝါးနယ်ပယ်မှာ ကြုံတွေ့လာနိုင်တဲ့ အ‌ခြေအနေဆိုးများကို တွေးဆကာ Merck ကုမ္ပဏီရဲ့ မန်နေဂျာများဟာ စီးပွားရေးအရ အကျိုးအမြတ်မမြင်သာဘဲ စရိတ်များလွန်းတဲ့ ပရောဂျက်ကို လုပ်ဆောင်ဖို့ တွန့်ဆုတ်နေခဲ့ကြပါတယ်။

အဆိုပါဆေးမရှိရရင် သန်းပေါင်းများစွာရှိတဲ့ လူသားများရဲ့ဘဝဟာ ပြင်းစွာသောယားယံမှုဝေဒနာနဲ့အတူ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း မျက်စိကွယ်ခြင်း (ဒါမှမဟုတ်) လုံးဝမျက်စိကွယ်ခြင်းဘဝများ ရောက်ရှိဖို့ သတ်မှတ်ထားပြီးသား ဖြစ်သွားမှာပါ။ နောက်ဆုံးမှာ ကုမ္ပဏီက ဒီရောဂါရဲ့ လူသားများအပေါ် သက်ရောက်နိုင်မှု human cost က မျက်ကွယ်မပြုနိုင်လောက်‌‌အောင် ကြီးမားတယ်လို့ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ပရောဂျက်ကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်စေခဲ့ပါတယ်။

Dr. Campbell ရဲ့ တွေ့ရှိချက်ပြီးတဲ့နောက် Merck ရဲ့နောက်ထပ်သုတေသနပညာရှင်ဖြစ်တဲ့ Dr. Mohammed Aziz က အဆိုပါဆေးထုတ်လုပ်ဖို့အတွက် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့ပါတယ်။ ၁၉၈၀ ခုနှစ် အစောပိုင်းလောက်မှာ Dr. Aziz ဦးဆောင်ကာ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO နဲ့ပူးပေါင်းပြီး အာဖရိကအနောက်ပိုင်းမှာ ကွင်းဆင်းလေ့လာမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ ဆေးဝါးက river blindness ရောဂါကို ကုသဖို့ ထိရောက်မှုရှိကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ကြပါတယ်။

ကုန်ကျစရိတ်ကြီးမားတဲ့ သုတေသနများနဲ့
ဆေးစမ်းသပ်မှုပေါင်းများစွာပြုလုပ်ပြီး (၇) နှစ်အကြာမှာ Merck ကုမ္ပဏီဟာ လူသားများသောက်သုံးနိုင်တဲ့ Mectizan ဆေးဝါးကို အောင်မြင်စွာ ဖော်စပ်ထုတ်လုပ်နိုင်ခဲ့တယ်။ ဆေးတစ်လုံးကို တစ်နှစ်မှာ တစ်ကြိမ်သောက်သုံးပေးခြင်းဖြင့် ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ရောဂါရဲ့ ဆိုးကျိုးများအပြင် အသစ်ထပ်မံကူးစက်မှုမှ အပြည့်အဝကာကွယ်မှု ပေးနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

ကံမကောင်းတာကတော့ ကုမ္ပဏီမှ ကြိုတင်မှန်းဆထားတဲ့အတိုင်း အဲ့ဒီဆေးကို ဘယ်သူကမှဝယ်ယူကာ ထောက်ပံ့ပေးမယ့်သူမရှိခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲ့ဒီအခါမှာ Merck က အဲ့ဒီဆေးဝါးကို ကူးစက်နိုင်ခြေ များတဲ့လူတွေဆီ အခမဲ့ပေးဝေဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဆေးဝါးများ မှောင်ခိုစျေးကွက်ကို မရောက်ရှိဘဲ တကယ် ဖြစ်ပွားရာဒေသများဆီ ရောက်ရှိစေဖို့ ဖြန့်ဖြူးရေးလမ်းကြောင်းများ တည်ဆောက်ခြင်း စတဲ့ စိန်‌ခေါ်မှုများ ရှိလာခဲ့ပြန်ပါတယ်။

