02/09/2020
#කොරෝනා ව්යසනයට පෙර, වසරකට ලොවපුරා සැරිසරන සංචාරකයන් සංඛ්යාව බිලියන 1.4ක් පමණ විය..ඔවුනට නවාතැන් ගැනීම සඳහා ලොව පුරා 'ප්රධාන' පෙළේ සංචාරක හෝටල් 700,000 පමණ ඇති අතර, ඒවායේ කාමර මිලියන 16.4 පමණ පවතී..සංචාරක හෝටල් කර්මාන්තය වසරකට උපයන මුදල, ඩොලර් බිලියන 570ක් පමණ වේ..
#මෙම හෝටල් අතර, සංචාරකයන් වැඩි පිරිසකගේ 'ප්රසාදය' දිනූ තරු 'පහ-හයේ' හෝටල් රැසක් තිබේ..ඒ අතුරින් ඇතැම් හෝටල් පිළිබඳව අපූරු තොරතුරු තිබේ..මේ ඉන් කිහිපයකි..
• ෂැන්ග්රිලා..
'ලෝක ප්රකට' ෂැන්ග්රිලා හෝටල් සමූහය ආරම්භ වූයේ වර්ෂ 1971දී ය..එහි නිර්මාතෘ, ධනපති මැලේසියානු ව්යාපාරිකයකු වූ 'රොබට් කුඔක්'(Robert Kuok) ය..ලොව පුරා සුඛෝපභෝගී සංචාරක හෝටල සහ නිවාඩු නිකේතන 100කට අධික සංඛ්යාවක්, එම සමාගම සතුව තිබේ..මෙම හෝටල් සමාගමේ 'ප්රථම' හෝටලය විවෘත කෙරුණේ වර්ෂ 1971දී 'සිංගප්පූරුවේ'දී ය..එම හෝටල ජාලයට ෂැන්ග්රිලා(මිහිපිට සුරලොව) යන 'නම' යොදන ලද්දේ නවකතාවක සඳහන් වූ 'මනඃකල්පිත' ස්ථානයක නමිනි..බ්රිතාන්ය ජාතික නවකතාකරුවෙකු වූ 'ජේම්ස් හිල්ටන්' වර්ෂ1933දී 'ලොස්ට් හොරයිසන්'(Lost Horizon) නමින් ඉංග්රීසි නවකතාවක් ප්රකාශයට පත් කළේය..'ටිබෙට්' කඳුකරයේ මනඃකල්පිත 'ෂැන්ග්රිලා' නම් පුරවරයක් පිළිබඳව ඔහුගේ නවකතාවේ සඳහන් කර තිබිණි..පාරාදීසයක් බඳු එම පුරවරයේ ජනයා, දීර්ඝ ආයුකාලයක් අත්වින්දහ..ඉන්දියානු මහාරාජා කෙනෙකු සහ තවත් පිරිසක් ගමන්ගත් ගුවන් යානයක්, කිසියම් පිරිසක් විසින් පැහැරගෙන, ටිබෙටයේ කඳුකර ප්රදේශයක තිබූ 'ෂැන්ග්රිලා' නම් ප්රදේශකට ගොඩ බාන ලද අතර, යානයේ ගමන්ගත් පුද්ගලයන් මුහුණ දුන් 'අපූරු සිදුවීම්' එම නවකතාවට පාදක විය..
**'රොබට් කුඔක්' තම හෝටල් ජාලය 'ෂැන්ග්රිලා' ලෙස නම් කළේ එම හෝටලවලට නවාතැන් ගන්නා පුද්ගලයන්හට #පාරාදීසයක අත්දැකීම විඳගන්නට අවකාශ ලැබෙන බැව් කියා පෑමට ය..
• හිල්ටන්..
