30/04/2023
လူဝတ်ဖြင့်ရဟန္တာ" ဖြစ်ခဲ့ကြသူများ
━━━━━━━━━━━━━━━━
၁။ "သုဒ္ဓေါဒန မင်းကြီး"
━━━━━━━━━━━━━━━━
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"-"ဝေသာလီမြို့၊ မဟာဝုန်တော၊
ကူဋာဂါရ ကျောင်း"မှာ သီတင်းသုံးခိုက်
"သုဒ္ဓေါဒန မင်းကြီး"ဟာ ထီးဖြူအောက်မှာ
"အရဟတ္တဖိုလ်"သို့ ရောက်၍ ပရိနိဗ္ဗာန် စံတယ်။
(ထေရီ-ဋ္ဌ၊ ၁၄၅)'။
* သေခါနီး "ထီးဖြူ"အောက် "မင်္ဂလာ အိပ်ရာ"
ပေါ်မှာ နေစဉ်မှာပဲ "ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားတယ်။
(ဇာ-ဋ္ဌ ၁၊ ၁ဝ၆)။
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"ရဲ့ "ငါးဝါ"မြောက်မှာ-(ဘုရားဖြစ်ပြီး
ငါးနှစ် အကြာ၊ မြတ်ဗုဒ္ဓရဲ့ သက်တော် ၄ဝ အရွယ်မှာ)
"မင်းကြီး"ဟာ "မင်္ဂလာထီးဖြူ"အောက်မှာ
"ရဟန္တာ"ဖြစ်ပြီး ထိုနေ့မှာပဲ "ပရိနိဗ္ဗာန်"စံတယ်။
(မဟာဗုဒ္ဓဝင်၊ ၆း၂၊ စာ-၈)။
━━━━━━━━━━━━━━━━
၂။ "ဗာဟိယ"(ဒါရု စီရိယ)
━━━━━━━━━━━━━━━━
"ဗာဟိယ တိုင်း"သား ဖြစ်လို့ "ဗာဟိယ"၊ "ချုပ်သီ ထားတဲ့ သစ်သားပြား"ကို ဝတ်ရုံလို့ "ဒါရုစီရိယ"လို့ "အမည်(၂)မျိုး" ရှိသူ။
* တစ်နေ့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ" ဆွမ်းခံ ကြွနေတုန်း မိမိကို တရားဟောဖို့ ဇွဲသန်သန်နဲ့ တောင်းပန်လို့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"
က သူ့ကို-
-"မြင်ရာ၌ မြင်ကာမျှ ရှုပါ"(ဒိဋ္ဌေ ဒိဋ္ဌမတ္တံ)-လို့ သင်ကြားတယ်။
တရား ဆုံးတာနဲ့ "ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားလို့ ရဟန်းပြုခွင့် တောင်းတဲ့အခါ-"မြတ်ဗုဒ္ဓ"ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်နဲ့
"သင်္ကန်း,သပိတ်,ပရိက္ခရာ" ရှာဖို့ ထွက်သွားစဉ် -
"သားပေါက် နွားမ" ဝှေ့ခံရလို့ လမ်းမှာပဲ ဗာဟိယ-
"ပရိနိဗ္ဗာန်"စံတယ်။
(ဥဒါန-ဋ္ဌ၊ ၈၅)။
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"က-"ဧဟိ ဘိက္ခု"ခေါ်ပြီး "ရဟန်း"ပြု မပေးတာက-အဲဒီလို ခေါ်ဖို့ "ကောင်းမှုအထူး"
မရြိလို့၊
"နွားဝှေ့"ခံရတာက-"အတိတ်ဘဝ ရန် ကြွေး"-
ရှိလို့ ဖြစ်ကြောင်း,"ကျမ်းဂန်"မှာ ဆိုပါတယ်။
(ညွှန်းပြီး)။
ဒါကြောင့်-နွားဝှေ့ ခံရခါနီး "နာရီပိုင်း"လေးမှာ