WHO နဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ကာ Merck မှ ဆေးဝါးများ လုံခြုံစိတ်ချစွာဖြန့်ဖြူးနိုင်ဖို့ International Committee တစ်ခုကို ငွေကြေးထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ်။ ၁၉၉၆ ခုနှစ်မှာတော့ အဆိုပါကော်မတီက အစိုးရ၊ ပုဂ္ဂလိက စေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ပူးပေါင်းပြီး လူသားသန်းပေါင်းများစွာကို ဆေးဝါးများထောက်ပံ့ပေးကာ ပြင်းထန်တဲ့ ဝေဒနာခံစားရမှုမှ သက်သာစေပြီး သူတို့ရဲ့ဘဝများကို ထိရောက်စွာ ပြောင်းလဲနိုင်ခဲ့ပါတယ်။

အခုလို သုတေသနပြုလုပ်ရခြင်း၊ ဆေးဝါးဖော်စပ်ရခြင်း၊ ထုတ်လုပ်ရခြင်းနဲ့ ဖြန့်ဖြူးရခြင်း စတဲ့ လုပ်ဆောင် ချက်များဟာ အမြတ်ပြန်လည်ရရှိနိုင်မှုမရှိပါဘဲ ဘာကြောင့်ငွေကြေးအများကြီး ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့လဲလို့ မေးတဲ့အခါ Merck ရဲ့ ဥက္ကဌဖြစ်သူ Dr. Valegos မှ “The Only Ethical Choice” လို့ ပြန်လည်ဖြေကြားရာမှာ ထည့်သွင်း ပြောသွားခဲ့ပါတယ်။ Merck က ယခုလိုလုပ်ဆောင်မှုဟာ မဟာဗျူဟာကျကျ ရေရှည်အားသာချက်တစ်ခု ဖြစ်လာကြောင်း သင်ခန်းစာရခဲ့ပါတယ်။

လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီတိုင်းရဲ့ action ဟာ မိမိကိုယ်တိုင်၊ တခြားသူများနဲ့ အုပ်စုငယ်လေးအပေါ် အတိုင်းအတာတစ်ခုထိ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တယ် ဒါမှမဟုတ် Business တစ်ခုက သူလုပ်ဆောင်လိုက်တဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တစ်ခုချင်းစီတိုင်းဟာ တခြားပါဝင်ပတ်သက်နေသူများအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်နိုင်တဲ့ အတိုင်းအတာကြီးမားမှုတွေ ရှိနေတဲ့အခါ decision ချမှတ်ရာမှာ ကိုယ့်လုပ်ငန်းအခြေအနေနဲ့အတူ ethics ကိုပါ ထည့်သွင်းစဥ်းစားဖို့ လိုအပ်လာပါတော့တယ်။

Linkedin.comမှ River Blindness and A Case of Business Ethics ဆောင်းပါးကို သင့်လျော်သလို ဘာသာပြန်ဆိုထားပြီး ဆရာကြီးဒေါက်တာစန်းလွင် Business Ethics (Week 1) အတန်းမှ အကြောင်းအရာများဖြင့် ပေါင်းစပ်ကိုးကားပြီး ဖော်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

Daw Myint Zu Phyo
BBM, (NMDC)
MBA, (YUE)

20/02/2024

Social Media ရဲ့ အားနည်းချက်များ
-------------------------------------

ယနေ့ခေတ်မှာ ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ နေ့စဥ်ဘဝမှာ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုလို ဖြစ်လာပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ အပေါင်းအသင်းမိတ်ဆွေတွေကြား အချင်းချင်း ဆက်ဆံပြောဆိုပုံတို့ကို ပြောင်းလဲစေခဲ့ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ လူသားတွေအတွက် ကောင်းကျိုးများစွာ ပေးနိုင်သလို တစ်ဖက်မှာလည်း ဆိုးကျိုးများစွာရှိနေပါသေးတယ်။ ဒီဆောင်းပါးမှာတော့ ဆိုရှယ်မီဒီယာရဲ့ အားနည်းချက်/ဆိုးကျိုးများကို ဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