#රටවල් 91ක් පුරා විහිද ඇති 'හිල්ටන්' හෝටල් ජාලය සතු හෝටල් සංඛ්යාව 3,890ක් පමණ වේ..වර්ෂ 1919 සිට සංචාරක හෝටල් ක්ෂේත්රයේ 'ප්රකට' නාමයක් වන #හිල්ටන් හෝටල් ජාලයේ 'පළමු' හෝටලය ආරම්භ වූයේ #ටෙක්සාස් ප්රාන්තයේ ය..එවක එය හැඳින්වූයේ 'මොබ්ලි හොටෙල්'(Mobley Hotel) නමිනි..එහි නිර්මාතෘවරයා 'කොන්රඩ් හිල්ටන්(Conrad Hilton) ය..පසුව එය ඔහුගේ නමින් 'කොන්රඩ් හිල්ටන් හෝටලය' ලෙස නම් කෙරිණි..වර්ෂ 1954දී ස්ටැට්ලර් හෝටල් ජාලය(Statler Hotels) ද 'හිල්ටන් හෝටල් ජාලය' යටතට පැවැරුණු අතර, වර්තමානයේ ලොව ප්රධාන පෙළේ හෝටල් නාම අතර ඔවුනට ද හිමිවන්නේ 'අද්විතීය' ස්ථානයකි..
• ඔබරෝයි..
#ඉන්දියානු සම්භවයක් සහිත හෝටල් ජාලයක් ලොවපුරා ව්යාප්ත කළ 'පළමු' ව්යාපාරිකයා ලෙස හැඳින්වෙන්නේ, 'රායි බහදූර් මෝහන් සිං ඔබරෝයි'(Rai Bahadur Mohan Singh Oberoi)ය..වර්ෂ 1934දී ආරම්භ වූ ඉන්දියාවේ 'දෙවැනි' විශාලතම හෝටල් ජාලය වන 'ඔබරෝයි හෝටල ජාලයට' අයත් හෝටලයක් 'ශ්රී ලංකාවේ' ද තිබිණි..පසුව 'සිනමන් ග්රෑන්ඩ්'(Cinnamon Grand) හෝටලය බවට පත්වූයේ එම හෝටලයයි..
**'ඔබරෝයි හෝටල් ජාලය' මුලින් හැඳින්වූයේ 'නැගෙනහිර ඉන්දීය හෝටල්'(East India Hotels) සමාගම ලෙසිනි..'මෝහන් සිං ඔබරෝයි'ගේ නමින් ආරම්භ කළ 'පළමු' හෝටලය ඉදිකෙරුණේ #කල්කටාවේ ය..ඉන්දියාවේ [පළමු තරු 5හේ හෝටලය] වූයේ දිල්ලියේ 'ඔබරෝයි ඉන්ටර්කොන්ටිනන්ටල්'Oberoi Intercontinental) හෝටලය යි..
• මැරියට්..
ලොව රටවල් 131ක ව්යාප්තව ඇති 'මැරියට් හෝටල් ජලය' සතුව පවතින හෝටල සංඛ්යාව 7,003කි..වර්ෂ 1927දී ආරම්භ කෙරුණු 'මැරියට් හෝටල ජාලයේ' නිර්මාතෘවරුන් වන්නේ 'ජෝන් විලාඩ් මැරියට්' (John Willard Marriott) සහ ඔහුගේ බිරිඳ 'ඇලිස් මැරියට්' ය.. **ආරම්භයේ 'බීර' අලෙවි හලකින් ආරම්භ වූ එම ව්යාපාරය, පසුව 'හොට් ෂොපර්ස් රෙස්ටොරන්ට්'(Hot Shoppes Restaurant) බවට පත්විය..තම ව්යාපාරය පුළුල් කිරීමට තීරණය කළ මැරියට් යුවල, වර්ෂ 1957දී #වර්ජීනියාවේ දී 'ට්වින් බ්රිජස් මෝටර් හොටෙල්'(Twin Bridges Motor Hotel) හා 'කී බ්රිජ් මැරියට්'(Key Bridge Marriott) නමින් හෝටල් දෙකක් ආරම්භ කළහ..පසුව ඔවුන්ගේ නමින් ජාත්යන්තර හෝටල් ජාලයක් බවට පත් වූයේ, මෙම කුඩා හෝටල දෙක ය..එතෙක් 'හොට් ෂොපර්ස්' ලෙස හැඳින්වුණු එම හෝටල් ජාලය වර්ෂ 1967දී 'මැරියට් ඉන්ටර්නැෂනල්' බවට පත් විය..
