03/12/2023
🔴 FANAZAVANA MOMBA NY NOELY ( KRISMASY )
:
Tao anatin'ny taona maromaro izay dia betsaka ireo kristianina tsy mankasitraka , manohatra ny fankalazana ny Noely isaky ny 25 décembre noho ireo antony maro samy hafa izay lazaina etsy ambany .
Ka natao izao fanazavana izao mba hamaliana ny tsikera ataon'izy ireo sy hampiorina ny mpino efa zatra mankalaza ny Noely .
Hoy izy ireo :
- Ny Noely ( Noël ) dia fitambaran'ny teny anglais hoe No ( tsy misy ) sy ny teny hebreo hoe El ( Andriamanitra ) , izany hoe tsy misy Andriamanitra .
- Ireo kristianina voalohany tsy nankalaza ny Noely ary tsisy resaka Noely ao anaty baiboly .
- Ny Noely dia avy amin'ny fety sampy fahaterahan'ilay masoandro tsy mety resy ( sol invictus ) izay nankalazain'ny romanina isaky ny 25 décembre .
- I Jesoa tsy teraka tamin'ny 25 décembre .
Ka ho valiana sy hazavaina tsirairay ireo fitsikerana ireo, ka manasa anao hamaky hatramin'ny farany. 😊
🚩 I / NY NOELY ANKALAZAIN'NY KRISTIANINA :
➡ Ny teny hoe Noël dia TSY fitambaran'ny No ( anglais ) sy El ( hebreo ) FA azo avy amin'ny teny latinina hoe Natalis Dies izay midika hoe andro nahaterahana .
➡ Ny Krismasy ( Christmas ) kosa dia fitambaran'ny teny anglais hoe Christ + mass .
Ny Christ na Kristy mo midika hoe voahosotra , ary ny Mass ( messe ) na lamesa dia midika hoe fankalazana , izany hoe fankalazana an'i Kristy .
☝Araka izany ny Noely dia tsy fety sampy fa fankalazana ny fahaterahan'i Kristy ( Jesoa ) izay nambaran'ny mpaminany tany aloha ( izaia 9,5 +7,14 ) , ilay Andriamanitra tonga nofo nambaran'ny apostoly ( Jo 1,1 + 14 ).
Mba hanomezam boninahatra an' Andriamanitra tahaka ny nataon'ireo antokon'ny tafika avy any an-danitra tamin'i Jesoa teraka ( Lk 2,13-14 ) .
Ary isaky ny mankalaza izany ny kristianina dia miain ilay hafaliana izany nambaran'ny anjely eo amin'io Lioka 2,10-11 io .
Ary ny antony tsy nankalazan'ny kristianina voalohany ny noely dia tsotra : satria raha mijery tsara ny tantaran'izy ireo isika dia mahalala tsara fa mbola tsy nanana fahafahana tsara ny fivavahana kristianina talohan'ny taona 313 ( edit de milan ) noho ny fanenjehana nataon'ny empire romain , ary na mivavaka aza izy ireo dia miafina anaty fasana ( catacombes ) .
Izay no nahatonga ny kristianina hoe aty amin'ny IV è vao nankalaza ny Noely satria tao aorian'ny Edit de milan ny taona 313 vao afaka mivavaka ankalalahana ny kristianina .
Ka normale ny fety Noely raha tsisy ao anaty baiboly , tahaka ny 31 décembre sns ( izay anaovan'ny kristianina fety na fivavahana ) ihany koa kanefa tsisy ao anaty baiboly .
🚩 II / TSIA , TSY FETY SAMPY TALOHA NY NOELY :
a) .Ireo tsy mankalaza noely dia mihevitra fa fety sampy nataon'ny romanina taloha izy io , izay nankalazain'izy ireo ny andriamanitra Saturne sy anniversaire an'ilay sol invictus mandritra ny solstice d'hiver ny 25 décembre .
b) .Ireo mpankalaza ny noely sasany kosa dia manambara fa noetina nanafoanana ireo fety sampy ireo no nahatonga ny noely ho 25 décembre .
c) .Izaho kosa dia hanaporofo amin'ny alalan'ny soratra masina sy ny tantara fa tena azo heverina ny fahaterahan'i Jesoa ny 25 décembre .