၁။ စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ်သက်ရောက်မှု

ပထမဆုံးတစ်ချက်ကတော့ ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးအပေါ်မှာ သိသာထင်ရှားစွာ သက်ရောက်မှုရှိနေခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ လေ့လာမှုများအရ ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အလွန်အကျွံ အသုံးပြုခြင်းဟာ စိုးရိမ်စိတ်၊ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းနဲ့ တခြားသော စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ပြဿနာများကို တိုးမြင့်လာစေနိုင်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ လူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ စိတ်ခံစားချက်၊ ဘဝအတွေ့အကြုံ ၊ ပျော်ရွှင်စရာ၊ ဝမ်းနည်းစရာ ဖြစ်ရပ်များကို ဆိုရှယ်မီဒီယာက‌နေတစ်ဆင့် ဖော်ပြလေ့ရှိကြပါတယ်။ အဲလိုဖော်ပြတဲ့အခါမှာ တခြားသူများရဲ့ ပြောဆိုဝေဖန်ပြစ်တင်ရှုတ်ချမှုများကို ကြုံလာရတဲ့အခါ စိတ်ဖိစီးမှုများကို ခံစားရလေ့ရှိကြပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာကနေတစ်ဆင့် တခြားသူများရဲ့ ပြီးပြည့်စုံတဲ့ဘဝနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ဘဝကို နှိုင်းယှဥ်ကြည့်ပြီး မိမိရဲ့ဘဝကို စိတ်တိုင်းမကျတာမျိုး၊ အားမရတာမျိုးတွေ ခံစားရလာစေနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ အဆိုးမြင်စိတ်နဲ့ ဆိုက်ဘာအနိုင်ကျင့်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ နေရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့အပြင် စိတ်ကျန်းမာရေး ပြဿနာများ ကိုပါ ပိုမိုဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။

၂။ လူမှုဆက်ဆံရေးအပေါ်သက်ရောက်မှု

နောက်တစ်ချက်ကတော့ ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးအပေါ်မှာ ကြီးမားတဲ့ သက်ရောက်မှု
ရှိနေပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အလွန်အကျွံအသုံးပြုခြင်းဟာ မျက်နှာချင်းဆိုင် ဆက်သွယ်ဆက်ဆံရေးပိုင်းကို အားနည်းသွားစေနိုင်ပြီး ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်ကို ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာမှာတော့ သူငယ်ချင်းများစွာ ရှိပေမယ့် တကယ့်အပြင်လက်တွေ့ဘဝမှာတော့ ကိုယ်တစ်ယောက်တည်းဖြစ်နေတတ်ပြီး အထီးကျန်ခြင်း၊ တခြားသူများနဲ့ အချိတ်အဆက်မရှိခြင်းတို့ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့အပြင် ကိုယ်ချင်းစာနာစိတ် နည်းပါးခြင်း၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေးများလည်း ကျဆင်းလာနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ မကြာခဏပဋိပက္ခများ ဖြစ်စေတဲ့ အရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်တာကြောင့် ဆက်ဆံရေး ပြဿနာများကိုလည်း ပေါ်ပေါက်စေနိုင်ပါတယ်။

၃။ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေး‌အပေါ်သက်ရောက်မှု

ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးအပေါ်သက်ရောက်မှုအပြင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးကိုလည်း ထိခိုက်စေနိုင်ပါတယ်။
ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အလွန်အကျွံ အသုံးပြုခြင်းကြောင့် အဝလွန်ခြင်း၊ ကိုယ်ဟန်အနေအထားမကောင်းခြင်း၊ မျက်စိ‌ညောင်းညာခြင်းတို့ကို ဖြစ်စေနိုင်ကြောင်း လေ့လာမှုများက ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဖန်သားပြင်များမှ အပြာရောင်အလင်းတန်းများနဲ့ ထိတွေ့ခြင်းဟာ အိပ်စက်ခြင်း ပုံစံများကို အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်ပြီး ညနက်သန်းခေါင်ထိ ဖုန်းကိုအသုံးပြုခြင်းဟာ အိပ်ရေးပျက်ခြင်းနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ ကျန်းမာရေးပြဿနာများကို ဖြစ်ပေါ်စေနိုင်ပါတယ်။

၄။ Privacy အပေါ်သက်ရောက်မှု

ဆိုရှယ်မီဒီယာရဲ့ နောက်ထပ်အားနည်းချက်တစ်ခုကတော့ ‌Privacy အပေါ်မှာ အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာများဟာ အသုံးပြုသူများရဲ့ ကိုယ်ရေးအချက်အလက်နဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ သတင်းအချက် အလက်များစွာကို ရယူသိမ်းဆည်းထားပါတယ်။ ဒီအချက်အလက်များဟာ ကြော်ငြာခြင်းနဲ့ တခြားရည်ရွယ်ချက် အမျိုးမျိုးအတွက် အသုံးပြုခြင်းခံရနိုင်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ အွန်လိုင်းလိမ်လည်လှည့်ဖြားမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့ နေရာတစ်ခုဖြစ်တဲ့အပြင် ဆိုက်ဘာရာဇဝတ်ကောင်များရဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်နဲ့ ငွေကြေးအချက်အလက်များ ခိုးယူခြင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့
ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