• ඉන්ටර්කොන්ටිනෙන්ටල්..
වර්ෂ 1945දී එවකට ඇමෙරිකා ජනාධිපති 'ෆ්රැන්ක්ලින් ඩී. රුස්වෙල්ට්' (Franklin D. Roosevelt) සහ 'Pan Am' ගුවන් සමාගමේ සභාපති 'ජුආන් ට්රිප්'(Juan Trippe) ධවල මන්දිරයේ 'උදෑසන ආහාරය' සඳහා හමු වූහ..එහිදී ලතින් ඇමෙරිකාවේ ආයෝජන සඳහා ඩොලර් උපයා ගැනීමේ ක්රමයක් පිළිබඳව ඔවුහු සාකච්ඡා කළහ..ව්යාපාරිකයන් සහ සංචාරකයන් ආකර්ෂණය කර ගත හැකි එක් ක්රමයක් වනුයේ, 'ප්රධාන' නගරවල 'සුඛෝපභෝගී හෝටල්' ඉදිකිරීම යැයි ඔවුන්ගේ අදහස විය.. එවක ලොව විශාලතම ජාත්යන්තර ගුවන් සේවය වූ 'Pan Am' සමාගමට ලොව පුරා ගුවන් ගමන් ඉල්ලුම වැඩි වී තිබිණි..ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ 'ආනයන-අපනයන' බැංකුවේ සහාය ඇතිව, 'Pan Am' සමාගම එයට අනුබද්ධ ආයතනයක් පිහිටුවීය..'Pan Am' #කාර්යමණ්ඩලයට සහ එම යානාවලින් ගමන් ගන්නා #මගීන්ට නවාතැන් ගැනීම සඳහා 'වැඩි පහසුකම්' සහිත හෝටල් ජාලයක් ආරම්භ කිරීමට මෙම අනුබද්ධ ආයතනය මඟින් පියවර ගත් අතර, වර්ෂ 1946 අප්රේල් මාසයේදී, 'ඉන්ටර්කොන්ටිනෙන්ටල්' හෙවත් 'අන්තර් මහද්වීපික හෝටල් සංස්ථාව' (Inter-Continental Hotel Corporation) ආරම්භ කෙරිණි..ලොව සෑම මහද්වීපයකම පවතින හෝටල් ජාලය යන #අරුතින් එයට 'ඉන්ටර්-කොන්ටිනෙන්ටල්' යන නම ලැබිණි..එම සමාගම මඟින් මිලදී ගන්නා ලද 'පළමු' හෝටලය වූයේ බ්රසීලයේ, 'බෙලෙම් ග්රෑන්ඩ් හෝටලය'යි(Grand Hostel Belem-Brazil)..
**ලතින් ඇමෙරිකාව සහ කැරිබියන් දූපත්වල හෝටල් රාශියක් ආරම්භ වූ අතර, එම ජාලය ලොව පුරා ව්යාප්ත විය..මේ වනවිට ලොව පුරා ඔවුන් සතු හෝටල සංඛ්යාව 213ක් වන අතර, 'ශ්රී ලංකාවේ' ද කාමර 250කින් යුතු හෝටලයක් ඔවුන් සතු විය..වර්තමානයේ 'කිංග්ස්බරි' හෝටලය ලෙස හැඳින්වෙන්නේ එම හෝටලයයි..
• හොටෙල් කපිල්..
'සුප්රකට' ඉන්දියානු තුන් ඉරියව් පන්දු යවන්නකු හා ලෝක කුසලානය දිනූ නායකයකු වූ 'කපිල් දේව්' විසින් චන්දිගාර් හි ඉදිකරන ලද 'සංචාරක හෝටලය' නම් කර ඇත්තේ 'හොටෙල් කපිල්' නමිනි..වර්ෂ 1983දී ලෝක කුසලානය ජයග්රහණයෙන් පසු, 'ක්රිකට්' ක්රීඩාවෙන් විශ්රාම ගැනීමෙන් අනතුරුව, තමන්ගේ 'මූල්ය ආරක්ෂාව' සහතික කර ගැනීම 'කපිල් දේව්'ගේ අරමුණ විය..තම නමින් 'කපිල් හෝටලය' ආරම්භ කිරීමට මුල් වූයේ එයයි..හෝටලය සඳහා තම 'නම' භාවිත කිරීමට ඔහු පියවර ගත්තේ, ක්රීඩාවෙන් උපයාගත් කීර්ති නාමයෙන් සංචාරකයන් ආකර්ශණය කර ගැනීමට ය..දැන් ඔහු විශ්රාමික ය..එහෙයින් එහි #නම 'කැප්ටන්ස් රිට්රීට්' ලෙස වෙනස් කෙරිණි..