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"နဲ့ တွေ့ပြီး "ရဟန္တာ ဖြစ် သွားတယ်"-
လို့ ယူရင် သင့်ပါတယ်။
━━━━━━━━━━━━━━━━
၃။ "သန္တတိ အမတ်"
━━━━━━━━━━━━━━━━
* သူက "ကောသလမင်း"ရဲ့ "အမတ်"။
သူ့ကို ဖျော်ဖြေမယ့် "ကချေသည် မိန်းကလေး"
ဟာ-"မိမိရဲ့ ကိုယ်ကာယ အလှ"ကို ပြလိုတဲ့အတွက်
"တစ် ပတ်"ကြာအောင် အစာမစားဘဲဝိတ်လျှော့နေ
ခဲ့ရာ-ပွဲနေ့ကျမှ အစာပြတ်ပြီး သေ ရှာတယ်။
"ကချေသည်မရဲ့ အလှ"ကို မကြည့်လိုက်ရတဲ့
"အမတ်"ခမျာ "သောက" ဖြစ်ပြီး "ဗုဒ္ဓ"ဆီကို ရောက်လာတယ်။
ဒါနဲ့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"က-
"အချစ် ပြုစား အစွဲအား ခွာထား ပထမ။
"ချစ်စေး တဏှာ ဝေးအောင်သာနေပါ ဒုတိယ။
"ချစ်စွဲမဲ့စွာ ရုပ်ခန္ဓာ ပူဗျာကင်းဝေးရ"-လို့
ဟောတော်မူတယ်။
*"သန္တတိ အမတ်"ဟာ တရားဆုံးတာနဲ့ "လူ့ဘဝ"နဲ့ "ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားတယ်။ အဲဒီနောက် "ရဟန္တာ အမတ်ကြီး"ဟာ "မိမိရဲ့ သက်တမ်း"ကို ကြည့်တဲ့
အခါ "မကြာတော့ကြောင်း" သိမြင်လို့-
(အတ္တနော အာယုသင်္ခါရံ သြလောကေန္တော တဿ အပ္ပဝတ္တန.ဘာဝံ ဉတွာ)
-"ပရိနိဗ္ဗာန် စံပါရစေ"လို့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"ကို လျှောက်
တယ်။
(ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂၊ ၄၉)။
*ဒီဖွင့်ဆိုချက်အရ-အကယ်၍ "မိမိမှာ သက်တမ်း ရှိသေးရင် ပရိနိဗ္ဗာန်စံ ဖို့ မြတ်ဗုဒ္ဓ ကို မလျှောက် သေးဘူး"-လို့ ပြောင်းပြန် အဓိပ္ပာယ် ယူခွင့်ရှိတယ်။
━━━━━━━━━━━━━━━━━━
၄။ "ဥဂ္ဂသေန ဘားကျွမ်းဆရာ"
━━━━━━━━━━━━━━━━━━
"ကချေသည်"နဲ့ အကြောင်း ပါပြီးနောက်
"ဘားကျွမ်းဆရာ"တစ်ဖြစ်လဲ သူဌေးသား။
တစ်နေ့-"ရာဇဂြိုဟ်မြို့"တစ်နေရာမှာ ပွဲခင်းခိုက်
"ပရိသတ်"က-ဆွမ်းခံကြွလာတဲ့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"နဲ့ "ရဟန်းသံဃာ"ကိုပဲ အာရုံစိုက်တာကို တွေ့လို့
စိတ်မသက်သာ ဖြစ်နေစဉ်-"ဗုဒ္ဓ"က သူ့ကို ဆက်ပြ ခိုင်းတယ်။
ဒါနဲ့-"ဗုဒ္ဓ"နဲ့ "ဗုဒ္ဓပရိသတ်"ပါ မိမိကို အားပေးတယ် အထင်နဲ့ "အတောင် (၆ဝ)မြင့်တဲ့ တိုင်"ထိပ်ပေါ်မှာ ရပ်ပြီး အစွမ်းကုန် ပညာပြဆဲ
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"က ..