📌 1) Ny mahakasika ireo fety sampy :
Efa hatramin'ny ela no nisian'ny solstice d'hiver ( fotoanan'ny alina lava indrindra ) isaky ny 21 décembre . Ka herinandro mialohan'io ireo firenena mpanompo sampy dia manao fety antsoina hoe les saturnales mba ankalazaina ilay andriamanitra saturne .
TSY 25 DÉCEMBRE ANEFA NO FANKALAZANA AN'IO FA NY 17 -23 DÉCEMBRE .
Fa rehefa nanavao ny calendrier romain i Jules César ho lasa calendrier Julien tamin'ny taona 46 av J.C dia nisy compte diso tao ka lasa nitotona 25 décembre indray ilay solstice d'hiver .
Ny nahitana izany fahadisoana izany moa dia tamin'ny nijerevana ny datin'ny paka kristianina tamin'ny concile de nicée ny taona 325 .Satria raha tokony ho 25 mars ny équinoxe ( fotoana hitovian'ny halavan'ny andro sy alina izay heverina ho andro voalohany nanasarahan' Andriamanitra ny andro sy alina ) dia lasa nitotona 21 mars .
Noho izany fahadisoana izany no nahatonga ny pape Grégoire XIII hanavao indray ilay calendrier Julien nisy diso teo ho lasa calendrier grégorien izay ampiasain'ny kristianina izao , ka nanesorana 10 andro ilay calendrier diso teo aloha , ka ny alakamisy 4 octobre 1582 ary ny ampitson'iny kosa dia zoma 15 octobre 1582 .
IZANY HOE TSY MITOVY NY DATY 25 DÉCEMBRE NANKALAZAIN'IZY IREO ILAY FETY SAMPY TAMIN'IZANY SY NY 25 DÉCEMBRE ANKALAZAIN'NY KRISTIANINA NY NOELY ANKEHITRINY .
Satria rehefa namorona ny fety sampy iray hafa ankalazaina ny fahaterahan'ilay sol invictus ny empereur Aurélien ny taona 270-275 mba hampifandraina ny empire dia ilay 25 décembre andron'ny solstice d'hiver avy amin'ny calendrier Julien nisy diso no nalainy .
Ary porofon'izany dia jereo ny solstice d'hiver tamin'ity 2021 ity fa tamin'ny 21 décembre fa tsy 25 décembre izay ankalazain'ny kristianina ny noely akory .
📌 2) Ny hoe fety christianisée :
Koa satria efa taty amin'ny taona 354 ny pape Libère vao nifixé ny date 25 décembre ho fankalazana ny noely ( krismasy ) , raha ny taona 274 kosa ny empereur Aurélien no nisafidy ny 25 décembre ankalazaina ny fahaterahan'ilay sol invictus , dia maro ny manazava fa nosafidiana ny Eglise io date io mba hisarihana ireo olona mpanompo ilay sol invictus ( mahasoandro tsy mety resy ) mba hiala amin'izany ka ankalaza ny fahaterahan'i Jesoa Kristy izay ambaran'ny soratra masina fa tena masoandro ny fahamarinana ( Malakia 4,2 ) sy fahazavan'izao tontolo izao ( Jo 1,1-9+14 /Jo 8,12 / Jo 9,5 )
Na dia tsy lavina aza izany , satria izay mihitsy no nanirahana ny Eglizy mba hitory an'i Kristy amin'ny olona rehetra , tahaka ny nataon'i Paoly apostoly ao amin'ny asa 17, 22-23 raha nanararaotra ny fivavahan'ireo mpanompo sampy hotoriana an'ilay Andriamanitra tena izy .