• ග්රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල් හෝටලය..
'ශ්රී ලංකාවේ' ඇති පැරණිතම හෝටල අතර 'ග්රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල්' හෝටලයට හිමිවන්නේ අද්විතීය ස්ථානයකි..අතීතයේ මෙරට සිටි 'ඕලන්ද' ආණ්ඩුකාරයාගේ 'නිල නිවෙස' ලෙස ද මෙම ගොඩනැගිල්ල භාවිත විය..වර්ෂ 1837දී 'බ්රිතාන්ය හමුදා බැරුක්කය' ලෙසින් භාවිත වූ මෙම ගොඩනැගිල්ල, වර්ෂ 1873දී #නේවාසිකාගාරයක් ලෙස භාවිත වූ අතර, පසුව #හෝටලයක් බවට පත් කෙරුණේ, එවක ඉංග්රීසි ආණ්ඩුකාරවරයා වූ ශ්රීමත් 'රොබට් විල්මට් හෝර්ටන්'ගේ අවශ්යතාව පරිදිය..වර්ෂ 1875දී කාමර 154කින් යුතුව විවෘත කෙරුණු අතර, එහි හිමිකම පැවැතියේ 'කලම්බො හොටෙල්ස් කම්පනි ලිමිටඩ්' නම් ආයතනයකට ය..යුරෝපීයයන් සතු 'සියලු පහසුකම්' සහිත #ආසියාවේ 'හොඳම හෝටලය' ලෙස එයට ප්රචාරයක්ද ලැබිණි..
**එයට 'ග්රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල්' යන හිමි වූයේ, පෙරදිග විශිෂ්ඨතම හෝටලය යන අරුතිනි..එතෙක් විදේශිකයන්ට පමණක් වෙන්වූ එම හෝටලය, වර්ෂ 1940දී 'ශ්රී ලාංකික' ධනවතුන්ට හා විවාහ මංගල උත්සව සඳහා භාවිත කිරීමට අවසර ලැබිණි..වර්ෂ 1950දී ඇතිවූ ජාතිවාදි අරගලය හා මෙරට ඇතිවූ දේශපාලනික තත්වය මත, හෝටල් සේවකයන්ද වර්ජනය කිරීම හේතුවෙන් #කලකිරීමට පත් එහි බ්රිතාන්ය හිමිකරු වූ 'සෑම් ඩි වොස්'(Sam De Vos) එය 'ලංකා බැංකුවට' විකුණා දැමීය..එතෙක් 'ග්රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල්' නොහොත් [ජී.ඕ.එච්.හෝටලය] නමින් හැඳින්වුණු එහි #නම 'තැප්රොබේන්' හෝටලය ලෙස වෙනස් විය..අතීතයේ 'ග්රීක' ජාතිකයන් #ලංකාව හැඳින්වූයේ 'තැප්රොබානා' නමිනි..එහෙයින් එම නමින් මෙරට පැරණිතම හෝටලය නම් කිරීමට එහි පාලනාධිකාරිය පිරවර ගත්තේය..වර්ෂ 1989දී එය යළිත් 'ග්රෑන්ඩ් ඔරියන්ටල්' හෝටලය ලෙස නම් කෙරිණි..
• ගල්කිස්ස මහ හෝටලය..