"ဖြစ်ပြီး ဖြစ်မှာ ဖြစ်ဆဲသာ ခန္ဓာမစွဲလမ်း၊
မစွဲခန္ဓာ မွေးသေကွာ သံသာတစ်ဖက်ကမ်း"-လို့ ဟောတော်မူလိုက်တယ်။
"ဥဂ္ဂသေန"ဟာ တိုင်ထိပ်မှာပဲ "ရဟန္တာ "ဖြစ်သွား
တယ်။
"တိုင်"အောက် ရောက်တော့-"ဗုဒ္ဓ"က "ဧဟိ ဘိက္ခု"ခေါ်တော်မူလို့ "ရဟန်း"အဖြစ်ကို ရတယ်။
(ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂၊ ၄၉)။
သူ့မှာ -"ကုသိုလ်ပါရမီ"ရှိတာ၊
-သက်တမ်း မကုန်သေးတာကို သိလို့ "ဗုဒ္ဓ"က အဲဒီ
လို ဆောင်ရွက်တာ ဖြစ်ကြောင်း မှတ်ယူနိုင်ပါတယ်။
━━━━━━━━━━━━━━━━
၅။ "ဘဒ္ဒဇိ လုလင်"
━━━━━━━━━━━━━━━━
"ဘဒ္ဒိယ သူဌေး"ရဲ့သား "ဘဒ္ဒဇိ လုလင်"ဟာ
"ဗုဒ္ဓ"ထံမှာ တရားနာရင်း "လူဝတ်"နဲ့ "ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားတဲ့အခါ-
"ဗုဒ္ဓ"က ဖခင် "သူဌေး"ကို-
"သင့်သား ဟာ တရားနာရင်း ရဟန္တာ ဖြစ်သွားပြီ။
ဒါကြောင့် သင့်သားကို ယခုပဲ ရဟန်းပြုပေးသင့်တယ်။
ရဟန်း မပြုရင် ပရိနိဗ္ဗာန် စံလိမ့်မယ်။"
(တေနဿ ဣဒါနေဝ ပဗ္ဗဇိတုံ ယုတ္တံ၊ နော စေ
ပဗ္ဗဇတိ၊ ပရိနိဗ္ဗာယိဿတိ)-လို့ မိန့်တော်မူတယ်။
အဲဒီတော့ "သူဌေး"က-
"ငါ့သား ဟာ ငယ်ငယ်ပဲ ရှိသေးတာမို့ ပရိနိဗ္ဗာန် မစံသင့်သေးဘူး၊ သား ကို ရဟန်းပြုပေးပါ။"
(န မယှံ ပုတ္တဿ ဒဟရေဿဝ သတော ပရိနိဗ္ဗာနေန
ကိစ္စံ နတ္ထိ၊ ပဗ္ဗဇေထ နံ)-လို့ လျှောက်တဲ့အတွက်-
"မြတ်ဗုဒ္ဓ"က "သူဌေးသား"ကို"ရဟန်း"ပြုပေး လိုက်တယ်။
(ထေရ-ဋ္ဌ ၁၊ ၃၆၅)။
ဒီအဖွင့်ကို ကြည့်ရင်-"ရဟန်း"မပြုရင် "လူဝတ်
ကြောင် ရဟန္တာ"ဟာ-"သေကို သေရမယ်"ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပာယ်မျိုး ဆိုလိုရိပ် ထင်တယ်။
ဒါပေမယ့်--
- "ဘဒ္ဒဇိ လုလင်"မှာ သက်တမ်း ရှိသေးတာ၊
-ဖခင်လည်း သားကို အသက် ရှည်စေလိုတာ ကို
သိတော်မူလို့ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"က အဲဒီလို မိန့်တာလို့-
အေဒီ (၅)ရာစု နောက်ပိုင်းမှာ ရေးဖွယ်ရှိတဲ့
"ထေရဂါထာအဋ္ဌကထာ"ရဲ့ အဆိုကို ဖြည့်ပြီးယူရင်
တော့ ဖြစ်နိုင်တန်ကောင်းရဲ့။
━━━━━━━━━━━━━━━━
၆။ "ဝီတသောက လူငယ်"
━━━━━━━━━━━━━━━━
"မဇ္ဈိမနိကာယ်အဋ္ဌကထာ"(မ-ဋ္ဌ ၃၊ ၁၃၆)မှာ