Sy tahaka ny nanirahan ' Andriamanitra an'i Jedeona handrava ny otelin' i Bala ka nanorenana otelin'i YHVH teo amin'io toerana io ihany ( mpitsara 6,24-26 ) .
Kenefa ny nanafixen'i pape libère ny noely ho 25 décembre ny taona 354 dia tsy midika velively fa teo ny kristianina vao nihevitra izany .
Ny tsara ho fantatra dia talohan'ny nisian'ny fankalazana ny nahaterahan'ilay sol invictus nataon'ny empereur Aurélien ny 274 ny kristianina dia efa nilaza fa teraka ny 25 décembre i Jesoa Kristy .
Anisan'izany zao ohatra ny Hippolyte de rome ( v 175 - 235 ) izay nilazain'ilay antipape izay lasa olomasina satria maty martiry fa teraka ny 25 décembre i Jesoa ao anatin'ny commentaire izay nataony mahakasika ny daniel IV, 23 .
Torak'izany koa i Tertullien ny manodidina ny taona 200 dia efa nilaza fa ny 14 nissan izay lazain'i Joany apostoly ( Jo 19,14 ) dia mitovy amin'ny 25 mars ( date ny équinoxe ) amin'ny calendrier romain izay date ny annonciation ihany koa . Ary i Jules african izay historien mo no milaza ao anatin'ny chronographai izay nipublieny ny taona 221 ( adversus ludaeos VIII ) tahaka izany ihany koa i Augustin , de la trinité V. 9 .
Izany hoe samy 25 mars ny annonciation sy ny nahafatesan'i Jesoa , ka raha 25 mars ny annonciation dia mazava ho azy fa décembre ny 9 volana aorian'izay .
Akotran'ireo anefa dia nisy ihany koa ireo nilaza date hafa amin'ny nahaterahan'i Jesoa toy ny 28 mars , ny 6 janvier , ny sasany volana septembre fa ny tena sur dia ny décembre ihany izay afaka porofona araka ny soratra masina sy ny tantara tsara .
🚩 III / TERAKA VOLANA DÉCEMBRE TOKOA I JESOA ??
Na dia tsy milaza mazava tsara ny date nahaterahan'i Jesoa aza ny soratra masina dia afaka porofoina tsara amin'ny alalany sy ny tantara izany .
Satria ny Lioka 1,5 dia milaza fa tamin'ny andron'i Heroda no nisehoan'ny tantara , izany hoe faran'ny 1er S Av JC .
Ny evangelin'i Lioka dia manomboka ny fitantaraina ny nahaterahan'i Joany batista izay zanak'i Zakaria mpisorona taranak'i Arona avy amin'ny antokon'i Abia .
Izany hoe i Zakaria dia tao anatin'ireo antoko 24 mpanao raharaha tao amin'ny tempoly izay nozarazarain'i Davida ao amin'ny 1 tantara 24 , ary ny andininy faha 10 dia milaza fa ny antokon'i Abia misy an'i Zakaria dia antoko fahavalo .
Ny raharahan'ny antoko iray dia manomboka ny sabata ary mifarana ny sabata ( izany hoe herinandro ) , ka ny antoko tsirairay avy mandritra ny taona dia manao raharaha indroa avy amin'ny akapobeny ( Flavius Josèphe / AJ
VII, 365-366) .
Araka ny exode 12,2 dia manomboka ny volana nissan ( mars / avril ) ny taona jiosy , noho izany ny antoko fahavalo misy an'i zakaria dia isaky ny volana sivan ( mai / juin ) no anjara raharahany voalohany ary ny volana fahavalo marheshvân (octobre /novembre) kosa no anjarany faharoa raha ao anatin'ny taona voalohany .
Io anefa dia miovaova isantaona fa tsy hoe voatery ho zay foana satria mandritra ny 6 taona vao vita ny cycle iray .