'මවුන්ට් ලැවීනියා හොටෙල්' හෙවත් 'ගල්කිස්ස මහා හෝටලය'(Mount Lavinia Hotel) ද 'ශ්රී ලංකාවේ' පැරණිතම හෝටල කිහිපය අතර ඉදිරියෙන්ම තිබෙන්නකි..වර්ෂ 1947 සිට මේ දක්වා නොකඩවා ක්රියාත්මක මෙම හෝටලය, පැරණි ඉතිහාසයකට හිමිකම් කියන්නකි.. **වර්ෂ1805දී ලංකාවේ 'බ්රිතාන්ය ආණ්ඩුකාරවරයා' ලෙස පත් වූ ශ්රීමත් 'තෝමස් මේට්ලන්ඩ්'ගේ(Thomas Maitland) ගේ #නිවෙස ලෙස වර්ෂ 1806දී මෙම ගොඩනැඟිල්ල ඉදිවූයේ, එම ප්රදේශයේ කුඩා කඳු ගැටයක් සහිත භූමියක ය..ගල්වලින් ගහන එම ප්රදේශය හැඳින්වූයේ #ගල්කිස්ස නමිනි..මේට්ලන්ඩ් ආණ්ඩුකාරවරයා තම නිවෙස නම් කළේ 'මවුන්ට් ලැවීනියා හවුස්' ලෙසිනි..ඒ ඔහුගේ 'පෙම්වතිය' වූ 'ලොවිනා' සිහිපත් වීමට බව පැවැසේ..
**මෙම ගොඩනැගිල්ල එක්තරා 'ප්රේම වෘත්තාන්තයක්' සඟවාගෙන ඇති ස්ථානයකි..පුරාවෘත්තයට අනුව, ආණ්ඩුකාරවරයාට ගෞරවය පිණිස පැවැති පිළිගැනීමේ සාදයකදී, නර්තනයක් ඉදිරිපත් කළ කණ්ඩායමේ 'ලොවීනා අපොන්සුවා'(Lovina Aponsuwa) නම් 'තරුණියක' සිටියා ය.. ඇගේ පියා එම නර්තන කණ්ඩායමේ ප්රධානියා විය..ආණ්ඩුකාර 'මේට්ලන්ඩ්' [පෘතුගීසි හා සිංහල] සම්භවයක් සහිත ලොවිනා සමඟ ප්රේම සම්බන්ධයක් ඇති කර ගත්තේය..මෙම ගොඩනැගිල්ල ඉදිකිරීමේ දී ආණ්ඩුකාරවරයා එම ගොඩනැගිල්ල ආසන්නයේ වාසයකළ ලොවීනාගේ නිවෙස වෙත ගමන් කළ හැකිවන සේ, තම #වයින් ගබඩාවේ සිට [රහසිගත උමඟක්] ඉදිකරන ලද්දේ, සෑම රාත්රියකම ඇය දැක ගනු පිණිස ය..
**ශ්රීමත් 'තෝමස් මේට්ලන්ඩ්' වර්ෂ 1811දී 'මෝල්ටාවේ ආණ්ඩුකාරවරයා' ලෙස පත් කොට යැවීය..ඔහු මියයන තෙක්ම #අවිවාහකයකු වූ අතර, පසු කලෙක ලොවීනා, 'ලැවීනියා ආර්යාව' ලෙස හැඳින්විණි..ලොවීනාගේ 'ප්රතිමාවක්' ගල්කිස්ස හෝටලය ඉදිරිපස අද දිනයේ ද දැකිය හැකි ය..
**වර්ෂ 1920දී පමණ, මෙම #ගම්මානය 'නවීන නගරයක්' බවට සංවර්ධනය විය..ආණ්ඩුකාර 'තෝමස් මේට්ලන්ඩ්' තම තැපැල් ලිපිනය ලෙස භාවිත කළේ [මවුන්ට් ලැවීනියා, සිලෝන්] යනුවෙනි..ඒ අනුව, පසු කලෙක, මෙම ගල්කිස්ස නමැති නගරය ද 'මවුන්ට් ලැවීනියා' යනුවෙන් නම් කරන ලදී..