"ဝီတသောက"(မောင်မစိုးရိမ်) အမည်ရှိ
လူငယ်တစ်ယောက်လည်း "လူဝတ်နဲ့ ရဟန္တာ"
ဖြစ် သွားကြောင်း ဖော်ပြတယ်။
ဝတ္ထုဖြစ်ရပ် အကျယ်ကို ရှာမတွေ့သေး။
("အသောက မင်း"ရဲ့ ညီငယ် "ဝီတသောကမထေရ်"
နဲ့ ဒီ"သူငယ်"မတူ။)
━━━━━━━━━━━━━━━━
၇။ "ယသ မထေရ်"
━━━━━━━━━━━━━━━━
* ဗာရာဏသီမြို့သား-"အရှင်ယသ" ဖြစ်လာမယ့်
လူငယ် ဟာ အိမ်မှ ထွက်လာပြီး "မိဂဒါဝုန်"ကိုရောက်၊
ဘုရားဖြစ်စ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"နှင့် တွေ့၊ တရားနာပြီး "သောတာပန်"ဖြစ်တယ်။
(ဝိ ၃၊ ၂၂)။
"အင်္ဂုတ္တရအဋ္ဌကထာ"(၁၊ စာ-၃၁ဝ)အရ
"အနာဂါမ်" ဖြစ်သတဲ့။
(တီဏိ ဖလာနိ ပဋိဝိဇ္ဈိ)။
* ဖခင် "သူဌေးကြီး"ကို "မြတ်ဗုဒ္ဓ" တရားဟောနေ
စဉ် "ယသလူငယ်"က သိပြီးသား တရားကို ဆင်ခြင်
ရင်း "ရဟန္တာ" ဖြစ်။
အဲဒီနောက် "ဗုဒ္ဓ"က-"ဧဟိ ဘိက္ခု"-လို့ မိန့်တယ်။
(ဝိ ၃၊ ၂၂-၂၄)။
"သောတာပန်"(သို့မဟုတ်)"အနာဂါမ်"ဖြစ်ချိန်ထိ
"ရဟန်းပြုခွင့်"မတောင်းတာကို ထောက်ရင်-
"လူဝတ်နဲ့ ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားပြီးမှ "ဧဟိ ဘိက္ခု"
ခေါ်ခံရတဲ့ သဘောရှိတယ်။
("ဓမ္မစကြာသုတ်"မှာ "ပဉ္စဝဂ္ဂီဝင် အရှင်ကောဏ္ဍည" ဟာ "ဓမ္မစက္ခု = သောတာပန်"ဖြစ်ပြီးတာနဲ့ "ရဟန်း ပြုပါရစေ"-လို့ တောင်းပန်တာကို သတိပြု။)
━━━━━━━━━━━━━━━━
၈။ "ခေမာ ထေရီ"
━━━━━━━━━━━━━━━━
* "ဗိမ္ဗိသာရရဲ့ မိဖုရား ခေမာ"ဟာ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"ရဲ့ တရားအဆုံးမှာ "လူဝတ်နဲ့ ရဟန္တာ" ဖြစ်တယ်။
အဲဒီအခါ "မြတ်ဗုဒ္ဓ"က "ဗိမ္ဗိသာရ"ကို-
* "မင်းကြီး၊ 'ခေမာ' ဟာ ရဟန်းသော်လည်း ပြု၊
ပရိနိဗ္ဗာန်သော်လည်း စံသင့်တယ်။"
(မဟာရာဇ ခေမာယ ပဗ္ဗဇိတုံ ဝါ ပရိနိဗ္ဗာယိတုံ
ဝါ ဝဋ္ဋတိ)-လို့ မိန့်ပါတယ်။
* "မင်းကြီး"က-
"ရဟန်းပြုပါစေ အရှင်ဘုရား၊
ပရိနိဗ္ဗာန်တော့ မစံသင့်ပါဘူး"-လို့ လျှောက်တယ်။
(ဓမ္မပဒ-ဋ္ဌ ၂၊ ၃၄ဝ)။
"မိဖုရားရဲ့ သက်တမ်း မကုန်သေးလို့ မြတ်ဗုဒ္ဓက
ထိုသို့ မိန့်တော်မူတယ်"-လို့ ယူရင် အောက်ပါ အဆိုနဲ့ ထပ်တူ ဖြစ်မယ်။
"ခေမာ မိဖုရား"ဟာ "ရဟန္တာ" ဖြစ်သွားပြီးနောက်