၅။ ပညာရေးပိုင်းမှာ သက်ရောက်မှု

လေ့လာမှုများအရ ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အလွန်အကျွံအသုံးပြုခြင်းဟာ စာသင်ချိန်နဲ့ စာသင်ချိန်အတွင်း ကြီးမားတဲ့ အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စေနိုင်တာကြောင့် ပညာရေးပိုင်းမှာ စွမ်းဆောင်ရည် ကျဆင်းစေနိုင်တယ်ဆိုတာ တွေ့ရှိရ ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လူတွေဟာ သတင်းတစ်ခုကိုတွေ့တဲ့အခါ အမှားအမှန်ကို မခွဲခြားဘဲ
စိတ်ခံစားမှု အပေါ်မူတည်ပြီး သတင်းများကို မျှဝေမှုများ ပြုလုပ်လေ့ရှိပါတယ်။ ဒီအချက်ဟာ သတင်းအမှားများကို ပိုမိုပျံ့နှံ့စေနိုင်ပြီး လူတွေရဲ့ ဝေဖန်ပိုင်းခြားနိုင်တဲ့ တွေး‌ခေါ်နိုင်မှုစွမ်းရည်ကိုလည်း ကျဆင်းစေနိုင်ပါတယ်။

နိဂုံးချုပ်အနေနဲ့ပြောရရင် ဆိုရှယ်မီဒီယာဟာ ကျွန်ုပ်တို့ရဲ့ဘဝမှာ အပျက်သဘောဆောင်တဲ့ သက်ရောက်မှု များစွာရှိနေပါတယ်။ စိတ်ကျန်းမာရေး၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးနဲ့ လူမှုဆက်ဆံရေးနယ်ပယ်ကိုပါ သက်ရောက်မှုရှိစေတဲ့အပြင် Privacy နဲ့ ပညာရေးပိုင်းမှာပါ ထိခိုက်စေမှုမျိုးတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ ကျွန်ုပ်တို့အနေနဲ့ အဆိုပါဖြစ်လာနိုင်တဲ့ ဆိုးကျိုးများကို သတိပြုပြီး ဆိုရှယ်မီဒီယာကို အသုံးပြုကြဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

www.likedin.com မှ Disadvantages of Social Media ဆောင်းပါးကို သင့်လျော်အောင်ဘာသာပြန်ကိုးကားထားပါတယ်။

Daw Htet Pann Wai
B.Com (Q**), M.Com (MEUE)

19/02/2024

လုပ်ငန်းခွင်မှာ Knowledge Transfer လုပ်ခြင်းက
ဘာကြောင့်အရေးကြီးတာလဲ?

--------------------------------------------------

လုပ်ငန်းခွင်မှာ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အသိပညာနဲ့
သတင်းအချက်အလက်များ စုဆောင်းထိန်းသိမ်းခြင်းက လုပ်ငန်းခွင်အတွင်း အကောင်းဆုံး ညှိနှိုင်းမှုစနစ်ကို
ဖော်ဆောင်ခြင်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အဓိကအရေးပါတဲ့ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးက အလုပ်မှထွက်ခွာသွားတဲ့အခါမှာ သူတို့ရဲ့ အရေးကြီးတဲ့ Knowledge များကို
သူတို့နဲ့အတူ မယူသွားမိစေဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
အဲ့ဒီအချက်အလက်ကို အခြေပြုယူပြီး သင့်အဖွဲ့အစည်းမှာ Knowledge Transfer စနစ်တစ်ခုကို လုပ်ဆောင်သင့်ပါတယ်။ ဒီဆောင်းပါးမှာ Knowledge Transfer စနစ်ရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးများကို ဆွေးနွေးမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၁။ Knowledge Transfer ဆိုတာဘာလဲ။