**වර්ෂ 1877 දී බ්රිතාන්ය රජය 'කොළඹ වරාය' දක්වා වෙරළට සමාන්තරව දුම්රිය මාර්ගයක් ඉදිකළේය..දුම්රිය මාර්ගය වැටී තිබුණේ 'ලැවීනියා කන්ද' ඉදිරියෙනි..දුම්රියෙන් පැමිණෙන සංචාරකයන් ආකර්ශනය කර ගැනීමෙන්, ලාබයක් ලබාගත හැකි බැව් වටහා ගත් ව්යාපාරිකයෙකු, එම මන්දිරය මිල දී ගෙන, එය 'මවුන්ට් ලැවීනියා ග්රෑන්ඩ් හෝටලය' බවට පත් කළේය..පසුව ගොඩනැගිල්ලට තවත් කොටස් එක් කෙරිණි..වර්ෂ 1927දී කොළඹ පිහිටි ග්ලෝබ්, බ්රිස්ටල් සහ වයිට්හෝස් යන හෝටලවල හිමිකරුවන් වූ 'කාගිල්ස් සමාගම' ['මවුන්ට් ලැවීනියා' හෝටලය] මිලදී ගත්තේය..දෙවැනි ලෝක යුධ සමයේ මෙම හෝටලය, හමුදා රෝහලක් ලෙස ද භාවිත විය..
**බ්රිතාන්ය ආණ්ඩුකාරවරුන් සිව් දෙනකුගේ නිල නිවෙස වූ ගල්කිස්ස මහ හෝටලය පිහිටි ගොඩනැගිල්ල, ඉතිහාසයේ 'සිදුවීම් රුසක්' #සඟවාගත් ස්ථානයකි..
• ගාලු මුවදොර හෝටලය..
'ගාලු මුවදොර පිටිය' මුලින්ම තනන ලද්දේ #ඕලන්ද ජාතිකයන් විසිනි.. #පෘතුගීසින්ගෙන් එල්ල විය හැකි 'ප්රහාරයනට' මුහුණ දීම සඳහා කාලතුවක්කු සවි කිරීමට ඔවුහු එම ස්ථානය භාවිත කළහ..පසුව මෙරට සිටි 'ඉංග්රීසි ආණ්ඩුකාරවරයෙකු' වූ ශ්රීමත් 'හෙන්රි ජෝජ් වෝඩ්'(Henry George Ward) විසින් 1859වසරේදී ගාලු මුවදොර පිටිය තුරඟ-තරඟ පැවැත්වීමට හා 'ගොල්ෆ් ක්රීඩා' කිරීම සඳහා යොදා ගත්තේය..අතීතයේ මෙම ස්ථානය හඳුන්වන ලද්දේ #ගල්බොක්ක ලෙසිනි..පසුව [ගාල්ල දෙසට මුහුණ ලා ඇති ප්රදේශය] යන 'අරුතින්' #ගෝල්ෆේස් හෙවත් 'ගාලු මුවදොර' බවට පත්විය..'ගෝල්ෆේස් හොටෙල්' නොහොත් 'ගාලු මුවදොර හෝටලය' ඉදිකරන ලද්දේ වර්ෂ 1864දී ය..ගෝල්ෆේස් පිටියට මුහුණ ලා පිහිටි බැවින්, එය 'ගෝල්ෆේස් හොටෙල්' ලෙස නම් කෙරිණි..'සූවස් ඇළට' #නැගෙනහිරින් පිහිටි පැරණිතම හෝටල් අතරින් එකක් වන මෙම හෝටලය පිහිටා ඇති ස්ථානයේ, ලන්දේසින්ගේ 'ගෝල්ෆේස් හවුස්' නමින් යුතු විශාල විලාවක්(Villa) විය..පසුව එම භූමිය මිලට ගත් 'බ්රිතාන්ය ව්යාපාරිකයන්' සිව් දෙනෙක්, එම ස්ථානයේ ගාලු මුවදොර හෝටලය ඉදිකරන ලද්දාහ.. වර්ෂ 1894දී, එහි වෙනස්කම් කිහිපයක් සිදු කෙරුණු අතර, මහල් දෙකකින් යුතු ගොඩනැඟිල්ලක් බවට පත්විය..කලින්-කළ 'සුළු වෙනස්කම්' සිදු වුවද, අද දක්වා ඇත්තේ එම පැරණි ගොඩනැගිල්ල ය...
___________________
#දේශය..
ප්රියන්ජන් සුරේෂ් ද සිල්වා...
(උපුටා ගැනීමකි)...