"မိမိရဲ့ အာယုသင်္ခါရ" (သက်တမ်း) မကုန်သေးတာ
ကို သိတဲ့အတွက်-"ရဟန်းပြုခွင့်"တောင်းဖို့
နန်းတော်ကို ပြန်လာစဉ်
"ဘုရင်"ကို ရှိမခိုးဘဲနေတယ်။
* "ဘုရင်"ကလည်း "မိဖုရားရဲ့ အမူအရာ"ကို
ကြည့်ပြီး သိနေလို့ "ရွှေထမ်းစင်"နဲ့
"ဘိက္ခုနီမ ကျောင်း"ကို ပို့ပြီး "ရဟန်းပြု"စေတယ်။
(အံ-ဋ္ဌ ၁၊ ၂၆၆)'။
-----------------------
"ရှစ်ပါးမျှ"
-----------------------
"လူရဟန္တာ ငါးဦးမှာ စံရှာနိဗ္ဗာန်နန်း"-လို့ ဆိုပေမယ့်
"ဘုန်းကြီး" လေ့လာမိသမျှ "လူ့အသွင်နဲ့ ရဟန္တာ" ဖြစ်တာ
-ယောက်ျား (၇)ဦးနဲ့
-အမျိုးသမီး (၁)ဦး၊ ပေါင်း (၈)ဦး ရှိတယ်။
-တိုက်ရိုက်ဖြစ်စေ
-သွယ်ဝိုက် အဓိပ္ပာယ်နဲ့ ဖြစ်စေ ထပ်တွေ့နိုင်ပါ
သေးတယ်။
အဲဒီတော့ ထပ်ဖြည့်ကြတာပေါ့။ သိထားတဲ့ သူတော် ကောင်းတို့ ထပ်ဖြည့်ပေးနိုင်ရင် ကျေးဇူးတင်မှာပါ။
-----------------------
"အစာနှင့် ဝမ်း"
-----------------------
-----------------------
"မိလိန္ဒ"
-----------------------
"အရှင်ဘုရား၊ "အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရသူဟာ
သေလွန်ရသည်"ဆိုရင် "အရဟတ္တဖိုလ်"-ဟာ ငြိမ်းချမ်းပါရဲ့လား"
-----------------------
"အရှင်နာဂသေန"
-----------------------
"မင်းကြီး၊ လူ့သွင်ပြင်က အားနည်းတဲ့အတွက်
လူဝတ်နဲ့ ရဟန္တာ ဖြစ်ရင် ထိုနေ့မှာပဲ ရဟန်း ပြုရင်ပြု၊
မပြုရင် ပရိနိဗ္ဗာန် သော်လည်း စံတယ်။
* ဒါဟာ အရဟတ္တဖိုလ်ရဲ့ အပြစ် မဟုတ်ဘူး။
လူ့သွင်ပြင်ရဲ့ အပြစ်သာ ဖြစ်ပါတယ်။
* အသက် ရှည်စေတဲ့ အစားအစာ ဖြစ်ပေမယ့်,
ဝမ်းမီး မကောင်းလို့ အစာမကြေရင်- အစာရဲ့အပြစ် မဟုတ်ဘူး။ ဝမ်းမီး အားနည်းခြင်းရဲ့အပြစ်ပါ။"
(မိလိန္ဒ-မြန်၊ ၂၇၅)။
* "လူ့ဘဝနဲ့ ရဟန္တာ ဖြစ်သူ"ဟာ "ရဟန္တာဖြစ်ခြင်း" ကြောင့် သေတာမဟုတ်ဘူး။
"ပစ္ဆိမဘဝိက"(နောက်ဆုံး ပဋိသန္ဓေနေသူ) ဖြစ်တဲ့ အတွက် ဒီ"ဘဝခန္ဓာ" မကုန်ဆုံးခင် "ရဟန္တာ" ဖြစ်ကို ဖြစ်ရမှာမို့ ..
(၁) သေခါနီး အချိန်ကျမှ အရဟတ္တဖိုလ်ကို ရရင်
သက်တမ်း ကုန်နေလို့-
(၂) ရဟန်းပြုနိုင်ရင် သက်တမ်း မကုန်သေးလို့-ဖြစ်ကြောင်း မှတ်သင့်ပါတယ်။
ⓒⓡⓔⓓⓘⓣ
dagon