Knowledge Transfer ဆိုတာက အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွင်း အသိအမှတ်ပြုခြင်း၊ မှတ်တမ်းတင်ခြင်းနဲ့
ဖြန့်ဝေခြင်း စတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ Knowledge Transfer ဆိုတဲ့ဝေါဟာရမှာ လူတစ်ဦးချင်းအကြား၊ ဌာနများအကြား (ဒါမှမဟုတ်) အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုလုံးအတွင်း သတင်းအချက်အလက်မျှဝေခြင်းလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ Knowledge and Information များကို သီးသန့်ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ အရင်းအမြစ်နေရာမှ တိုက်ရိုက်ယူသုံးလို့ ရနိုင်ခြင်း
(ဒါမှမဟုတ်) Upload လုပ်လို့ရနိုင်ပြီး ဝင်ရောက်ကြည့်ရှုနိုင်ရပါမယ်။ Knowledge Transfer မှာ ပါဝင်တဲ့အချက်အလက်များက Internal အဖွဲ့အစည်းအတွင်းမှ ထုတ်ပေးခြင်း
(ဒါမှမဟုတ်) အဖွဲ့အစည်းပြင်ပမှ သယ်ဆောင်လာခြင်းတို့လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

၂။ လုပ်ငန်းခွင်မှာ အသိပညာလွှဲပြောင်းမှုက
ဘာကြောင့်အရေးကြီးတာလဲ။

ဝန်ထမ်းတွေ အ၀င်အထွက်ရှိနေပေမယ့်လည်း သင့်အဖွဲ့အစည်းအတွင်း Knowledge and Information ကို ထိန်းသိမ်းထား နိုင်စေဖို့အတွက် အသိပညာလွှဲပြောင်းခြင်းစနစ်က မရှိမဖြစ်လိုအပ်ပါတယ်။ ကောင်းမွန်ပြီး စနစ်ကျတဲ့ အသိပညာ လွှဲပြောင်းမှုစနစ်က ဝန်ထမ်းတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ အတွေ့အကြုံ၊ Knowledge ကို အဖွဲ့အစည်းရဲ့ အတွေ့အကြုံနဲ့ Knowledge အဖြစ် ပြောင်းလဲယူလာနိုင်စေပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းဖြင့် တစ်စုံတစ်ယောက်က အဖွဲ့ထဲသို့ ဝင်တဲ့အခါတိုင်း (ဒါမှမဟုတ်) ထွက်တဲ့အခါတိုင်းမှာ သူတို့ဟာ သိရှိထားရမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်၊ အသိပညာများကို အချိန်ကုန်လူပင်ပန်းခံပြီး ပြန်လည်ရှာဖွေဖို့ မလိုအပ်တော့ပါဘူး။ မိမိတို့လုပ်ငန်းမှာ လုပ်ဆောင်ထားတဲ့ Knowledge Transfer စနစ်ဟာ အရေးကြီးတဲ့ အချက် အလက်များကို ဝန်ထမ်းတိုင်းထံမှ စုဆောင်းပြီး လိုအပ်သလို လွှဲပြောင်းပေးလို့ရနိုင်ကြောင်း သေချာဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

၃။ ပြီးမြောက်ခဲ့တဲ့ Project များမှ ရရှိလာတဲ့
အသိပညာများကို ထိန်းသိမ်းပါ။

ပြီးမြောက်ခဲ့တဲ့ Project တစ်ခုမှ စိတ်ကူးပုံဖော်ခြင်း၊ ရေးဆွဲခြင်းနဲ့ အကောင်အထည်ဖော်ခြင်းတို့ လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းကနေ အနာဂတ် Project များကို အရှိန်မြှင့်စေဖို့ ကူညီပေးနိုင်တဲ့ သင်ခန်းစာများကို ရရှိနိုင်ပါတယ်။

၄။ ပြီးခဲ့တဲ့သင်ခန်းစာများမှ သင်ယူအသုံးချပါ။

ပြီးခဲ့ပြီးတဲ့ သင်ခန်းစာများမှ သင့်ကို အသိပညာစုဆောင်းရာမှာ ကူညီပေးတဲ့အပြင် Knowledge Transfer Plan တွေက နောက် Project များလုပ်ဆောင်ရတဲ့အခါမှာ လိုအပ်တဲ့ Knowledge and Information အတွက်လည်း ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။