Araka ny Lioka 1,8-13 dia tamin'ny andron'ny nanaovan'i Zakaria an'io anjara raharahany tao amin'ny tempoly io izy no nilazan'ny anjely fa hanana anaka i Elisabeta vadiny izay renin'i Joany batista .
Ary rehefa feno 6 mois ny kibon'i Elisabeta dia nakany amin'i Maria indray ny anjely gabriely fa hitoejaza i Maria renin'i Jesoa ( Lk 1,26-27 ).
Izany hoe bevoaka 6mois i Elisabeta dia bevoaka koa i Maria .
Tamin'ny 1995, ireo savants Shemaryahu Talmon sy Israel Knohl, dia namoaka fanadihadiana momba ny kalandrie litorzikan'ny masoandro hita tao amin'ny grotte 4 akaikin'i Qumrân (4Q321-321a) izay, amin'ny ankapobeny, mitovy amin'ny hita ao amin'ny boky voalohan' i Enoka (72-82) na amin’ny an’ny Jobily ( toko 2 sy toko 6 ).
Manazava izy ireo mahakasika ny anjara raharahan'ireo mpisorona antoko 24 mandritra ny cycle iray ( 6 taona ) , ary voalaza ao amin'ny 4Q328 Fa , ny antokon'i Abia izay nisy an'i zakaria voalaza ao amin'ny lioka 1,8-9 dia nanao anjara raharahany tao amin'ny tempoly ny hapahefatry ny taona fahatelo ao anatin'ny cycle iray 6 taona tamin'ny volana tishri (septembre/octobre) .
( Jereo Henriette HOROVITZ
dans Jésus de Nazareth. Études sur la Nativité et la Crucifixion
, 2014, afaka hitanao ao amin'ny site obior.org fa ao izy tena détaillé tsara ).
Araka izany dia ny volana septembre no nilazan'ny anjely naha bevoaka an'i Elisabeta ranin'i Joany batista , ary mitombona tsara amin'ny tradition byzatin izay ankalazana ny conception de Jean isaky ny 23 septembre , ary ny 24 juin izay fankalazana ny nahaterahany .
23 septembre + 6 mois no nilazan'i anjely ny hahabevoaka an'i Maria renin'i Jesoa ,izay mitontona 25 mars ( équinoxe , izay nolazaina tany ambony be ) fête de l'Annonciation , miampy 9 volana nahabevoaka an'i Maria dia mitontona volana décembre tsara , izay andro nahaterahan' i Jesoa Kristy ilay fahazavan'izao tontolo izao ( Jo 8,12 ).
Azo heverina mitombona tsara ny nahaterahan'i Jesoa ny volana décembre satria manodidina io volana io ihany koa , 25 Kislev ireo jiosy dia mankalaza ny fetin'ny fahazavana ( Hanouchah ) araka ny talmud ( traité Chab 21b ) , ny antony moa dia afaka jerenao ao amin'ny boky makabeo ( 1 makabeo toko 1 katramin'ny toko 4 ) .
🚩 IV / FAMINTINANA :
Araka izany ny Noely izay ankalazain'ny kristianina dia tsy fety sampy fa krimasy na fankalazana ny nahaterahan'i Jesoa Kristy ,ilay Andriamanitra tonga nofo tety antany .
Na dia hoe hanafoanana ilay fety sampy nataon'ny romanina tamin'izany aza no nolazaina hatrizay fa antom pisiany , dia azo porofona mihitsy anefa fa tena teraka ny volana décembre i Jesoa ilay fahazavan'izao tontolo izao ,izay volana fankalazan'ireo jiosy ny fetin'ny fahazavana mihitsy.
👉 FANTARO NY MARINA , ARY NY MARINA HANAFAKA ANAO ❗
: Faniry Stephane Dadouzy ✍🏼
💊 Source :
.Henriette Horovitz , Jesus de Nazareth , études sur la nativité et crufixion . news p.234Q321 fragm 1,col ,1 ...Lexilogos.com , origine de noël / ebior.com / philosophieduchristianisme.wordpress.com .