၅။ ဝန်ထမ်းအသစ်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားခြင်းဖြင့်
စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ပါ။

ဝန်ထမ်းသစ်တစ်ဦးကို အဖွဲ့အစည်းနဲ့ လက်ရှိဝန်ထမ်းများမှ စုပေါင်းပြီး Knowledge and Information ပေးမှသာ အဖွဲ့အစည်းအတွက် အကျိုးခံစားရနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းဖြင့် သူတို့ဟာ Team နဲ့ မြန်ဆန်ချောမွေ့စွာ ပေါင်းစပ်နိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

၆။ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးကို ဌာနအသစ် (ဒါမှမဟုတ်)
ရာထူးတစ်ခုသို့ အမြန်လွှဲပြောင်းပေးခြင်း။

ခန့်အပ်မှုအသစ် (ဒါမှမဟုတ်) ရာထူးတစ်ခုမှ တခြားတစ်ခုသို့ ပြောင်းလာတဲ့ ဝန်ထမ်းတစ်ဦးက ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ Knowledge and Information ကို ရယူအသုံးချပြီး မိမိရဲ့တာဝန်သစ်များကို လွယ်ကူလျင်မြန်ဆန်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်မှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ အစားထိုးခန့်အပ်မှုကြောင့် လိုအပ်လာတဲ့ Knowledge and Information များကို ရရှိဖို့အတွက် Knowledge Transfer စနစ်ကိုလည်း အသုံးပြုနိုင်ပါတယ်။

၇။ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ အသိပညာများကို
တစ်စုတစ်စည်းတည်းထားပါ။

Knowledge Transfer စနစ်ဟာ သူတို့ရဲ့အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ Knowledge and Information ကို ဘုံတည်နေရာ တစ်ခုတည်းမှာထားရှိဖို့အတွက် ကူညီပေးပါတယ်။ အဲ့ဒီစနစ်ကိုသာ မလုပ်ဆောင်ထားခဲ့ရင် ပြန့်ကျဲနေတဲ့ သတင်း အချက်အလက်များကို စုစည်းဖို့အတွက် ခက်ခဲလာနိုင်ပြီး Information များဟာ အပြီးတိုင်ဆုံးရှုံးသွားရနိုင်ခြေ များနိုင်ပါတယ်။

၈။ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ သင်ကြားမှု/သင်ယူမှု
Culture ကို မြှင့်တင်ပါ။

အသိပညာ လွှဲပြောင်းမှုစနစ်ရဲ့ Knowledge and Information ကို ဝန်ထမ်းအားလုံး အသုံးပြုနိုင်ရုံသာမက ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ Knowledge များက ဝန်ထမ်းတိုင်းအတွက် အလုပ်ခွင်နဲ့ လိုက်လျောညီထွေ ပိုပြီးဖြစ်စေဖို့အတွက်လည်း ကူညီပေးနိုင်ပါတယ်။

Knowledge Transfer အစီအစဉ်ကို ဘယ်လိုတွေ ရေးဆွဲကြမလဲ။

၁။ မရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့ Knowledge ရှိတဲ့သူများကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ပါ။
၂။ အရေးကြီးတဲ့ Knowledge များကို အမိအရ ဖမ်းယူဖို့ကြိုးစားပါ။
၃။ Knowledge ကို သိမ်းဆည်းပြီး ဖြန့်ဝေမှုပြုလုပ်ပါ။
၄။ သိမ်းဆည်းထားတဲ့ Knowledge များကို အသုံးပြုပါ။
၅။ Knowledge များကို ဖန်တီးပြီး စုဆောင်းမှု ပြုလုပ်ပါ။

Indeed.com/career-advice website မှ Why Knowledge Transfer Is Important at Work ဆောင်းပါးကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ဆိုထားခြင်းပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

Daw Zin Lin Htet
BE (Civil-MGTU),
M.Sc (Construction Project Mgt), Heriot-Watt University

Address

Telephone

09-250717166-67-68

Website

https://strategyfirst.edu.mm/

Alerts

Be the first to know and let us send you an email when The Strategy First Times posts news and promotions. Your email address will not be used for any other purpose, and you can unsubscribe at any time.

Contact The Business

Send a message to The Strategy First Times:

Shortcuts

Address
Telephone
Alerts
Contact The Business
Claim ownership or report listing
Want your business to be the top-listed Media Company?

Country:

City: